Xavier Seoane: “Un tópico é unha pedra de toque, que se a fregamos amosa unha realidade moi fonda”

Entrevista de María Solar a Xavier Seoane na Televisión de Galicia:
“Imaxinación, humor e sentido crítico no Dicionario irreal para un país imposible, de Xavier Seoane, escritor, profesor e comisario de arte. Os tópicos do país ou a nosa idiosincrasia conviven na obra con mitos, persoas, ou feitos que son conceptualizados neste dicionario arredor do que significa ser galego. A entrevista pode verse aquí.”

Antón Riveiro Coello: “A miña avoa materna tiña moita maña para contar e unha imaxinación hiperbólica”

Entrevista de César Lorenzo Gil a Antón Riveiro Coello en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): Que novela o reconciliou coa literatura?
– Antón Riveiro Coello (ARC): Cien años de soledad, de Gabriel García Márquez, impresionoume cando eu abandonaba a adolescencia e tívome absorto durante uns días. Volvín a ela non hai moito e o efecto xa non foi o mesmo, pero sigo pensando que é unha novela xenial. En galego, impresionárame a forza narrativa de O triángulo inscrito na circunferencia, de Vítor Freixanes.
– B: Que libro, da súa pilla de obras pendentes, é o seu favorito?
– ARC: A morte de Virxilio, de Hermann Broch.
– B: Que libro lle gustaría ter escrito?
– ARC: Por pedir, conformábame con algunha noveliña curta como A esmorga, de Blanco Amor, Lulú, de Mircea Cartarescu, O bosque da noite, de Djuna Barnes, Ancho mar de argazo, de Jean Rhys ou Pedro Páramo, de Juan Rulfo. (…)
– B: Leva vostede un diario ou un dietario?
– ARC: Non. Só cadernos para apañar anécdotas e historias que despois van parar aos libros.
– B: Escribirá as súas memorias?
– ARC: Son amante das rutinas e a miña vida non creo que sexa moi interesante para os demais. Agora ben, hai unha parte da miña obra que se alimenta moito das miñas experiencias e desa paisaxe psicolóxica da familia que nos acompaña sempre. Por iso, creo que estou, e moito, en Casas Baratas, A esfinxe de Amaranto, A ferida do vento, mesmo en O paraíso dos inocentes, a miña última novela.
– B: Que autor/a considera vostede responsable de que vostede se dedique á literatura?
– ARC: A miña avoa materna que, malia non publicar, tiña moita maña para contar e unha imaxinación hiperbólica. (…)”

Susana Arins: “A família é um dos piares dos regimes fascistas”

Entrevista a Susana Sanches Arins en Nós Diario:
“- Nós Diario (ND): Que queres dizer quando afirmas que “Manuel García Sampayo é exemplo de como a família, em quanto instituição, é a primeira célula de controlo e repressão no sistema franquista”?
– Susana Sanches Arins (SA): Pois exatamente isso. A família um dos piares dos regimes fascistas (família, deus, pátria). Reproduz no doméstico a estrutura do estado, com um patriarca que acusa, julga, premia e condena. Em muitas ocasiões, como no da minha família, não é preciso que intervenha a autoridade civil ou militar, porque já o senhor da casa se encarrega de tomar as medidas que sejam precisas. É especial o controlo sobre mulheres e sobre qualquer desvio da norma que se dê. Numa situação como a da pós-guerra, de pobreza sobrevida, ser expulsa da família era um risco que muitas não podiam correr, por simples supervivência.
– ND: Quando falas de que “O tio Manuel era falangista, dos maus, e nisso a família diferenciava-o do tio Ramón (García Sampayo), que era falangista dos bons”. Como se explica essa diferenciação e em que se fundamenta. Até que ponto o “falangista bom” não legitima um fascismo que em si não será mau nem bom, mas que dependeria do uso que se fizese dele?
– SA: A justificação familiar é clara: ao tio Manuel se lhe apõem mortes (assassinatos) e torturas. Ao tio Ramón não. Mas é justificação familiar, não minha. Na minha obra questiono essa diferenciação. Há um trecho, que pessoalmente adoro, em que levo a comparação com o regime escravagista, onde havia grandes proprietários que não maltratavam a sua servidume. Dão a ver que não é mau o sistema mas os elementos que abusam dele e do seu poder. E a realidade não é essa. O tio Ramóm ajudou alguma gente. Mas a outra não. E essa arbitrariedade, o não saber se vás ser beneficiário ou prejudicado, faz parte do sistema de terror imposto trás o golpe. As pessoas ignoravam se iam ser atacadas por um ou salvadas por outro. Um precisava do outro para manter a sua autoridade. (…)
– ND: O relato literário permitiu-che contar cousas que não permite o ensaio histórico [seique]? Como vês as diferentes linguages?
– SA: Acho que a estrutura narrativa permite dar entrada a emoções e reflexões que ficariam fora de um ensaio histórico. Acho que a voz narrativa, neste caso a da geração das netas, coloca uma distância emocional necessária para construir um discurso respeitoso com as vítimas ao tempo que introduz a reflexão sobre a transmissão da memória da guerra e como isso marcou as famílias. Eu achava de menos, noutras narrativas sobre o golpe e a repressão, dar espaço ao silêncios, aos tabus, às reviravoltas na construção da memória para manter a respeitabilidade das famílias e ocultar feitos indignos. Contar desde dentro complementa a visão ensaística, que é um contar desde fora, também essencial. (…)
– ND: Analisa uma dimensão difícil de quantificar e visibilizar que é a repressão das mulheres coa sua dimensão específica. Como vês estas dificuldades por tirar luz destes casos?
– SA: Há um problema básico: o silêncio já irremediável sobre esse tipo de repressão. As agressões sexuais não foram habitualmente verbalizadas. Estende-se sobre elas o tabu e mesmo um sentido respeito pela dignidade das vítimas. Não contar por não marcá-las mais. Conto com uma gravação de uma senhora de Meis, Mercedes Abal, que quando narra as agressões a uma vizinha, Manuela Abal “A Facheira”, só acerta a pronunciar a frase “ai, o que lhe fizeram!” repetidamente. A nós só nos fica essa pista. E agora é tarde. Quem podia contar morreu. Só podemos intuir, deduzir, supor. Saber o que aconteceu em verdade já não é possível. Mas conhecendo o uso das agressões sexuais como arma de guerra noutros conflitos bélicos, não é difícil imaginar que terão feito com esta e outras mulheres.”

Anxo Angueira: “A presenza social de Rosalía, na rúa e na escola, medrou exponencialmente”

Entrevista a Anxo Angueira en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Desde 2010 é vogal da Fundación. Como e por que chega a integrarse nela?
– Anxo Angueira (AA): Fun proposto pola executiva existente daquela e elixido polo plenario en substitución de Avelino Abuín de Tembra, chorado veciño, artífice entre outras cousas da Ruta Rosaliana.
– ND: Desde o seu acceso á presidencia en 2012 a Fundación pasou dunha taxa de autofinanciamento de 20% a 45% en 2019. Como foi isto posíbel?
– AA: Fixemos un traballo de dinamización, modernización e apertura en múltiples aspectos e aproveitamos o 150 aniversario de Cantares gallegos para darlle pulo a Rosalía e á súa Casa. A renovación a fondo que se fixo incrementou tamén o número de entradas e de vendas.
– ND: Por que é importante ter esta independencia económica?
– AA: Pois por cousas como a pandemia deste ano. Sobrevivimos grazas á colaboración conseguida co proxecto Amigos da Casa de Rosalía. A independencia económica faite evidentemente máis libre. Pero neste sentido quero recalcar tamén que iso está na xenética da Casa de Rosalía.
O proceso de compra ou de conversión en Casa-Museo fíxose como un proceso colaborativo, como unha causa nacional. Queremos volver a iso e, ademais, darlle a canle necesaria a moitas persoas para poderen participar do proxecto e implicárense na protección do que é un dos grandes emblemas que nos une.
– ND: Tamén entre 2012 e 2019 as visitas á Casa-Museo medraron 260%. Como valora este dato?
– AA: Hai que valoralo moi positivamente, claro. Agora ben, o mérito non é exclusivamente da Fundación. Cómpre ter en conta a forza extraordinaria que nos últimos anos Rosalía adquiriu, non só na Galiza. A súa presenza social, na rúa e na escola, medrou exponencialmente.
E ese é un éxito de todos, pero especialmente dela, do vivos que están os seus grandes perfís como intelectual e escritora. E a Fundación ten que estar á beira deste fervedoiro e aberta á promoción e dinámica das súas enerxías.
– ND: Cales son os obxectivos de cara aos próximos anos?
– AA: Un dos máis importantes obxectivos que temos agora mesmo diante é o da proxección internacional de Rosalía e da súa Casa. Xa levamos unha edición do programa Rosalía en Camiño, que trae a Padrón e á Galiza escritores de diferentes linguas e culturas, pero queremos tamén traballar nas traducións da súa obra e integrarnos nos programas europeos. Cómpre en todo caso estar no posíbel á altura da muller que temos a obriga de representar.”