Desde
Galicia Hoxe:
“Kathleen March, catedrática de linguas modernas da Universidade de Maine en Estados Unidos e tradutora de autores de Galicia ao inglés, confiou en non chegar a ver “a morte do galego”, unha lingua o futuro da cal dependerá da propia sociedade e do coidado do pobo para trasmitirla de xeración en xeración
Nunha entrevista concedida a Europa Press, March recordou que leva escoitando “preocupacións” sobre a desaparición do galego ou pola perda de falantes dende hai décadas e que, non obstante, aínda “segue aí”, aínda que considerou que o destino do idioma “non depende dos políticos”. “Depende de vós”, engadiu.
“A xente podería falar máis, coidar máis a calidade da lingua, iso sempre, pero aínda está aí. Máis que nada teño fe na importancia da lingua, como parte da identidade galega”, destacou, sobre a súa visión acerca da situación do idioma nos últimos anos.
March contrapuxo Galicia coa situación de Estados Unidos onde “o capitalismo está a facer estragos, en todos os sentidos”, cunha sociedade “amante das grandes empresas”, descoñecedor da historia e onde a cultura “non é cultura nin é nada”.
“Mañá poderían dicir que todos imos falar a lingua de Mickey Mouse”, ironizou, e que usou para constatar que Galicia “ten máis posibilidades de sobrevivir”.
A pesar diso, si escoita e le as críticas de “moitos amigos” sobre a situación do idioma incidindo en que “os galegos que falan galego van poder manter viva a lingua”. “Adiante co galego e a seguir tendo orgullo, non cuestionando a súa posibilidade de seguir en pe”.
A tradutora tamén incidiu en que se incrementou o volume de estudosos de literatura galega no exterior, sobre todo a partir da “aparición de Internet e medios de comunicación” electrónicos que permiten ter acceso a obras ás que antes só podían acceder mediante a compra física en Galicia.
“Hai moito que se pode facer. Somos estranxeiros, e sabemos que existe unha cultura e unha lingua e podemos axudar, a valorar, visibilizar, e a traducir. Temos unha pequena cousa coa que contribuír nese sentido”.
March acudiu a Santiago para participar no a XXVIII edición dos Cursos de Lingua e Cultura Galega para estranxeiros da RAG, na que falou sobre a súa investigación da literatura de viaxes por parte de escritoras anglosaxonas que acudían a descubrir a cultura de Galicia.
“Querían coñecer a arte, a historia, a arquitectura. Lían moito sobre a historia da Igrexa”, engadiu, aínda que tamén “tiñan outro xeito de ver as cousas” e querían “falar coa xente, observar doutro modo”.
Sobre todo, manifestou “moito interese” en comprender o xeito en que se achegaban á poboación para “coñecer as cousas da xente”, a súa vida, dado que “practicamente non sabían” galego, e que en aquel tempo España aínda “non era obxectivo de moitos viaxeiros”, polo que chegar a Galicia era “máis aínda un desafío”.
María Lado e Lucía Aldao: “A algho cheghamos porque estamos no Luar”
Desde
Sermos Galiza:
““A algho cheghamos porque xa estamos no Luar”, dixo a poeta María Lado no inicio dos oito minutos de parodia televisiva na que o dúo Aldaolado congregou máis público que en ningún dos múltiples espectáculos que consolidou a súa traxectoria coa poesía e humor como protagonistas.
Para a singular ocasión, María Lado e Lucía Aldao escolleron un dos seus números máis aplaudidos, a tradución simultánea galego-español do poema “Lingua proletaria do meu pobo”, de Celso Emilio Ferreiro, en honor de todas aquelas persoas “que o entenden e non o falan” e, moi especialmente, para brincadeira dos argumentos empregados por Galicia Bilingüe sobre a imposición do idioma. Aldao e Lado lembraron os tempos do bipartito nos que, facendo brincadeira do que dicía a asociación contra a normalización do galego, a presión era tal que “ás catro da mañá chamaban os funcionarios para ver se falabas galego”,
A intervención de Lado e Aldao foi seguida pola rede con sorpresa, pola singularidade que supón que un espectáculo como o seu entre no programa presentado por Gayoso.”
Onte 1389: O evanxeo bufo de Faustino Rey Romero
Desde
Brétemas, de Manuel Bragado:
“Presentamos o venres 17 de xullo na primeira edición da Feira do Libro de Ribeira a biografía que Xosé Ricardo Losada preparou de Faustino Rey Romero, o poeta crego galeguista e antifranquista da Xeración da Tebra. Foi Manuel Cartea que dialogou co autor sobre unha obra que comezou definindo como «informativa e crítica, moi documentada, interpretada e interpretativa» e rematou aconsellando moi vivamente polo seu carácter de «biografía complexa na fronteira entre a verdade e a verosimilitude».
Cartea afirmou que nesta biografía atopábase felizmente un protagonista riquísimo e un autor polivalente, eficaz e moi irónico». Na formulación da súa primeira pregunta afirmou que «Faustino foi un crego franciscano postconciliar, antes da celebración do Vaticano II, capaz de enfrontarse na década de 1950 tanto coa igrexa estamental como coa igrexa franquista». Ricardo Losada contestoulle que «Faustino cometeu ao longo da súa vida dous pecados revolucionarios contra o poder: o primeiro, amar aos pobres e identificarse con eles; o segundo, o amor a Galicia, a súa cultura e a sua lingua». «Ao longo da súa vida Faustino apostou sempre pola microrrevolución, xa que para el todo derivaba do evanxeo, pola súa preocupación polas cousas do día.» «Non era unha persoa ideoloxizada que crese en cambios políticos bruscos. Foi un antifranquista por razón do evanxeo. Valoraba máis ás persoas que facían o traballo metódico cada día. Era a súa forma de poder mudar o mundo.»
Cartea e Losada conversaron despois sobre a condición de Faustino como «poeta cura» ou «cura poeta». Losada comentou a afirmación de Xosé Luís Franco Grande que coloca a Faustino como «un poeta que naceu antes de tempo»: «A loita de Faustino foi contra o mundo burgués. A súa poesía ten unha paixón popular, busca unha forma, sobre todo o soneto, para expresar a súa subxectividade persoal.» A seguir abordaron as relacións que mantivo co pai, nas que Losada considerou «existía un conflito, pero non hai culpabilidade», para centrarse despois nas extravagancias do personaxe. Para Losada «Faustino nunca colocou máscara ningunha, adoptou unha forma de vida franciscana, toda a súa vida foi unha reivindicación do humor, o seu histrionismo era apenas un xeito de chamar a atención e dicir as cousas que naquel momento non se podían dicir.» Con respecto a polémica sobre o sexo, onde hai opinións diversas, Losada confesou que para el «Faustino morreu célibe. O que dicía sobre o sexo era unha provocación, un xeito informar de expresar que estaba en contra do celibato. Unha práctica que encaixa na súa visión franciscana do que é a vida.» «Mais tampouco podemos esquecer que a angustia foi un tema recorrente na súa vida. Faustino decidiu vivir imitando a Francisco nas circunstancias do franquismo en parroquias rurais e acaba atrapado e fracasando no seu proxecto poético e familiar, mais tamén no proxecto como crego, entrando nun proceso de autodestrución que o levou a marchar para Arxentina onde morreu.»”
Entrevista a Oriana Méndez no Diario Cultural
Desde 
o Diario Cultural da Radio Galega:
“O que precede á caída é branco, o novo libro de poemas de Oriana Méndez, publicado en Espiral Maior. A entrevista completa pode escoitarse aquí.”
A Alba de Gloria volve escoitarse no Pico Sacro
Desde
Sermos Galiza:
“Pasaron nove décadas desde que Castelao participara na peregrinaxe ao Pico Sacro, cando por aquel entón a ditadura impedía celebrar a festa nacional. O maxín de Castelao volveu sobre o Pico Sacro desde o exilio, cando teceu unha das súas pezas máis profundas, a Alba de Gloria, o discurso de celebración do Día da Patria.
Desde 2011, a Federación Galiza Cultura, a través das Asociacións Vagalumes e O Galo, conmemora a peregrinaxe de Castelao ao Pico Sacro. Por aquel entón cumpríase o 125 aniversario de Castelao co “total desprezo por parte da Xunta de Galiza”. A organización decidía entón homenaxear a “Alba de Gloria” nun ano caracterizado polo furibundo ataque do Goberno de Feijóo á lingua e á cultura galegas.
“Queremos renderlle unha homenaxe a Castelao e volver sobre os seus pasos físicos e intelectuais coa lembranza dunha tradición que apesares das circunstancias conxunturais adversas porfía en alumear un futuro mellor, unha alba de gloria para Galiza e a súa cultura”, sinala a organización.
Contra ás 12:00 h., o escritor, arqueólogo e etnógrafo Calros Solla deulles a benvida ás persoas asistentes cun discurso de afirmación da identidade galega como algo que resiste ao longo dos séculos. Xa no cumio, a néboa e a chuvia deron paso a unhas raiolas de sol para a lectura do Alba de Gloria, que correu a cargo de representantes das asociacións culturais da Estrada, Vedra, Boqueixón, Santiago e Silleda. A continuación, o gaiteiro Raúl Galego pechou o acto da mañá coa interpretación do Himno Nacional.
As persoas que asistiron ao acto, entre elas asociados e asociadas de entidades culturais da bisbarra, tiveron a oportunidade de coñecer de perto, a través de Iolanda Aldrei, as lendas que xurdiron ao redor do Pico Sacro, así como o seu valor arquitectónico, coa historias das construcións borradas co paso do tempo. Á chegada á capela, tivo lugar a actuación de Mini e Mero. (…)”
Bos Aires: recital poético de Eduardo Estévez arredor de entrar na casa
Presentación de Bicha na Deputación de Ourense (17-7-2015), por Eli Ríos
Desde
o blogue de Eli Ríos:
“O venres 17 de xullo, na Deputación de Ourense, Patricia Román máis unha servidora puidemos ter entre as nosas mans a obra Bicha. Foi realmente emocionante porque era a primeira vez que entrabamos en contacto todos os elementos xuntos.
Para quen non puidestes estar alí, déixovos, aquí, o meu agradecemento do XII Premio Pura e Dora Vázquez:
“En primeiro lugar quería darlle os parabéns a Patricia Román por este premio e agradecerlle as fantásticas ilustracións que realizou para Bicha. Se xa é dificil realizar unha ilustración con alguén con quen tes compenetración… facer o que fixo ela é incrible. De feito xa non son quen de recordar as personaxes que imaxinei. Agora só podo velas como ela as debuxou.
En segundo lugar, pero non só non menos importante senón fundamental. Agradecerlle a todas as persoas que nos tiveron a paciencia inmensa nos períodos de facer real este libro que hoxe aquí presentamos. Javier, Alfonso, María José, Tórculo Edicións (aos que mareamos ben mareados!) e, en especial, a Ana porque a pobriña non só tivo que aguantar as loucuras creativas senón unha “fuxida de tellado” pola que me quero desculpar publicamente. Cando me chamou para comunicarme o fallo do xurado deuse unha situación surrealista porque me colleu co pé cambiado e lembro que só acertei a preguntarlle: Pero estás segura que son eu? E alí se puxo a reler a acta e a comprobar que eu realmente era eu. Grazas Ana por non colgarme o teléfono nese momento de dúbida existencial.
E, tamén, á Deputación de Ourense, a todas as persoas que facedes posible este premio e ao xurado porque é unha honra levar un premio con nome de muller. E de dúas mulleres como Pura e Dora Vázquez! Elas que nos abriron o camiño ás demais e nos mostraron que outra forma de facer as cousas é posible incluso nun xénero tan maltratado como a literatura infantil.
Por último, gustaríame recoller unha pregunta que facía Pura Vázquez no seu poema Visitas ao Bosco: ”(¿E si o lobo se casara/ coa nena Caperuciña?)“ Con esta pregunta convídovos a entrar en Bicha para darlle a volta aos prexuizos sobre a literatura infantil e á invisibilidade das mulleres na escrita, para seguir o camiño aberto por Pura e Dora Vázquez e para que, espero e desexo, desfrutedes dunha obra escrita e ilustrada por mulleres porque a bicha non existe desde o individual senón que todas e todos facemos parte dela. Moitas grazas.”
A VII Festa da Palabra reivindica a figura do galeguista e xornalista Francisco Luís Bernárdez
Desde
Galicia Hoxe:
“A VII Festa da Palabra, que se celebrou este sábado na Insua dos Poetas, na Esgueva (Madarnás, O Carballiño), reivindicou a figura do xornalista, poeta, diplomático e galeguista Francisco Luís Bernárdez (Bos Aires 1900-1978). A súa vida e obra recóllese nun libro no que varios autores rescatan do esquecemento a este ilustre galeguista, e como afirmou o poeta e presidente do Pen Galicia, Luís González Tosar, coordinador da publicación, “é de necesidade manter viva a lembranza de quen fixo tanto pola nosa lingua e pola nosa cultura”.
O volume que recolle a traxectoria vital e profesional de Bernárdez é unha edición que conta co apoio da Deputación de Ourense, da Xunta e do Pen Galicia. Tosar foi precisamente o encargado de abrir o acto nesta xornada festiva para a palabra na nosa lingua. Con el estaba o presidente da Deputación de Ourense, Manuel Baltar; e o conselleiro de Cultura, Román Rodríguez; o presidente da Real Academia Galega, Xesús Alonso Montero; o presidente da Academia Arxentina das Letras, José Luís Moure; o secretario xeral de Cultura, Anxo Lorenzo; o secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García, e o vicepresidente do Parlamento, Miguel Santalices, xunto a persoeiros dos ámbitos institucional, social e cultural de Galicia.
Na clausura do acto Manuel Baltar afirmou que a palabra “é compromiso e progreso” e defendeu a Ourensanía, “un horizonte amplo e plural, o noso xeito de percorrer o mundo, como a definiu o propio Tosar: “Sólida mestura de astucia pándiga e de íntima e fonda reflexión dos que máis sabemos dos camiños do mundo, porque os percorremos case todos, a pé e detrás da roda”. Baltar, quen agradeceu a todos os que achegan “ilusión e vitalidade a este territorio único e singular, comprometidos coa cultura e coa lingua propias de Galicia”, reafirmou que somos ourensáns, “coñecedores do bo e do ruín, sufridos, narrativos e agudos”.
O presidente do goberno provincial dixo coincidir co que Risco –e tamén Bernárdez- expresaba en 1917 na revista neosófica “La Centuria”, onde escribiru: “Ourense está moito máis preto de Nova York que de Madrid”, “Aínda que isto no sexa certo en canto a distancias, explicou Manuel Baltar, si é verdade desde unha perspectiva cultural, na que cómpre ter en conta o papel da Ourensanía, porque os ourensáns, moi amantes do noso, que non entendemos de fronteiras nin de dogmas, preferimos ser máis ben rebeldes e inadaptados. Gústanos sorprender. E como me dixo nunha ocasión Ogando Vázquez a modo de consello: “Hai que rebelarse de voz”. Rematou afirmando o presidente da Deputación que hoxe, “na festa das festas”, “as palabras son compromiso, porque poden que as leve o vento, máis ditas quedas”. (…)
“Lambetadas na cara”, por Susana Sánchez Arins
Desde
a Plataforma de Crítica Literaria A Sega:
“Em 1985 eu tinha onze anos. Lembro-me sentada nas escadas da casa, incomodada com o mundo, ou simplesmente com a minha irmã, e escoltada pola Rina e as suas lambetadas. Ela consolava a minha raiva e entendia perfeitamente (e dava-me a razão, é claro) o sozinha que podia sentirme. Bem, pode que não fosse a Rina e fosse a Cati, ou a Blanca. Não poderia dizer qual das três cadelas que acompanharam a minha neinice, mas em todo o caso eram lambetadas de cadela e olhos solidários que me acarinhavam nessa memória vaga que guardo de mim mesma.
Também era imprecisa a memória que tinha do Leonardo. Só sei que gostara dele mais que de Anagnórise, que aquele despertava um sorriso na lembraça entanto este suscitava uma suspeita. Por isso foi o escolhido para eu recensionar no ano de Mª Victoria Moreno. Porque eu era menina em 1985 e uma das leitoras primeiras de Leonardo e os fontaneiros.
A primeira surpresa, a estrutura esquecida. Leonardo e os fontaneiros propõe-nos uma leitura activa, na que podemos decidir o caminho a seguir. Eu, como já ando adultecida perdida, figem a leitura tradicional, lineal. Mas podia combinar de uma outra forma as três linhas argumentais: a amizade entre Leonardo e Antón, as andanças de Antón na escola, e as relações de Antón na casa. Foi aí que aprendim que as leitoras não temos por quê obedecer aquilo que as escritoras mandam? Que podiamos ser criativas no ato de ler?
A segunda surpresa, a poesia. Nem lembrava quem era Leonardo. O protagonista. O cadelo. Se uma cousa mantém vivo e vigente Leonardo e os Fontaneiros é o fundo lirismo que acolhe a narração da amizade entre neno e cadelo: – A que sabe a man dun can? Que se sente ao trabar nela? […/…] – Sabe a millo torrado. Os pés tamén lles cheiran a millo torrado a tódolos cans. E é peludiña, esbara entre os dentes. São sem dúvida os melhores trechos do livro, e eu pergunto-me se seria neles onde eu aprendim a entender[-me] a Rina, a Cati, a Blanca. Onde reparei que não era bom ser especista.
A outra surpresa, a escola. As aventuras dos fontaneiros (novamente deslembrava o sentido do título da narrativa) são assim tão inocentes e divertidas como podem ser as de qualquer criança de hoje. Lembro-me com os meus irmãos libertando ratinhos (meus pobres!) que mamá nos pedia matar. Igual que os fontaneiros com as ratazanas. Solidariedade animalista total. Seria aí que a aprendemos?
E a ausência de happy end. Surpresão numa narrativa para crianças. A morte tem presença na vida das protagonistas e assalta, como bandoleira, a estabilidade de Antón, a tranquilidade das pubescentes tardes, mostrando que crescer é assumir a sua companha constante. Seria aí que aprendim que a melhor amiga da vida não é outra que a morte? (…)”
Anxo Fariña: “Para min a imaxinación é a máis sorprendente das facultades humanas”
Entrevista
de Carlos Loureiro a Anxo Fariña en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Que é primordial para ti á hora de te mergullares nestas longas historias: o didactismo, o entretemento, espertar a imaxinación… -inda que cremos que todos estes obxectivos se poidan complementar-?
– Anxo Fariña (AF): Depende os libros, por suposto. Nalgúns, o punto de partida é didáctico, mentres que noutros o máis importante é a historia, o propio pracer da lectura. O compoñente didáctico moitas veces nin sequera é premeditado. Por exemplo, como cando trato o tema da natureza. Para min o respecto ao medio ambiente é algo que vai máis aló dun mero afán didáctico e, polo tanto, sempre está presente nas miñas narracións. Aínda que se teño que escoller, escollería a imaxinación. Para min a imaxinación é a máis sorprendente das facultades humanas. É a que nos permite soñar, avanzar, descubrir… Calquera das creacións humanas é froito da imaxinación dun, ou milleiros de persoas. (…)
– NG: En dez anos máis de corenta obras publicadas… A túa imaxinación e a túa pluma non poden ter repouso… Houbo xa algún momento en que estes dous elementos creativos pasasen apuros puntuais?
– AF: Son un pouco hiperactivo.
Normalmente cando non traballo é porque estou mal fisicamente. Desde neno padezo unhas migrañas terribles e crónicas. Nalgunhas épocas, estas dores vólvense diarias, e entón, non son quen de traballar.
O ano pasado vivín unha mala época e estiven uns meses de baixa. Cando comecei a sentirme mellor, a cabeza xa me pedía comezar con outra historia, pois levaba tempo inactivo, e así o fixen. Influenciado polo meu estado físico escribín unha novela para adolescentes-adultos baseada en experiencias persoais, no que un dos temas principais é a dor. Para min, que sempre escribo ficción, foi unha experiencia terapéutica. (…)
– NG: Sempre dicimos que os fillos son todos iguais, pero tras un tempo convivindo con Antón e Pompón, con Don Quixote e Breogán, co Pelelliño, cos Megatoxos… con quen te sentiches máis a gusto?
– AF: Os “Megatoxos” déronme moitas satisfaccións, pero os “Pelelliños” son moi, moi divertidos. Aínda agora me sorprendo de que uns libros en aparencia tan simples, teñan tanto éxito entre os máis pequenos. Ben, e non só os pequenos. Cando debuxo un “Pelelliño” en directo, ás veces os sorrisos dos pais son máis amplos que os dos nenos. (…)”
