Parlamento das Letras: Xelís de Toro

Entrevista de Armando Requeixo a Xelís de Toro no seu blogue, Criticalia:
“(…) – Armando Requeixo (AR): ¿Que cres que lle falta aínda ás nosas letras e que lle sobra definitivamente?
– Xelís de Toro (XT): Resúltanme moi interesante os grupos de lectura de base, agrupacións, iniciativas voluntarias e voluntariosas de xente que trata de manter a literatura viva xa ben organizando grupos de lectura, actos etc. A literatura galega naceu dentro e grazas ao galeguismo e o nacionalismo, mais só vai ter relevancia social se logra matar ao pai. (…)
– AR: ¿Cal é a túa valoración do noso presente literario?
– XT: Eu vexo algúns moi bos escritores tanto en narrativa coma en poesía e dáme pena que unha calidade tan boa non veña da man dun público máis amplo polas particularidades da nosa cultura minorizada, público lector e ninguneo polas institucións públicas (…)”

Agustín Fernández Paz: “A ambición de escribir a mellor novela sempre está aí”

Entrevista a Agustín Fernández Paz en Faro de Vigo, desde Xerais:
“(…) – Faro de Vigo (FdV): Como deben entender os lectores O rastro que deixamos? Como un anticipo das súas memorias, unha reflexión sobre a obra escrita até agora ou, acaso, como o peche dun ciclo e o comezo doutro na súa vida / literatura?
– Agustín Fernández Paz (AFP): Das opcións suxeridas, a que máis se achega é a segunda. A miña vida, como a de calquera persoa, ten múltiples facetas; neste libro percorro dúas delas, sempre coa memoria como tema principal. A memoria da vida e a importancia da literatura nela, como lector e como escritor, pois lectura e escrita veñen ser as dúas caras dunha mesma moeda. (…)
– FdV: Outra confesión de O rastro que deixamos: di alí Vde. que se xubilou para ter máis tempo para escribir. Está certo de que as súas mellores obras aínda están por vir?
– AFP: De non crer na posibilidade de escribir libros mellores no futuro, quizais sería o momento de deixar este traballo. A ambición de escribir a novela da nosa vida sempre está aí. Outra cousa é que se consiga, pero é obrigatorio intentalo.
– FdV: Non podería rematar esta entrevista sen aludir ao doutorado honoris causa que lle outorgaron recentemente. Que sente o “rapaz de Vilalba” diante de semellante distinción por parte da Universidade?
– AFP: Ante feitos así, un séntese superado: son cousas que un sempre pensa que lle suceden a outros, non a unha persoa normal como son eu. Agradezo de corazón a distinción que se me outorgan. Que sexa a Universidade de Vigo, cidade onde vivo e traballo desde hai máis de vinte anos, paréceme un agasallo inesquecible.”

Manuel Rivas: “Son un home de gustos domésticos, de café, pan e música”

Entrevista a Manuel Rivas en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): E como é ese proceso? Escribe pola noite, bebe auga, toma café…?
– Manuel Rivas (MR): Quen escribe é como un pronome, a cuarta persoa, que é singular é plural ao tempo, un elo entre o eu e o nós. Eu bebo moita auga, acompáñame a auga. En xeral, gustaríame ser máis disciplinado, creo na autoxestión, pero son un mal autoxestionario. Son fillo da noite, como a curuxa, ten que ver co traballo xornalístico, e nese sentido son dos que prefiro que o sol vaia por diante. Gústame moito a ironía esa que di: «Os poetas chámanlle aurora ao amencer porque sempre se levantan tarde». Pero un tamén vai cambiando. Eu teño un fillo e unha filla, lévanse só un ano, e cando eran cativos traballaba de freelance, escribía na casa, e acompañei un pouco o seu ciclo. (…)
– LVG: O último libro de Manuel Rivas, As voces baixas, é un canto á infancia e á memoria, un conxunto de relatos autobiográficos que se penetran non Rivas familiar, ou primeiro colexio, ou instituto de Monelos, Monte Alto, Elviña, a irmá falecida, a detención por parte dá policía nos anos de Madrid e vos primeiros contactos co xornalismo. Unha profesión que Rivas pon en valor non contexto de crise:
– MR: Cando eu era meritorio no xornal había unha dimensión moi grande de esperanza. Pero agora temos os depósitos baleiros. Hai unha cousa clara: a información xustamente neste tempo é máis necesaria que nunca. Temos moito ruído, pero o que máis botamos de menos é a información. Para min é como as cousas que levaban as mulleres na cabeza: o leite, o pan, a auga, a leña… E a demanda dese ben existe. Pero aos xornalistas fáltanos confianza. En parte somos nós os que nos disparamos aos pés. Estamos desnortados. É un problema tamén de estima, e de saber que ese ben é necesario e que temos que contribuír a ese ben. Seguro que, doutro xeito, cambiarán as ferramentas, pero a demanda do ben é máis grande que nunca. (…)
– LVG: Que difícil é transmitir a ironía, non?
– MR: Eu a verdade non entendo a literatura hoxe sen ironía. Igual que noutro tempo a literatura non se puido entender sen a épica. E neste tempo de subtracción hai tamén unha perda da ironía. Vivimos un momento da linguaxe patética. Realmente penso que é a peor crise. As palabras serven para facer unha guerra, pero tamén para parala. Definitivamente cando dicimos: imos parar, dise con palabras. (…)”

Marcos Calveiro: “Queren que deixemos de ser cidadáns para volver ser vasalos”

Entrevista de Montse Dopico a Marcos Calveiro en Praza:
“(…) – Praza (P): O tema de fondo [Palabras de auga] é a loita pola supervivencia dunha tribo á que lle quitaron as súas terras…
– Marcos Calveiro (MC): É que nós tamén pertencemos a unha cultura ao bordo da extinción. Cada vez temos máis problemas e o tema da lingua é un bo exemplo. A min aínda me seguen preguntando por que escribo en galego. Por iso o libro pode ter algo de reflexo de como me sinto ás veces. Ademais, no fondo todas as culturas minorizadas se parecen, viven dificultades semellantes. O que pasa é que eu teño certa tendencia a escapar de Galicia para falar dela. Digamos que o meu camiño vai do global ao local, e non ao revés. Cando falo de que as mulleres africanas son o alicerce do clan malia estaren relegadas socialmente, tamén estou falando das mulleres da sociedade rural tradicional galega. Todos somos seres humanos, e non somos tan diferentes. (…)
– P: Falabas antes das mulleres, representadas no libro pola nai de Amadou. Non teñen voz nas decisións, malia o importantes que son na súa sociedade.
– MC: As mulleres non tiñan por exemplo capacidade de decisión legal ata hai pouco, malia ser elas as que sustentaban a familia. Meu avó era a típica figura patriarcal de autoridade, pero miña avoa era quen organizaba todo… E, como dicía antes, nisto e en moitos outros aspectos as sociedades rurais son moi semellantes. A miña infancia estivo, ademais, rodeada de mulleres: eu pasaba moito tempo coas miñas tías mestras, que me ensinaron moitas cousas. De todas maneiras, cústame explicar con detalle os meus personaxes. Porque a miña escrita é bastante caótica, non sigo un plan predefinido.
– P: Outro dos piares do libro é a preocupación polo medio natural: os incendios, a destrución da paisaxe coas minas. E a ruptura desa relación tan estreita coa natureza que tiñan as sociedades rurais.
– MC: Iso é unha preocupación persoal tamén. O mundo labrego é de onde nacen as culturas. E ese mundo está esmorecendo, como tan ben contaron John Berger e outros autores. Hai rapaces de Vigo que xa perderon o contacto con ese mundo rural. E se ese mundo esmorece vanse con el moitas partes importantes da nosa cultura. Só hai que pensar por exemplo en todo o vocabulario que se perde. Ademais, é certo que sempre estamos contando a mesma historia, entón reflectimos o que nos preocupa. É o que fai Philip Roth, ou Paul Auster -e non me estou comparando con eles literariamente-. Cando escribimos non podemos ser outros, só podemos ser nós, e escribimos desde as nosas circunstancias. (…)”

Parlamento das Letras: Marta Dacosta

Entrevista de Armando Requeixo a Marta Dacosta no seu blogue, Criticalia:
“(…) – Armando Requeixo (AR): ¿Que cres que lle falta aínda ás nosas letras e que lle sobra definitivamente?
– Marta Dacosta (MD): Evidentemente á nosa literatura e á nosa cultura fáltalles normalidade, ter o apoio institucional e social que calquera literatura merece. Mais estes volven ser malos tempos para a lírica, a crise, as agresións ao noso idioma, son como mordidas de ratas que van rillando nos libros até que as historias desaparecen. Recoñezo que os tempos son malos en todas as latitudes e lonxitudes, mais non os criterios que fan da cultura un elemento esencial. E así no noso país redúcese a industria ligada á cultura, contribuíndo ao empobrecemento da sociedade, mentres vemos como noutras latitudes os libros teñen prezos moi económicos, permitindo que a literatura chegue a todas e a todos.
Por iso considero que sobran preconceptos como o de que a cultura non debe estar subvencionada. Ao contrario, cómpre que conte con apoio económico para chegar a todas partes, para ser accesíbel a todas e a todos. Porque entendo que unha sociedade máis culta é unha sociedade máis rica, máis dona de si. Aínda que, se cadra, é isto o que non se quere, o que non queren. Tamén sobran prexuízos. Hoxe por hoxe a literatura galega articúlase ao redor de diferentes eixes, que deixan fóra as persoas incómodas. Ao final isto repercute na imaxe que ofrece a literatura, en tanto en canto non son exclusivamente criterios e méritos literarios os que imperan á hora de explicar as posibilidades de proxección da obra dunha autora ou autor.
– AR: ¿Cal é a túa valoración do noso presente literario?
– MD: Como poeta é insatisfactoria, porque seguimos padecendo as mesmas dificultades de publicación e proxección da obra poética, cuestións que entran en contradición co número de autoras e de poemas que agardan a seren lidos. As redes sociais serven para desbloquear esta necesidade, mais é algo efémero, que obriga á brevidade para captar a atención e que logo se perde no hiperespazo. Cómpre seguir levando a poesía a todas partes, como sempre se fixo, e como seguen facendo moitas persoas.
E a poesía galega, como sempre, dando mostras da súa grandísima calidade. (…)”.

Xosé Monteagudo: “Asumir o punto de vista de Agapito Pazos para esta novela foi un reto como escritor”

Entrevista a Xosé Monteagudo en Diario de Pontevedra:
“(…) – Diario de Pontevedra (DP): Como coñeceu a historia de Agapito Pazos?
– Xosé Monteagudo (XM): Pois como moita outra xente, cando faleceu e apareceu nos xornais. Máis tarde escoitei dicir que, en realidade, se levara con moita discreción o que foi a súa estancia no Hospital Provincial, o que eran as súas circunstancias particulares, para non perturbarlo con interferencias do mundo exterior na súa rutina.
– DP: E quedou impactado.
– XM: Dende o primeiro momento. Pareceume absolutamente sorprendente, conmovedor, que unha persoa pasase 77 anos da súa vida nun hospital, metido nun cuarto e vendo a vida pasar, dende que era un cativiño ata que morreu, nese espazo. Empecei a reflexionar inmediatamente sobre que perspectiva histórica podía ter esa persoa cunha existencia tan impresionante.
– DP: Precisamente di a editorial (O curioso mundo das persoas normais, publicado en Galaxia) que fai «un repaso a boa parte do século XX». Sen saír dun cuarto?
– XM: Claro. Agapito Pazos seica ingresou arredor do ano 33. O meu personaxe faino un pouquiño antes porque quería que tivese certa consciencia a mediados desa década, que puidese percibir cousas que pasaban digamos por exemplo no 36, ao comezo da Guerra Civil. Con el o lector vai vivir todos os cambios sociais e históricos que se produciron ao longo de todo o século XX, que foron brutais. E sen saír á rúa. O reto para min era tamén este: ser quen de contar a historia sen resultar… (…)”