Entrevista de Laura Veiga a María Alonso Seisdedos en Nós Diario:
“María Alonso Seisdedos, filóloga e tradutora, fala do Premio Plácido Castro -da fundación homónima-, no que foi recoñecida pola tradución do catalán ao galego da obra Canto eu e a montaña baila, de Irene Solá, e que lle será outorgado o día 30 de setembro. Alonso fala dos procesos internos no seu labor e dun panorama no que, como ela di, “as novidades literarias duran menos de tres meses”.
– Nós Diario (ND): Como foi saber que gañara o Premio Plácido Castro?
– María Alonso Seisdedos (MAS): Estou moi agradecida, sobre todo tendo en conta que é o único premio de tradución que ten dotación económica. Non deixa de ser curioso e non podo deixar de dicilo, e de agradecer, que esta dotación veña do cociñeiro Paco Feixó. Desde logo non o esperaba, nunca agardo recibir premios: podo desexalo, mais non esperalo porque a min gústame traducir. Fágoo o mellor que podo, como todos os outros tradutores, esforzándonos e dándoo todo. Alén, no caso da tradución literaria, se a fas é porque che gusta moito, porque economicamente non se pode dicir que compense.
Neste caso eu nin sequera me presentara ao premio, o xurado decidiu presentar Canto eu e a montaña baila como supoño que farían con outras das miñas compañeiras. O resto das obras eran boas traducións e non quero quitar méritos ao xurado nin moito menos, mais por que a min? Que ten a miña tradución que non teñan as outras? Supoño que hai que escoller unha e tocoume.
O mesmo pasou cando me deron o Follas Novas por esta mesma obra, podía saír calquera das outras finalistas. Eu nin sequera levaba un discurso preparado. De feito, a chamada polo Plácido Castro recibina o outro día pola tarde: vin un número descoñecido e pensei que era unha eléctrica, por iso contestei dunha forma bastante seca. En canto escoitei unha voz evidentemente galega xa me dei de conta de que non era Naturgy, porque os comerciais xa non están na Coruña, mais eu nin sabía que o premio se resolvía ese día.
– ND: O xurado destacou o respecto á puntuación orixinal. Cal foi a parte más complicada da tradución?
– MAS: Non o sei. Nestes días estaba falando sobre o Ulises e precisamente para min están Ulises por unha banda e pola outra todo o resto. Todo ten dificultades, tamén a literatura infantil. Eu métome no libro, mergúllome. Ao principio cústame todo e até a metade de calquera libro non acabo de entrar nel, é como subir unha pendente, mais despois é como se a mente se habituase a ese estilo.
Neste caso falamos de textos moi diferentes entre si, independentes mais cun nexo común que é a montaña. Non sei explicalo, eu traduzo e déixome levar. O da puntuación sorprendeume un pouco porque en moitas traducións non é o que máis respecto. Hai pouco traducín Léxico familiar de Natalia Ginzburg e desde logo non a respectei para nada porque non me parecía correcta en galego para unha lectura fluída. Entón, non sei canto respectei a puntuación orixinal neste caso, a tradución fíxena xa hai máis dun ano e, como eu si que vivo da tradución literaria, paso dun libro a outro e acabo esquecendo o anterior. Diso tamén ten moita culpa a miña desmemoria. (…)”
Arquivo da categoría: Entrevistas
“Crónica da Galicia Bizarra”, entrevista de Xerardo Méndez a Calros Solla
María Rei Vilas: “Cando escribía a novela pensaba nas miñas fillas e no meu alumnado”
Entrevista a María Rei Vilas en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Profesora de Bioloxía, autora de libros de texto e guías didácticas, que foi o que a animou a dar o salto á ficción, á narrativa?
– María Rei Vilas (MRV): Nunca o pensara, a verdade. Foron circunstancias da vida, historias que se che van quedando dentro e que me apetecía contar. Escribir non se me daba mal, o que tiña que aprender era a técnica narrativa e dediqueime a formarme durante uns anos, non pense que cheguei e escribín unha novela, para nada, eu téñolle moito respecto a literatura.
– LO: E que fixo para formarse?
– MRV: O que puiden desde A Laracha. Hoxe afortunadamente grazas a internet podes acceder a un montón de formación online. Dediqueime a meterme no mundo da literatura, a aprender técnica narrativa, relato, estrutura de novela, que é un mundo aparte… E cando me vin con forzas, fun escribindo. Foi nunha época na que tiña a miña nai enferma; de feito ela non chegou a ver a novela publicada e tiña como o sentimento dun mundo que desaparece, o da miña nai, as miñas tías e avoas… e que as miñas fillas non sabían nada dese mundo.
– LO: Un mundo duro, o da Guerra Civil e a ditadura…
– MRV: Si, pero a novela non vai da Guerra Civil para nada. O que pasa é que ese é o contexto no que medrou a miña nai, viviu a miña avoa… as mulleres das xeracións que me precederon. Ese é o contexto, a Galiza rural. Non hai heroes, non hai heroínas. O que quería era contar como foi a vida desas mulleres que nos trouxeron ata aquí, como sobreviviron nese contexto, dobremente silenciadas, pola ditadura e por ser mulleres. E quería facelo dunha maneira que chegase á xente, sobre todo ás novas xeracións, e por iso faime tanta ilusión este premio.
– LO: A hora de crear os personaxes e de ambientar a novela, inspirouse moito nas mulleres da súa familia e do seu entorno?
– MRV: Non hai persoas reais na novela, son personaxes, pero si hai trazos de moitas persoas, e espazos que son perfectamente recoñecibles, aínda que non quixen situar a historia nunha vila real porque me condicionaba moito cinguirme aos feitos históricos desa vila en concreto. É unha cousa curiosa, porque cada lector leva os feitos ao seu territorio. Vou a Lugo e dinme: “Isto é una vila de aquí de Lugo, verdade?” Vou a Ourense e pensan que é alí, e eu, en realidade, estaba pensando nunha mestura entre Carballo, Laracha, Paiosaco… Están a feira das cereixas e moitas cousas que son de aquí da nosa zona. A cidade, por suposto, aínda que non a nomeo, é A Coruña.
– LO: É curioso que unha novela ambientada na ditadura conquistase a un xurado de xente moza…
– MRV: Si, dábame un pouco de medo porque ao principio ía ser unha historia moi sinxela dunha familia, pero parecíame que si a enfocaba soamente desde un punto de vista quedaba moi parcial, e quería transmitir a idea de como era a vida nunha vila. Está escrita desde tres puntos de vista e atravesa un século de historia, que foi uns dos motivos polos que levou o premio García Barros hai dous anos, e iso dábame un pouco de medo de cara a xente nova, porque é unha novela de catrocentas e pico páxinas, con idas e vidas no tempo e con tres puntos de vista que se mesturan, é bastante complexo pero aínda así chegou e estou encantada. (…)”
Anselmo López Carreira: “A forma en que se construíu o paradigma da historia de España foi un camiño no que Galicia ficaba á marxe”
Entrevista de Marcos Pérez Pena a Anselmo López Carreira en Praza:
“(…) – Praza (P): Finalizado o Congreso sobre o Reino medieval de Galicia, que valoración facedes do seu desenvolvemento e da súa repercusión?
– Anselmo López Carreira (ALC): Nós non eramos moi ambiciosos, realmente, porque sabemos cal é a realidade, pero pensamos que os obxectivos se cumpriron con creces. Rematado o Congreso, non podemos dicir que a partir de aquí se produce unha inflexión no referente ao coñecemento o Reino, porque estas inflexións non existen desta maneira, senón que é un proceso longo, que necesita de divulgación e de extensión deste coñecemento para que chegue sobre todo ao ensino. Pero esperamos que este Congreso fora un chanzo adiante que axude a estimular as persoas que se dedican ao estudo e á investigación deste período histórico. E, sobre todo, para conseguir que se popularice o coñecemento de que existiu un Reino de Galicia. Eu, persoalmente, aprendín moito neste Congreso, e supoño que os restantes asistentes tamén o fixeron.
– P: Na introdución do encontro denunciouse o “silenciamento” e o “ocultamento” do Reino de Galicia na historiografía oficial. A que se debe a minimización desta realidade histórica?
– ALC: Eu creo que se debe a dúas razóns confluentes. En primeiro lugar porque dende o século XIX houbo pouco público receptor para a historiografía galega, faltou esa burguesía que si houbo noutros territorios; por este motivo as obras de Murguía, López Ferreiro ou Vicetto non tiveron a masa crítica necesaria, levando a unha debilidade da historiografía galega que se mantivo ata tempos recentes. A outra razón é a forma en que se construíu o paradigma da historia de España, trazando unha liña recta dende o Reino Visigodo ata o Reino de Castela e, finalmente, o Reino de España, un camiño no que Galicia ficaba á marxe.
– P: Nese paradigma, por exemplo, adoita reducirse a importancia do reino Suevo fronte ao reino Visigodo…
– ALC: Si, esa ocultación, que non digo que fose feita a propósito, xa foi denunciada por Menéndez Pelayo no século XIX. É dicir, que a grande atención que se emprestou ao Reino Visigodo fixo que se fose esquecendo o Reino Suevo, o cal non era xusto. (…)”
José Luis Baños de Cos: “Entendo o teatro de forma reivindicativa, como unha forma de facernos preguntas”
Marilar Aleixandre: “Hai un mito de que antes o ensino era mellor, o que é totalmente falso”
Entrevista de César Lorenzo Gil a Marilar Aleixandre en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): Que novela lle gustaría protagonizar?
– Marilar Aleixandre (MA): Non o teño claro, pois moitas das novelas que máis me gustan son historias moi duras, nas que os protagonistas sofren ou mesmo morren. De rapaza querería protagonizar A illa do tesouro, de Stevenson, navegar nun barco de vela –aínda que cando viñamos de Ceuta á península en barco adoitaba marearme–; talvez por iso escribín A expedición do Pacífico, na que Emilia, unha rapaza, viaxa nun barco. Das cousas máis lindas que me dixeron nos encontros con lectoras e lectores nos institutos é “eu sentín que era Emilia”. (…)
– B: Leva vostede un diario ou un dietario?
– MA: Un diario non. Teño varios cadernos nos que anoto cousas; tamén tomo notas no ordenador. Notas que poden ser de algo que ocorreu, dunha conversa, dun libro que lin, dun libro que penso escribir. Nada sistemático como diario.
– B: Escribirá as súas memorias?
– MA: Talvez. De momento os proxectos que teño entre mans son ficción ou poesía.
– B: Que autor/a considera vostede responsable de que vostede se dedique á literatura?
– MA: Non podo atribuírllo a unha autora, a un autor. De moito ler, acabei escribindo, mais en distintos momentos da miña vida estaba influída por distintos autores. Cando estudaba na universidade Marguerite Duras, lembro ler Des journées entières dans les arbres e decatarme de que era diferente a todo o que lera até ese momento. Foi ese o tempo en que comecei a escribir, non a publicar que daquela era ben difícil; eu nese intre dedicaba máis enerxías á militancia clandestina antifranquista; é o tempo no que me tocou vivir de nova. (…)”
“Unha historia que marca un camiño”
Desde Radio Fene:
““Vivo moito a poesía porque tiven a sorte de vivilo na rúa. A rúa no meu tempo era todo. Estábamos xogando seguido e tiñamos cantidade de xogos tradicionais metidos na cabeza e xogos literarios como cando chovía moito que nos metíamos nun portal e cantábamos romances” Ademais, recordou ter feito poemiñas de neno e a escaseza de publicacións poéticas. “Supoño que a xente na que non entra a poesía será tamén pola falta de insistencia. É moi difícil editar un libro de poesía”, explica Antón Cortizas, escritor de Os dez animais, unha historia “que marca un camiño” ilustrada por Lidia Nokonoko. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Carlos Callón: “É máis simple casar en galego nas Vegas que en Vigo: queremos unha oficialidade de verdade”
Entrevista a Carlos Callón no Zig-zag da Televisión de Galicia:
“Dicía Vicente Risco: “Semella miragre que o galego resistira a unha hostilidade tan ensañada combatido na casa, na escola, na eirexa, no xornal….”. Neste ensaio O libro negro da lingua galega editado por Xerais Carlos Callón documental gran parte das aldraxes que sufriu a nosa lingua dende o século XV ata a actualidade. Un tratado incontestable sobre a historia e o presente do galego. A entrevista pode verse aquí.”
Entrevista a Vicente Araguas na revista Aí
Xandra R. Grey e Igor Lugris: “Haroldo dos Santos deixara a Antologia muito bem estruturada e organizada, mas não completamente fechada”
Entrevista a Xandra R. Grey e Igor Lugris no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua (PGL): Essa é uma das questões fulcrais deste livro. Quanto dos fragmentos publicados é obra das suas respetivas autoras e autores e quanto é criação, ou transcriação, de Haroldo?
– Xandra R. Grey (XRG): Não há uma resposta simples para essa pergunta. Haroldo sempre procurou ser muito respeitoso e honrado com as autoras e autores a traduzir e, especialmente, com os seus textos. O dicionário diz que o respeito é o sentimento que nos impede de fazer ou dizer cousas desagradáveis a alguém, e a honra é o sentimento do dever da dignidade de da justiça. E, com certeza, essas foram sempre ideias-força, palavras de ordem poderíamos dizer, que Haroldo sempre teve presentes, em todas as facetas da sua vida. Antes de iniciar um trabalho de tradução, e quando a autora ou autor estava ainda vivo, ou estavam ainda vivas as pessoas mais próximas que os conheceram, sempre procurou falar com elas e explicar como era que ele entendia o processo de tradução. E nunca, que nós saibamos, teve um desencontro, uma discussão nem uma polémica com elas por esse trabalho. Certo que em ocasiões houve críticos ou académicos que discordavam do seu trabalho, ou mostravam publicamente o seu desacordo com alguma das suas traduções; mas isto Haroldo sempre o entendeu como uma questão natural e normal, mesmo positiva em algum momento. Dito isto, é que podemos dizer com claridade que no trabalho de Haroldo o texto original e o texto traduzido sempre são um mesmo texto e dous textos diferentes. Ele levava até as últimas consequências a convicção, recolhida de Alberte Fabri (como explicamos na introdução do livro), de que as obras artísticas não significam, mas são.
– Igor Lugris (IL): Com efeito. Haroldo defende que é impossível na literatura separar significado e significante, continente e conteúdo, pois são completamente independentes e absolutamente dependentes. A informação estética, dirá em vários dos seus textos teóricos, é na obra literária igual de importante e primordial que a informação semântica, e, insiste, a informação estética é intraduzível: unicamente é que pode ser transcriada. A transcriação é para Haroldo um exercício que deixa fora elementos chave na criação, como pode ser a procura da originalidade ou as marcas (léxicas, sintáticas, mesmo semânticas) que refletem uma voz pessoal e distinguível. Marcava uma fina pero sólida linha entre a criação e a transcriação: nos seus textos próprios, procurava a sua voz, o seu estilo, mas nos trabalhos de transcriação procurava “ser” um outro autor, o mais próximo possível do autor ou autora original. Em mais de uma oportunidade explicou que a sua pretensão era “ocupar” a personalidade do autor original, mas transmutado em falante de português. Não sempre lhe resultou fácil. Olhemos para o fragmento de Pierre Menard recolhido na Antologia: “A originalidade é impossível / e só possível por ser / com certeza / mentira”. Toda uma declaração de intenções por parte de Haroldo.
– XRG: Podemo-lo ver, por exemplo, com um dos textos da Antologia. O texto de Anne Mary Morrisson (que Haroldo traduz em 1977), é deliberadamente confuso e incompreensível no original inglês. A estrofe final é especialmente obscura, e Haroldo, que não gostava especialmente do hermetismo ininteligível, opta por manter essa dificuldade: qual é a diferença entre ser incompreendido e ser não compreendido? O poema original vai oscilando entre “misinterpret” e “misunderstood” e Haroldo decide complicar deliberadamente o texto, para achegar-se à pretensão da autora. A tradução final foi aplaudida pola própria Anne Mary Morrison, que uns anos mais tarde modificará o seu texto para recolher em parte a interpretação de Haroldo.
– PGL: Qual é a vossa opinião sobre o resultado da Antologia? Achades que Haroldo estaria satisfeito com o Livro alheio?
– IL: Eu penso que sim, estou convencido. Todo o tempo que Xandra e eu dedicamos a esta edição serviu para conhecermos em profundidade a Haroldo: como tradutor, como autor, como artista, como pessoa… Em algum momento de todo este processo, mesmo fazíamos piadas sobre que realmente estávamos a nos converter em uma só pessoa: por momentos, parecia que Haroldo, Xandra e eu éramos um só, uma pessoa diferente, independente e consciente da sua existência. E isso foi porque conseguimos introduzir-nos dentro da obra de Haroldo. Mesmo poderíamos dizer que dentro de Haroldo. Chegamos a reproduzir a sua técnica de trabalho e realmente, como ele fazia, “ocupamos” a sua personalidade.
– XRG: Estou convencida de que tanto Igor como eu tivemos realmente problemas em algum momento para distinguir as nossas personalidades: é por isso mesmo que decidimos assinar o trabalho conjuntamente e não distinguir a parte de um da parte da outra. Todo foi feito em conjunto, revisado, repassado, corrigido, modificado… até chegarmos a ser uma única voz com quatro mãos. Direi mais: até chegar a ser uma única voz com seis mãos, de contarmos também com as de Haroldo. É por isso que fechamos assim a nossa introdução, convencidos de ter elaborado entre os três um livro de livros, um poema de poemas, uma voz de vozes. (…)”
