Entrevista a Antonio Manuel Fraga en La Opinión:
“Sempre defendín que calquera tema se pode tratar sempre na literatura, se se mira coa óptica adecuada”. O escritor Antonio Manuel Fraga, nado en Pontedeume pero nacionalizado en Monte Alto, opta por non subestimar as entendedeiras das crianzas ás que vai dirixida Papá caníbal, unha historia de comedia macabra na que fai dupla co ilustrador Santy Gutiérrez, que conta en imaxes a historia de Fedora, unha rapaza que, farta de que o abusón da escola se meta con ela, decide asustalo contándolle que o seu pai é un caníbal.
O Efebeí, un policía fóra de servizo, inicia unha investigación pola súa conta sobre o suposto caníbal para tentar recuperar o prestixio perdido e poder reincorporarse ao traballo. O final do conto está á carta do lector. O humor e a intriga están aseguradas.
Chegou o momento de falar de canibalismo coa cativada? “É unha comedia con humor macabro, aí está o canibalismo bailando, non sabes se é un recurso ao que ela recorre para que o abusón do cole deixe de molestala, ou foi unha ocorrencia que se fai bola de neve e que vai medrando”, explica Fraga.
O autor, premio Xerais pola súa obra de narrativa xuvenil Santoamaro, trae a historia perfecta para un Halloween (ou Samaín, que hai opcións para todos os gustos) caracterizado polos temas vetados e os disfraces prohibidos. “Son temas que lles apaixona e que lles dan morbo, e que non foron tocados polo tabú arredor da morte. É un xeito de ampliar as fronteiras das ficcións infantís, e de introducir novas narrativas”, conta o autor. A literatura dirixida ao público infantil debe, por enriba de todo, entrar polos ollos dos avezados e incipientes lectores, para os que non sirve calquera cousa. En Papá caníbal, a historia do interior suxire grazas ao lapis do ilustrador Santy Gutiérrez, que dá forma con acerto ás personaxes e as situacións que se contan. “Nunca traballara con Santy, e fíxeno a proposta de Xerais. A experiencia foi unha pasada”, relata.
Ambos autores compleméntase sen necesidade de máis comunicación que a confianza de deixar a túa historia en mans dunha segunda ollada, coa certeza de que o resultado pagará a pena. “Non tiven que dicirlle fai isto así e isto outro deste xeito. A interpretación que fixo das personaxes foi, en moitos casos, semellante á que tiña eu; e noutros, fixo algo completamente diferente ao que eu pensara, e iso foi marabilloso. Penso que gañou enteiros e fixo que a historia se revalorizase”, asegura Fraga.
O elemento escollido para a portada, un pé seccionado á altura do nocello (debuxado con elegancia, iso si) serve a ese propósito de entrar polos ollos dos cativos. “Fixo una entrada super potente, cun pé en primeiro plano. Xa vai chamar a atención entre outros libros por ser “o libro do pé”, aventura Fraga.”
Arquivos da etiqueta: La Opinión
“Os libros que camiñan a cidade”
Artigo de Marta Otero en La Opinión:
“Un canto de amor ao verán, un paseo á beira do mar, unha incursión ao mundo dos patios de luces e unha revisión ao teatro das Irmandades da Fala compoñen a nova edición de outono dos Paseos pola Coruña literaria, que a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, co patrocinio do Servizo de Normalización Lingüística do Concello da Coruña, convoca dúas veces ao ano co obxectivo de sacar a literatura das páxinas dos libros e botala á rúa.
Nesta ocasión, como vén sendo habitual, os propios autores guiarán aos presentes a través dos enclaves coruñeses que compoñen as súas obras, mais a nova edición propón unha novidade: neste caso, os roteiros abren a participación a todo rango de idades, pois o roteiro Patio de luces, conducido por Érica Esmorís, está recomendado a familias con nenos e nenas a partir dos 7 anos.
O escritor coruñés Antonio Manuel Fraga abriu a actividade con Un roteiro sensitivo cara a santoamaro, baseado no seu libro santoamaro, gañador do premio Jules Verne. “Antonio Manuel Fraga vai facer un roteiro sensitivo e baseado nas vivencias deses adolescentes nesa praia, e todo o que profesaban os seus sentidos”, explica Beatriz Maceda, vogal na Coruña da Asociación de Escritoras e Escritores. Os sons da música, os olores do verán e o tacto da area guiarán, ao seu xeito, o paseo, que trasladará a acción á praia que dá nome ao libro do escritor coruñés.
Os roteiros están abertos á veciñanza con previa inscrición, mais desde a AELG advirten de que só dirán o punto de partida e o percorrido a aqueles que chamen para apuntarse, xa que as prazas son limitadas e, por prudencia ante a situación sanitaria, a organización decidiu adoitar a medida ante a posibilidade de que se formen aglomeracións. As inscricións poderán formalizarse dende o luns anterior a cada actividade no enderezo inscricionslingua@coruna.gal indicando no asunto Inscricións Paseos.
A autora Andrea Maceiras será a encargada de guiar o seguinte roteiro, Un océano azul tinta: a LIX a través do mar, que explora a relación do océano como personaxe, paisaxe ou símbolo coa literatura galega. “É a escusa perfecta para falar de libros infantís e xuvenís con recendo a salgado, de historias que suceden nas nosas costas, de rebeldía e soños”, adiantan.
O 20 de novembro, continuará a actividade con Patio de luces, un paseo conducido por Érica Esmorís arredor dos patios de luces que inspiraron a súa obra homónima, gañadora do premio Cidade de Málaga 2020, de Anaya. “O paseo percorrerá dous patios de luces, especialmente un deles, ubicado na zona do Agra, onde ela viviu de pequena e de onde sacou esa historia que conta na súa obra”, engade Maceda.
Este roteiro, a diferenza dos outros, recomendados a persoas maiores dos 12 anos, está dirixido a a familias con nenos a partir dos 7 anos, como un xeito de incorporar aos paseos idades cada vez máis temperás. A actriz Imma António Souto, presidenta da Academia Galega de Teatro, será a encargada de pechar a edición de outono da iniciativa co paseo Irmandades teatrais, que se celebrará o próximo 27 de novembro, e estará destinada a un público adulto a partir dos 16 anos.
“É un percorrido desde a necesidade da escrita dramática e o cuestionamento do rol do noso teatro no mundo actual, partindo da aportación que fixeron ao teatro as Irmandades”, sinala Beatriz Maceda.”
Pilar García Negro: “O centenario de Pardo Bazán converteuse nunha conmemoración falsa da súa persoa”
Entrevista a Pilar García Negro en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Publica unha visión moi crítica con Emilia Pardo Bazán, precisamente nun ano cheo de novidades editoriais en torno á súa figura.
– Pilar García Negro (PGN): No ano 1989 fixen o primeiro estudo sobre a súa obra, que xa contiña unha análise do que agora recollo no libro, estes dous macrotemas: Galicia e feminismo nesta escritora. No século XXI publiquei algún outro traballo; e un compañeiro de filoloxía animoume a publicar estes estudos en formato libro, que xa ten outra perdurabilidade. Outro estímulo que tiven foi a comprobación de como a lóxica conmemoración de calquera escritor no centenario do seu falecemento estábase convertendo nunha reconversión absurda e falsa da súa personalidade e da súa obra, para convertela no que ela nunca foi, nin pensou nin escribiu. Aí foi cando quixen comezar por establecer verdades obvias.
– LO: Coma cales?
– PGN: A primeira: ela é galega e escritora, pero non é escritora galega, da literatura galega. É galega de nacemento, pero é unha escritora da literatura española, que dedicou todos os seus afáns e enerxías a triunfar na cultura española, e non só isto, senón a defender constantemente unha visión española e política sobre a Galiza. Esta decisión condiciona a visión que ela proxecta do país na súa obra, porque ten unha narrativa de ambientación galega, mais o que se desprende dela é un tratamento onde abunda o atraso, a superstición, a barbarie, e, en definitiva, a falta de futuro.
– LO: Nos últimos meses houbo todo un debate en torno a súa figura. Cales foron os principais argumentos que a vostede non lle cadraron da personalidade e obra da condesa?
– PGN: Por exemplo, facer dela unha transgresora, case unha subversiva, practicante do feminismo sen fenda de ningún tipo. Ela, de si mesma, afirmou que era unha feminista radical. Isto non é o que se pode derivar da súa obra. Todo escritor ou escritora non se proxecta de si mesmo a través do autorretrato, ou do selfie. A súa ideoloxía ou concepción moral tamén se proxecta na propia obra. Tamén se fixo dela unha defensora da causa proletaria, baseado nunha novela como La Tribuna, ou unha defensora do naturalismo como estética ou procedemento literario. Iso non é así. La Tribuna ten, como novela, un fin claramente docente, que trata de demostrar o equivocado que está o pobo cando confía en solucións da República. Isto dio ela mesma no prólogo da novela. O desenlace verdadeiro desta novela prodúcese en Memorias de un solterón, onde o uso sexual e o abuso do que é obxecto a protagonista, Amparo, porque o fillo que ela ten acaba forzando ao pai, que é un impresentable, a que case coa súa nai. Ela está pendente de que os membros da súa clase social acaben ben tratados. Todos estes compoñentes ideolóxico-morais inflúen directamente no seu feminismo, no sentido de que as personaxes populares, a maioría social feminina, e dentro dela, moi en particular, as galegas, están sometidas a un exercicio de deshumanización. (…)”
Suso de Toro: “A vitoria do franquismo foi tan grande que non só gañou a guerra, tamén a Transición”
Entrevista a Suso de Toro en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Como xurdiu a idea de escribir sobre os Baltar [Un señor elegante]?
– Suso de Toro (ST): As miñas historias sempre son inventadas, polo que este é un libro distinto. Eu xa tiña referencias de hai anos, moi vagas, da familia Baltar cando investigaba sobre o levantamento militar do 1936 e a posterior represión, xa que algúns membros da familia foran expulsados da Universidade e represaliados, aínda que non vía aí a oportunidade dun libro. De casualidade, cruceime con Juan Ramón Baltar e deixoume caer un par de referencias ao seu tío, que se exiliara, e á relación da súa familia coa de Castelao e Rosalía de Castro. Quedoume entón a idea para un libro, pero non literario, porque pensaba que había unha historia que debía ser contada.
– LO: Foi difícil conseguir os datos sobre a familia?
– ST: Si, foi un proceso cheo de cautelas porque unha parte das historias eran boas de contar, como que os seus antepasados protexeran a Rosalía de Castro e Murguía e que Ramón Baltar protexera ás familias de Castelao e Dieste, ou como a familia construíu unha biblioteca enorme. Pero para un escritor iso é pouco traballo literario, dábame para un libriño, que era o proxecto inicial, no que se contaran eses asuntos. Pero cando fun tirando dos fíos atopeime con que si que había unha historia familiar interesante e o que me levou á literatura foi a figura de Ramón Baltar, que non era o personaxe brillante da familia en apariencia, pero conseguín que os seus fillos me facilitasen información oral e documentación sobre el.
– LO: Por que estaba na sombra a figura de Ramón Baltar?
– ST: Pola historia do nos país, polo que aconteceu a partir de 1936. Nunha Galicia republicana, Ramón Baltar tería sido non só un cirurxián eminente como foi, senón tamén que con seguridade formaría parte dos grupos que asumirían responsabilidades, probablemente políticas tamén, xa que pertencía a esas elites que estaban preparadas para dirixir Galicia para transformala nun país dinámico e próspero. Ese era o plan do galeguismo republicano e a ese mundo pertencían Ángel Baltar e os seus dous fillos, Ramón e Antonio. Este último marchou para que non o matasen, pero Ramón permaneceu aquí, aínda que o papel social que podía ter non puido ser, xa que como republicano foi castigado. Cando despois do 1945 os aliados apoiaron a Franco, pódese dicir que, ao igual que houbo topos, as persoas que quedaron agochadas durante o franquismo, Ramón Baltar tivo que esconder unha parte da súa vida, polo que o libro é o desvelamento desa parte da súa vida. En parte foi por vontade súa, pero habería que saber por que deixou todos eses papeis que ilustraban esa vida clandestina. (…)”
Xurxo Souto: “Na Coruña non hai título nobiliario maior que ter unha avoa cigarreira”
Entrevista a Xurxo Souto en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Máis de vinte anos pasaron xa desde a publicación da novela [O retorno dos homes mariños], por que a reeditan agora?
– Xurxo Souto (XS): Para min é un soño e unha celebración de vinte anos de literatura. Teño esa sensación tan alucinante de que, no seu momento, contei o que quería contar. Quería contar o mar. Eu nacín nesta cidade barco e ninguén me falaba do mar. Eu son da rúa da Torre, en Monte Alto. Cada noite vía como entraban pola casa os catro golpes de luz da Torre de Hércules e escoitaba o mar. Na Coruña, cando para o ruído dos seres humanos e dos coches, escóitase o mar. Na Coruña di Orzán, Orzán, en Vigo, Berbés, Berbés. É un problema de educación e é un desacougo da miña xeración. Nacemos nesta cidade, aínda que os nosos pais viñeron da aldea. Somos radicalmente coruñeses e ninguén nos falaba do mar, estando aí.
– LO: E cando o descobre e decide facer esta novela e falar del?
– XS: Encontreime, xa grandiño, cun texto de Jerónimo del Hoyo, cóengo da catedral de Santiago, que no século XVII falaba cos mariñeiros da Pescadería que lle contaban que había uns seres míticos coruñeses, únicos, os homes mariños. Como podía ser que eu non soubese iso? Eu pensei que sería porque non sabiamos nada do mar e por iso escribín este libro, con toda a humildade, falando do reencontro da miña xeración, da xente dos barrios, co mar, desde o punto de vista mítico dos homes mariños, pero tamén desde o punto de vista dese mar do que ninguén nos fala e se mete nas nosas vidas en forma de petroleiros. A Coruña é unha cidade marabillosa, é tamén unha cidade punky. Eu teño un recordo sendo rapaz de ver a choiva negra, era o Urkiola, despois, vimos arder o mar, co Mar Egeo. Pensabamos que non podiamos ver nada máis extraordinario e vimos unha montaña de merda sobre o mar, o vertedoiro de Bens.
– LO: E anos despois de que se editase o libro, chegou o Prestige, non sabiamos o que nos esperaba…
– XS: Si, o mar está aí chamándonos, pero sempre vemos a parte negativa. A Coruña cambiou radicalmente nestes vinte anos. Unha persoa que leve vinte anos sen vir á Coruña non a recoñece. Xa non temos Caixa de Aforros, non temos Banco Pastor, non temos Fenosa… O orgullo das nosas nais era que os seus fillos traballasen aí. Fomos para atrás, pero o que non cambiou foi o mar. Seguiron chegando petroleiros e, cada dous días, hai algunha ameaza dun barco que ten problemas. O que si cambiou é que esa ignorancia absoluta que tiña eu xa non está. Noto, na xente nova, un desexo de saber cousas do mar. Xa saben o nome das pedras da Torre, aparecen libros marabillosos como Orixe orzánica das sereas todas, ou os poemas de Xosé Iglesias. Mesmo se creou un colectivo político chamado Marea Atlántica. E temos problemas de hoxe, como que se pretendan converter nun negocio inmobiliario os terreos portuarios, que teñen que ser a grande oportunidade de futuro da Coruña como cidade atlántica. Eses problemas veñen de aí, de que hai vinte anos non sabiamos nada do mar. Daquela aceptouse que se fixesen edificios para pagar o porto exterior, nuns terreos que teñen que ser de todos. A día de hoxe sería imposible, temos outra conciencia, avanzamos moito neste sentido porque a cidade vai coñecendo a súa identidade, sabe que naceu do mar e que ten que ter no mar o seu futuro. (…)”
Antonio Manuel Fraga: “O reto é conectar directamente co lectorado sen ser a través da prescrición escolar”
Xabier Maceiras: “Eu entendo que Arteixo está medrando e a xente estase indo e con ela a memoria”
Entrevista a Xabier Maceiras en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Cal é o obxectivo que se marca con este novo libro [Crónicas de Arteixo II]?
– Xabier Maceiras (XM): Realmente non me marco ningún obxectivo. O obxectivo é co blog. Crónicas de Arteixo II é un fillo do blog, igual que foi Crónicas de Arteixo I. O obxectivo que me marco co blog é encontrar historias e a seguir recuperando a memoria. O blog fixo seis anos en setembro. Procuro facer unha publicación semanal. Desde setembro de 2014 o blog tivo o seu primeiro fillo. En 2017 con 38 historias que publicaramos no blog. En 2020 volve con 50 historias. Fixeron unha viaxe da rede ao papel.
– LO: Curiosamente fai o recorrido inverso do habitual, vai da rede ao papel e non de papel á rede.
– XM: Efectivamente. Primeiro é o blog e logo o papel. Eu entendo que o papel para moita xente que mo demanda e así mo fixeron saber.
– LO: Crónicas de Arteixo I que acollida tivo?
– XM: Moi boa. De feito co tirón de Crónicas II houbo xente que me preguntou por Crónicas I.
– LO: Cre que se estas historias non as plasmase nun libro se poderían perder co paso do tempo?
– XM: Seguramente algunha si. O libro empeza en O Reiro con fotos atopadas. As historias máis recentes son coas que máis disfruto, con xente que viviu o Arteixo dos 50, 60 e os 70. Eu entendo que Arteixo está medrando e a xente estase indo e con ela a memoria. Para algunhas historias chegamos a tempo para recuperalas.
– LO: Por iso é tan importante recuperar a memoria.
– XM: Eu teño a fortuna de ter amigos e coñecidos. Falo de xente maior, pero non vai vivir eternamente.
– LO: Gustaríalle ter vivido estas historias que conta no libro do Arteixo de hai 50 anos?
– XM: O mundo actual no que vivimos, de présas, non me gusta. Non me gusta o ritmo de vida que levamos. Entón, si que me gustaría facer unha viaxe no tempo. Se cadra para ver como era a miña vida na infancia, onde había máis socialización. Hoxe está cada un ao seu. Eu teño esa necesidade vital de socializar. (…)”
“Versos para gozar do silencio”
Desde La Opinión:
“O verán de 2018, os autores Eva Veiga e Baldo Ramos decidiron confinarse no mosteiro de Oseira para levar a cabo un diálogo poético entre ambos. Dous anos despois, presentan o resultado baixo o título de Quérote canto, un poemario publicado pola Editorial Galaxia que retrata a experiencia vivida polos dous escritores, na que o silencio e a natureza son os elementos protagonistas. “Este é un libro introspectivo que indaga no silencio da escritura poética e que presta moita atención a aquelas cousas simples que nos rodean. Aquí, o elemental cobra toda a importancia que non lle damos no noso día a día”, sinala Veiga.
A orixe desta peculiar colaboración xurdiu hai xa tres anos, cando Baldo Ramos lía a última obra de Veiga, Soño e vértice (2016). Nese intre, o de Celanova decatouse de que a súa forma de facer poesía tiña certas similitudes coa da autora, e propúxolle levar a cabo esta experiencia conxunta: “Sentín moita afinidade ao ler as súas poesías, porque ambos facemos reflexións sobre a linguaxe e o silencio como un refuxio do mundo. Comenteille a idea de colaborar, e pareceulle estupendo”.
Pero, por que escolleron o mosteiro de Oseira? Segundo Ramos, a intención era atopar un lugar “afastado do ruído” e “fora do común” e Veiga, que debido á súa traxectoria na televisión xa coñecía este mosteiro medieval de Ourense, o tivo claro. “Estivera alí nalgunhas gravacións, e recordaba que a xente fora moi agradable e tolerante. Decidimos irnos durante tres días e, sen dúbida, o lugar foi determinante á hora de escribir, tanto pola presenza da natureza como pola tranquilidade”, engade a escritora. Pese a compartir espazo, os autores evitaron o contacto durante a súa estadía: querían escribir simultaneamente, pero sen que ningún dos dous coñecera os pensamentos do outro. “Centrámonos na experiencia da reclusión, trabamos amizade con algúns dos irmáns que estaban interesados no proxecto e participamos nos oficios monacais, pese a que ningún dos dous somos relixiosos. A experiencia foi incrible, e o resultado sorprendente”, conta Ramos. Cando regresaron ás súas casas e se enviaron os textos, atopáronse con coincidencias inesperadas.
Conta Veiga que, pese a non comunicarse, ambos acadaron “unha gran connivencia”. O fenómeno foi tal que decidiron publicar os textos sen autoría, e nin sequera aqueles que coñecen a poética dos dous escritores souberon identificar de quen era cada un dos poemas, pois todos tiñan moito que ver. “Ao final démonos de conta de que na vida sempre prestamos atención ao que está lonxe, descoidando o próximo. Neste libro reivindicamos a importancia de darnos tempo e de deixar de correr”, conclúe a autora.”
Xosé Manuel Sánchez Rei: “Hoxe en día falar dunha gaita Seivane é como falar dun Stradivarius”
Iván García Campos: “A novela non morre, o que morre é un tipo de lector, e a industria é a que o mata”
Entrevista
a Iván García Campos en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Desmárcase e aposta pola aventura?
– Iván García Campos (IGC): Si. É certo que as miñas novelas anteriores trataban máis do particular, daquilo que non nos paramos a dar valor, pero este libro é máis aberto. Unha parte é unha viaxe de dous personaxes, e o que se persegue é tratar de comprender algo tan básico como a vida.
– LO: Na novela [O viaxeiro perfecto] semella suxerir que é a maior viaxe de todas.
– IGC: Claro. Había un escritor que dicía que hai viaxeiros que mesmo ignoran que viaxan. Se cambias a verba, moitas veces pásanos que nesta vida cotiá de erguernos e de ir a traballar, nos esquecemos de que estamos vivindo. Nesta obra hai esa metáfora, porque cando un escribe unha novela, sempre conta dúas historias. A que se lee e a que non, que é esa historia secreta que se constrúe co que non dis e que para min é o obxectivo. (…)
– LO: O viaxeiro perfecto fala moito da cultura, e de cuestionarse a través dela. A literatura debe interrogar?
– IGC: Si, o mundo debe ser interrogado desde os libros. Por iso creo que o escritor debería ser máis un sismógrafo que un documentalista, porque para iso non escribes ficción. Un autor ten que estar á espreita, escoitando á vida. A min interesábame falar da multiculturalidade, da pluralidade das opinións, das linguas…
– LO: Un tema de actualidade…
– IGC: Xa. Ultimamente escóitase que esa pluralidade, máis ca unha riqueza, é un obstáculo. E a min paréceme incríbel. Eu trato de darlle valor como a inmensa riqueza que temos, non coma un perigo.
– LO: Encaixan eses mensaxes na actual industria literaria?
– IGC: O nome de industria literaria xa está dicindo cal é o obxectivo: gañar cartos. Trata de darlle un utilitarismo á literatura, e busca un produto moi sinxelo, como comida rápida. Por iso a industria editorial está creando a un consumidor moi acomodado. A novela non morre, o que está morrendo é un tipo de lector, e a propia industria é a que o está matando. (…)”
