Arquivo da categoría: Entrevistas

Entrevista a Quique Alvarellos

Publicado o por

DesdeHenrique Alvarellos o Zig zag da Televisión de Galicia:
“Tino Santiago conversa co xornalista e escritor Quique Alvarellos, director da Editora Alvarellos, sobre os últimos premios conseguidos por este selo, entre eles, os concedidos pola Asociación Galega de Editores. A entrevista completa pode verse aquí.”

Baldo Ramos: “Cando transitas polas marxes, polas periferias da ollada, o baleiro é un reclamo e unha ameaza”

Publicado o por

EntrevistaBaldo Ramos de Montse Dopico a Baldo Ramos en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Dixeches que Cartografía do exilio marcaría o final dunha etapa. Por que?
– Baldo Ramos (BR): Cando publico o meu primeiro libro no ano 2001, levaba escribindo 13 anos. E escribindo moito, case a diario. Textos que moi puntualmente viron a luz –case sempre baixo pseudónimo‐ e que foron compartidos publicamente en contadas ocasións. Cando decido editar o meu primeiro libro, estou convencido de que aí asentan os piares dun proxecto poético que vou edificando ata o ano 2014, cando teño a sensación de que pecho unha etapa dese proxecto, un ciclo, ou como lle gustaba dicir a Octavio Paz, unha “idade poética”. Facemos anos e pechamos portas. Agora toca pechar una porta. Distanciarse e centrarse en tentar abrir outras novas. Que non vaia publicar non quere dicir que non vaia seguir escribindo. A miña vida non a concibo sen facelo. Pero, como dixen nalgún verso, “non espero nada / e ninguén me espera”. Con todo, conto non ter que agardar outros 13 anos para ver editado un libro meu nunha editora comercial. E, por suposto, seguirei a traballar nos meus libros de artista de exemplar único, que para min son o xeito máis creativo de comunicarme literariamente.
– MD: Comentaches, tamén, que malia que ao principio pensabas que facías libros artesanais por non poder acceder ás editoriais, despois decatácheste de que o que che pedía o instinto era facer libro de artista. Por que?
– BR: Efectivamente, así foi. A orixe destes libros radica na necesidade de comunicar, de facer chegar os meus poemas a un posíbel lector dun xeito non subsidiario das editoras comerciais. Esa foi a motivación primeira, cando compartir o que escribía –como para todo poeta que empeza– esixía pouco menos que salvar un abismo.
Pero o caso é que logo de ter publicado nestes anos máis de 15 libros en editoras máis ou menos convencionais, semella paradoxal que os siga a facer, aínda que quizais non o sexa.
Pois naquel primeiro tempo, a razón verdadeira non era a autoedición, como eu pensaba, senón a necesidade de comunicar doutro xeito, dunha maneira alternativa e independente, para ter absoluta liberdade na mediación co receptor á hora de facer chegar o meu traballo e á hora de escoller formatos e contidos. Eu corto o papel, ilustro cada exemplar, escollo os textos que lle acaen mellor a cada obra, manuscribo os poemas e finalmente coso e pego cada obra. Trátase de libros de exemplar único. Nunca fixen tiraxe seriada de ningún deles. Isto é algo que pode parecer inxenuo e que semella un esforzo de formiga, pero para min é moi estimulante como creador.
– MD: Cartografía do exilio tentou explorar un camiño novo fronte á túa poética anterior. En que sentido? Por que sentías que se che esgotara o que viñas facendo?
– BR: Cando empezo a escribir este libro no ano 2007, sinto a necesidade de reorientar a miña poética, de trazado máis reflexivo –entendía eu nese momento–, máis interiorizado, máis estático, cara una voz máis horizontal, máis narrativa, máis exteriorizada (“saes ás rúas e escoitas. / abres os ollos e percorres as periferias da linguaxe”, no primeiro poema do libro, e no segundo: “cómpre erguer a vista e deixarse ver pola cidade, / transparentar as voces que a fan lexíbel”). Foi como un exercicio de experimentación, un desvío máis ou menos intencionado. Conforme avanzaba na súa escrita, deime conta de que ese camiño volvía levarme ao lugar de partida –unha das razóns da súa estrutura circular–, á raíz primeira da que penso que se alimenta a miña voz. Ás veces afastarse do camiño non nos leva a lugares distintos. (…)”

Xesús Constela: “Para min os heroes son esas persoas que xogan a vida no caiuco ou na valla por perseguir un soño que quizais non existe”

Publicado o por

Entrevista Xesús Constelade Montse Dopico a Xesús Constela en Magazine Cultural Galego:
“Hai moitos Tommasos Bonanno polo mundo adiante, como o seu personaxe, explica Xesús Constela sobre Apoteose das perchas, a súa nova novela. Xente que imita as clases poderosas, que renega do seu pasado humilde coma aqueles que Celso Emilio denominaba “pequenos mequetrefes sen raíces”. O planeta está tamén cheo “de heroes artificiais, de salvadores de vidas e de salvadores de patrias que á mínima que os abaneas un pouco caen polo seu propio peso porque realmente carecen de entidade. Para min os heroes son esas persoas que xogan a vida no caiuco ou na valla por perseguir un soño que quizais non existe, esas mulleres que por fin deciden dicir acabouse e se afastan do home que as maltrata e as despreza, os raparigos que teñen que traballar á mesma idade en que todos nós xogabamos”. Diso, e doutras cuestións arredor dos seus libros, falamos nesta entrevista.
– Montse Dopico (MD): Tommaso Bonanno é un mendigo que odia os novos ricos. Que non vén precisamente da clase alta. Como xorde este personaxe, coas súas contradicións?
– Xesús Constela (XC): Tommaso naceu moito despois de que naceran as perchas e é froito da cidade de Nápoles, dun paseo por Via dei Tribunalli, sempre tan ateigada de vida. Foi coma unha iluminación: descubrín un soportal no que había unha pequena froitería e alí imaxinei un personaxe que trouxo todo o resto da historia consigo. É curioso, pero mentres escribía sentín a estraña sensación de que Tommaso estaba a me coñecer a min e non ao revés, coma se quixese encher de contido todas as súas contradicións. Se botamos unha ollada detida en torno a nós poderemos observar que hai moitos Tommasos polo mundo adiante, personaxes (e persoeiros) que non veñen das clases altas e poderosas pero fan crer que si, que renegan do seu pasado humilde coma aqueles que Celso Emilio denominaba “pequenos mequetrefes sen raíces”. Se nos convertemos niso estamos perdidos! (…)
– MD: As “perchas” son personaxes “que sosteñen roupas, que debaixo dos traxes e os vestidos non hai nada máis”. Son moi caricaturescos. Como xorden?
– XC: Apoteose das perchas naceu a partir deses cinco personaxes, desas cinco perchas, Emperatriz, Monarca, Folerpa, Tartaruga e Onofrio. Todo o demais veu detrás e foi o propio Tommaso quen se encargou de construírlles un escenario no Spirit of the Seas. Eu teño un blog, o ‘Tiñádelo que ver’, que antes actualizaba a diario (agora o Facebook acabou con el) e tiven unha categoría que se titulaba “relato en directo” no que pouquiño a pouco fun construíndo e deseñando as cinco perchas para facelas interactuar e que os visitantes opinasen. Moito tempo despois apareceu Tommaso e trouxo consigo todo o demais. (…)”

María Xesús Nogueira: “O ensino favorece o compromiso dos lectores co libro en galego”

Publicado o por

EntrevistaChus Nogueira de César Lorenzo Gil a María Xesús Nogueira en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): Por que crear esta asociación [Galega da Crítica]? Por que se disolve a sección de Crítica da AELG?
– María Xesús Nogueira (MXN): A razón principal foi a de crear unha asociación independente e non restrinxida unicamente á crítica literaria. Consideramos que a Sección de Crítica da AELG cumprira unha boa parte dos obxectivos cos que fora concibida. Un dos problemas que había era que escritores e críticos compartían espazo. Era preciso iniciar un novo camiño.
– B: Debullemos os obxectivos: Entre eles está o de analizar a produción artística. Que eivas considera que existen agora mesmo neste aspecto que faga necesaria unha reflexión por parte da asociación?
– MXN: Máis que eivas, a análise crítica da produción artística adoece na actualidade, en xeral, de falta de visibilidade e de recoñecemento. A crítica aparece moitas veces absorbida por outros discursos, diluída neles. Existe ás veces unha certa confusión a respecto da actividade da crítica, coma se se reducise só á emisión de xuízos de valor antes que á argumentación e á análise. Se nos cinguimos ao ámbito específico da cultura galega, a invisibilidade é moito maior debido á presenza cada vez menor nos medios. A progresiva redución de espazos (pensemos, por exemplo na desaparición de publicacións periódicas nos últimos anos) constitúe un problema engadido ao desenvolvemento da crítica. (…)
– B: Outra meta é contribuír á promoción do libro galego no exterior. Que ferramentas considera que son as máis acaídas? Hai voces que defenden chegar a fóra con subvencións públicas á exportación (tradución) e outras que consideran que a crítica si ten un papel: o de escolmar, o de transmitir fóra das nosas fronteiras qué ten calidade e qué non. Déame a súa opinión.
– MXN: Non creo que as dúas vías sexan en absoluto incompatibles. O apoio á tradución é unha das vías fundamentais para a difusión da literatura galega. A crítica, coa súa función mediadora, ten tamén un papel importante que non consiste, ao meu entender, en ditaminar o que ten calidade senón en orientar, proporcionar pautas e construír pontes. Se insisto nesta función non (unicamente) prescritiva da crítica é porque creo que está a circular unha visión bastante reducionista dela. (…)
– B: Especificamente, a asociación ábrese á crítica nos medios dixitais. Valóreme este fenómeno relativamente novo. Pensa que é útil a proliferación de webs sobre letras galegas?
– MXN: Non podería ser doutra maneira. A contribución destes medios paréceme fundamental, non só pola súa presenza, senón tamén polo papel que están a desempeñar nun contexto marcado pola desaparición nos últimos anos de espazos para a difusión da cultura galega e da crítica en particular. A migración dunha parte importante do xornalismo cultural e da crítica a estes soportes resulta significativa. Se a esta razón engadimos as posibilidades que as novas canles ofrecen (non sempre explotadas), a valoración é positiva. (…)
– B: Hai escritores que se queixan de que a crítica en galego é moi “filolóxica”, demasiado académica nos seus conceptos e nas análises. Como ve este tema?
– MXN: Hai tempo que Antón Figueroa explicou a “filoloxización da lectura” como consecuencia dunha situación diglósica. Esta filoloxización talvez se vise reforzada, no que á crítica se refire, pola incorporación nas últimas décadas de promocións procedentes da Filoloxía Galega e tamén da Teoría da Literatura. Con todo, neste momento,o carácter filolóxico –no sentido de académico– da crítica creo que ten que ver máis co seu destinatario, o que debe entenderse como un signo de normalidade. (…)”

Úrsula Heinze: “A escritura sempre foi a miña salvación”

Publicado o por

EntrevistaUrsula Heinze de Carme Vidal a Úrsula Heinze en Sermos Galiza:
“Cando a escritora ingresa no sanatorio psiquiátrico a causa dunha depresión, o caderno e o bolígrafo son os seus compañeiros. Úrsula Heinze presenta … e os domingos, un croissant (Alvarellos) o día 23, Día do Libro, ás 19:30 no Sanatorio “La Robleda”.
A literatura é, para Úrsula Heinze, a terapia coa que se sandar e mostrar a través da súa escrita ese mundo descoñecido. En …e os domingos, un croissant (Alvarellos) ofrece a crónica diaria da súa estadía no centro. Para a autora, este é o “seu libro”, así, con carácter singular e único na súa ampla bibliografía.
– Sermos Galiza: Por que decide escribir o diario dos dous meses que pasou no sanatorio psiquiátrico?
– Úrsula Heinze: A escritura sempre foi a miña salvación. Botei man dela en épocas de ruptura, e esta foi unha delas. Podo vivir coa depresión, mais o ano pasado a lumbalxia agravou o panorama. Cada vez ía a peor; levantábame mareada, necesitaba axuda médica que non me podían dar no hospital. Cheguei ao sanatorio psiquiátrico e dei co doutor Ramos, un médico novo con grande humanidade e entrega aos pacientes. Con el podía falar horas e recomendoume facer algo, centrarme nunha actividade. Preguntoume que me gustaría facer e non dubidei na resposta. Tiña claro que necesitaba escribir e para min foi como unha terapia. Tiña un caderno e andaba todos os días con el polo centro. Cando oía algo que me interesaba, apuntaba. Para min ese exercicio foi sandador, mais tamén me interesaba para cambiar a idea do público, que non sabe o que é un sanatorio psiquiátrico. A xente pensa que os que están alí son tolos de remate, unha idea alimentada polas películas. (…)”

Francisco X. Fernández Naval: “A liberdade é o concepto común dos escritores galegos que dialogan con Cortázar”

Publicado o por

EntrevistaFrancisco X. Fernández Naval de Montse Dopico a Francisco X. Fernández Naval en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Publicaras anteriormente o libro sobre Julio Cortázar e Galicia Respirar polo idioma. Que novas achegas documentais te animaron a escribir outro libro [O soño galego de Julio Cortázar]?
– Francisco X. Fernández Naval (FFN): A chegada do legado Cortázar-Aurora Bernárdez supuxo a descuberta de imaxes e, sobre todo, de comentarios de Julio Cortázar sobre a segunda viaxe a Galicia, anotados por detrás. Publícase, tamén, a correspondencia co pintor e escritor Eduardo Jonquières, que recollía a carta na que Julio conta a súa impresión de Galicia e, tamén, unha revisión de toda a correspondencia escrita por el, pasando dos tres tomos dos anos noventa a cinco, con moita máis información e referencias. Tamén se publica a correspondencia de Luis Seoane. Seguen faltando as cartas de Cortázar e el e Maruxa, pero hai moitas referencias a el e Aurora no cruce de cartas con amigos comúns.
Tamén Neira Vilas me conta cousas da súa experiencia con el en Bos Aires e A Habana. Podemos engadir, aínda, que Ramón Chao me autoriza a publicar a entrevista completa que lle fixo en Radio Francia Internacional e da que en Respirar polo idioma só figuraba unha parte, máis ou menos a metade. Todo isto animoume a aceptar a petición de abordar unha segunda edición aumentada. (…)
– MD: Non falas de influencia, senón de presenza de Cortázar na literatura galega contemporánea. Por que é superior á de calquera outro escritor latinoamericano?
– FXN: Eu penso que é polo xeito de ser e de escribir. Para un lector medio Cortázar supón unha lectura cómplice e feliz. Iso salientan todos os autores que manteñen vivo o vínculo con el. A min chámame a atención que dende Ferrín a Berta Dávila ou Dores Tembrás, sexan tantos os que recoñecen que dialogan con el. E si, insisto en que non se trata tanto de influenza como de diálogo, de presenza. (…)
– MD: Que coñecemento podía ter da obra de Castelao, Pimentel, Blanco Amor… polo que puideches averiguar?
– FXN: De Castelao e de Pimentel non sei. Si sabía de Blanco Amor. Cítao en Imagen de John Keats. En 1940 lía Rojo farol amante, de Rafael Dieste. Era bo coñecedor da obra da Pardo Bazán, que cita en Rayuela. Sabemos que leu a Rosalía a e poesía medieval galego portuguesa… E a antoloxía de poesía galega de Álvaro de las Casas, toda ela en galego, e aí, claro, si lería a Pimentel, pero non sabemos que lle pareceu. Tamén leu ao seu cuñado e medio irmán de Aurora, Francisco Luis Bernárdez, tanto obra en castelán, como en galego. (…)
– MD: Que relación tivo con Lorenzo Varela, Luís Seoane, Rafael Dieste, Neira Vilas e Francisco Porrúa? E con Leopoldo Nóvoa?
– FXN: Con Seoane, Porrúa e Leopoldo, de amizade fonda, recoñecida polas dúas partes e sostida no tempo. Con Neira Vilas atopouse na Habana e falaron, en particular de Rafael Dieste. Con Dieste o encontro sería máis distante. Sabían si, pero non consta relación estreita. Dela sabemos pola memoria de Carmen Muñoz. (…)”