Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Velaquí a nova Tabela dos Libros que ofrece a lista de títulos que Francisco Martínez Bouzas, Inma Otero Varela, Mario Regueira, Montse Pena Presas e eu estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.”
Entrevista de Xesús Fraga a Ramón Nicolás en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Cal será a súa contribución como académico correspondente?
– Ramón Nicolás (RN): Entendo que a propia entidade suxerirá camiños de investigación ou pescuda polos que poida transitar. Polo de agora, con franqueza, só tiven ocasión de agradecer o nomeamento, tanto ás persoas que a día de hoxe integran a Academia como a outras moitas que me manifestaron por moitas vías a súa satisfacción por esta decisión e, por extensión, o seu afecto. Algo que particularmente valoro moito no ronsel dese «pouso dos afectos» do que falaba Xela Arias.
– LVG: Cre que o seu labor crítico influíu na decisión da Academia?
– RN: Sospeito que si: talvez o meu traballo no ámbito da crítica literaria, desenvolto con maior ou peor fortuna desde esa data, pesou no nomeamento e tentarei que este perfil teña, na medida das miñas posibilidades, un defensor activo na institución. Sempre defendín a necesidade de promocionar a crítica literaria en todos os ámbitos posibles e fíxeno, fágoo hoxe, a custa doutras opcións creativas persoais. Segue a ser preciso, moi preciso, visibilizar a nosa creación literaria: un territorio que cómpre seguir agarimando e construíndo con xenerosidade.
– LVG: A súa sinatura está presente en La Voz dende hai anos, un periódico xeneralista que chega a todo tipo de público: como enfoca entón as súas críticas?
– RN: Para min gozar desta atalaia desde hai moitos anos supón un privilexio. Cultivar o exercicio da crítica sen ningún tipo de presión, alén doutro tipo de colaboracións que atenden ao fenómeno da nosa literatura, e facelo desde un xornal que chega ás mans de milleiros de persoas non deixa de ser, sempre, unha responsabilidade. O enfoque tenta ser precisamente xeneralista, isto é, ofrecer de maneira concisa as ideas clave que dominan un libro ou nunha publicación e suxerir, sendo consciente de que a miña sempre é unha opinión subxectiva, a súa lectura.
– LVG: Creo que o seu traballo como crítico tamén se retroalimenta coas súas investigacións e a atención que lle dedicou e dedica a autores como Manuel Luís Acuña, Cunqueiro, Celso Emilio e Lueiro Rey.
– RN: É posible. Para min esas voces que nomeas foron, e son, obxecto da miña atención como investigador en diversas etapas. Tiven a fortuna de ter na miña formación profesorado competente que me iniciou por eses, e outros, camiños e tamén a inmensa sorte de atopar, sobre todo no caso dos dous últimos autores que citas, contornas familiares que confiaron en min para abordar diversos traballos. E por aí continuaremos.”
Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Velaquí a nova Tabela dos Libros que ofrece a lista de títulos que Francisco Martínez Bouzas, Inma Otero Varela, Mario Regueira, Montse Pena Presas e eu estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.”
Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Velaquí a nova Tabela dos Libros que ofrece a lista de títulos que Francisco Martínez Bouzas, Inma Otero Varela, Mario Regueira, Montse Pena Presas e eu estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.”
Entrevista a Ramón Nicolás en Lecturafilia:
“1. O principal trazo do teu carácter? Estou aínda en proceso de coñecerme a min mesmo.
2. Que cualidade aprecias máis nun home? Ningunha en especial. Supoño que todas as posibles que atesoure a condición humana.
3. E nunha muller? Pois as mesmas, claro é.
4. Que agardas das túas amizades? Amizade.
5. O teu principal defecto? Moitos.
6. A túa ocupación favorita? Ler, escribir, dar clases. Tamén coidar dunha cerdeira, un marmeleiro e un par de maceiras.
7. O teu ideal de felicidade? O de antes.
8. Cal sería a túa maior desgraza? Prefiro non pensar agora niso.
9. Que che gustaría ser? O que son.
10. En que país desexarías vivir? No que vivo, non o dubido.
11. A túa cor favorita? Será o azul.
12. A flor que máis che gusta? Non teño preferencias. Se cadra o xacarandá, por razóns literarias.
13. Que paxaro prefires? Gústanme todos, gaivotas incluídas.
14. Os teus autores/as favoritos en prosa? Imposible escolmalos.
15. E poetas? O mesmo.
16. Un heroe de ficción? Non teño.
17. Unha heroína? Tampouco teño.
18. O teu músico ou música favorito/a? Pois por falar dun: Lito Vitale.
19. O teu pintor ou pintora preferido/a? Isaac Díaz Pardo, Maside, Colmeiro, Laxeiro, Maruxa Mallo, Pulido…, tantas e tantos.
20. O teu heroe ou heroína na vida real? Hainos a centos, moitos anónimos. A vida non é doada. Particularmente meus pais.
21. O teu nome favorito? Iago e Lucía.
22. Que hábito alleo non soportas? Soporto cada vez peor algunhas cousas, pero tento ser comprensivo.
23. Que é o que máis detestas? Será un tópico pero as inxustizas.
24. Unha figura histórica que che poña mal corpo? As habituais que aparecen sempre nestas respostas. Tamén outras que non son históricas, polo de agora.
25. Un feito histórico que admires? Todos os que se asocian ao concepto de resistencia.
26. Que virtude desexarías posuír? Ningunha en especial. Vou tirando coas que teño, se teño algunha.
27. Como che gustaría morrer? Non tiven ocasión de pensar niso.
28. Cal é o estado máis común do teu ánimo? Á expectativa e sempre confiando en que o mellor está por vir.
29. Que defectos che inspiran maior indulxencia? Os defectos asócianse á condición humana, así que todos.
30. Tes unha máxima ou lema de vida? Non teño porque non cultivo nin sigo lemas ningúns.”
Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Velaquí a nova Tabela dos Libros que ofrece a lista de títulos que Francisco Martínez Bouzas, Inma Otero Varela, Mario Regueira, Montse Pena Presas e eu estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.”
Desde Euseino?:
“O profesor e poeta Arturo Casas achégase a esta sección do Decálogo da Crítica Literaria precisamente cando acaba de publicar o libro Procesos da historiografía literaria galega. Para un debate crítico. Ten daquela unha importancia senlleira este decálogo, que se sitúa a carón do obxectivo da antedita novidade bibliográfica, onde se “analiza con sentido crítico os procesos de institucionalización da historia da literatura galega e sinala a necesidade de activar unha innovación metodolóxica da disciplina”. Como acadar ese obxectivo? O autor deste decálogo, malia o aviso inicial para escapar de todo “exercicio idealizador”, indica que esa actualización debe prestar atención a debates teóricos de fondo. Fai unha definición de crítica para logo situala perante un público que tende á “autonomía crítico-lectora e experimenta unha sorte de suficiencia inxenua”. Pode ser a crítica un exercicio libre e incondicionado, pódese preservar o rigor metodolóxico fronte a intereses espurios? Se existe unha delimitación previa da noción de literatura ou non, poida que soamente unha critíca dialóxica, se cadra na liña da filosofía do encontro proposta polo último Althusser: “o ‘materialismo’ da chuvia, da desviación, do encontro e do apreixar”, a chegue a evitar mediante a superación da correlación suxeito-obxecto. Ao cabo, é a multiplicidade crítica a que ofrece certa protección contra todo discurso crítico dogmático.
Sección coordinada e editada por Iván García Campos.
♦
Pesos e medidas
1) Punto de fuga. Case nada do que se diga sobre a crítica se pode formular facendo abstracción do seu tempo histórico, das súas circunstancias culturais e da súa institucionalización como práctica social. Por isto mesmo, facer decálogos da crítica sen baixar ao concreto —e aquí apenas se fará— podería chegar a ser percibido como un exercicio idealizador un pouco fóra de lugar, entre fatuo e peregrino.
2) O nome e a idea. Como acontece con outros conceptos de uso común, denominamos crítica a un conxunto heteróclito de cousas. Como mínimo, diferéncianse dous planos; o da intervención e mediación críticas, coa súa axencialidade asociada, e o dos textos resultantes desa acción, configuradores dunha análise ou dunha opinión, máis ou menos fundamentadas, sobre algo vinculado co feito literario ou co feito artístico. Ese algo pode entenderse de forma restritiva —un libro de poemas, unha novela, un filme— ou de forma máis dilatada, referido a traxectorias, dinámicas e conflitos culturais, aspectos estéticos, ideolóxicos ou sociolóxicos e tantas outras vertentes non limitadas á lectura atenta dunha obra concreta. Porque iso tamén é crítica, e como mínimo tan relevante e produtiva como a de filiación filolóxica ou hermenéutica. Ben mirado, todo este conxunto de actividades e de producións, comprende alternativas extremadamente diversas, non todas honrosas por igual. Nalgúns casos, a crítica limítase á delegación comercial de tarefas para a distribución propagandística das novidades do mercado editorial nos medios de comunicación. Noutros casos obsérvase un exercicio máis ou menos inflexíbel dunha tarefa dirixista, mesmo doutrinaria; ás veces sen conciencia plena de estar a desenvolvela, outras desde determinadas conviccións, militancias ou por simple vaidade (a crítica discorre con algunha frecuencia en lucidos egódromos). A actividade crítica é asociábel, asemade, a certos poderes —ás veces, exiguos—, a un certo capital social, político ou simbólico administrado ao longo do tempo polo propio crítico ou por instancias que o superan. (…)”
Desde Euseino?:
“Continuamos co Decálogo da Crítica Literaria, desta volta escrito por Manuel Forcadela. Despois dos decálogos publicados por Inma Otero Varela e Xosé Manuel Eyré, agora é o autor de Fábula das aves quen executa un percorrido que parte dunha tabula rasa e un punzón para perseguir e proseguir o trazo, a raiadura, a marca que o estilo deixa na linguaxe e, seica, na Historia. O crítico enuncia á sombra dun espectro, obsesionado por esa presenza que parece ausencia mais non o é. Transmútase nese eremita que desde a distancia contempla os desfiles, as raias, os trazos, as liñas das palabras: liña e punto, gramática e posición, sintaxe. O crítico debuxa un horizonte de expectativas. É un paisaxista da interpretación.
Sección coordinada e editada por Iván García Campos.
♦
Un percorrido circular
1) Revolta. Toda enunciación é unha ficción. Falar e escribir son formas do devir e, tamén, consecuencias da Historia. A letra é unha mancha e o stylo, un punzón. O único texto inmaculado, a páxina en branco, o silencio. Escritor e pintor executan o mesmo acto: manchan, enchen de borralla, lixan e tisnan. O escritor é un pintor castrado pola gramática e a ortografía. Mais o escritor é, antes, un músico fracasado. Canso dos significantes sen referente da melodía, namorado dos sentidos que ligan o simbólico ao imaxinario, botouse a compoñer outra música. Escribe porque escoita. E o que escoita é un rumor da conciencia. O carácter vocativo da conciencia e o carácter durativo da conciencia. Quen escribe activa o devir e interpela a Historia. Cando a letra ten lugar, algo acontece e unha parte do que acontece é unha revolta de letras e de manchas.
2) Castración. O crítico, que é un enunciador e, por tanto, un ficcionista, compón unha música distinta á do escritor porque limita os seus referentes. Se o escritor é un pintor castrado pola gramática e a ortografía, o crítico é un escritor castrado tamén pola historia e a teoría. Por iso o crítico teoriza. Ao mirar para atrás o crítico ve a sombra dun eunuco. Velaí o seu oráculo: a sombra inabarcable da castración presente no simbólico. Mais maticemos, o crítico é un eunuco ficcionista. Como o libro, sagrado e profano, divino e diabólico. O crítico dialoga no teatro da historia. (…)”
