Desde Nós Diario:
“”Cal é a cidade que ten un erro no medio?” Esta é unha das adiviñas que forman parte do monográfico Adiviña esta adiviña, realizado por Antón Cortizas (Ferrol, 1954) e que acaba de publicar Editorial Galaxia.
Un total de 340 adiviñas divididas en sete “gabetas” enchen de dúbidas e repostas a mentalidade de quen o lea. “O bonito deste libro é que a propia lectora, alén de exercitar a mente, tamén pode formar parte da publicación”, indica o profesor xubilado en conversa telefónica con Nós Diario.
Cortizas comeza o libro cunha colección de adiviñanzas de tradición oral. “Os meus alumnos, por aquel entón, que eu xa son un xubileta, axudáronme a recoller estas composicións en galego, pasadas de xeración en xeración. Ademais, tamén fixen a miña parte de investigación, onde contei coa axuda doutros autores como Paco Martín“, indica o escritor.
Dentro dun dos exercicios nun taller realizado por Cortizas no colexio ferrolán CEIP Isaac Peral, “sorprendeume que, malia ser unha clase onde ningunha crianza falaba galego a diario, todas conseguiron recadar decenas de adiviñanzas de tradición oral no noso idioma”, conta.
Este taller, alén de valer para a recolección tamén serviu para que o alumnado creara as súas propias adiviñanzas, un total de 44, que están recollidas no libro con cadansúa autoría.
Noutro dos apartados da publicación, o profesor céntrase en aquelas adiviñanzas que, para lograr a resposta, precísase facer un cálculo matemático, “algúns máis complexos que outros”.
Un dos exemplos que nos facilita Cortizas é “catro gatos no tellado, cada gato mira a tres, cantos gatos veñen ser? Poderíanos levar a pensar que debemos multiplicar tres por catro, mais a resposta correcta non é doce, senón catro, porque cada un deles mira os tres felinos que están no tellado”, explica o ferrolán.
Na súa procura de adiviñas, o autor chegouse a sorprender por como, na tradición oral galega, poden pasar de xeración en xeración composicións que implican maiores cálculos, como é unha ecuación de primeiro grao. “Nun campeiro estaba unha manda de pombas e veu un gabián que se pousou canda elas e dixo ‘bo día cen pombas’ e respondeu unha das pombas ‘non; nós, outras tantas como nós, a metade de nós, unha cuarta parte de nós e contigo gabián, as cen pombas serán’ , eu non sei como respondería unha persoa que nunha fixo unha ecuación de primeiro grao”, abráiase Cortizas.
Outro dos apartados do libro céntrase en adiviñas cunha composición máis narrativa, “onde a propia resposta non é unha simple palabra, senón nunha frase ou algo máis elaborado”, indica.
Todo este mundo “tan divertido e bonito” fixo que o propio autor se dedicase a crear as súas propias adiviñanzas e, por iso, creou un apartado de composicións orixinais. “Cal é a palabra que nunca se pronuncia? Este estilo tradicional de xogar coa estrutura da frase fai que moitos nos confundamos á hora de pensar na resposta, que, por certo, é nunca”. Entre os aspectos que tamén destaca o autor destas adiviñanzas é que “non é o mesmo lelas que escoitalas, porque a persoa pode xogar moito coa entoación da frase”.
Ademais, Cortizas tamén creou unha “gabeta onde a lectora ou lector pode converterse nunha persoa creadora e parte do libro, xa que hai algunhas páxinas en branco para que engada as súas propias adiviñas a partir de ler as que aparecen nel”, sinala.
O libro remata co apartado de solucións ás adiviñanzas. “Nel non só se expón a resposta en si, senón tamén a explicación e o razoamento para lograla”, explica Cortizas. “Nas adiviñas entran moito o xogo das metáforas, os de palabras, os calembur -cando as sílabas dunha ou máis palabras se agrupan doutro modo para atopar a resposta- a estrutura dos enunciados e mesmo a forma na que se len”, sinala o autor. Todo isto vai explicado neste último apartado “para que a xente tamén se meta un pouco máis no miolo desta cuestión e consigan atoparlle o gusto tanto a ler, a adiviñar e tamén a crear as súas propias adiviñanzas”, conclúe.”
Arquivo da categoría: Entrevistas
O valo de Manselle, o poemario comunal de Anxo Angueira, reedítase 25 anos despois
Desde o Zig-zag da Televisión de Galicia:
“O valo de Manselle, o poemario comunal de Anxo Angueira, reedítase 25 anos despois. A entrevista pode verse aquí.”
Xurxo Souto: “Na Coruña non hai título nobiliario maior que ter unha avoa cigarreira”
Entrevista a Xurxo Souto en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Máis de vinte anos pasaron xa desde a publicación da novela [O retorno dos homes mariños], por que a reeditan agora?
– Xurxo Souto (XS): Para min é un soño e unha celebración de vinte anos de literatura. Teño esa sensación tan alucinante de que, no seu momento, contei o que quería contar. Quería contar o mar. Eu nacín nesta cidade barco e ninguén me falaba do mar. Eu son da rúa da Torre, en Monte Alto. Cada noite vía como entraban pola casa os catro golpes de luz da Torre de Hércules e escoitaba o mar. Na Coruña, cando para o ruído dos seres humanos e dos coches, escóitase o mar. Na Coruña di Orzán, Orzán, en Vigo, Berbés, Berbés. É un problema de educación e é un desacougo da miña xeración. Nacemos nesta cidade, aínda que os nosos pais viñeron da aldea. Somos radicalmente coruñeses e ninguén nos falaba do mar, estando aí.
– LO: E cando o descobre e decide facer esta novela e falar del?
– XS: Encontreime, xa grandiño, cun texto de Jerónimo del Hoyo, cóengo da catedral de Santiago, que no século XVII falaba cos mariñeiros da Pescadería que lle contaban que había uns seres míticos coruñeses, únicos, os homes mariños. Como podía ser que eu non soubese iso? Eu pensei que sería porque non sabiamos nada do mar e por iso escribín este libro, con toda a humildade, falando do reencontro da miña xeración, da xente dos barrios, co mar, desde o punto de vista mítico dos homes mariños, pero tamén desde o punto de vista dese mar do que ninguén nos fala e se mete nas nosas vidas en forma de petroleiros. A Coruña é unha cidade marabillosa, é tamén unha cidade punky. Eu teño un recordo sendo rapaz de ver a choiva negra, era o Urkiola, despois, vimos arder o mar, co Mar Egeo. Pensabamos que non podiamos ver nada máis extraordinario e vimos unha montaña de merda sobre o mar, o vertedoiro de Bens.
– LO: E anos despois de que se editase o libro, chegou o Prestige, non sabiamos o que nos esperaba…
– XS: Si, o mar está aí chamándonos, pero sempre vemos a parte negativa. A Coruña cambiou radicalmente nestes vinte anos. Unha persoa que leve vinte anos sen vir á Coruña non a recoñece. Xa non temos Caixa de Aforros, non temos Banco Pastor, non temos Fenosa… O orgullo das nosas nais era que os seus fillos traballasen aí. Fomos para atrás, pero o que non cambiou foi o mar. Seguiron chegando petroleiros e, cada dous días, hai algunha ameaza dun barco que ten problemas. O que si cambiou é que esa ignorancia absoluta que tiña eu xa non está. Noto, na xente nova, un desexo de saber cousas do mar. Xa saben o nome das pedras da Torre, aparecen libros marabillosos como Orixe orzánica das sereas todas, ou os poemas de Xosé Iglesias. Mesmo se creou un colectivo político chamado Marea Atlántica. E temos problemas de hoxe, como que se pretendan converter nun negocio inmobiliario os terreos portuarios, que teñen que ser a grande oportunidade de futuro da Coruña como cidade atlántica. Eses problemas veñen de aí, de que hai vinte anos non sabiamos nada do mar. Daquela aceptouse que se fixesen edificios para pagar o porto exterior, nuns terreos que teñen que ser de todos. A día de hoxe sería imposible, temos outra conciencia, avanzamos moito neste sentido porque a cidade vai coñecendo a súa identidade, sabe que naceu do mar e que ten que ter no mar o seu futuro. (…)”
Pepe Carballude presenta A pintora libertaria
Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“Maruja Mallo é a protagonista da nova novela de Pepe Carballude, A pintora libertaria. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Saúde e Terra!: Antón Reixa
Pilar García Negro: “O expediente grave que temos entre mans é, como afirmava Ricardo Carvalho Calero, conseguir o uso do galego para tudo”
Entrevista a Pilar García Negro no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua (PGL): Qual foi a melhor iniciativa nestes quarenta anos para melhorar o status do galego?
– Pilar García Negro (PGN): Permitam-me, antes de mais, umha pontualizaçom: nom é adequado falarmos de “oficialidade” do galego e, portanto, do 40º aniversário da mesma. Tal efeméride, neste 2021, leva-nos à promulgaçom de umha lei orgânica espanhola, o “Estatuto de Autonomia da Galiza” (Abril 1981), dependente, a fortiori, da Constituiçom aprovada e promulgada em 1978. O que em ambos textos legais se permite é um regime de cooficialidade. A tal cooficialidade (verbal, terminológica) nem sequer é real, quer na sua modalidade territorial, quer como direito pessoal. E nom existe, como exercício possível, porque a supremacia da língua oficial do Estado, o espanhol, elimina de raiz qualquer possibilidade de igualdade ou de equiparaçom legal.
As melhores iniciativas (em plural) para melhorarem o status do galego nascerom (des)de abaixo, quer dizer, do mesmo povo galego organizado em diferentes porçons políticas, sindicais ou associativas. Reluzem de jeito singular a atividade, propostas, denúncias de incumprimento de mínimos legais e relaçons internacionais, da Mesa pola Normalización Lingüística. O grande paradoxo-drama é que levamos décadas acumuladas dumha actuaçom governamental-“juntística” que agita com frequência o cocktail da passividade-indiferença-hostilidade-agressom no tratamento sociopolítico da língua galega, com particular ênfase negativa na última década, onde se chegou a conceituar o galego como “barreira” ou a proibi-lo, diretamente, em várias disciplinas do temário escolar.
– PGL: Se pudesses recuar no tempo, que mudarias para que a situaçom na atualidade fosse melhor?
– PGN: Várias cousas. A principal: a utilizaçom da cativa (no duplo sentido) legislaçom e competências autonómicas a prol do galego, para o fazer mais visível e audível socialmente; para ir conquistando e consolidando espaços de uso público; para lhe procurar asociaçons novas e rupturistas; para soldar sentimentos de galeguidade tradicional com pensamentos e atos de galeguidade consciente. Também mudaria táticas de sociopedagogia, que, se calhar, utilizamos com a melhor intençom mas sem a devida inteligência. E, por suposto, encareceria muito mais a necessidade dumha nova didática no ensino da língua, no ensino em geral, e na procura de usos nom redundantes ou consabidos (literatura, efemérides…). (…)”
“O mundo da Xela Arias nena, a ollos de Luz Beloso”
Desde Nós Diario:
“A novela, co título Non te amola!, é unha “biografía emocional dunha infancia que se proxecta, vizosa, cara aos nosos días e que descobre unha ollada descoñecida da autora e unha narrativa impoñente”, sinalan desde a editorial.
Este libro de Xela Arias está ilustrado por Luz Beloso (Monforte de Lemos, 1968), que co seu traballo “axuda a entender como foi a infancia da autora e os marabillosos acontecementos que, desde a súa ollada infantil, sucederon e como ela os conta”, engaden.
Beloso é licenciada en Belas Artes, na especialidade de pintura, pola Universidade de Salamanca. Exerceu de profesora de Educación Plástica e Audiovisual na Galiza desde 1993 no IES As Barxas de Moaña e, desde 2019, como profesora de Artes no IES María Soliña de Cangas. (…)
A nova de facer a ilustración do libro inédito de Xela Arias chega á ilustradora Luz Beloso “da man de Francisco Castro, director da Editorial Galaxia, cunha chamada repleta de ilusión e que para min foi un auténtico agasallo”, relata a ilustradora en conversa con Nós Diario.
Non te amola! é unha obra narrativa que a escritora viguesa realiza con 30 anos, baseada en relatos inspirados na súa infancia e que conta desde a perspectiva dunha nena de nove anos. Esta lembra a súa infancia en Sarria e o seu traslado a Lugo cuns relatos dirixidos a un público infantil, “mais dos que tamén fan gozar os maiores de calquera idade”.
Á hora de realizar a investigación para o traballo, a inspiración da ilustradora “foi particularmente emocionante, xa que a miña infancia tamén transcorreu en Sarria e desde o punto de vista visual hai detalles dalgúns lugares como o da capa, cuxo fondo é “Chanto”, un espazo de lecer que todo cativo e cativa do lugar coñece; ou as gardas, que son os arredores da escola da Granxa de Barreiros, en Ortoá”.
Alén disto, como traballo de documentación sobre a poeta, Luz Beloso encontrou moita información gráfica na rede. “Fun atopando desde fotos familiares de Xela Arias na granxa cos seus pais e mesmo espazos que a propia escritora habitou na infancia do libro”, indica a ilustradora.
Con esta información e “desde o meu propio estilo e coherencia co meu traballo”, Beloso ilustra de modo “colorista, agarimoso e divertido” o libro Non te amola!” .
As súas técnicas para esta publicación levan a que “o trazo do lapis de cor sexa o protagonista, intentando que non se perda o xesto nin a frescura no traballo”.
Para a escolla destas técnicas, Beloso baseouse nos “referentes que me marcaron ao longo da miña vida, tanto en pintura como en ilustración”. As ilustracións de Rébecca Dautremer, Ana Juan ou a pintura de Odilon Redon son exemplos “dun sen fin de artistas contemporáneas que grazas ás redes podemos gozar da súa obra”.
“O marabilloso de ilustrar é que nunca deixas de aprender, cada novo libro é un novo reto”, apunta a ilustradora.
Para Beloso o libro Non te amola! “é unha obra persoal e divertida, chea de aventuras, entrelazada por varios relatos dunha infancia próxima e familiar que mostran unha Xela Arias nena, onde a escritura e os libros teñen un papel protagonista na súa vida. Unha escritora feminista que apunta xa intencións e que está decidida a escribir un libro fresco, divertido e emocionante”, valora.
A ilustradora considera que a escritora de Tigres coma cabalos é “un referente no mundo editorial e da poesía, unha voz única, valente, comprometida, conmovedora, renovadora, feminista e transformadora neste mundo que tanto precisa da súa voz e da súa poesía”.
Por iso, Luz Beloso anima o público para “afondar no traballo de Xela Arias”.”
Manuel Gago: “A novela retrata un escándalo da época e revela un segredo que poucos coñecen”
Entrevista a Manuel Gago na Radio Galega:
“No Galicia por diante, con Kiko Novoa, Manuel Gago preséntanos Nus, unha historia sobre o país e o movemento nudista dos 80, na editorial Xerais. “A novela retrata un escándalo da época e revela un segredo que poucos coñecen”, asegura na Radio Galega. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Saúde e Terra: Euloxio Ruibal
José Carlos Bermejo Barrera: “O mito xacobeo non ten base nun culto anterior”
