Arquivos da etiqueta: Plataforma de Crítica Literaria A Sega
Marica Campo, protagonista do V Día das Galegas nas Letras
Desde
Sermos Galiza:
“A escritora Marica Campo vai ser a protagonista do Día das Galegas nas Letras deste ano após ser elixida esta fin de semana pola plataforma de crítica literaria A Sega como A Nosa Señora das Letras 2018. Unha designación feita na data de nacemento da autora lucense e de Rosalía de Castro, o 24 de febreiro.
María Pilar Campo Domínguez, a escritora Marica Campo, naceu no Val do Mao (O Incio, Lugo) no ano 1948. Ten tocado múltiples xéneros literarios, desde a poesía á narrativa, pasando pola literatura infantil e xuvenil, o teatro, a tradución… “Hai autoras que son coma os ollos das patacas, como patacas con ollos, que dende a súa leira e o seu campo van tirando das que estaban aí, das que están ao lado. Sen preguntar de onde es ou que tipo de pataca serás no futuro, abren os seus ollos para abriren ollos en ti”, afirma A Sega no manifesto deste ano, ‘Os ollos das patacas’.
Un manifesto que foi lido por Maria Reimóndez na libraría Lila de Lilith (Compostela) após dunha peculiar e orixinal sesión de ‘ouija’ rosaliana no día en que se facían 181 anos do nacemento do nacemento de Rosalía de Castro e na que se revelou o nome de Marica Campo como homenaxeada neste ano. Unha nominación que, comunicada á escritora, esta acolleu moi emocionada.
O Día das Galegas nas Letras, que ten lugar o 15 de agosto, é unha celebración instaurada pola Sega. Nas edicións anteriores as homenaxeadas foron Patricia Janeiro, María Xosé Queizán, María Victoria Moreno e Dorothé Schubart.
MANIFESTO: “Os ollos das patacas”
Antes
da era das sementes transxénicas que cando nacen morren, a única maneira de que un campo puidese encherse de patacas era que estas botasen ollos e fillasen. Para que puidesen nacer patacas novas, precisábase doutras que desen algo de si, que mirasen cara á fóra, cara á terra que as rodeaba, que se mergullasen nela e sacasen o xermolo que levaban dentro.
Os ollos das patacas miran, xa que logo, cara a dentro e cara a fóra. Miran coa vontade de rescatar as que viñeron antes, mais tamén de crear espazo, terra remoída e vizosa, para as que veñen despois. É este un labor teimudo, artesán e sempre de corpo aberto.
Por desgraza, as patacas que botan ollos e fillan tenden a quedar soterradas. Por veces polo mero desleixo de quen fai os regos das leiras, porque semella que quen non está en certos centros non existe. Outras veces, as máis, porque quen determina a extensión do campo, faino, no canto de cos ollos das patacas, co ollo dun funil sexista, elitista e rancio. Un funil que ignora que sen patacas con ollos, non podería haber campos en flor cheos de palabras.
Hai autoras que son coma os ollos das patacas, como patacas con ollos, que dende a súa leira e o seu campo van tirando das que estaban aí, das que están ao lado. Sen preguntar de onde es ou que tipo de pataca serás no futuro, abren os seus ollos para abriren ollos en ti. Porque delas aprendemos cada unha que unha pataca soa non fai campo e que se precisan moitas para producir a vida e o alimento. Que con ese traballo de tubérculo alimenticio rachamos os marcos e invadimos novas leiras. As autoras dos ollos das patacas abren fendas no terrón seco do presente, co seu compromiso coa lingua, cos lugares e coas mulleres, sen dubidar un segundo en proporcionar anacos de si a quen teña terra que acollelos.
E nosoutras, que somos segadoras, agardamos as patacas. Queremos ser patacas con ollos. Que fillen tantas outras cálidas, profundas e combativas coma ela. Coma a Nosa Señora das Letras Marica Campo.”
Foto interior do acto desenvolvido na Lila de Lilith e na que se nomeou Marica Campo para esta V edición.
“Non outra novela máis sobre a Guerra Civil”, por Emma Pedreira
Artigo
de Emma Pedreira na Plataforma de Crítica Literaria A Sega:
“Dá a sensación, cando falamos da Guerra Civil española, que xa todo está escrito e que nada queda por levar ao papel. Que dalgún xeito todo o de irresoluto que ficou atrás do conflito está a pairar fisicamente sobre a nosa realidade mais que na cuestión literaria a tinta xa ten secado como o sangue en cicatrices vellas. Pero tamén dá a sensación de que só a tinta masculina ten contribuído a esta teima de sanación. Son moitas e moi boas as liñas que se concentraron a falar do conflito (sen contar con lateralidades, marxinalidades, tanxencialidades, testemuños, alegorías e derivativos que ten dado a guerra e as súas consecuencias), mais, canto hai de feminino na escrita, ben de ficción ben testemuñal, da Guerra Civil? (…)
Ocorre igual en Galiza, hai esta escaseza? Podemos dicir que, na ficción narrativa e en masculino, si. É abondosa a narrativa escrita por homes que andou a refollar no antes-durante-despois da Guerra Civil. Outra cousa diferente é a memoria e aquí poderiamos rescatar a prosa testemuñal de Syra Alonso nos seus Diarios ou de Mariví Villaverde en Tres tempos e a esperanza (Colección Mulleres, A Nosa Terra), Residente Privilexiada de María Casares (Trifolium).
Na ficción narrativa a guerra ou o período de represión e loita antifranquista posterior é un algo de esguello en Atracción total de Carmen Blanco (Xerais), Seique de Susana S. Arins (Através editora) e As mans da terra de Laura Rey Pasandín (Toxosoutos). Memoria de cidades sen luz de Inma López Silva (Galaxia) e, para crianzas, A sombra descalza de An Alfaya e Tristes armas, de Marina Mayoral (Xerais).
Seguen as sensacións cando pensamos en cal sería, daquela, o papel da muller no momento do conflito: gardar a casa, gardar a apariencia, gardar os fillos, a leira, o gando (se é que era muller do rural), gardar os segredos, gardar a memoria. E por que, se tan enorme era a súa función, non se detivo a literatura a falar do lugar das mulleres durante a guerra, e o seu foco está no masculino só, a omnisciencia narrativa dá en seguir escapados polo monte, agochados nos tobos, presos nas cadeas ou soldados na fronte? Non quero determe a falar das mulleres que teñen pasado polas obras desta temática da man de Fernández Ferreiro, Rivas, Riveiro Coello, pois a miña teima é buscar a voz feminina retratándose a si mesma nun determinado momento e lugar.
Por iso é xusto dar a benvida a novelas como Escapados, de María del Carmen Rey Núñez, que ten na editorial Toxosoutos a súa estrea como autora. De Mazaricos e do 61, Rey Núñez non se axusta con fidelidade á etiqueta de “outra novela máis sobre a Guerra Civil” que adoitamos saloucar cando temos nas mans outra obra máis destas características. Enumerar as carencias é o que ten, que ficamos a escoitar o que se nos conta e se, por engadir atractivo, isto o fai unha voz absolutamente descoñecida e que desde a contracapa do seu libro continúa a nutrir o misterio do case anonimato, imos ter que adicarlle horas ás case catrocentas páxinas de Escapados. (…)”
Sentada na butaca, por Susana Sánchez Arins
Artigo
de Susana Sánchez Arins na Sega:
“Acordaram-me as índias dos filmes da tevê: ser cheroqui, ser aqui antes de chegar o homem branco. O verbo sem tempo. O verbo intemporal. Não ser passado não ser presente não ser futuro. Só ser. Nem sequer estar. Não fazer diferença. Ser e estar como sinónimos. A essência na simples permanência.
Logo loguinho caim na conta de que não, que não podia ser cheroqui, porque sempre as índias começavam com o seu exótico nome: ser águia dançante em tronada de inverno, ser cheróqui, ser aqui antes de chegar o homem branco. Nomes que levavam com eles a força do carácter, acaídos à personalidade do eu que os portava, não como os nossos, Susanas ou Marias que já nem sabemos que querem dizer. E a mulher da butaca é uma mulher sem eu. O verbo sem tempo e sem pessoa. A ausência de sim própria como essência. Ser sem ter que sem ter estar só estar sem ser quem ser quenser.
E acordaram-me as áreas de Broca e Wernicke, essas que habitam no nosso cérebro. E as suas afasias. Ser quem de pronunciar mas não ser quem de perceber. Ser quem de pensar mas não ser quem de pronunciar. Esquecer o nome mas não esquecer o verbo. Não acertar a dizer o nome mas pronunciar claramente o adjetivo. O cérebro como órgão incompreensível.
A mulher da butaca é uma mulher de língua asintática, desmorfológica, contrasilábica, e com todo e isso, absolutamente clara, inteligivelmente transparente. Eis a arte de Esther F. Carrodeguas.
No seu, poemário?, texto dramático?, brutal!, na butaca [fantasía nº 3 en Dor Maior], dá voz à senilitude, for demência, for alzhéimer. E oferece-nos uma voz tão apegada ao real, tão achegada a verdade quotidiana da velhice mais dependente, que ressoa em nós após a leitura. A sua mulher sem nome, sem eu, sem pessoa, continua gravada como um berro, uma vergonha, um escândalo público. (…)”
O cuarto de Arantza Portabales
Artigo
de Arantza Portabales na Sega:
” Benvidos ao meu cuarto propio. Si. É este. O único onde sempre estou soa. Sen ninguén a petar á porta. Sen teléfonos. Sen fillos. Sen amigas. Sen pais. Sen xefa. Sen recados pendentes, sen listas de tarefas por facer, sen expedientes administrativos agardando por min.
Soa.
Escribir é un acto fundamentalmente solitario. E non necesariamente físico. O de darlle a tecla, vén despois. É lóxico. O primeiro é saber que contar. E como contalo.
Non vos estrañedes se me atopades a falar soa nun semáforo. Estou escribindo.
Si. Mentres conduzo, a miña mente vai de cero a cen en dous segundos. Aínda non inventaron algo así os da Fórmula Un. E teño que confesar que con frecuencia supero as cento vinte ideas por hora.
Tampouco inventaron na DXT un radar para atrapar as ideas. Nin falla que fai.
Ás veces río coas ideas que se lle ocorren aos meus personaxes.
Ás veces choro, e abro a ventá para comprarlle os panos ao rapaz que está no semáforo.
Ás veces teño medo de que os pensamentos se esvaezan coma as pingas de choiva sobre o asfalto nunha tarde de verán. Entón paro, activo a gravadora do móbil, e aprisiono os meus pensamentos.
E despois está o outro cuarto. O cuarto onde me sento diante do portátil e realizo o acto físico de teclear, de ordenar e de dar forma as ideas. Iso que algúns chaman escribir.
Non serei eu a que diga que non.
Pero que queredes que vos diga. Para min, escribir, é outra cousa.”
“Todas as pessoas teríamos que ser feministas, mesmo as tradutoras”, por Susana Arins
Artigo de Susana Sánchez Arins na Sega:
” És feminista?
– Sim
– Não
– Bom… / Imos ver… / Que percebes por feminista? / Sim, mas… / Eu sou humanista. / etc
Se a tua resposta é sim, quiçá o opúsculo Todos teríamos que ser feministas não seja para ti. Mesmo se respostas não podes escusar a leitura (para que? Também não estarás a ler isto, provavelmente). Mas se fazes parte no terceiro grupo, no das pessoas reticentes a dizer de boca cheia, Sim, sou feminista, embora sensíveis à questões de género, este sim é o teu livro.
Chimamanda Ngozi Adichie preparou uma palestra TED para explicar o feminismo a pessoas não feministas. E o texto dessa palestra, minimamente adaptado, foi publicado posteriormente. Gozamos da vantagem de poder ler o texto e escuitar a autora, que o modula e matiza com as suas pausas, silêncios e inflexões.
Ngozi Adichie faz um recorrido vital por momentos e experiências pessoais com os que justifica a necessidade do feminismo. Começa com o próprio conceito, feminista, que ela percebeu por vez primeira recebido como insulto. E evoca cada um dos encontros com essa palavra até chegar a se definir como uma “feminista feliz africana que não odeia os homens e gosta do batom nos lábios e dos saltos para ela mesma e não para os homens”. Já neste introito damos com uma das armas da autora para ganhar às leitoras: o humor. (…)”
Pechado por demolición, por Emma Pedreira
Artigo de Emma Pedreira na Sega:
“Pasamos a vida mudando. En canto ao externo, mudamos de casa, de cuarto, deambulamos, facémonos nómades. Pero tamén o pelo, as esporas da pel, as súas escamas, os nosos tecidos van quedando ciscados polos lugares que transitamos. No interior tamén hai unha muda constante, natural ou obrigadamente circunstancial. O choque directo do emocional contra a nosa casca fai fenda e, inevitablemente, sofre o de adentro. O entullo, ese material de refugallo, os cascallos desa muda, desa demolición, vén sendo a pegada do que ten cambiado, os restos do naufraxio e os descartes.
Di Lorena Conde (Pontesampaio, 1980) neste seu primeiro libro, Entullo, gañador do Premio de Poesía Miguel González Garcés 2016, que pasamos a vida en dinámicas corporais e mentais de derrubo e reconstrución. Se cadra corpo e mente pasan por estas páxinas en evolución constante, como sempre adoitamos estar (foi Mozart quen cualificou de perfecto o inacabado?, tanto ten, o inacabado sempre tende a querer axeitar a súa incompletitude e morre no intento de acadar esa perfección. Mentres, a ruína reformúlase como abrollo e abrimos novas vías).
A humanización da casa como metáfora do paso desvastador do tempo, ten sido xa obxecto dunha boa chea de versos; de feito, a casa habitable, viva, agoniante ou vouga, é un dos tótems da literatura galega de todos os tempos. Pero até o de agora ninguén optara pola cousificación edificable da pel para falar dos procesos emocionais de desgaste, abandono, ruína e proxección de nova planta e é Lorena Conde quen deseña en Entullo un plano de obra case teatralizado e propón unha edificación viva e un entorno urbanístico móbil, expansivo e depresivo, respirante, no que encerrarse a procurar unha sanación. (…)”
O cuarto de Arancha Nogueira
Artigo
de Arancha Nogueira na Sega:
“Eu non sei cal é o meu cuarto. Se cadra por iso me custou tanto escribir este texto.
O meu cuarto foron moitos cuartos, e agora é un cuarto, e non sei cando será outro.
De pequecha, o meu cuarto estaba en Ourense, nun piso que agora habitan outros, uns outros que non coñezo, que farán o cuarto seu. O meu cuarto pasou por Madrid, por Porto, por Belfast. Paseou por Arxentina, por Balears, por Andalucía. Agora vive en Compostela. Pero non é o meu cuarto.
O meu cuarto sempre é caos. Supoño que coma min. Hai roupa no chan, roupa nos armarios, roupa enriba dos armarios e debaixo dos armarios. Servilletas con apuntes. Billetes de tren. Como se quixeran recordarme algo.
O meu cuarto é entropía.
Na cama si, na cama son eu. Escribo ás veces. Enriba dela, sempre enriba dela, como se houbese algo no chan. No chan hai roupa. Supoño que tamén hai medo, estrés, fatiga, dicir adeus, chorar, chorar soa, ir correndo, non almorzar, volver correndo, laca de unllas de hai moitas semanas. Talvez por iso sempre escribo enriba da cama, e por iso sempre levo o edredón a todos os cuartos que non son os meus cuartos. O edredón laranxa e o edredón verde, a todos os cuartos.
O meu cuarto ten ás veces as sabas suxas, as sabas limpas; a xanela aberta, a xanela pechada; botellas de auga baleiras, ou cheas; cinco libros enriba da mesiña e ás veces menos; a roupa do día seguinte pendurada da cadeira, e outras veces nada, e outras veces música.
Ás veces no meu cuarto estou eu soa; outras veces compártoo. (…)”
Dez anos de perspectiva por Lara Rozados
Artigo
de Lara Rozados na Sega:
“Á segunda novela de Patricia Janeiro esta lectora chegou no 2007, sen saber quen era a autora. Como xurado dun importante premio de narrativa, acometera a última novela que faltaba por ler daquel lote unha noite próxima á data límite de prazo, ás dúas a mañá, despois de vir de cubrir unas eleccións municipais para un medio de comunicación en galego que xa non existe, e contando con adormecer. Pero non foi posible. A perspectiva desde a porta cativou esta lectora coa súa arquitectura narrativa, con aquela sorte de efecto bolboreta literario, que tecía unha rede de personaxes, historias individuais e familiares, un xogo especular onde recoñecer(se) tamén social e colectivamente, onde recoñecer a cidade propia e as dinámicas políticas (e económicas) que rexían a vida. Onde recoñecer os silencios, o que non se di ou o que se di deturpado. “mama, por internet non”, pídelle Nadia á súa nai cando esta fala de política mentres chatean, Venezia-Compostela (p. 25). Aquela novela enganchara a lectora até altas horas da madrugada e subira, na lista mental que preparara como iuri do certame, directa ao primeiro posto. A historia de despois, extraliteraria, pero curiosamente relacionada con aqueles silencios e deturpacións dos que falaba o libro, fora máis ou menos coñecida: o premio fora moi, moi rifado entre esta novela e a que gañara finalmente. O feito de falar explicitamente de presxs independentistas nos primeiros anos 2000, de represión, de cousas que a moita xente nos resultaban familiares e a outra xente lle chegaban deturpadas polas canles de comunicación oficiais (baixo o paraugas ou no caixón de xastre que hoxe en día chaman “apoloxía do terrorismo”) non axudou á fortuna daquela novela, que dera bastantes voltas e publicouse dous anos despois en Edicións Positivas, unha editora “pequena” e se cadra por iso valente.
Hoxe relemos A perspectiva desde a porta con nova perspectiva, valla a redundancia. Nova, mais non diferente, se acaso reafirmada. “Non pasarán e sempre pasaban, / pasaran tantas veces / que xa ninguén dicía / non pasarán (…) E pasan”, di o poema de Sucede, primeiro libro de Daniel Salgado, que precede á terceira parte do libro, “A prisión”. Seguen pasando. Nos últimos 70, nos primeiros 2000, cando gardas civís irromperan no lugar de traballo de Patricia Janeiro por entón, no marco da chamada Operación Castiñeira, e nestes violentos anos dez, cando as compostelás somos desaloxadas dos espazos que reconstruímos, o feminismo éo do espazo público, e séguese a aplicar a Lei Antiterrorista sobre xente que non acata a ideoloxía imperante. Por razón políticas e ideolóxicas calquera podemos acabar en illamento en Topas ou Navalcarnero e botar anos á espera de xuízo. Pero nos media seguirase falando de “apoloxía do terrorismo”, como se dixo desta mesma novela. Terror é que sigamos vivindo neste réxime. Como di no paratexto final do Manual básico de hostalería, tamén en Positivas, a propia Patricia Janeiro: “Non falta aquí a cidade que adoro, que non se parece en nada a esa tal Compostela da que fala esta farsa: unha cidade na que sería impensable ter tres alcales nunha lexislatura; na que un medio de comunicación nunca querería ditar a política local e os explotadores non se crerían libertadores”. Esta farsa que “lle saca as cores á realidade”, como se afirma na presentación editorial, é outra mostra do poder a narrativa de Janeiro, que toma o máis esperpéntico da realidade para tecer ficcións contundentes. Mais volvamos á Perspectiva…”
A Distancia por Lorena Conde
Artigo de Lorena Conde desde A Sega:
“Hai entre a teoría e a praxe, entre os principios e os actos, entre os ideais e a vida diaria unha distancia que é ás veces dunha profundidade insalvable.
E delas fala Patricia A. Janeiro no seu recente Manual básico de hostalería. Un libro breve, lixeiro e armado cunha intelixencia retranqueira que fai imposible a súa lectura discreta no autobús ou na consulta do médico. Proben e verán.
A historia, como a propia autora di, non é complicada: tres camareiras en situación precaria vense envoltas, sen saber moi ben como sucedeu, nun crime. Dende aí, Janeiro lanza cordas a outras tramas paralelas que se enredan na principal e miden esas distancias das que falabamos: a distancia entre o que se agarda dos xestores da cousa pública e o seus cuestionables intereses persoais; a distancia entre o ideario dos empresarios da esquerda e as súas prácticas, a distancia entre a honestidade esixible aos medios e as súas servidumes e, finalmente a distancia entre o que di a letra de calquera convenio e as condicións reais de traballo; asunto este que, hai que recordar, non é só unha cuestión de mala praxe puntual, senón unha práctica constante e mesmo desculpada como algo menor no caso de determinadas profesións (…)”
