Arquivos da etiqueta: Ana Abelenda
Verso a verso con Yolanda Castaño, premio Nacional de poesía 2023: «Estou máis preto da loita das nais críticas que de moitas que deciden non ser nais»
Entrevista de Ana Abelenda a Yolanda Castaño en La Voz de Galicia:
“(…) A poesía de Yolanda Castaño (Santiago, 1977) ten dende o pasado 27 de setembro o Premio Nacional de Poesía 2023 por Materia, pero leva trinta anos levedando como materia rebelde, abrindo e ampliando o campo para o debate social. Falamos coa escritora, cun feixe de versos escollidos deste poemario, da familia, da amizade, da memoria, da maternidade como escolla consciente, como lousa e como renuncia, como sistema desigual contra as mulleres. «A poesía é o xénero menos dogmático, é un xénero que permite crear realidades máis hospitalarias, vivibles», di. «Conciliación, saúde mental e neurodiverxencia» son temas poéticos, amosa a autora que se revelou con Elevar as pálpebras (1995). Materia é unha poldra nese camiño de pedras sobre o río revolto da vida que é a obra de Yolanda Castaño.
«O corpo está neste poemario nun sentido moi amplo. O corpo son tamén os nosos sentidos. Na poesía desactívase a parte máis racional e actívanse a impresión, as sensacións. Á vida e ao traballo enfrontámonos a través do corpo, non de maneira etérea», sinala. Iso enlaza, segue, «coa raíz dalgunhas das nosas preocupacións sociais, como son os coidados e o papel da muller na sociedade e na esfera privada». (…)”
A Coruña e Santa Comba: presentacións de A parte fácil, de Ismael Ramos
Ramón Nicolás: “Reducir a don Paco a 140 páxinas non é xusto, foi todo un reto”
Entrevista de Ana Abelenda a Ramón Nicolás en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Cóntenos como se coñeceron nos 90.
– Ramón Nicolás (RN): Por volta do 90, decidín compilar textos xornalísticos de don Paco, que durmían no esquezo nas hemerotecas. El aínda non publicara o seu libro de memorias Un río no tempo. Comecei preguntándolle cousas que son inocentes, pero daquela eu non tiña o coñecemento, por exemplo, de si el tivera que ver coa aprobación do Día das Letras Galegas por parte da Academia. Ao lado da compilación de textos, quería facer unha parte biográfica. Mandeille unha carta e convidoume a ir á Penzol. Eu fixen o traballo, fixen tamén unha copia que enviei a un concurso e non resultou premiado. O premio foi coñecelo.
– LVG: Custoulle comprimir a longa e intensa vida deste «obreiro» da cultura galega?
– RN: Facer un libro sobre don Paco en 140 páxinas non é xusto! Merecía un libro de mil páxinas, e quedaría curto… Reducilo a 140 páxinas foi todo un reto para min.
– LVG: O seu galego, confesa, mellorou grazas a un libro de don Paco. Cal é?
– RN: Sendo eu moi noviño, caeu nas miñas mans o Vocabulario castellano-gallego, unha axuda para que todo o mundo fale galego con dignidade. Xa que o meu entorno non era galegofalante, ese libro resultou clave. El ten unha obra de carácter divulgativo moi importante, como ese Diccionario de escritores en lingua galega, que durante anos foi o único manual que había accesible, actualizado, sobre os escritores e escritoras galegos. (…)”
“As nais saen do armario e elevan a literatura galega”
Artigo de Ana Abelenda en La Voz de Galicia:
“A reflexión en torno á maternidade, a escolla de ter ou non ter fillos, é xa un relato central nas nosas letras. Hai desexo, conciencia, reflexión e debate. Elas aleitan outra forma de rebeldía. (…)
Ser nai ou non ser nai é a cuestión, é cuestión candente na literatura. Como muro para conter a forza das novas propostas en torno a ela, resiste ben armado o canon dun sistema que mira para outro lado ou observa, ollos mouchos, como se afonda no discurso. Elas seguen no seu, creando, desbotando o canon.
Nos últimos anos, a maternidade botou a andar pasiño a paso cara ao centro do relato, a defender o seu oco sen ollarse no espello doutros, sen temer a represalia, sen pedir permiso. Ese lugar é un útero, que se dilata e dá vida a unha diversidade de fillas, visións sobre a muller en relación coa súa liberdade, co embarazo, o parto e a crianza, dende a descuberta á fin de que a realidade supera toda ficción herdada e os ditames ata a reflexión sobre novas formas de crianza ou a decisión de non traer fillos ao mundo.
As nais e as non nais non se perden no backstage literario, saen ao encontro, cunha literatura diversa. Só para nais e non nais, de mulleres? Non debera… (…)”
Berta Dávila: “Os amores máis fondos son ambiguos sempre”
Entrevista de Ana Abelenda a Berta Dávila en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Os seres queridos é un trago breve que non sabes moi ben como te deixa. Cadaquén conclúe a novela como quere?
– Berta Dávila (BD): Si. Habitualmente as lecturas dos outros son sempre soberanas, non? O importante, no fondo, é que a novela signifique algo para alguén. É un libro escrito desde a vontade de espir o estilo, un libro nu que cada lector recolle no lugar onde o quere recoller.
– LVG: Ispe o estilo e o vínculo da nai co fillo; o escuro vínculo da muller cos seres queridos.
– BD: Cos seres queridos e cos non queridos. Este é un libro sobre a elección, sobre a escolla de non ser nai por segunda vez.
– LVG: A miña eu convencional ve difícil entender como unha «boa nai», comprendida como esa que non edulcora o vínculo co fillo, e á que lle custou ser nai, elixe non selo cando a vida a sorprende coas dúas raias no predictor.
– BD: O que ela constrúe co fillo é iso, un amor construído. Non é un amor instantáneo nin imantado, non é un amor vocacional. Todos os amores que son fondos son ambiguos sempre, porque teñen esa parte de luz e esa parte de sombra. Quen foi nai sabe o que significa selo. Para min isto é relevante: a elección dun afecto é tamén o afecto máis sincero.
– LVG: Mais na elección dese afecto intervén todo un sistema perverso. A primeira achega deslumbrante de Os seres queridos é esa estrañeza da nai cando nace o fillo. Cando el nace, a que ela era ata o momento desaparece de súpeto, pasa a ser «a nai».
– BD: A novela a onde pretende apuntar é a ese cambio identitario, a ese pasar a ser outra cousa distinta dun momento a outro. Parece unha cousa natural; de feito, todos os días as persoas teñen fillos!, pero hai sempre un punto de estrañeza…
– LVG: Dá pudor ou medo admitilo. Para vencer esa barreira, está a literatura?
– BD: A literatura ten un papel que xogar mostrando as partes raras da experiencia. Se eu quixese facer un discurso do que para min é a maternidade, non faría unha novela. O que quería aquí era contar unha pulsión, un punto de vista, un recanto. (…)”
Irene Rega Jul gaña o Premio Illa Nova de Narrativa 2022
Desde Galaxia:
“A gañadora da sexta edición do Premio Illa Nova de Narrativa para menores de 35 anos convocado pola Editorial Galaxia, en colaboración co Ámbito Cultural de El Corte Inglés, foi Irene Rega Jul pola novela O libro dos corazóns rotos.
O xurado, composto por Ana Abelenda, Marcos Calveiro, Inma Otero, Blanca Riestra, Abel Tomé e Malores Villanueva destacou a súa prosa áxil e o control do ritmo narrativo dende o inicio ata o vertixinoso final da obra. Ambientado en Viveiro, o thriller ten unha vontade clara de facer un retrato realista do momento actual, tanto no tratamento de diferentes temas como na construción dos personaxes. Dentro das personaxes destaca a inspectora, pola súa atinada construción psicolóxica.
Cunha linguaxe coidada, pero moi directa consegue transmitir un fondo desacougo no tratamento dun tema tan delicado como o do acoso escolar. A autora arrisca no seu desenvolvemento e na denuncia social da sociedade contemporánea.
De grande interese resulta tamén o tratamento das redes sociais entre a xuventude.
O libro dos corazóns rotos impúxose por unanimidade ás demais obras presentadas pola súa solvencia narrativa, pola historia que atrapa dende o primeiro capítulo e polo tratamento de moitos temas de plena actualidade dende o seu cuestionamento. O xurado tamén animou á Editorial Galaxia a publicar outro dos manuscritos presentados.
Esta é a primeira novela en galego para Irene Rega Jul, nada no Concello de Cervo en 1996.”
Manuel Rivas: “A verdade hai que imaxinala”
Entrevista de Ana Abelenda a Manuel Rivas en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Defende unha democracia afectiva [en Zona a Defender]. Que poder social e político ten o afectivo?
– Manuel Rivas (MR): O afectivo é o máis efectivo, aínda que o efectivo parece que é o que funciona como unha máquina. Pero, se nos movemos no afectivo, hai un respecto, un compartir. Non é un falso espellismo. Vémolo no libro Por que fracasan os países?, de Daron Acemoglu e James Robinson, que compara sociedades e ve por que unhas quedan no atraso. Falan de sociedades nas que predomina o círculo virtuoso e doutras de círculo vicioso. As primeiras son inclusivas. O exemplo sería a danesa, onde só unha parte menor da poboación é rica por herdanza. Hai fluidez social.
– LVG: Lanza unha pregunta directa: «Cando se fodeu o xornalismo?».
– MR: A maneira en que fala unha sociedade di como está, e o que vén. Hoxe a máxima prioridade é o cultivo ecolóxico das verdades. A mentira detéctase polo fume que bota. Podes detectar se alguén está mentindo polo tipo de fume que bota pola cabeza… O que temos que facer no xornalismo non é preguntar se chove ou non chove, senón saír fóra e ver se te mollas. O xornalismo é como saber facer os propios zapatos para andar, iso dicía Tolstói do escritor. Hai que coller desvíos, porque semella que todos imos pola mesma autoestrada. Hai que saber despistarse…
– LVG: Que palabra estamos a usar hoxe peor?
– MR: -Hai que preocuparse cando unha sociedade usa moito palabras grandilocuentes: patria, bandeira, inimigo… Pero as palabras son moi diferentes segundo o ton. As palabras queren dicir, pero ás veces están tan intimidadas… Os mellores momentos das palabras son cando unhas non mandan máis que outras, cando non discriminan bocas, cando están a gusto. Que envolves ti nunha bandeira? Que é ser patriota? Eu non concibo alguén que se diga patriota e descoñeza que árbores ten no seu país, que lingua fala. (…)”
A Coruña: actos arredor de Zona a Defender, de Manuel Rivas
Amador Castro, Emma Pedreira e Rosa Aneiros, Premios Xerais 2019
“En
Vigo, o sábado, 8 de xuño, anúnciase o ditame da XXXVIª edición do Premio Xerais de Novela, a XIª edición do Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil e a XXXIVª edición do Premio Merlín de Literatura Infantil, os tres premios dotados con 10.000 euros cada un.
Xelís, o guieiro das botellas de mar, de Rosa Aneiros, Premio Merlín de Literatura Infantil, 2019
O xurado da XXXIV edición do Premio Merlín de Literatura Infantil, dotado con 10.000 euros e no que concorren 28 obras, está formado por: Sabela Fernández Trelles (profesora e asesora en Educación Infantil e Primaria), Sira González Rodríguez (bibliotecaria), María Jesús Iglesias García (profesora de Educación Infantil e Primaria), Ángel Iglesias Mariño (profesor e membro de Espazo Lectura), Andrés Meixide Gayoso (deseñador gráfico e ilustrador) e o crítico e escritor Miguel Vázquez Freire que actuou como secretario, en representación de Xerais, con voz e sen voto, acordou declarar finalistas as obras presentadas baixo os lemas: Berta Spencer, Efebeí e Nimbostrato.
Despois da súa última deliberación, acordou por maioría declarar como gañadora a obra presentada baixo o lema Nimbostrato, que, despois de aberta a plica, resultou ser de Rosa Aneiros e corresponde ao título Xelís, o guieiro das botellas de mar.
Xelís, o guieiro das botellas de mar
O xurado destaca a excepcional construción dun universo propio, habitado por unha rica galería de personaxes que se sitúan entre o fantástico e o real, para tratar a problemática actual da crise ecolóxica e da contaminación do plástico. Salienta tamén a presentación do conflito entre tradición e cambio, así como a defensa do pensamento crítico e autónomo e a unión solidaria como medios para solucionar os problemas aos que se enfronta a humanidade. A historia está tecida mediante o uso dun galego de gran riqueza léxica que, con todo, non dificulta a perfecta accesibilidade da lectura.
Rosa Aneiros ao coñecer o fallo dixo:
“Agradezo moito ao xurado que escollese a Xelís, o guieiro das botellas de mar como gañadora do Merlín porque é unha obra de denuncia do deterioro do planeta, en particular dos océanos pola contaminación dos plásticos, pero tamén unha obra de esperanza sobre o poder da amizade e da forza do nós. Sempre hai unha botella ao mar para bisbarnos á orella. Ademais, no mes de xuño de hai dez anos recibía o premio Xerais e o agora chamado Jules Verne de literatura xuvenil, así que este premio é unha gran maneira de conmemoralo. Estou desexando que Colérica, Estrafalaria, Mult, Ilva, os sete guieiros da illa de Otlic e Jonàs cheguen ás mans das nenas e nenos para compartir a súa grande aventura a través do mar.
Os corpos invisibles de Emma Pedreira
Premio Jules Verne de Literatura Infantil, 2019
O xurado da XI edición do Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil, dotado con 10.000 euros e no que concorren 20 obras, está formado por: Javier Balea (divulgador científico, creador de “Moléculas en galego”), María Cerdeira González (estudante de Ciencias da Educación), David Díaz Díaz (profesor de Lingua galega e literatura, coautor de “Bolboretas no bandullo”), Tensi Gesteira Estévez (responsable do blog “Lecturafilia”), Olga Nogueira (profesora de Lingua galega e literatura) e a profesora da Facultade de Ciencias da Educación da UVigo e crítica Isabel Mociño González, que actuou como secretaria do xurado, en representación de Xerais, con voz e sen voto, acordou declarar finalistas as obras presentadas baixo os lemas: Prometea, Dunas, Todo é fume? e Ada Lovelace.
Despois da súa última deliberación, acordou por unanimidade declarar como gañadora a obra presentada baixo o lema Prometea, que, despois de aberta a plica, resultou ser de Emma Pedreira e corresponde ao título Os corpos invisibles.
Os corpos invisibles
No seu ditame, o xurado Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil sinalou o seguinte:
“A orixinalidade da perspectiva adoptada para o desenvolvemento da trama; a innovación no seu achegamento a un clásico universal e ás autoras inglesas da época vitoriana; o firme feminismo da obra; o retrato social focalizado en problemáticas femininas e a visibilización do papel das mulleres. Tamén destacan o tratamento da violencia económica e a loita por ver recoñecidos os logros científicos e intelectuais das mulleres fronte á apropiación que deles fixo o patriarcado ao longo da historia.”
Emma Pedreira explicou que:
“Gañar o Jules Verne é unha absoluta sorpresa. Téñolle moitísimo respecto á literatura escrita para ese que é o público máis esixente, natural, curioso pero tamén o máis agradecido, o infanto-xuvenil. Tardei en chegar ate aquí e decidirme a escribir unha historia que me levase a dialogar coa xente máis nova ou, mellor aínda na que eu puidese facer de medium para que a historia fale coa rapazada a través de Os corpos invisibles. Todas as propostas que se artellan nesta novela entre histórica, metaliteraria e extravagante conflúen nun punto coñecido: as mulleres. As escritoras, as científicas, as traballadoras, as nais, as nenas esclavas, as rapazas que están a descubrir a súa sexualidade ou de que vai o mundo. Todo desde a ollada de L.C, unha rapaza de hai case dous séculos, traballadora dunha fábrica téxtil en plena revolución industrial e a dunha muller de clase alta, Prometea Stoner, unha vella amiga daquela escritora que a principios do XIX escribiu a primeira novela de terror da modernidade, Frankenstein.
Os corpos invisibles é, en clave ás veces de humor e outras veces de crítica social, unha crónica da desigualdade de clases mais tamén das discriminacións e violencias que, por xénero, viviron as mulleres que non puideron crear asinando cos seus nomes e deixaron os seus corpos invisibilizados para a historia.”
Shanghai a Barcelona, de Amador Castro
Premio Xerais de Novela 2019
O xurado da XXXVI edición do Premio Xerais de Novela, dotado con 10.000 euros e no que concorren 44 obras, está formado por: Ana Belén Moreda (profesora), Carlos Feijoo (avogado), Helena Torres (xestora cultural), Nuria Vil (poeta), Ana Abelenda (xornalista) e o profesor, crítico e escritor Ramón Nicolás que actuou como secretario do xurado, en representación de Xerais, con voz e sen voto, acordou declarar finalistas as obras presentadas baixo os lemas: Tras de min a terra queimada, peixe globo e Karolina.
Despois da súa última deliberación, acordou por maioría declarar como gañadora a presentada baixo o lema Tras de min a terra queimada, que, despois de aberta a plica, resultou ser de Amador Castro e corresponde ao título Shanghai a Barcelona.
Shanghai a Barcelona:
Unha novela sobre a emigración galega a Barcelona.
O xurado do premio Xerais de novela 2019 estima que Shanghai a Barcelona presenta un orixinal emprego das voces narrativas, fiadas unhas con outras con afán de continuidade; destacamos a viveza e naturalidade dos diálogos e a efectiva creación dunha atmosfera abafante ao longo de toda a novela, alén da fusión dun rexistro coloquial nos personaxes cunha linguaxe lírica presente en forma de haikus.
Valoramos especialmente o contraste de espazos urbanos -nomeadamente a cidade de Barcelona- e outros situados no rural galego, sen esquecer o retrato singular da migración galega a Barcelona.
A xuízo do xurado esta é unha novela situada nun non-lugar literario, de difícil clasificación e, polo mesmo, de elevada orixinalidade.
Amador Castro declarou:
“Comecei tarde nisto da novela. Non na literatura. Os poemas da adolescencia quedaron alí, agás os que publicou Xosé Lois García na súa escolma de poesía galega. Quedou a revista de poesía que editabamos entre catro amigos da man de José Carlos Menéndez, Isabel Clara-Simó e Àlex Broch. Cada un dos catro foi ao del. Un a Saint Louis University. Outro ao negocio familiar. O terceiro profesor de instituto. Eu atopei na informática o máis parecido a un proceso creativo. E os anos pasaron a ritmo vertixinoso sen sequera darme tempo de aprender o retrouso. Para máis eses anos non foron quen de matar o verme literario que seguía a roer por dentro.
Un día atópaste con tres novelas no peto. Andas xa dándolle voltas á seguinte. A que absorberá os teus miolos durante uns meses. Soa o teléfono. Número descoñecido. Oes un rebumbio de xente do outro lado. “Ola son Fran Alonso”. E ti non sabes quen é Fran Alonso pero semella moi ledo de falar contigo. Ese home que non coñeces, dáche unha nova que, de non te coller sentado, sería para caer de cu: “Parabéns, es o gañador do Xerais 2019”. E non o podes crer. Van pasando o móbil de man en man, todas as persoas do Xurado. Parabenízante todas. Mentres ti vas sentado no “Dragonchain” a toda velocidade, subindo e baixando costas e espirais, incapaz de pechar a boca e cun nó no estómago. Do doutro lado da liña todo é ledicia e amabilidade. Do teu lado un trebón que te abanea de lado a lado, unha cicloxénese explosiva que arrasa coa tranquilidade que estabas a vivir nas praias de Menorca.
Agora, éncheme o corpo todo un enorme sentimento de agradecemento para toda a xente que sempre creu en min.”
A festa de entrega dos galardóns terá lugar no mes de outubro coincidindo coa aparición dos libros editados das obras gañadoras.
Vigo, 8 de xuño de 2019″
