Artigo de Santiago Jaureguízar en El Progreso:
“A escritora relata na novela O encaixe de Bruxelas a estadía na capital de Bélxica.
Luz Darriba non usa a palabra casa con peso emotivo. Durante unha boa parte da súa vida, a artista e escritora non tivo un lugar que puidese considerar casa como un sitio estable no que sentirse abrigada. Hai uns anos erguíase no seu piso de Lugo, compraba pan e talvez embutido, e preparaba un bocadillo. “Cortáranme a luz e o teléfono, polo que ía á Biblioteca Nodal porque tiña luz e calefacción. Como non tiña un taller onde traballar na arte, escribín unha novela”.
A súa familia gastou os pasaporte. O avó de Luz era un lugués de Ombreiro que emigrou a Uruguai e volveu cunha pontevedresa, un neno e unha maleta. Regresaría a Montevideo, onde naceu Luz en 1954 e onde viviu ata os 15 anos. A maleta dos Darriba subiu “como polizóns” nun barco a Bos Aires. “Non era habitual que unha muller emigrase soa coas súas fillas, polo que nos fixeron unhas fotos para o diario Acción”. A singularidade foi tan grande que a imaxe de Luz e as súas dúas irmás competiu coa coche no que agonizou de John Kennedy en Dallas o 22 de novembro de 1963.
Botou vinte anos na capital arxentina. Volveu facer as maletas para establecerse en Lugo, o que parece literal porque leba tres décadas na cidade. As tres fillas criáronse en Galicia, pero agora dúas colleron o billete de volta a Bos Aires e outra vive na ribadense Vilaousende. (…)”
Arquivos da etiqueta: El Progreso
Lois Pérez viaxa á súa infancia para atopar respostas en A gruta da torre
Desde El Progreso:
“”Este libro nace nun momento complicado, no confinamento, movido polo medo a perder os nosos seres queridos, polo noso fillo. Nunha época na que vimos que a necesidade dunha resposta é unha cuestión esencial na condición humana e, se non a temos, a vida non ten sentido. Esa falta de resposta moveume a escribir para lerlle á noite ao meu fillo. E ten sentido que esa resposta a atopara na infancia, esa etapa na que todo está resolto”. Así explicou Lois Pérez o xerme de A gruta da torre, obra coa que se proclamou vencedor do V Premio Agustín Fernández Paz de literatura infantil e xuvenil pola igualdade e que se presentou este venres en Vilalba.
Nese acto, o autor recordou eses veráns que gozou co seu irmán en Ribadeo, onde está ambientada a historia, falou sobre o concepto de igualdade -“o único movemento político que pode ser capaz de mellorar o mundo”, dixo- e reflexionou sobre ese paso “do concreto ao abstracto, do individual ao social” que se dá entre a infancia e a adolescencia.
“Quería plasmar todo iso e falarlle ao meu fillo do neno que fun e do neno que nunca deixamos de ser”, sentenciou ante o numeroso público que se congregou na tarde de este venres na casa da cultura da capital chairega.
Previamente, Marisa Barreiro, presidenta do Iescha -entidade que convoca o premio, dotado con 3.000 euros e a publicación da obra, en colaboración co Concello de Vilalba e Edicións Xerais-, asegurou que este libro “vai ter un gancho importante neste tramo de idade porque ten ingredientes como a intriga, o colegueo, os amoríos, o misterio… e unha serie de cousas que o fan entrañable”. Destacou tamén que os cinco gañadores que tivo ata agora o certame son “persoas con compromiso coa igualdade, a nosa cultura e a nosa lingua”.
A alcaldesa de Vilalba, Elba Veleiro, fixo fincapé en que, con seis edicións, o Premio Agustín Fernández Paz “consolídase como un referente na nosa lingua e é un exemplo de colaboración entre entidades, que traballan unidas para preservar o importante legado de Agustín“.
A ese mesmo legado fixo referencia Manuel Bragado, membro do xurado, sinalando que o nacemento deste premio debeuse á idea de fomentar a creación literaria no ámbito infantil e xuvenil e “revitalizar a memoria de Fernández Paz e os seus libros”. (…)”
Xosé Lois García: “A vieira non é un tema exclusivo do Camiño de Santiago, é un símbolo universal e precristián”
“O corpo diplomático da maternidade”
Artigo de Santiago Jaureguízar en El Progreso:
“(…) Para elaborar unha entrevista non necesitas un cuestionario, senón concretar a primeira pregunta. Desde que a formulas soamente tes que escoitar ao entrevistado. A miña pregunta foi:
— Santiago Jaureguízar (SJ): Entre a primeira versión e a segunda lograches superar o medo a contar esta historia tan dura?
— Berta Dávila (BD): Non era medo a contala. Tiña a vontade de contar esta historia desde esta narradora. Quería facelo doutra maneira que se correspondía coa intención e non co desexo que eu tiña. Planifico moito os libros, despois recupero as notas, e ordeno e reescribo todo. Rematei esa versión por disciplina, sabendo que non funcionaba, e pasei a outra etapa, con sensación de loito por un libro falido. Xa abandonara outros; pero con este tiña a idea de que quería facelo, doutra maneira.
A personaxe da novela tivera un fillo con Miguel e quedou embarazada estando con Carlos como parella. Coñezo escasamente a vida de Berta Dávila e, con honestidade, carezo de interese en indagar nela. Eu atopo coincidencias de nomes, lugares e aconteceres. Dime:
— BD: Confío en que os lectores saiban trascender esa identificación. A novela recolle unha maneira de sentir os vínculos e os afectos.
A autora conta no seu texto que escribira unha primeira versión, titulada As flores trímeras e trataba “sobre as tres idades” humanas. “Era máis amable para o lector e para min”. Nesta segunda versión, Os seres queridos hai tamén tres mulleres: a avoa María coma nai carente de capacidade para optar a respecto de ser nai, a protagonista como individualidade e a protagonista como persoa que decide non ser nai novamente.
— BD: Hai unha liña clara entre a muller e a nai. Mellor, entre individuo e nai. A idea era falar dese cambio identitario, non da natalidade ou da conciliación, senón do estrano de ser diferente a que entra nun construto social de nai e deixar de ser individuo. Debe recoñecerse con ese construto. Despois de parir, eu non estaba interesada en que outras nais me falasen da alimentación dos nenos, nin dos obxectos de puericultura, nin dos cursos de natación para bebés, senón de como perdoaran aos seus fillos por descompoñer a muller que xa non eran.
A novela atende aos sentimentos e ás decisións que vai tomando a protagonista. A avoa, os pais e as parellas semellan transeúntes que contemplan o seu drama.
— BD: Ela sente a escisión como desaparición. Ese cambio faille preguntarse polas relacións de dependencia a respecto da avoa, e dos pais, que son figurantes. As parellas, Miguel e Carlos, están a un lado. Ela cuestiónase quen é a avoa, quen é esa muller? Decátase cando desaparece.
A protagonista compárase coa avoa María, que tivo varios fillos con naturalidade e resignación porque non puido reflexionar sobre se a súa vontade se correspondía coa maternidade. Esa mesma naturalidade aplícaa tras a desgraza dunha filla. “Co paso do tempo a súa tristeza tornou cada vez máis profunda e cada vez máis calada. É así como a miña avoa entende que debe dignificar o seu pesar”.
Ao tempo, a narradora cala diante da avoa que está embarazada porque se compara con ela e teme o seu reproche.
— BD: Eu non podo falar sobre o que sente a avoa. A avoa non fala, a personaxe é quen conta a avoa. Os outros personaxes eran máis importantes na primeira versión da novela.
Berta Dávila parece agora máis estable a respecto da maternidade, pero non sabe se o tema vai ter continuidade nas súas novelas.
— BD: Para min este libro é un fin de ciclo. Apetéceme escribir sobre outras cousas. O tema da estivo aí e parecía que nunca chegaba. Non sabía como enfocalo. Hai temas que estám no debate social, polo que, ao tratalos, corres o risco de ser un discurso xa construído. En temas tan marcados todo está condicionado por iso, é difícil levalos. (…)”
Martiño Maseda: “Eu son de verso libre, non me digas de facer sonetos”
Entrevista a Martiño Maseda Lozano en El Progreso:
“(…) – El Progreso (EP): Cando acaba de escribir fai algún filtro?
– Martiño Maseda (MM): O filtro fágomo eu mesmo. Despois si que lle leo a peza a miña nai, envíolla a amigos… pero o primeiro lector son eu. Incluso a día de hoxe con obras xa escritas seguiría cambiando cousas porque os tempos van cambiando. E ese é o problema que vexo que lle sucede a algunhas persoas, que seguen vivindo en épocas de antes e non aceptan certo discurso. Facendo peneira estás intentando pulir algo que creaches para que acabe tendo a calidade que ti queres. Do contrario é non respectarte ti, a obra e a persoa á que lle estás ofrecendo iso, xa que a min non me vale aquilo de “escribo para min”; non, eu escribo para comunicarme. Tamén mudan as circunstancias.
– EP: Mudou o seu xeito de escribir?
– MM: Si. As temáticas non é que cambien tanto, pero si a maneira de percibilas porque vaste comunicando con outras persoas que che van dando a súa visión, a súa crítica; é un proceso de aprendizaxe. O primeiro que ten que facer un escritor é unha autoaprendizaxe e unha autocrítica. Se non fas iso tes un exceso de egolatría desmedida e para min iso non vale. Hai unha evolución e nótalo no proceso de escribir, intentas escapar de temáticas clásicas, romper un pouco. Eu xa nunca fun de facer formas clásicas. Non me digas de facer un soneto; vai coa miña natureza ese verso libre, sabendo que eu teño o meu propio ritmo, a armonía, a música das palabras.
– EP: Comezou con narrativa. Non pensa volver a ela?
– MM: Teño moitas ganas, o que pasa é que estou agora na poesía porque coido que vivimos momentos transcendentais, duros, e creo que o escritor ou escritora debe implicarse desde a súa posición, case de privilexio, que lle ofrece o poder das palabras. Debemos intentar abrir fendas de luz para facer o mundo un pouco máis habitable.
– EP: Os versos transmiten mellor os sentimentos?
– MM: Es un pouco máis ti na poesía; o outro é ficción, estás recreando outros mundos. Poden ser mundos que coñeciches ou non. Pero a maneira de ofrecer o que levo dentro e o meu contacto coa sociedade é a través da poesía.
– EP: De feito, nunha das súas obras anteriores, Mapa de xeografía emocional, parte dun momento traumático: a morte do seu pai.
– MM: Aos momentos de felicidade non lles sacamos tanta aprendizaxe; pero das derrotas e dos golpes da vida si sacas algo. Porque cando algo é bonito así non o tocas, pero cando é duro intentas reconstruír e sacar a beleza niso para aminorar o efecto de traxedia.
– EP: Por que empezou a escribir? Na casa non había moita literatura.
– MM: Foi algo que eu levaba dentro.
– EP: Estudou Filoloxía Hispánica e di que desde entón se “flaxela a diario escribindo en galego”.
– MM: Non me podo explicar como cheguei a estudar iso, é algo do que me arrepinto a diario. Aínda así, a miña estadía en Santiago abriume a mentalidade a moitas cousas e esa apertura que me ofreceu Santiago foi in crescendo, nunca volveu a pecharse. Véxoo nos meus escritos, nos que houbo un cambio, non tanto do galeguismo, porque eu non deixei de falar nin de escribir nunca en galego. Foi a riqueza máis grande que me transmitiron meus pais. Acórdome que nun bar en Santiago, cun grupo de amigos falando en galego, unha rapaza fixérame unha burla polo meu acento. Parecérame moi mal e é algo que segue estando moi presente en programas, en certos ámbitos, que se relaciona o acento galego como algo de paletiños. E logo que pasa cos andaluces, cos vascos, cos cataláns? Iso é guai e o galego non? Foi unha desafortunada metedura de pata. Esa foi unha eiva, pero non na miña formación, que eu estudaba igual portugués, galego, catalán… e non entendo que sigamos buscando un monolingüismo cando eu considero que o mellor que pode ter un individuo, á parte dunha pluralidade de coñecementos, é unha pluralidade lingüística na que emitilos. (…)”
Miguel Ángel Martínez Quintanar: “O meu libro é unha novela sobre filosofía política”
Xosé de Cea: “O consumo irracional fai que nos esteamos cargando o planeta por puro capricho”
Armando Requeixo: “Os escritores non encaixan ben as críticas que non sexan gabanciosas”
Lois Pérez: “É un libro que escribín para o meu fillo, movido polo amor e o medo a perder seres queridos”
Entrevista a Lois Pérez en El Progreso:
“(…) – El Progreso (EP): Que supón para vostede gañar este certame?
– Lois Pérez (LP): Faime moitísima ilusión levar un premio co nome de Agustín, non só pola súa obra, senón pola súa persoa, de paz e harmonía. Todo un referente para moitos. Tamén me fai moita ilusión que fose en Vilalba, polos compañeiros do Iescha e polo xurado, porque son persoas ás que lles teño unha altísima estima, e por todos os que forman parte do IES Basanta Silva, mestres e alumnos. Estou realmente emocionado.
– EP: Como recibiu a noticia?
– LP: Con estupefacción. O sábado tiña unha actuación na casa de Manuel María en Outeiro de Rei ás nove da noite e ás oito chamoume Manuel Bragado para darme a nova. Sentín unha tremenda felicidade. Tanto foi así que daquela estaba en pixama e non era quen de vestirme (ri). Despois fun actuar, visitamos a casa do Manuel, estiven acompañado pola miña muller, familiares e amigos. Sentinme unha persoa plena e feliz, foi un día espléndido.
– EP: Que pode contar de A gruta da torre?
– LP: É un libro que escribín para o meu fillo Lois entre abril e xuño do ano pasado, no confinamento, movido polo amor e polo medo a perder os seres queridos. Pero tamén para o neno que fun, porque o seu centro é a miña infancia, no campo aberto do verán de 1990 en Ribadeo. Que meu fillo, de nove anos, soubese da miña infancia, do mundo visto cos meus ollos de entón, que tiña once. De feito, non cambiei nin o meu nome nin o dos amigos da miña cuadrilla.
– EP: Que se pode atopar nel?
– LP: Fálase da amizade, do paso do tempo, da beleza do mundo ou da inocencia. Tamén ten que ver co descubrimento do pensamento abstracto nesa etapa na que os nenos abandonan o concreto e comezan a ver o abstracto do mundo. Tiña un grande interese en falarlle de certas cousas a meu fillo a través deste libro, así que tamén se recolle memoria histórica, ecoloxía, o valor da amizade, a discriminación e non discriminación das persoas. Incluso fago un traslado a un libro adulto, Viaxe a Samoa, de Marcel Schwob, que me encanta.
Tiña especial interese en falarlle de certas cousas a través del, como o valor da amizade, o paso do tempo ou a discriminación
– EP: Foi a primeira vez que escribiu unha novela infantil?
– LP: Si. Escribín outras cousas como mestre, máis curtas e para outros fins. Pero este foi un proxecto ambicioso, complexo na súa execución. Levoume moito tempo e traballo, pero o resultado penso que valeu a pena. Liamos o libro polas noites co meu fillo, e el ía opinando e dicindo o que non entendía e corrixía en base a iso coa axuda da miña compañeira Alba.
– EP: Creouna coa mente posta neste certame?
– LP: Inicialmente foi sen pensar neste premio. Escribina para vencer a frustración e a enorme preocupación que tiñamos entón todos, para darlle sentido á vida e eu ese sentido atópoo nas palabras, nunha situación como a que había, na que tamén sentía que tiña que protexer ao noso neno coa imaxinación, ante un tempo escuro que nos tocou vivir.”
Medos Romero vence na XIX edición do Premio de Poesía Afundación con E o sol era ela
Desde El Progreso:
“A escritora Medos Romero resultou elixida como gañadora da XIX edición do Premio de Poesía Afundación co seu poemario E o sol era ela, elixida entre un total de 42 obras inéditas presentadas ao concurso.
O fallo do xurado, composto polos escritores Pablo Rubén Eyré, Concepción Prado Baña, Míriam Ferradáns, Xabier Castro Martínez e Luís González Tosar; foi dado a coñecer na sede de Afundación en Santiago.
O xurado recoñece o poemario de Medos Romero como un “percorrido vital na procura de si mesma” a través dunha obra que “foxe da retórica e regresa á natureza non nun sentido paisaxístico, senón a través da reflexión dunha voz feminina”.
Tamén destaca de E o sol era ela o seu dominio do ritmo e a contención, así como o seu aposto por “finais abertos, sorpredentes e mesmo paradoxais”.
Os promotores do certame, no que colabora a Xunta, destacaron o nivel das 42 obras inéditas presentadas a un concurso que o próximo ano celebrará a súa vixésima edición. (…)”