Feira do Libro da Coruña: actividades literarias destacadas do mércores 3

OFeira do Libro da Coruña 2016 cartaz mércores 3 de agosto continúa a Feira do Libro da Coruña (nos Xardíns de Méndez Núñez, s/n.), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, con horarios de 11:00 a 14:00 h. e de 18:00 a 22:00 h., cos seguintes actos literarios destacados dentro do seu programa para este día:

18:00 h. Presentación e contacontos do libro A canción do sol, de Estefanía Padullés, publicado por Hércules de Edicións. A continuación, sinatura de libros na caseta da Secretaría.
19:00 h. Presentación de Marta e a píntega, de Eli Ríos, publicado por Galaxia. Ademais da autora intervirán Nuria González, mestra de Educación Infantil, e o editor Francisco Castro.
19:00 h. Presentación de O amor nos escuros días de Birkenau, de Alberto Canal, publicado por Xerais. Con Manuel Bragado.
19:30 h. Sinatura de Ledicia Costas na Caseta de Secretaría.
19:45 h. Presentación de Cámbiache o conto!, de Pinto e Chinto, publicado por Xerais. Con Manuel Bragado.
20:00 h. María Canosa asina exemplares da súa obra na caseta de Edicións Embora.
20:30 h. Recital poético-musical sobre Lugrís, organizado por Alvarellos Editora e In nave civitas. Previamente, ás 20:00 horas, manifestación atlántica e recital, con saída do Vecchio.
21:15 h. Presentación d´O espello do mundo, de Ramón Nicolás, publicado por Xerais. Con María Canosa, Mercedes Queixas e Manuel Bragado.

Entrevista a Ramón Nicolás

EntrevistaRamón Nicolás a Ramón Nicolás na Palavra Comum:
“- Palavra Comum (P): Que é para ti a literatura (como crítico e também como criador)?
– Ramón Nicolás (RN): A literatura acompáñame, como lectura, desde a infancia e a adolescencia. Nacín nunha casa con poucos pero escolleitos libros, onde a lectura da prensa galega e estatal era algo cotián. A literatura e os libros sempre exerceron algún tipo de atracción dificilmente definible e supoño que hoxe, na miña vida, cumpre un papel tan necesario como respirar.
Algo haberá, xa nun aspecto máis particular, da necesidade de comunicarse. No ano noventa do pasado século, dun xeito un tanto circunstancial, publiquei o meu primeiro artigo na prensa sobre Celso Emilio Ferreiro –unha ousadía, supoño– pero máis adiante un espazo crítico –o “Galicia Literaria” do Diario 16 de Galicia–, ofreceume ir incorporando textos e reseñas ao suplemento. Aí comezou a vinculación coa crítica, case parella a algún ensaio que foi nacendo na década dos noventa. Unha práctica, a do ensaio, e outra, a da crítica, que sempre entendín como creación. Cada día, ao meu ver, as fronteiras entre os xéneros están máis diluídas. Na crítica respecto, dalgún xeito, a estrutura máis canónica desta…, nos últimos tempos tanto no ensaio biográfico que publiquei sobre Celso Emilio Ferreiro como n´O espello do mundo quixen quebrar algúns moldes tradicionais.
– P: Como entendes (e levas a cabo, no teu caso) o processo de criação cultural?
– RN: Son bastante anárquico respecto disto. Adoito ler cun caderno e un bolígrafo a meu carón para as críticas semanais…, por veces non resulta necesario: se o que leo me absorbe xa non o preciso e constrúo a miña lectura mentalmente. No ensaio si que cómpre ser máis metódico e a documentación previa, como dalgún xeito na narrativo, é fundamental. Malia todo, planifico escasamente.
– P: Qual consideras que é a relação -ou qual deveria ser- entre as diversas artes (literatura, música, artes plásticas, teatro, audiovisual, etc.)? Como é a tua experiência neste sentido?
– RN: Os formatos son diversos mais o obxectivo de comunicar e crear vén sendo o mesmo. Pola orientación do meu traballo crítico poucas ocasións tiven de pór en práctica o que debería ser unha feliz harmonización dun proxecto artístico nas distintas linguaxes. Ver como se transforma un ensaio ou unha novela nun booktráiler, e comprobar o resultado final desa lectura noutra linguaxe, si que me pareceu fascinante. (…)”

Ramón Nicolás: “As mulleres foron varridas da historia da Idade Media”

Entrevista Ramón Nicolása Ramón Nicolás no Faro de Vigo, desde Xerais:
“- Faro de Vigo (FV): Tendo en conta que unha das túas facetas máis coñecidas é a de crítico literario, estrearte como novelista é cáseque unha ousadía. ¿Que foi o que te animou a escribir O espello do mundo? ¿Como naceu esta historia que contas?
– Ramón Nicolás (RN): Na nosa tradición literaria, e noutras, creo que non son o primeiro caso que conxuga traballos creativos deste tipo. Na realidade sempre entendín tanto a crítica como o ensaio como unha faceta creativa máis, sen dúbida pola que circulei con máis intensidade nos últimos anos, iso si. As diferenzas entre a práctica da crítica e enfrontarse á creación dunha novela son evidentes, claro, e talvez a máis importante sexa que para esta última cómpre ter unha historia, ou varias, e manexar os recursos apropiados para contala…, e a deste libro asaltoume case se querelo. Participo da opinión, con todo, que a crítica tamén é un exercicio de creación aínda que o seu obxectivo sexa interpretar, orientar ou informar. A idea da novela naceu hai anos e xurdiu tras coñecer un territorio concreto como foi a igrexa de San Pedro de Ramirás nas Terras de Celanova: a única memoria conservada do que foi un cenobio feminino medieval, rodeado hoxe polas instalacións dunha residencia xeriátrica. Aí había unha metáfora vinculada co tratamento que se lle dá e deu ao noso patrimonio, tamén coa nosa memoria. Alí había unha historia que tentei contar. Talvez a darlle forma contribuíu tanto o feito de decatarme de que levaba máis de dúas décadas dedicado á interpretación doutros textos como de abordar un desafío cun proxecto se se quere de índole máis persoal. (…)
– FV: Sorprendeume algo que dixeches nunha entrevista: que as mulleres que eran abadesas na Idade Media chegaron a ostentar un gran poder. ¿Como se explica isto nunha sociedade que, agás excepcións, en xeral ignoraba ás mulleres?
– RN: Basicamente porque, ao meu xuízo, se reiterou unha única lectura do medioevo que é etnocentrista e patriarcal, onde as mulleres foron varridas e borradas da historia oficial. Isto aconteceu nalgunha medida con figuras fascinantes como a propia Hildegarda von Bingen que protagoniza boa parte da novela. Daquela…, que ía ocorrer con aquelas abadesas de conventos como o de San Pedro de Ramirás, o de San Salvador de Sobrado de Trives ou o de San Salvador de Ferreira de Pantón, todos eles conventos femininos…? O seu poder, derivado da relevancia que no seu tempo representaban as ordes relixiosas ás que pertencían, era absoluto e total, indo máis alá do que hoxe chamariamos modos de produción e de organización. A óptica coa que entendían o mundo era irrebatible, eran cabezas espirituais e señoras temporais das terras e das xentes que vivían nelas, de aí o xogo de espellos que quixen reflectir nesta novela. Fórono naquela época e fórono mesmo, no caso das monxas de Ramirás, ata despois de 1499 cando tras a reforma bieita foron anexionadas a San Paio de Antealtares en Compostela, gozando alí e mesmo despois de privilexios e prerrogativas especiais. A intención era rescatar, desde a ficción, este mundo. (…)”

Ramón Nicolás recrea un Medievo luminoso en O espello do mundo

ArtigoRamón Nicolás en La Voz de Galicia:
Ramón Nicolás estivo arroupado na presentación da súa obra na Feira do Libro de Vigo polo subdirector de Xerais, Fran Alonso, a quen agradeceu «multitude de orientacións e consellos xenerosos»; a escritora Marga Romero, «hildegardiana confesa»; e o profesor de tradución e de formación medievalista, José Yuste, en quen o autor recoñeceu a inspiración para atopar «o título exacto da novela». Ramón Nicolás confesou tamén que as súas moitas lecturas como crítico foran deixando un pouso que contribuíu á escrita de O espello do mundo, xa que, como lembrou, «para escribir cómpre ler e cómpre saber ler». Deste xeito, citou algunhas achegas a este período como as de Luísa Villalta ou Darío Xohán Cabana, ademais de citar como influencias as lecturas de textos de autoras como Marilar Aleixandre, Begoña Caamaño ou especialmente Herba moura, de Teresa Moure, e a súa estrutura de patchwork literario.
Para Ramón Nicolás, esta incursión no Medievo é tamén un exercicio de memoria, cun epicentro claro, o de Ramirás: «De memoria quixen falar neste libro, da memoria dun lugar concreto, da memoria dun tempo concreto. A igrexa conservada de San Pedro de Ramirás, e os seus arredores, pedían que se contase a súa historia». O outro eixo de fascinación era Von Bingen, «símbolo do protofeminismo e mesmo da protociencia, da música, da ilustración e de tantos e tantos ámbitos do saber». O autor pechou a súa intervención precisamente cunha cita da mística xermana: «Que os afectos prendan e perseveren nas vosas vidas».”

Vigo: actos destacados na Feira do Libro para o venres 1

OFeira do Libro de Vigo 2016 venres 1 de xullo comeza a Feira do Libro de Vigo (na Porta do Sol, con horario de 11:00 a 14:00 horas e de 17:30 a 22:00 h.), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, cos seguintes actos literarios destacados para este día:

12:00 h. Pregón de Antonio García Teijeiro. Ao remate o autor asinará exemplares da súa obra na caseta da secretaría da feira.
19:00 h. Presentación dos libros de teatro As terapias da doutora Ledicia, de Raquel Castro, e Moito Morro Corporation, de Carlos Labraña, publicados por Galaxia. Haberá unha representación teatral dun fragmento das dúas obras.
19:30 h. Sinatura de As horas roubadas, de María Solar, publicado por Xerais, na caseta da secretaría da feira.
20:30 h. Presentación de O espello do mundo, de Ramón Nicolás, publicado por Xerais. No acto participan, xunto ao autor, Marga Romero, José Yuste Frías e Fran Alonso.

Ramón Nicolás: “En O espello do mundo está a vontade de restituír a memoria das ruínas que nos rodean”

EntrevistaRamón Nicolás de Alberto Ramos a Ramón Nicolás en Praza:
“(…) – Praza (P): Sobre a estrutura e o xénero do libro [O espello do mundo] quería preguntarlle unha cuestión. Temos trazos dun xénero epistolar, pero non é unha novela epistolar. Podería mesmo considerarse que falamos dun certo xeito de manuscrito achado, pero tampouco. Hai unha parte que é novela histórica, pero non é novela histórica. Entón, como podemos definir este libro? Hai pegadas de moitos xéneros, pero non se decide por ningún.
– Ramón Nicolás (RN): Si, efectivamente. A verdade, non sei como poderiamos clasificala. Hai certa sensación de indeterminación de carácter xenérico. É unha novela histórica? Si, pero non. É un libro de carácter epistolar? Pois tampouco, porque lemos as cartas de Hildegard, pero non as respostas da ona Guiomar. Só temos unha parte desa relación epistolar. Despois, hai certa intriga en todo o que se refire a Martiño, o profesor de historia, o personaxe contemporáneo, que intenta descubrir a historia das cartas e os manuscritos. En realidade, poderiamos dicir que son anacos de distintos xéneros e que xogan a indeterminación. Penso que á novela lle acaía ben estes distintos planos: un plano contemporáneo, outro histórico e outro epistolar. Agora ben, non sei se foi axeitado ou non, pero o xogo da indeterminación pode atraer a distintos públicos máis aló do lector de novela histórico. (…)
– P: Por que un crítico literario decide poñerse a escribir unha novela?
– RN: Este asunto da novela xa me leva roldando a cabeza bastante tempo, mesmo anos. Tiña investigado, tiña bastantes notas e houbo un momento en que me propuxen darlle forma. Ese momento chegou probablemente o ano pasado, cando me decatei que cumpría 25 anos facendo crítica literaria de forma continuada. Entón quixen afrontar o desafío de construír un texto narrativo. En certo xeito era, por un lado, un desafío e, polo outro, unha celebración. (…)
– P: Falamos do seu 25 aniversario como crítico literario. E as efemérides sempre convidan a facer unha pregunta tan sinxela como global: Que balance facemos?
– RN: Particularmente, eu non adoito relerme, pero está claro que os textos que escribín fai 25 anos e os de agora son ben diferentes. Co paso dos anos, non sei se para ben ou para mal, un vai aprendendo certas cousas. A nivel persoal, direi que neste tempo o estilo muda e os intereses particulares tamén. E tamén diría que as referencias que fun adquirindo e a perspectiva xeral, despois de moitas lecturas, permitíronme identificar algúns cambios que viviu o panorama literario nestes anos. Quizais, o máis impactante foi atoparse coa crise económica, que tivo efectos tanto no sistema editorial coma en aspectos temáticos. É dicir, hai moitas novelas que chegan agora sobre os efectos devastadores da crise en personaxes e individuos concretos. Esa temática nos anos noventa estaba practicamente ausente. (…)”

Ramón Nicolás: “O universo vital de Hildegarda von Bingen é formidable”

EntrevistaRamón Nicolás de Xesús Fraga a Ramón Nicolás en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Unha das liñas argumentais da novela [O espello do mundo] xira arredor da vida nun mosteiro preto de Celanova na Idade Media. ¿De onde veu esta trama e como se documentou?
– Ramón Nicolás (RN): A inspiración chegou ao descubrir a inexistencia dos restos dun convento feminino en San Pedro de Ramirás, nas Terras de Celanova, isto é, nada fóra da igrexa principal, o que entendín como unha metáfora. Dun xeito casual souben que alí existira unha comunidade relixiosa feminina, rexida por abadesas chamadas onas, o que supuña tamén unha peculiaridade lingüística única. Aquelas mulleres chegaron a ostentar un poder extraordinario na baixa Idade Media e aquela parte da historia foi interesándome aos poucos. Nese sentido, o proceso de documentación foi, loxicamente, demorado e, ademais doutras fontes, tiven a sorte de consultar a colección diplomática dos textos conservados do mosteiro: neles latexa, dalgún xeito, o día a día do convento. (…)
– LVG: A alternancia de planos temporais, pasado e presente, ¿é unha forma de dicir que dende o noso tempo podemos ir alén da natural fascinación por esta época e sacar valiosas leccións?
– RN: En O espello do mundo paira, en certa maneira, esa intención. Os planos temporais superpóñense e ambos os dous avanzan na mesma dirección. Un proceso de investigación que realiza un profesor de historia sobre uns documentos da Idade Media vén ser a desculpa que ofrece a posibilidade de afondar nun tempo moi rico en matices e, por veces, bater con realidades insospeitadas que o tempo se encargou de escurecer.”