Entrevista
de Montse Dopico a Eli Ríos en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Maria fálanos de Maria Soliño, personaxe ben coñecido pola música (Luar na Lubre), polo poema de Celso Emilio… A biografía de Encarna Otero, e se cadra tamén Tres mulleres galegas de armas tomar foron mudando o xeito de contar a súa historia. De que maneira quixeches achegarte ti á vida de Maria Soliño?
– Eli Ríos (ER): Desde a reapropiación. Retomar a historia individual nos seus trazos máis colectivos para resaltar que aínda nos queda moito por andar e por mellorar na interacción entre os humanos. Traela ao futuro, de hoxe e de mañá, coa posibilidade de que, desta vez, “os duplos seis”(páxina 70) dos dados sexan para Maria Soliño. Non me interesa o discurso de continuo lamento sobre as mulleres, esa imaxe de estar sempre queixándonos de que mal está a vida. Se non che gusta algo, cámbiao! Cal é o problema? Que esixe un esforzo pola túa parte? Pois si! A outra opción é deixarse ir no proceso de anestesia colectiva tan de moda ultimamente… (…)
– MD: Aínda que son poemarios distintos, hai algunha conexión entre Anamnese e nós escoitando o badalo de marienplatz, como a importancia do cotián. Cal pode ser ese nexo?
Os nexos entre poemarios é algo do que se preocuparán outras persoas e non eu. Estou demasiado próxima aos textos como facer esta reflexión. En todo caso, non o vexo. Creo que buscar relacións entre os dous poemarios é reducionista, vontade de etiquetar e meter todo nun mesmo caixón para que non nos molestemos en pensar. A etiquetaxe xeralizadora non é un lugar onde me sinta cómoda.
nós escoitando o badalo de marienplatz é un poemario iniciático no que unha voz feminina conta o que sente ante unha ruptura sentimental. Anamnese ten múltiples voces poéticas nas que se reflexiona sobre a definición do tempo. O nexo? Non o vexo pero se alguén mo demostra empiricamente estou disposta a valorar esta opción. Na actualidade estamos moi acostumados a que unha autora, ou un autor, encontre a “fórmula” que funcione no mercado e que o estilo sexa recoñecíbel e, inclusive, que o esteamos esperando. No meu caso, como non vivo da literatura e tampouco teño compromiso de publicar quince libros por ano podo permitirme desfrutar co que escribo e cambiar de voz poética ou arriscar o que me apeteza e non pasa nadiña de nada. (…)”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Cuestionario Proust: Héitor Picallo
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Héitor Picallo:
«1.– Principal trazo do seu carácter?
– A tenacidade.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– O xuízo crítico e os que loitan polos dereitos propios e colectivos.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Amizade (imparcialidade, honestidade…).
4.– A súa principal eiva?
– Non me preocupar o suficiente pola miña estabilidade económica.
5.– A súa ocupación favorita?
– Investigar en base a documentos históricos ou realizar cálculos físicos e matemáticos.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Que o noso pobo sexa dono do seu futuro.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Perder o idioma que me regalaron os meus pais.
8.– Que lle gustaría ser?
– Gustaríame seguir sendo feliz (debuxando e escribindo). Gustaríame encontrar a luz perfecta nun cadro e a palabra xusta nun sentimento.
9.– En que país desexaría vivir?
– En Galiza, ao pé do Atlántico, e de non ser neste país, en Flandres, tamén ao pé do Atlántico.
10.– A súa cor favorita?
– A vermella, intensa.
11.– A flor que máis lle gusta?
– O alecrín do toxo, pero tamén a da xesta (branca ou amarela).
12.– O paxaro que prefire?
– O melro rieiro, ou o martiño peixeiro.
13.– A súa devoción na prosa?
– Ánxel Fole (Á lus do candil) e Luís Pimentel (Sombra do aire na herba); na prosa internacional Eduardo Galeano e Gabriel García Márquez.
14.– E na poesía?
– No verso galego, Méndez Ferrín e Marica Campo; no verso internacional Arthur Rimbaud (sobre todo pola composición de Le Bateau Ivre) e René Char (autor de Les Matinaux).
15.– Un libro?
– Sempre en Galiza de Castelao, no que se refire á literatura galega; na literatura internacional, Les Mots de Jean-Paul Sartre.
16.– Un heroe de ficción?
– Thor (co seu equivalente galego: o nubeiro).
17.– Unha heroína?
– Storm (tormenta).
18.– A súa música favorita?
– A música de raíz, a música popular (Faustino Santalices, Milladoiro, Treixadura, Susana Seivane,…), as músicas de vangarda de distintos países (New Age), a minimalista (Michael Nyman, Win Mertens, Philip Glass) e a clásica (Offenbach, Verdi, Beethoven).
19.– Na pintura?
– Na pintura galega, as composicións de Luís Seoane, Castelao e Corredoyra; na pintura internacional, os estudos de Leonardo da Vinci e Rembrand, así como o hiperrealismo de Omar Ortiz.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Juana Calfunau, lonko-líder dos Mapuches; e Rigoberta Menchú.
21.– O seu nome favorito?
– Aldara.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– O de roubar os bens comunitarios (augas, fragas, recursos naturais).
23.– O que máis odia?
– A corrupción e a opresión aos débiles.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Felipe II.
25.– Un feito militar que admire?
– A Revolução dos cravos.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Respectar a todo o mundo e querer a todas as culturas por igual.
27. – De que maneira lle gustaría morrer?
– Escoitando a miña familia falar en galego e, xa morto, co meu cadaleito cuberto de milleiros de anaquiños de papeis con palabras escritas no idioma de noso, que me abriguen do frío das ausencias.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Son moi positivo, sempre me gusta loitar polos meus ideais con optimismo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A inconsciencia.
30.– Un lema na súa vida?
– Creo no ser humano, pero non en todas as especies.”
Cuestionario Proust: Xoán Ignacio Taibo
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Xoán Ignacio Taibo:
«1.– Principal trazo do seu carácter?
– A inconstancia. Tamén a incapacidade máis absoluta para facer cartos, para o comercio e os negocios.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A bondade impregnada de tolerancia verdadeira.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Que saiban escoitar. E que xamais falen de fútbol na miña presenza.
4.– A súa principal eiva?
– Verme ancorado no presente, sempre a agardar que o presente acabe.
5.– A súa ocupación predilecta?
– Viaxar no tempo. Escribir. Escribir mentres viaxo no tempo. Tamén adoitaban ser as linguas; talvez retorne a elas…
6.– O seu ideal de felicidade?
– Escribir e ler de mañanciña ao aire fresco e libre no meu recuncho.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Non quero nin pensalo: son incapaz de facer esas previsións.
8.– Que lle gustaría ser?
– Viaxeiro no tempo. Sempre que conservase o dereito ao retorno.
9.– En que país desexaría vivir?
– Nunha Galiza moito máis culta e, xa que logo, libre.
10.– A súa cor preferida?
– Azul celeste.
11.– A flor que máis lle gusta?
– A comestíbel. A flor do grelo…
12.– O paxaro que prefire?
– O pato lacado á moda de Beijing.
13.– A súa devoción na prosa?
– O social-realismo máxico. O Borges menos étnico, Cunqueiro como tendencia, Cortázar, Ferrín…
14.– E na poesía?
– A cantiga de amigo pura, Curros, os futuristas, Celso Emilio…
15.– Un libro?
– A Odisea.
16.– Un heroe de ficción?
– O Rei Artur, se resulta non ser monárquico. O doutor Watson, que a envexa do insoportábel Holmes teima sistematicamente en poñer en ridículo.
17.– Unha heroína?
– A madrasta da Brancaneve: o que tivo e aínda ten que aguantar esa muller, inxusta e falazmente deostada pola difamación ruín.
18.– A súa música predilecta?
– Bossa Nova.
19.– Na pintura?
– Su(pe)rrealistas e impresionistas.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Àngelo Colocci.
21.– O seu nome preferido?
– Iria, Iago.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– O falar sen escoitar ao outro.
23.– O que máis odia?
– Que o fútbol o impregne todo, que se poña como exemplo.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Franco, cos seus sucesores.
25.– Un feito militar que admire?
– Fóra da Guerra de Troia, detesto a épica. Xa que logo, como feito militar aínda só parcialmente realizado, o desarme: mágoa que os tratados para a redución de armas nunca sexan de supresión. A disolución das Forzas Armadas na Costa Rica.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– O don das linguas, con todas as mortas e mais as vivas.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– A durmir.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– A busca do riso.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– O riso, agás se rin de min.
30.– Un lema na súa vida?
– Non te precipites, analísao antes. Outro: a democracia non é ningunha situación permanente, nunca está acabada nin completa: cómpre construíla día a día con ben de esforzo.”
Modesto Fraga: “É moi emocionante facer un libro que fale da túa terra”
Entrevista
a Modesto Fraga en La Voz de Galicia:
“«Vir ao mundo en Fisterra non é comparable a nacer noutro lugar. É coma ser o único espermatozoide que chega ao óvulo, pero por partida dobre». Quen fai esta comparación é Modesto Fraga, escritor e, actualmente, tamén libreiro, nacido no que durante tanto tempo foi o límite do mundo coñecido. E que mellor xeito de render tributo ao lugar cun libro. Fisterra, a derradeira perla de occidente é a obra coa que Fraga se mergulla na prosa despois dunha traxectoria ligada case sempre á poesía. «Era unha tarefa pendente, xa que pouco máis fixera que algún relato curto. Creo que ao final resultou un libro útil e divulgativo que vai axudar a comprender un pouco máis Fisterra», afirma. Un traballo que «é unha mestura de ensaio, guía turística, biografías e moitos outros xéneros», segundo explica.
Hai historias sobre personaxes coma o capitán Traba, poeta e mariñeiro, ou as de Jurjo e Chanquete, os dous fisterráns que lle puxeron cara á emigración na mítica fotografía de Manuel Ferrol. Ou unha detallada descrición das particularidades da fala fisterrá coma o enxordecemento (palancre, lonqueirón). (…)”
Paco Castro Alvarado: “Desde os oitenta eu pensaba que a literatura debía recoller o que estaba acontecendo no rural”
Entrevista
de Montse Dopico a Paco Castro Alvarado en Praza:
“Un home queda pechado, por accidente, no seu lugar de traballo. É fin de semana, polo que non ninguén vai vir rescatalo. As horas pasan e, só cos seus propios recordos, non lle queda máis remedio que enfrontarse cos seus medos. Coa súa propia vida e co seu pasado. Unha infancia no medio rural que deixou feridas abertas. Mais que tamén lle transmitiu o saber que lle permitirá liberarse. Diso vai Nunha presa de terra (Laiovento), a primeira novela de Paco Castro. Un ollar ao rural que se afasta de idealizacións costumistas. Que chanta na terra da nenez a crítica dun mundo urbano que rebela máis que nunca a descomposición dun sistema que practica a violencia cos máis febles. En forma de usurpación de dereitos. Do mesmo xeito que antes fixera cos labregos.
– Praza: Comeza o libro cunha cita de John Berger. O cal é xa bastante significativo. Cal é, en xeral, a imaxe que querías deitar sobre o rural?
– Paco Castro Alvarado: Si, é significativo. John Berger é o autor que máis dentro chega na vida, na cultura e na psicoloxía labrega. Escribiu esa triloxía de relatos marabillosa que reflicten ben o proceso de desaparición desa cultura coas súas resistencias e as súas tensións. E ese ensaio epílogo de Porca terra a min paréceme o máis lúcido e comprometido que se ten escrito sobre a cultura labrega e a psicoloxía dos labregos e das labregas.
Desde hai moito tempo pensaba en escribir unha novela que rescatara esa realidade, que levantara acta dese proceso de destrución. Quería facelo percorrendo ese espazo tan transitado en Galiza que vai do rural ao urbano e do urbano ao rural sen caer no ruralismo tradicional nin no costumismo. Penso que modernizar a literatura galega non é facer literatura urbana e parecíame moi mal que a literatura non recollese ese proceso de transformacións bestiais que se estaban producindo no rural galego. Procesos que tiveron e teñen unha importancia decisiva na normalización cultural e lingüística de Galiza. (…)”
Santiago Lopo: “A través do tempo, o poder controla o ritmo das nosas vidas e ata do noso pensamento”
Entrevista
de Montse Dopico a Santiago Lopo no Magazine Cultural Galego:
“A aparencia de liberdade é só quimera nunha sociedade de consumo que controla as persoas a través de múltiples mecanismos. Un deles é o tempo. A obsesión por aproveitalo ate o último segundo. Esta é unha das reflexións das que parte a novela Hora zulú, de Santiago Lopo, editada por Galaxia e gañadora do premio García Barros 2012. Un libro no que a suposta loucura revela, por veces, lucidez. No que unha historia chea de intriga, armada con textos de orixe diversa, nos vai levando cara a un xeito de rebelión. Falamos co autor. (…)
– Montse Dopico: En todo o libro (desde as primeiras mencións á marea negra até a propia historia do Profesor), se amosan as inquedanzas ecoloxistas como cuestión de fondo. Mais parece que, alén diso, se quere apuntar a como a sociedade industrializada nos rouba a vida, o tempo, a liberdade. Era esa a idea?
– Santiago Lopo: En efecto, esa é unha das ideas que subxace durante toda a novela: a escravitude temporal. Non somos libres, o poder tennos controlados de moitas maneiras, e unha delas é por medio do tempo, un dos nosos bens máis prezados. Dende que nacemos, a sociedade de consumo recórdanos obsesivamente que o estamos a perder e non podemos recuperalo, así que nos ofrece multitude de estímulos para aliviar esa suposta “anguria”. A través da medición do tempo, o poder controla o ritmo das nosas vidas e ata do noso pensamento, un feito que se acentuou a partir da Revolución Industrial. (…)”
Cuestionario Proust: Alejandro Tobar
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Alejandro Tobar:
«1.– Principal trazo do seu carácter?
– Son polo xeral unha persoa constante.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A coherencia, que de seu implica moitas outras.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Afecto.
4.– A súa principal eiva?
– Talvez que ás veces perdo o tempo da maneira máis parva.
5.– A súa ocupación favorita?
– Todo o relacionado cos libros, con moita diferenza sobre o resto.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Non teño un ideal de felicidade. Irase vendo.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Supoño que a dor e a enfermidade na esfera íntima.
8.– Que lle gustaría ser?
– Estou contento co que son.
9.– En que país desexaría vivir?
– No que vivo, en Galicia. Pero se puidese nacer de novo e saber o que sei, a historia sería distinta: se cadra, Noruega.
10.– A súa cor favorita?
– Non teño unha cor favorita. As paredes das casas gústanme en branco.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Sucede que son alérxico ao pole.
12.– O paxaro que prefire?
– A pega, por exemplo.
13.– A súa devoción na prosa?
– A pluma de Thomas Mann na novela A montaña máxica.
14.– E na poesía?
– Moito me gustou no seu momento a poesía da vangarda histórica latinoamericana. Oliverio Girondo paréceme moi bo.
15.– Un libro?
– Volvo sobre A montaña máxica de Mann. Pero hai tantos!
16.– Un heroe de ficción?
– Encántame Sherlock Holmes e faime graza Philip Marlowe.
17.– Unha heroína?
– Khadula, a protagonista da novela A asasina.
18.– A súa música favorita?
– O mesmo Schubert ca Willie Colón. Agás á actual radio-fórmula, que me parece a todas luces un atraso cultural, a case todo lle atopo algo de bo.
19.– Na pintura?
– Non coñezo moito, pero poden chegar a gustarme moitos estilos distintos. Os murais de Lugrís parécenme de marca maior.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Heroes, non; valoro en todo caso determinadas facetas de xente moi diversa: Rosalía, Steinbeck, Ricado Darín, Albert Pla, Turguéñief, etc.
21.– O seu nome favorito?
– Tampouco non teño un nome favorito.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– Non me convence a xente que berra nin a que de natural é porca.
23.– O que máis odia?
– O nacionalismo español paréceme desprezable. Trátase por desgraza dun hábito moi común co que debemos lidar acotío. Odio non, pero desprezo xa digo que moito.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Os ditadores e os sátrapas. Pero tamén os Rockefeller e compañía.
25.– Un feito militar que admire?
– Sen querer restarlles valor a determinados acontecementos históricos, coido que feitos militares non admiro ningún.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Non sei cantar. E gustaríame.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Sen sufrimento.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Calmo e polo xeral aceptablemente positivo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– O boísmo, que, non sendo unha boa doutrina, considero respectable.
30.– Un lema na súa vida?
– Non adoito rexerme por lemas.”
Lino Braxe: “Eu son, fun e só serei un poeta, que se gaña a vida como pode”
Entrevista
a Lino Braxe en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Se falamos de xéneros? Teatro, poesía,… Que che ofrece cada un?
– Lino Braxe (LB): O teatro ofréceme paixón, a sensación de estar vivo e de compartir esa vida con outras persoas, o que para un solitario empedernido coma min é toda unha regalía. A poesía é para min o mesmo que dicía Beethoven do seu amor “O meu anxo, meu todo, meu deus”.
– NG: E en canto á canle? Tamén tocaches un pouco tódolos paus. Prefires o directo do teatro, a televisión, a radio?
– LB: A radio é o medio ideal para un poeta. Es anónimo. Ninguén ve o teu rostro. Fas o teu programa e marchas para casa a escribir poemas. Nun tempo vivín así. Pero non tiven sorte cos xefes que tiña na radio e decidín deixar “aquela mina abandonada” que era como definía Orson Welles á radio.
– NG: Como foron os comezos? Sempre tiveches esta vocación ou de pequeno querías ser outra cousa?
– LB: Até os doce anos eu fun educado, non polos meus pais, senón por certo entorno familiar, para ser militar. Pero a esa idade escribín un poema. Desde aquela xa non existiu nada máis na miña vida que a poesía.
– NG: A cal dos teus proxectos lle tes ese agarimo especial? Que obra, poema ou serie recordas especialmente?
– LB: A obra da que gardo un recordo máis nidio é “Hamlet” que dirixín hai uns anos. Creo que o meu mellor poema foi Banquete, por moito que me gusten outros moito máis, mais eu sempre falo desde a opinión do público. O programa de radio do que teño máis morriñas foi Prohibido durmir a sesta que presentaba coa miña amiga e compañeira Ana Pontón. A xornalista, non a política, claro. (…)”
Eli Rios: “A figura de Maria Solinha está amplamente tratada na nossa tradiçom mas (quase) todas som narradas com perspetivas masculinas”
Entrevista
a Eli Rios no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua (PGL): Vés de ganhar em 2013 o I Prémio de Poesia Figurante e de publicar na sua editora o poemário Maria. Que vai encontrar o/a leitor/a nesta obra?
– Eli Rios (ER): Um poemário que precisa da pessoa que lê. Nom há respostas mas sim perguntas sobre cada quem tem de voltar sobre elas (se quiger).
Nom estamos perante uma poesia intimista nem de costumes. Maria traz até a tona do verso temas tam complexos, e com múltiplas leituras, como a sociedade patriarcal, o lesbianismo, a maternidade, a crise económica, a indefensom aprendida, a transmissom numa voz feminina…
– PGL: Por que demorou tanto em ser umha mulher quem tratasse da figura de Maria Solinha, a priori, tam atrativa na perspetiva feminista?
– ER: A figura de Maria Solinha está amplamente tratada na nossa tradiçom: aí temos as músicas de Carlos Núñez e Teresa Salgueiro, Luar na Lubre, etc, a biografia feita por Encarna Otero, o filme A paixón de María Soliña… mas todas (excetuando a biografia antes mencionada) bebem da transmissom patriarcal, som narradas com perspetivas masculinas ou, simplesmente, repetem as estrofes escritas por Celso Emilio Ferreiro.
Maria nom procura o rigor histórico nem inventar nada. Só tenta fazer uma viagem ao futuro e “dar” uma oportunidade de “vingar-se” da injustiça a todas aquelas marias que nalgum momento foram silenciadas pela sociedade patriarcal. Recordemos que no processo contra Maria Solinho havia oito mulheres mais… Esta tentativa de “re-apropriaçom” da historia por parte das vozes femininas e a liberdade criativa usando umha personagem histórica é sempre bem vista na narrativa e com óticas patriarcais mas na poesia continua sendo “freak”. Por quê? Pois pelo mesmo que no tratamento informativo da morte dumha mulher se focaliza o “morbo”, pelo mesmo que as instituiçons acham que nom devemos gerir o nosso próprio corpo, pelo mesmo que um homem sente que nos agradam os comentários sobre o nosso físico quando caminhamos pela rua… Resta muito por andar nom só no feminismo mas também na educaçom das pessoas e isso nom se faz num dia. A literatura vai da mao da sociedade. Em pleno século XXI lembro o caso do Lusocuria da Verónica Martinez Delgado que trata o tema da sexualidade feminina e foi qualificado pela crítica como um libro “porco” dumha autora “frustrada”. Nessas estamos ainda aqui na Galiza… (…)”
