Antón Riveiro Coello: “Cústame moito dar por boa unha páxina”

EntrevistaAntón Riveiro Coello de Xan Carballa a Antón Riveiro Coello en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): Nun momento dado da súa novela [Os elefantes de Sokúrov] un personaxe fai unha sorte de manifesto do escritor, “conforme pasan os anos, máis críticos e crueis nos volvemos con nós mesmos. Ao principio, canto peor escribimos, máis nos gustamos e, andando o tempo, o proceso faise inverso até o punto de que canto mellor escribimos máis duros somos coa nosa obra (…) o libro, ao final, é a suma desordenada dun soño”. Que hai da súa propia opinión neste texto?
– Antón Riveiro Coello (ARC): Que os escritores cando escribimos loitamos contra Joyce é algo que se ten dito con acerto. Conforme pasan os anos pelexas contra ti mesmo e eu convértome no meu inimigo máis esixente. É paralizante. Téñenme preguntado en que momento un se sente escritor e penso que só cando es capaz de verte cunha ollada externa, como se foses un inimigo furibundo de ti mesmo. Trato de facelo e cando lle dou a ler un texto ao editor ou a unha persoa de confianza pídolle dureza porque sei que vai beneficiar o resultado. É curioso que hai xente que con pouco máis de vinte anos é quen de escribir a súa mellor obra, e non penso que sexa eu mellor e máis fresco con máis idade. Quizais porque de máis novo hai menos temores, pero a min pésame o tempo e cústame moito dar por boa unha páxina. Nunca estou contento e iso é terríbel. (…)
– B: Por que o cinema do siberiano Aleksandr Sokurov é un dos motivos do título? Só por un gusto persoal ou hai máis razóns?
– ARC: No título están os elefantes porque aparecen fisicamente na vida da protagonista, pero tamén polo seu sentido metafórico. Son animais altruístas, intelixentes, con boa memoria, con conciencia de si e de grupo, como os personaxes principais da novela. A presenza de Sokurov significa o interese pola arte e a creación. Quería unir a arte de masas coa alta cultura e a metáfora final da novela é que tanto os elefantes como os personaxes comparten un hábitat en perigo de extinción. Dunha banda está a cultura para o pracer, globalizada, e de outra a cultura transcendente como a do cine de Sokurov. El é un cineasta que, sobre todo en películas como Nai e fillo, Pai e fillo ou Fausto, elabora cadros sucesivos. O seu formalismo romántico está perto da estética dos grandes paisaxistas ingleses ou alemáns do XIX, e máis que manexar unha cámara parece que ten unha paleta de cores. Di que o cinema aínda está a medio de camiño de poder ser considerado arte, unha arte suprema que para el está sobre todo na literatura. Sokurov representa a transcendencia, porque a alta cultura antes axudábanos a entender os grandes problemas da vida humana e hoxe a cultura global axúdanos a evadirnos deles. No meu libro, a través de Janis, aparecen outros elementos, tamén a pintura, aínda que considerada con certa ironía e crítica, porque hoxe non hai un consenso sobre que valores estéticos debe ter unha obra para ser considerada artística.
– B: A novela transcorre en plena crise económica e iso está presente con crueza.
– ARC: Todos viven un momento complicado, e cando debuxaba o personaxe principal pensaba nas miñas fillas. Unha xeración cualificada inxustamente de hedonista ou que está baixo a síndrome de Peter Pan, que non marcha da casa… cando iso moitas veces é hoxe imposíbel. Porque na súa mente xa non está mercar unha casa, un coche, ter compromisos matrimoniais ou ter fillos… todo iso é unha quimera na actual situación de crise. E no libro tamén están tamén as dúas xeracións anteriores, con problemas diferentes, pero que están convivindo e actuando entre elas coa mesma crise, de desatención, de falta de saídas, de falta de traballo, de ausencia de futuro… (…)”

Entrevista a Marcos Calveiro sobre Fontán, no Diario Cultural

DesdeMarcos Calveiro o Diario Cultural da Radio Galega:
“”(Os científicos) son menos públicos que os escritores, o seu traballo é tan importante na conformación dunha sociedade ou dun país pero sempre quedan fóra da luz dos focos”. Marcos Calveiro presenta Fontán, unha novela biográfica sobre o matemático e xeógrafo Domingo Fontán. A entrevista completa pode escoitarse aquí.”

Neira Vilas, brillo e arte da Galicia rural

DesdeXosé-Neira-Vilas-150x150 BiosBardia:
“Moitos galegos leron os seus libros e gozaron da súa bondade e os seus coñecementos. Con eses dous ronseis presentes reconstruímos unha parte central das nosas vidas e da identidade de Galicia. Velaquí algunhas das súas reflexións nos anos 2001, 2005 e 2012. (Por Xan Carballa):
– Xan Carballa (XC): Que representou o regreso despois de máis de 40 anos na emigración?
– Xosé Neira Vilas (XNV): Vivín doce anos na Arxentina e trinta e un en Cuba. Corenta e tres anos é moito tempo e no comezo resulta difícil a reinserción. Desde 1972 vin aquí unhas catorce veces, con Anísia, e entre esas viaxes e máis o contacto permanente con amigos, parentes, colegas, e a relación epistolar con editoriais e institucións culturais, estaba informado sobre o acontecer do país. Por outra banda, desde que “descubrín” Galiza, no comezo da década dos cincuenta, en Buenos Aires, en contacto con grandes mestres da nosa cultura (Seoane, Dieste, Lorenzo Varela, Alonso Ríos, Suárez Picallo…), desenvolvín un constante activismo, que podo denominar patriótico, ao longo de catro décadas. Parafraseando a Castelao vivín “Sempre en Galiza”. Cando se vive tantos anos lonxe xa un non é dun só lugar. Eu son esencialmente galego, pero tamén son algo arxentino e bastante cubano. En 1992 Anísia e eu, xa xubilados ambos, radicámonos aquí, onde seguimos traballando. Nos primeiros anos visitamos ducias de escolas e institutos, e mantivemos coloquios con milleiros de estudantes. Era unha boa maneira de pulsar o país. Ademais, conferencias, congresos, xornalismo, creación literaria. Comparto a idea de Chaplin de que o traballo é a mellor medicina para orientar a existencia… cando é un traballo que nos agrada. Nos últimos tempos temos unha ocupación adicional: atender o Centro Cultural de Gres, o único do seu tipo en toda Galiza no rural. Aínda que só fose polos nenos e as nenas que veñen á biblioteca xa estaría xustificada esta dedicación. (…)
– XC: A psicoloxía dos rapaces foi o centro de moitas das súas angueiras literarias.
– XNV: Moitos dos meus libros séguenos pondo nas escolas e, polas moitas veces que me reunín cos meus lectores, coido que deben tocarse mecanismos da psicoloxía dos máis novos que permanecen no tempo, independentemente das circunstancias vitais, tan diferentes ás do rural galego de hai 60 anos. Aínda dentro das carencias da época que retratei, o afán de facerse a un propio, de divertirse, de formar un grupo con afinidades… todo iso traspasa o tempo e as circunstancias. (…)
– XC: Foi emigrante máis que exiliado?
– XNV: Marchei por razóns económicas e tamén culturais. Aos 16 anos estaba traballando na oficina dun serradoiro, cun salario decente, pero quería seguir estudando e cando procurei traballo en cidades galegas non o atopei. Marchei coa idea de traballar de día e estudar de noite. Funme en 1949. Son parte daquela riada que marchou despois da II Guerra Mundial. Estudei unha chea de cousas e rematei Xornalismo. Ademais de todo iso na emigración descubro Galicia, e alí tiven mestres e amigos como Seoane, Suárez Picallo, Dieste, Lorenzo Varela ou Ramón de Valenzuela. Achegueime a eles tamén por coincidencia política, porque realmente non era facer cartos o meu obxectivo primeiro e con eles traballei nas editoriais, nas revistas, nas audicións radiais… (…)”

Cuestionario Proust: Celso Fernández Sanmartín

DesdeCelso Fernández Sanmartín o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Celso Fernández Sanmartín:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– embobamento
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– a claridade no trato
3.– Que agarda das súas amizades?
– amizade
4.– A súa principal eiva?
– tardanza
5.– A súa ocupación favorita?
– musar
6.– O seu ideal de felicidade?
– pasmar
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– encadear desgrazas
8.– Que lle gustaría ser?
– bárbaro en soños
9.– En que país desexaría vivir?
– no que vivo
10.– A súa cor favorita?
– algo de verde con encarnado e negro
11.– A flor que máis lle gusta?
– unha delas a do xeranio, a mimosa tamén e a rosa silvestre de cinco pétalas
12.– O paxaro que prefire?
– por curioso o paporrubio, por cantor o merlo
13.– A súa devoción na prosa?
– unha delas Joseph Roth
14.– E na poesía?
– Ernesto Cardenal
15.– Un libro?
Jardín Umbrío de Valle Inclán
16.– Un heroe de ficción?
– Super-rato
17.– Unha heroína?
– A Muller Marabilla
18.– A súa música favorita?
– Jazz, flamenco…
19.– Na pintura?
– Antón Lamazares
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Hortensia de Zobra e Samuel de Zobra
21.– O seu nome favorito?
– Carmen
22.– Que hábito alleo non soporta?
– o autoritarismo
23.– O que máis odia?
– o egoísmo
24.– A figura histórica que máis despreza?
– tantas…
25.– Un feito militar que admire?
– as loitas de defensa
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– a intuición
27. – De que maneira lle gustaría morrer?
– non sei
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– tranquilo-nervoso-atento-despistado
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– a presunción
30.– Un lema na súa vida?
– o que miña avoa Carmen dicía: “a cabra de chea, da co corno no cu””

Xavier Queipo: “Dá forza saberse recoñecido e agasallado por un Premio tan importante”

EntrevistaXavier Queipo a Xavier Queipo en Sermos Galiza:
“O escritor Xavier Queipo (Compostela, 1957) vén de recibir o Premio Blanco Amor de novela por Os Kowa. (…)
– Sermos Galiza (SG): Como recibe un escritor tan premiado o anuncio dun novo recoñecemento?
– Xavier Queipo (XQ): Hoxe estou contento, ledo, expansivo, inzado de novos proxectos e disposto a dar o mellor de min. É natural pois fun unxido co bálsamo do recoñecemento, que amolece as quebras da saúde e do ánimo co elixir do éxito, coa forza que dá saberse recoñecido e agasallado por un Premio tan importante como este é. Ende máis se un revisa o xurado, cunha mestura de escritores de renome, críticos literarios e profesores, o recoñecemento magnifícase.
– SG: Como xurdiu a novela?
– XQ: Como a meirande parte das miñas novelas e dos meus textos narrativos en xeral, xurdiu dun soño, é dicir do inconsciente: o soño de ver a Amazonia estendéndose diante miña coma se fose un brécol xigante sucado aquí e alá por unha serpe sen ollos. Perfílanse a partir de aí outras imaxes de impacto como a música de Wagner soando no medio do mato ou o primeiro encontro cun indio, cun xaguar, cunha anta… Experiencia vivída, coñecemento acumulado, e xaora traballar coas verbas, coas imaxes, e sobre todo co ritmo da historia.
– SG: Se tivese que resumir en seis liñas Os Kowa
– XQ: Folleando un libro de “Papillons tropicaux”, Francis descobre unha lámina que chama a súa atención. Trátase de Callitaera aurora, orixinaria da conca superior do Amazonas. Fuxindo dunha relación sentimental errada aproveita unha oferta de traballo dun equipo multidisciplinar que vai explorar o curso superior do Amazonas, recolle varios libros e sae en dirección a Copenhague, onde o esperan os outros membros do grupo. A partir dese comezo, plantéxase a viaxe dupla -física e interior- que constitúen unha acción en paralelo. Nos lles vou contar mais nada, pois comprometería a lectura, que espero reflexiva.
– SG: Que quixo transmitir na obra?
– XQ: Non hai unha intención didáctica na novela, non é o meu gusto dar consellos ou pretender coñecer a solución aos conflitos existenciais das personaxes. Simplemente conto como un home foxe cara adiante, confronta as súas contradicións, remexe nos seus sentimentos e é quen de identificar o seu lugar no mundo. Todo iso co pano de fondo da Europa occidental e da conca do Amazonas, nunha aventura que mestura momentos álxidos de soedade lacerante con momentos expansivos de encontros con outras culturas e outras xentes. (…)”

Uxía e Magín Blanco: “Manuel María é un referente e quixemos actualizalo, facelo atractivo aos centros de ensino”

EntrevistaUxía e Magín Blanco Canta o cuco a Uxía e Magín Blanco en Praza:
“(…) O libro-CD Canta o cuco, froito dunha conxunción de estrelas como as que son Uxía e Magín Blanco, foi realizado na Casa-Museo Manuel María e publicado por Galaxia na colección Sonárbore con arranxos musicais de Santi Cribeiro e Guillerme Fernández. O traballo, ilustrado por Leandro Lamas, componse de 14 temas e unha sorpresa: son temas de poemas musicados como O carro, A vaca, A cidade, O cuco… extraídos do libro Os soños na Gaiola, que acaba de editar a Fundación Manuel María e que foi pioneiro da literatura infantil e xuvenil galega. Tamén conta con outros versos recompilados d’As rúas do vento ceibe, Terra Chá, Panxoliñas ou Os lonxes do solpor. Xunto a eles, unha creación propia da man de Uxía e Magín Blanco, Todo me fala de ti, na que ambos os dous artistas dialogan co poeta e coa súa rica personalidade.
– Praza (P): Como foi o proceso de creación? Coñeciades a obra de Manuel María?
– Uxía (U): Este verán estivemos na Illa de Arousa gozando da natureza e alí estivemos dándolle forma a este traballo, lendo os seus poemarios. Eu xa profundara na súa obra e, de feito, xa cantei a Manuel María en Andando a Terra, o cal me serviu para afondar na súa obra, que xa coñecía. Gozamos moito del, inspirados. Santi Cribeiro foi o director e intentamos facer un traballo honesto.
– Magín Blanco (MB): A precisión na métrica e na rima, é dicir, a musicalidade que atesouran os versos de Manuel María, as letras dos versos, son fáciles de musicar, de que a música os acompañe. Foi unha experiencia moi bonita e foi doado introducir os estilos musicais que posúe este traballo discográfico. Son os que se corresponden con el e co seu universo.
– Leandro Lamas (LL): Coñecía previamente a obra do autor e esperei a que me chegara para intentar plasmar o universo da súa obra. Empreguei óleo sobre unha táboa pequena enteada, en tamaño real e nun proceso delicado, menos groso que cando pinto nun formato de maior tamaño. Tratei de reflectir coa imaxe as características fundamentais presentes neste traballo. (…)
– P: Volvendo ao disco, ao traballo sobre Manuel María, como vedes os tres a situación da lingua e a importancia de que este ano próximo se lle dedique as letras galegas?
– U: Unha das funcións da música, de xente como Amancio Prada, Suso Vaamonde, Fuxan os Ventos, Manuela e Miguel, etc foi a da normalización e dignificación a través das letras dos nosos autores máis representativos Pondal, Curros, Cabanillas, Rosalía… Esta función debe continuar e debe actualizarse ese discurso para os máis pequenos. O discurso de Manuel María, escritor ao que se lle dedican as letras este ano, é o de loitar pola lingua, para que non se perda no futuro.
– MB: A reivindicación da tradición, da revisión do discurso musical e literario é un fenómeno que se está a levar a cabo na actualidade en América do Sur e no mundo anglosaxón. Debemos facer atractiva a lingua e a literatura, cómpren iniciativas que garantan o futuro da lingua. Nós queremos contribuír positivamente a través de símbolos presentes na súa obra como o son o cuco, o carro, a dorna e a súa elegancia…
– LL: A lingua está en clara decadencia, é gravísimo. É necesario moito agarimo á hora de visibilizala. Xa estaba nunha situación difícil e existe un desleixo no urbano e unha non renovación no rural. Son necesarias máis ferramentas para garantir o seu futuro. (…)”

Entrevista a Afonso Becerra de Becerreá

EntrevistaAfonso Becerra a Afonso Becerra de Becerreá na revista Palavra Comum:
“- Palavra Comum (P): Que é para ti o teatro?
– Afonso Becerra de Becerreá (AB): Das artes que coñezo, o teatro é a máis sublime porque incorpora a plasticidade da pintura, da escultura, as atmosferas espaciais da arquitectura, a especulación temporal e a beleza da música, a capacidade narrativa da literatura ou do cinema, o inefable da poesía, e ademais de todos estes ingredientes en movemento, o teatro xoga coa presenza máis animal e intuitiva das persoas. No teatro asistimos a un encontro artístico, onde as neuronas espello, as simpatías e antipatías, a química e a física danzan. Todo isto, que eu saiba, non o consegue ningunha outra arte. O teatro máis fascinante é ese no que nos miramos aos ollos e trememos de pracer.
A partir de aí o teatro é compromiso cívico, humanista. É asemblea sublimada. Polo menos o teatro que a min me move e me interesa.
– P: Como entendes (e levas adiante, no teu caso) o processo de criação literária -e dramatúrgica, mais em concreto-?
– AB: Froito dun desacougo persoal e, por tanto, político. Calquera temática, no ámbito da dramaturxia (que é o traballo coas accións de diversa índole que poden integrar un espectáculo), a dicir dun dos meus teóricos preferidos, Peter Szondi, debe formularse na esfera do “entre”. Este, para min, é o acicate principal: as ecuacións relacionais nas que semella consistir o vivir e as súas voltas e reviravoltas.
Para min, ademais, o proceso dramatúrxico ten moitas concomitancias coa música, coa danza e coa poesía. É unha harmonización, unha formalización de movementos cunha fonda dimensión existencial, filosófica e política, tamén íntima. Nesa encrucillada intento traballar. (…)
– P: Que parte do trabalho teatral reivindicarias por não ser suficientemente conhecido?
– AB: Claramente, o ámbito máis marxinado, descoñecido e pouco valorado social e teatralmente en Galiza é o da dramaturxia. E sen dramaturxia non hai teatro. A dramaturxia non só é a escrita de obras de literatura dramática que empregan a palabra como centralizadora da acción, senón tamén as partituras para outras tipoloxías teatrais, alén do logocentrismo, nas que unha mirada, un xesto, unha coreografía, un feixe de luz… poden producir orgasmos semánticos e importantes efectos cognitivo-emocionais na recepción.
Ou sexa: a dramaturxia é a enxeñaría do teatro, o estudo e a reflexión prácticos de como darlle sentido (dirección) ao conglomerado de accións escénicas. (…)”