Artigo
de Armando Requeixo en Criticalia:
“Á hora de escribir, moitos autores de toda época e lugar desenvolveron costumes extravagantes cos que se sentiron seguros e que, dalgunha maneira, foron aos seus ollos imprescindibles para lograr plasmar literariamente aquilo que querían comunicar. Entre esas cerimonias da escrita contaríanse hábitos que tiñan que ver cos materiais empregados, co lugar no que se atopaban, cos alimentos ou substancias que inxerían, coas datas e horas da creación e un longo etcétera de condicionantes sen os cales se vían perdidos e incapaces de levar adiante a súa escrita. (…)
Os escritorepondals galegos non se subtraeron a esta vertixe maniática e hai rechamantes exemplos neste sentido. Entre os clásicos, o máis célebre é sen dúbida o do poeta Eduardo Pondal, quen acostumaba escribir os seus barís poemas de pé, amosando así un carácter tan rexo coma o dos famosos guerreiros celtas que imaxinou.
Agora ben, entre os nosos coetáneos hai tamén hábitos singulares. Mirado do material érao Agustín Fernández Paz, quen adoitaba escribir en cadernos de follas amarelas. Tamén Luís Valle precisa facelo con algunha pluma ou bolígrafo que teña para el un significado especial; Miguel Sande escribe nas marxes dos libros doutros autores se estes lle gustaron, do contrario fican intactos, e Xosé María Álvarez Cáccamo emprega decote bolígrafos de tinta cor violeta e cadernos de papel cuadriculado que vai numerando.
Xenuínas pola atmosfera que dispoñen ao seu redor á hora da escrita sono Ánxela Gracián, que chama polo can Argos ao seu carón, come mazás a moreas e toma moito café; Berta Dávila, quen pendura os textos das paredes da casa para poder manipulalos fisicamente e retocalos a vontade; Iolanda Zúñiga, á que non é preciso preguntarlle se está escribindo algo porque a súa onicofaxia creativa xa a delata; ou Xina Vega, que se fai cunha bóla de neve por cada libro que comeza e, cando está atoada na redacción, abanea esta, contempla o caer das folerpas e deixa que a maxia da inspiración volva a ela tan cunqueirianamente.”
Arquivo da categoría: Espazos de escrita
O cuarto de Arantza Portabales
Artigo
de Arantza Portabales na Sega:
” Benvidos ao meu cuarto propio. Si. É este. O único onde sempre estou soa. Sen ninguén a petar á porta. Sen teléfonos. Sen fillos. Sen amigas. Sen pais. Sen xefa. Sen recados pendentes, sen listas de tarefas por facer, sen expedientes administrativos agardando por min.
Soa.
Escribir é un acto fundamentalmente solitario. E non necesariamente físico. O de darlle a tecla, vén despois. É lóxico. O primeiro é saber que contar. E como contalo.
Non vos estrañedes se me atopades a falar soa nun semáforo. Estou escribindo.
Si. Mentres conduzo, a miña mente vai de cero a cen en dous segundos. Aínda non inventaron algo así os da Fórmula Un. E teño que confesar que con frecuencia supero as cento vinte ideas por hora.
Tampouco inventaron na DXT un radar para atrapar as ideas. Nin falla que fai.
Ás veces río coas ideas que se lle ocorren aos meus personaxes.
Ás veces choro, e abro a ventá para comprarlle os panos ao rapaz que está no semáforo.
Ás veces teño medo de que os pensamentos se esvaezan coma as pingas de choiva sobre o asfalto nunha tarde de verán. Entón paro, activo a gravadora do móbil, e aprisiono os meus pensamentos.
E despois está o outro cuarto. O cuarto onde me sento diante do portátil e realizo o acto físico de teclear, de ordenar e de dar forma as ideas. Iso que algúns chaman escribir.
Non serei eu a que diga que non.
Pero que queredes que vos diga. Para min, escribir, é outra cousa.”
O cuarto de Arancha Nogueira
Artigo
de Arancha Nogueira na Sega:
“Eu non sei cal é o meu cuarto. Se cadra por iso me custou tanto escribir este texto.
O meu cuarto foron moitos cuartos, e agora é un cuarto, e non sei cando será outro.
De pequecha, o meu cuarto estaba en Ourense, nun piso que agora habitan outros, uns outros que non coñezo, que farán o cuarto seu. O meu cuarto pasou por Madrid, por Porto, por Belfast. Paseou por Arxentina, por Balears, por Andalucía. Agora vive en Compostela. Pero non é o meu cuarto.
O meu cuarto sempre é caos. Supoño que coma min. Hai roupa no chan, roupa nos armarios, roupa enriba dos armarios e debaixo dos armarios. Servilletas con apuntes. Billetes de tren. Como se quixeran recordarme algo.
O meu cuarto é entropía.
Na cama si, na cama son eu. Escribo ás veces. Enriba dela, sempre enriba dela, como se houbese algo no chan. No chan hai roupa. Supoño que tamén hai medo, estrés, fatiga, dicir adeus, chorar, chorar soa, ir correndo, non almorzar, volver correndo, laca de unllas de hai moitas semanas. Talvez por iso sempre escribo enriba da cama, e por iso sempre levo o edredón a todos os cuartos que non son os meus cuartos. O edredón laranxa e o edredón verde, a todos os cuartos.
O meu cuarto ten ás veces as sabas suxas, as sabas limpas; a xanela aberta, a xanela pechada; botellas de auga baleiras, ou cheas; cinco libros enriba da mesiña e ás veces menos; a roupa do día seguinte pendurada da cadeira, e outras veces nada, e outras veces música.
Ás veces no meu cuarto estou eu soa; outras veces compártoo. (…)”
O cuarto de… Eva Veiga
Artigo de Eva Veiga desde A Sega:
“TODOS OS CUARTOS
A procura dun cuarto propio estivo sempre aí como horizonte, mais dun xeito subrepticio, durante a miña infancia e primeira xuventude. Nacín e medrei nun ámbito rural sendo a maior dunha familia numerosa, con todo o que iso significa. A casa familiar era adoito un bulicio incesante porque ademais a rapazada da veciñanza viña xogar á nosa aira. Xa que logo non resultaba doado illarse naquel ambiente tan vitalista e axiña aprendín a abstraerme mesmo mentres realizaba calquera tarefa, sobre todo as relacionadas co cultivo da terra. Terra das Fragas do Eume que levo aínda debaixo das unllas e tamén na cerna mesma como un bosque de símbolos e metáforas. Pois procuramos sempre o que non está. E foi esa relación tan realista co medio natural a que precisamente propiciou a miña querenza pola reflexión abstracta, polo imaxinario. Dese xeito, todo aquel universo de vales e montes, de río e mar, foi e segue a ser o meu inmenso cuarto privado, seguramente o máis inspirador pois del, ou con el, xurdiron esas preguntas fundamentais para as que continúo a buscar respostas
Mais cando tiña tempo para ler ou escribir -algo que comecei a facer moi cedo- agochábame tanto no faiado coma na habitación onde madurecían as mazás de inverno entre a palla -velaí un arrecendo perdido para sempre, agás para a memoria- ou ía ao monte acompañada do noso can Rin que sabía gardar silencio e tamén alertarme cun simple aceno das invisibles presenzas que poboaban o piñeiral. As miñas lecturas daquel tempo están intimamente ligadas a eses espazos. Como está a poesía de Aleixandre, da que fun devota adolescente, á aquela habitación que só contiña un grande armario de cerdeira con tres lunas; diante dese espello recitaba en voz alta unha e outra vez os versos do libro Historia del corazón. Ou, desdobrada na imaxe, sostiña arrevesados e reveladores diálogos coas diferentes voces que todxs somos.
E non podo non mencionar aquí os autobuses de liña onde sempre esquecía algo “por andar nas Batuecas”, pois dende os dez anos estudei fóra e a miña vida afíxose a unha constante itinerancia. E asemade foi o Castromil na ruta Santiago-A Coruña o meu cuarto preferido durante os anos intensos do meu traballo na TVG xa que era nesas escasas dúas horas de ir e vir onde atopaba acougo para pensar e apuntar versos. Porque, en realidade, a meirande carencia da miña vida foi adoito o tempo devagar. Até que chegou un día no que o diagnóstico dunha leucemia paralizou ao cronos devorador e, de modo paradoxal e perentorio, os minutos, as horas e os días que acadaban escapar das fauces do cancro -contados polo persoal sanitario como centímetros dunha cinta de medir- dilatábanse ad infinitum para a miña íntima experiencia. Nesa habitación de illamento achegueime ao meu propio corpo coa demora e a atención necesarias para escoitalo e así reencontrarme con aquela capacidade aparentemente perdida da infancia cando era quen de meditar e case levitar de maneira intuitiva. Foi o mellor opiáceo para a dor e seguramente unha axuda inestimable para a rexeneración celular. (…)”
O cuarto de… Marta Dacosta
Artigo de Marta Dacosta n’A Sega:
“Podería mostrarvos como é o lugar en que adoito traballar e sería unha ficción, porque ordenaría a mesa e a contorna da computadora para que non descubrísedes o caos que ás veces se apodera de min.
O certo é que naquel cuarto que tiven na casa dos proxenitores, fun proxectando aos poucos un futuro de meu, porque precisaba espazo e tempo e poder. Así foi que entre as lecturas de poesía, os apuntamentos de lingua e os dicionarios, o que facía realmente era trazar o mapa que me levaría fóra da casa do pai, os planos da independencia económica imprescindíbel para ser dona de min.
Hoxe vivo nunha casa de meu. Nun espazo que comparto por decisión propia e no que habitamos na igualdade de quen leva ao ámbito doméstico o que defende na rúa. Unha casa en que non hai fechaduras e nos encontramos na conversa e nos traballos. O noso espazo de paz.
Para quen fantasía, idea ou escribe en calquera lugar e momento, todos os espazos da casa son óptimos para a concentración. Desde aqueles que a iso foron dedicados, até os que teñen outro destino, mais acaban por adaptarse á función literaria. Así o recanto do oeste que inicia un poema de Acuática alma e representa un lugar ao pé da ventá orientada a poñente, un lugar de luz e calor antes de que o día remate.
Mais a casa non son só os espazos de dentro. O eido que a rodea acaba por ser tan principal coma os cuartos, porque ao final é xardín ou abandono creado á nosa imaxe e semellanza, mundo do que somos as únicas deusas. Por iso ese lugar sen paredes nin teito, en que respiramos por todos os poros do corpo, pode ser o espazo. Un espazo ao pé da natureza en que deixarse levar pola harmonía inaudíbel das árbores e o aloumiño da brisa. Alentar. Cos ollos fechados. Coas entrañas abertas. Sentíndose dona dese momento.
Porque escribir é unha actividade que precisa dedicación e método, que precisa domar as imaxes que adoito se desbocan e fannos saír alancando na súa procura, esforzarnos en rodealas co lazo que nos permitan suxeitalas, frealas. Domesticar a súa ansia. Aprendelas a camiñar canda nós, coma as bestas do monte.
Atopar ese punto de equilibrio entre o salvaxe e o cultural.”
A casa-museo de Dieste abrirá ao público en 2018
Desde
Sermos Galiza:
“A Deputación da Coruña vén de asinar un convenio de colaboración co Concello de Rianxo que suporá o comezo das obras de reconstrución do inmóbel do escritor nesta vila. Prevese que estará lista en 10 meses.
En 10 meses xa poderemos entrar na futura casa-museo de Rafael Dieste, a vivenda que o autor recreou na súa obra A fiestra valdeira e que se encontra na Rúa de Abaixo de Rianxo, seguramente a rúa máis literaria do país, que tamén acolle as casas de Castelao e Manuel Antonio, esta última xa habilitada como museo.
Todo isto será posible grazas a unha achega da Deputación da Coruña de 189.456,66 euros, o 80% do orzamento total de 236.820,82 euros. “Con este proxecto, queremos impulsar a condición de Rianxo como vila literaria, en que a cultura é tamén motor de dinamización turística e económica, á maneira doutras casas de referencia no país como a de Rosalía de Castro en Padrón que son espazos moi visitados, non só pola propia veciñanza que lle dará uso, senón tamén por estudantado e persoas que queren renderlle homenaxe aos tres autores que viviron nesta rúa”, sinalou Goretti Sanmartín Rei no acto de sinatura de convenio que se desenvolveu na propia casa de Rafael Dieste.
“Para nós é unha obriga contribuír a difundir o seu legado nun concello que aposta pola cultura que forma parte da súa identidade cun tesouro para a veciñanza mais tamén que se proxecta para o mundo, á maneira da propia figura de Rafael Dieste”, engadiu Goretti Sanmartín que destacou a potencialidade das casas literarias como atractivo turístico, cultural e económico. “Coa apertura da casa de Rafael Dieste, a poucos metros do museo de Manuel Antonio e tamén da casa de Castelao, Rianxo consolídase como un lugar emblemático do noso país e a súa cultura”, concluíu na súa intervención a vicepresidenta e responsábel da área de Cultura da Deputación da Coruña.
Pola súa parte, o alcalde de Rianxo, Adolfo Muíños, agradeceu que desde a Deputación da Coruña, co voto favorábel de toda a corporación, se considerase a iniciativa como un “proxecto singular, de país, en clave galega”. Anunciou que, de inmediato, desde o Concello comezarán as xestións para a contratación da obra coa idea de que nun prazo de dez meses se poda xa abrir a casa ao público. “Coa apertura da casa de Rafael Dieste, a poucos metros da de Manuel Antonio e a de Castelao, a Rúa de Abaixo é un referente para a visita turística e cultural non só para Rianxo senón para todo o país e para o mundo, en especial nos países e nas amplas relacións en que a familia Dieste deixou pegada”, explicou Adolfo Muíños que se congratulou por un novo “espazo gañado para a cidadanía e a cultura galega, ademais de facer xustiza coa memoria do escritor”.”
O quarto de… Susana Arins
Desde
A Sega:
“Criada numa família numerosa com casa pequena e todo comunal, nunca achei de menos um quarto próprio. Até o ter. Fui estudar a Santiago e contei com um quarto nos depauperados pavilhões do Burgo, graças aos quais tantas pudemos fazer carreira. E aí desatou-se a minha atividade escritora. A soidade era pouca: paredes de papel e muita atividade estudantil, mas fechada a porta, o mundo era todo meu. E quando tive outra vez um quarto próprio, em Lisboa, acompanhado da solidão mais absoluta (sozinha numa cidade desconhecida), aí foi um não parar. Cadernos, cadernos, cadernos. Creio que foi em Lisboa que li a Woolf e senti que eu estava a viver o processo que ela narrava no ensaio.
Com a experiência, aprendi a encontrar a intimidade em qualquer lugar: sou quem de escrever o rascunho de um texto no meio de uma palestra, de um jantar, de um café de barulho ensurdecedor. Isso sim: a revisão deve ser feita em solidão. Para isso nada substitui o quarto próprio. Mesmo a distância incrementa a capacidade revisora: provei novamente a bakardadea total, refugiando-me em Pasaia, onde até a língua do café da manhã me isolava, para acabar o seique. A prova irrefutável.
Porém, com o tempo, cai noutra conta: quase todas as ideias para a escrita nascem-me de conversas, encontros, anedotas, acontecidas no trabalho, na festa, no café, na compra. Sobre todo de conversas. E dei em ver que do que eu preciso é da exata e certa combinação entre soidade e companhia, intimidade e comunidade. Tenho que dialogar no mundo para poder esconder-me no meu acovilho e escrever. Por isso penso que o quarto próprio de Virginia Woolf deve ir acompanhado de vida em comunidade, de encontro.
Em tendo essas parcelas, o resultado é a criação.
Para mim foi objetivo vital. Criada numa família numerosa com casa pequena e todo comunal queria contar com um quarto próprio. E dei. Edifiquei um maravilhoso refúgio para agachar-me de vós e com todo a mão: luz, livros, impressora, lembranças, dicionários… mas também é certo que quase sempre o refúgio é bem mais simples: sofá, manta, livro e computador.”
O cuarto de… Mercedes Queixas
Desde A Sega:
“Eu non nacín cun cuarto propio. Tiven que o inventar na primeira casa. Ás veces era a cama, antes de durmir, algo ás agachadas semiescuras; outras, era a mesa do comedor entre cadernos de deberes escolares e libros de texto. Aínda outras tiña que ser a mesa da cociña, fuxindo doutros labores e responsabilidades da casa, como filla primoxénita, propios do xénero, e acompañando coas mans a escrita e a lectura entre texturas e aromas dunha pota que puntualmente douraba rixóns para a economía familar.
O meu cuarto propio naceu canda todos os demais metros cadrados da casa de meu. Tiven que o pintar na segunda casa na que continuei a medrar até o de agora coas tres voces compañeiras que me amplifican todos os mundos. Puiden soñalo nos marcos do papel para a vida. Expoñer necesidades e reparto do espazo para o traballo profesional, para a escrita e a lectura. Valorar a entrada de luz natural para aproveitar a súa oportunidade. Ollar directamente a porta para vixiar idas e vindas das crianzas. E calcular a mesa curva para aproveitar ben o espazo de traballo.
Nos últimos vinte anos fóronme acompañando continuos saúdos e recepcións a novas lecturas que me rodean neste espazo compartido entre lembranzas fotográficas persoais, familiares e profesionais. Rosalía de Castro, Alexandre Bóveda, Manuel María, Lois Pereiro, Agustín Fernández Paz, Mª do Carme Kruckenberg, Begoña Caamaño van compoñendo, cara a cara, o mural iconográfico de pousos literarios. E, ás veces, no reparto equilibrado da mesa de cerdeira, retello columnas de folios e cadernos do meu alumnado xunto ás partituras da miña violínista preferida que me acompaña en ensaios descuberta.
A vista do traballo diario coas palabras, de tempos irregulares e condicionados, bate de fronte cun pequeno andel que, onda a chave da luz do cuarto, recolle os volumes propios que naceron, ao longo dos últimos vinte anos, para a lectura de ollos alleos e tactos prestados xenerosamente.
Porque, aos poucos, eu nacín ao meu cuarto propio.”
Proxecto A Casa da Xente (Salvemos a Casa de Díaz Castro)
Toda a información sobre este proxecto, aquí.
“O cuarto de Helena Salgueiro”
Desde A Sega:
“Ata que punto é fatigoso non poder escoller a familia, a clase social, o fogar.
Nos últimos tempos eses conceptos adquiriron unha relevancia case obsesiva, quéroos recrear ou transformar: o cuarto que escollo para escribir e durmir e facer o amor, as persoas coas que me coido, os lugares que non afogan.
En menos dun ano mudeime catro veces. En tan pouco fixen a traxectoria, nunha cidade mínima, dunha nómade desterrada -ou iso era o que cría querer- saltando de casa en casa, fuxindo dunha cousa que non alcanzaba a vista. Nesta breve marxe de tempo, todo intenso e fugaz. Parece que pasou toda unha vida. Para min foi toda unha vida. Achegueime a ideas que anteriormente só foran palabras ou puños, as que dan vertixe: independencia, liberdade, traballo. Porque quixen facer do meu corpo o que quero facer do meu país, do meu xénero; porque tiña que comezar dende min pra que o demais tivese sentido. Mais sabémolo, pola liberdade, ao igual que polo coñecemento, págase un prezo. (…)
Mais tamén hai cousas moi boas en todo este percorrido. Coñecín criaturas extraordinarias, como dixen, e iso conformará para sempre o meu xeito de escribir…e coñecín tamén o que significa a verdadeira axuda ou a resistencia. Percibo as cousas doutra maneira, e malia non ter cartos ou tempo sei contar as cousas mellor do que facía, sei ver espazos íntimos en cousas que se moven, coma todas as belezas.
E aínda con todo, os azos seguen estando.
Será esta herdanza da muller escritora, e bailarina, e actriz, e música, e obreira, e a que sexa: canto máis nos neguen, tanto máis perseguiremos.”
