Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“Xurxo Alonso fala de Cartas da fronteira. O libro que publica Espiral Maior gañou o Premio de Poesía Cidade de Ourense. Pode escoitarse aquí.”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Cámara Branca: entrevista a Héctor Cajaraville
Entrevista a Manuel Ferreiro no Diario Cultural
Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“Esta é a terra dos eidos amigos. Manuel Ferreiro fala da Escolma xeográfica da poesía pondaliana, publicada pola Deputación da Coruña. Pode accederse á entrevista aquí.”
Chega a biografía máis documentada de Manuel Antonio polo seu aniversario
Desde Sermos Galiza:
“Trescentas catro páxinas hai en Manuel Antonio. Unha vida en rebeldía, nas que Xosé Luís Axeitos leva traballando toda a súa vida: “A medida que fun traballando e editando desde o ano 89 fun facendo recompilación de datos, de tal xeito que este libro é un resumo de toda a miña vida arredor de Manuel Antonio”.
Autor xa de moitos traballos anteriores sobre o poeta, estamos diante da biografía máis documentada: “Eu cando digo que Manuel Antonio era un rapaz loiro, podo dicilo, porque vin o seu cabelo, e cando digo que é un home alto para a súa época, porque medía 1,72, dígoo porque vin a acta na que aparece o seu talle na mili. Eu non poño nada que non estea documentado”. Esta é a biografía máis completa, afirma, pois é “froito dunha investigación de moitos anos en arquivos e tamén na Fundación Barrié”, a onde foi parar toda a documentación que Domingo García-Sabell gardou durante décadas.
Segundo o investigador, o libro achega “aspectos da súa vida totalmente descoñecidos, como a relación íntima que tivo coa familia, porque conseguín documentación dos seus tíos que eran cregos e de seus curmáns, como Roxelio Pérez”. No aspecto político esclarécese a súa “ideoloxía antiimperialista e anticolonial”. Pero a súa principal ruptura, explica, é “coa tradición literaria, co Manifesto Máis Alá, porque queda aí, nun terreo de ninguén, para dirixirse a un público e a un lector novo que lle permitise os experimentos que el fai”.
Ademais, no libro, Axeitos -que se presentará o 18 de agosto en Rianxo- fai un diario de todas as súas navegacións “practicamente día a día por onde andivo, os trafegos que facía a bordo, a súa vida”… E tamén afonda na súa enfermidade: “recompilei toda a información posible, incluído os seus recoñecementos na mili”.
O académico mergullouse ademais en todos os seus textos, nos máis de 800 poemas manuscritos que o poeta deixou, e atesoura “apuntamentos do poeta que entregaba nas navieiras cando quería embarcar, e tamén apuntamentos prostibularios”. E toda esta documentación que non entra na biografía será publicada noutro volume titulado Marginalia, “onde vou incluír todas estas cousas, incluído un texto inédito que apareceu posteriormente nas marxes dun xornal, por iso lle vou chamar así ao libro”.
Diálogos Carlos Casares: Montse Pena Presas
Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“Diálogos Carlos Casares: Montse Pena Presas. Pode accederse aquí.”
“Os camiños que abriu Agustín”
Reportaxe de Xesús Fraga en La Voz de Galicia:
“«Cos seus libros póstumos publicados ao longo deste ano semella que Agustín está aínda entre nós». O crítico literario Ramón Nicolás resume o sentir dos moitos lectores que tivo en vida Agustín Fernández Paz, de quen o vindeiro mércores se fai o primeiro cabodano do seu pasamento aos 69 anos. A recente publicación de Un mundo de palabras (Xerais) testemuña ese fenómeno dobre: dunha banda, propicia esa miraxe dun escritor en plena actividade; doutra, é un chanzo máis na obra dun autor que precisamente por vocación e calidade se situou sempre fóra do tempo.
Esta calidade inflúe na percepción do conxunto da súa escrita: «Éme difícil avaliar se se produciu algunha modificación na avaliación da súa obra en conxunto na sociedade lectora pois para min sempre foi un dos grandes autores contemporáneos: coidadoso na súa obra ata a extenuación abriu, ademais, camiños polos que novas xeracións transitan agora», analiza Nicolás, quen tamén invoca a atemporalidade dos libros de Fernández Paz: «Ao tratarse, a súa, dunha obra con clara vocación de permanencia non é difícil conxecturar que, co paso de tempo, vaiamos notando máis a súa ausencia, malia que sempre teñamos o consolo de atopalo nos seus libros».
«Confío que a medida que pase o tempo, a figura de Agustín Fernández Paz ocupará o espazo que merece na literatura galega de entre séculos, tanto polo seu papel fulcral no desenvolvemento do subxénero infantil e xuvenil como, e sobre todo, pola súa forma de entender a fluidez da escrita narrativa», vaticina o seu editor, Manuel Bragado, director de Xerais. Neste selo aparecerá no 2018 A patria da lingua, «unha obra que Agustín deixou planificada aínda que non puido finalizar completamente» sobre cuestións de política lingüística. Sobre a mesa está tamén a posibilidade de publicar outro inédito, un texto de teatro para monicreques, mentres Xerais continuará co «proceso de comunicación do conxunto da obra de Agustín» e a súa colaboración co premio de narrativa infantil e xuvenil pola igualdade que leva o seu nome e que resolverá a súa primeira convocatoria este outono en Vilalba. (…)
A poeta Olalla Cociña (Viveiro, 1979) pertence a unha xeración que, malia a diferenza temporal, conectou de xeito inmediato coa proposta literaria de Agustín Fernández Paz. Cociña representa tamén a ese grupo de persoas que empezaron a ler a Fernández Paz para logo converterse en autores, un proceso ao que non foron alleas as súas lecturas do escritor. «Coñecino sendo adolescente porque tiven a sorte de formar parte do xurado do Premio Merlín», lembra a autora. Caímonos ben. «Eu era lectora devota, e comezamos a escribirnos. Abría as súas longas cartas coidadosamente mecanografadas sentíndome importante: el contábame os intríngulis da escrita, os libros nos que andaba, e tamén cousas da vida, sen escatimar tempo nin estilo nin espazo. Eu respondíalle coas miñas movidas, falabamos de igual a igual», rememora. O propio Fernández Paz era consciente desta influencia en lectores máis mozos e, malia ser alleo aos excesos do ego de tantos creadores, comentábao con orgullo contido. (…)”
Xabier Maceiras: “De pequeno eu non xogaba, escoitaba”
Entrevista a Xabier Maceiras en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): De onde vén ese gusto por escarvar no pasado [Contos mariños de Carballo]?
– Xabier Maceiras (XM): Sempre me gustou escoitar. De pequeno pasaba moito tempo atendendo a historias que contaban na miña casa e tamén en Camelle, a onde acostumaba ir moito. Eu non xogaba, escoitaba.
– LVG: Que cre que lle pode aportar o pasado ao presente?
– XM: Sobre todo hai que poñer en valor o respecto da xente maior, o que gardan eles na súa memoria. Vivimos nun mundo de présas no que moitas veces nin temos tempo de dar os bos días. Este mundo estanos poñendo unha venda nos ollos que non nos deixa ver o tesouro que as persoas maiores gardan no seu interior.
– LVG: Houbo algo que descubrise buscando no pasado que o sorprendera especialmente?
– XM: Realmente, eu estou descubrindo cousas sempre. Cada día é unha aventura. Cada vez que teño conversas con esta xente ou cada vez que me mergullo na hemeroteca descubro cousas que me fascinan. É unha aprendizaxe continua e diaria.
– LVG: ¿Como comeza a recompilación de historias que despois derivarían nestes Contos mariños de Carballo?
– XM: Eu estaba facendo un traballo en Arteixo, porque moitas veces cando falamos da costa danos a impresión de que só teñen mar Caión e Malpica. Sentía que en Arteixo viviamos de costas ao mar. Por iso quería facer unha recompilación de feitos mariños do meu concello e durante esa investigación fun atopando información de Carballo que gardei para un hipotético libro no futuro e que se acabaría convertendo en Contos Mariños de Carballo.
– LVG: E se tivese que describir agora o seu contido? ¿Que diría?
– XM: É unha mestura entre a información hemerográfica que atopei e as testemuñas das fontes orais, sobre todo nas historias que datan dos anos 20 do século pasado en diante. (…)”
María Reimóndez: “A literatura é un medio moi poderoso”
Entrevista a María Reimóndez en Atlántico Diario:
“María Reimóndez presentou o seu último libro, Corredora, na caseta de Xerais, acompañada por Ramón Nicolás. Conta a historia de superación de Genet Mullugueta, unha moza etíope que atopa no atletismo unha vía de escape. “É ficción, aínda que baseado en circunstacias que acontecen na realidade, por unha banda a tradición atlética que existe en Etiopía que é a saída da pobreza para moitos, e por outra presento a vida das nenas e das mulleres coas que traballamos dende Implicadas”, apunta.
Volveu a escoller unha temática sensible á concienciación cidadá, aínda que ésta non sexa o seu primeiro obxectivo: “Este libro como os outros é literatura, forma parte do discurso público que pode crear un espazo para a reflexión na procura dunha alternativa ou seguir cos valores establecidos; eu escribo dende a óptica feminista e fago pensar para despois actuar, pero non deixan de ser historias; mais a literatura, se está ben escrita, é un medio moi poderoso porque pode chegar pola vía emocional”.
Neste caso, Reimóndez conta a traxectoria dunha moza pobre, Genet, pertencente a unha extracto social que coñece de primeira man: “É imposible dicir cal é a situación das mulleres en Etiopía, o mesmo que non se pode determinar en Galicia, depende dos recursos ou da formación de cada unha; coas que estivemos traballando en Implicadas atópanse nunha situación de pobreza e marxinación social, xa que o país está sometido a moita presión internacional e está sendo explotado economicamente por unha ditadura da que non se fala”. Neste contexto, Reimóndez destaca o esforzo que fan estas mulleres por cambiar as súas comunidades, a través do consenso. (…)”
Xosé Manuel Lobato: “O Pico Sacro sempre foi espoliado, é un gran símbolo pero non está protexido”
Desde Sermos Galiza:
“Alvarellos e a Asociación Cultural Mestre Manuel Gacio veñen de publicar Pico Sacro. Ferido polo lóstrego e a lenda, un libro coordinado por Xosé Manuel Lobato -presidente desta sociedade- e Miro Villar, que reúne a obra de noventa autores e autoras arredor deste outeiro. Inclúe textos éditos desde Marcial Valladares até Murguía, Suso de Toro ou María Solar; e inéditos xuntados para a ocasión, asinados por autoras como Rosalía Fernández Rial, Xavier Queipo ou Emma Pedreira.
Todo partiu desta asociación, que leva ben anos defendendo e divulgando os valores culturais asociados a este cume. Lobato explica a orixe do proxecto: “Para min é unha experiencia vital porque eu nacín mesmo na aba do Pico Sacro e desde sempre nas miñas lecturas observaba que practicamente todos os autores se referían ao Pico Sacro nas súas obras. Ese foi o aliciente para empezar a investigar e ao final publicamos este libro no que fixemos unha escolma do que hai publicado sobre este monte”.
E hoxe segue a ser unha referenza, afirma Lobato, tanto en obras literarias de Galiza coma de fóra, “porque neste libro temos colaboracións de Portugal e tamén obras tamén en español que traducimos”. E, alén desta obra, Lobato apunta dous libros recentes con presenza importante deste accidente xeográfico: Bótame deste mar fóra, de Ricardo Losada, ou Once portas, de Héctor Cajaraville. Aínda que quizais foi no tempo das Irmandades e do Seminario de Estudos Galegos cando máis atención se lle prestou, Lobato defende que hai probas da súa importancia xa desde os romanos, aparece no Códice Calixtino… “Eu sempre poño o mesmo exemplo: no preito Tabera-Fonseca de 1526 practicamente máis do 8% das testemuñas que declararon nese conflito coñecían o Pico, e moitas eran de lugares ben apartados como Lugo ou Tui”.
Un dos sucesos máis coñecidos arredor deste outeiro é a excursión de Castelao en xullo de 1924, cuxa crónica se glosa tamén no libro. E desde 2011 vense recuperando cun acto que a A. C. Vagalumes e O Galo organizan para lembrar esta visita (este ano será o 22 de xullo) e tamén o ‘Alba de Groria’ no que o rianxeiro dicía así: “Hoxe as campás de Compostela anuncian unha festa étnica, filla, tal vez, dun culto panteísta, anterior ao cristianismo, que ten por altar a terra nai, alzada simbolicamente no Pico Sacro (…)”.
Xabier Maceiras: “Recomendo a lectura de Contos mariños de Carballo porque abre camiños ao pasado e á recuperación da memoria”
Entrevista a Xabier Maceiras en Carballo a un paso:
“(…) – Carballo a un paso (C): Como xorde a idea de recoller nun libro as historias dos naufraxios acontecidos na costa carballesa [Contos mariños de Carballo]?
– Xabier Maceiras (XM): A idea xorde a raíz das investigacións levadas a cabo entre os anos 2011 e 2012 para o meu outro libro O mar de Arteixo e os seus naufraxios. Así, na procura de datos para ese traballo foron aparecendo informacións sobre o litoral de Carballo que fun recompilando para un futuro e hipotético libro, informacións que posteriormente, e logo de concretalo co Concello de Carballo, darían pé a estes Contos mariños.
– C: No libro hai unha referencia constante a fontes orais e escritas. Canto tempo durou e como foi o proceso de documentación da obra?
– XM: Como xa che comentaba, as fontes escritas empecei a recollelas en arquivos e hemerotecas para as investigacións de O mar de Arteixo e os seus naufraxios, e posteriormente para De Liverpool ás Sisargas. A derradeira travesía do Priam. Estas informacións funas recompilando durante anos, e a partir do verán do 2015 comecei a ir polas parroquias costeiras de Carballo para coñecer á xente maior de 70, 80 e 90 anos e conseguir que me contasen eses contos mariños de lareira que escoitaban na súa casa cando eran cativos.
– C: Entre os 35 capítulos que podemos ler, houbo algunha historia que che impresionase en especial?
– XM: Unha das que máis me impactou foi a do sinistro do petroleiro “Andros Patria” acontecido en 1979 e no que, ademais da desfeita medioambiental, houbo un balance final de 19 desaparecidos, 11 mortos e 3 superviventes. Outras historias que tamén me impresionaron foron as traxedias das embarcacións pesqueiras como a catástrofe do “Princesa de Asturias”, acontecida en novembro de 1910 na que afogaron 10 mariñeiros; ou a máis recente dos “Tonechos”, con 9 víctimas afogadas nos Baixos en outubro de 1991. (…)”