Arquivo da categoría: Entrevistas
Margarita Ledo: “A colección Val de Lemos condensa o modo de andar a terra que Manuel María quería”
Entrevista a Margarita Ledo na Real Academia Galega:
“(…) – Real Academia Galega (RAG): Que características pensa que definen a obra de Manuel María?
– Margarita Ledo (ML): Recén insisto no vencello entre Manuel María e o movemento denominado Arte Povera, cuxo meirande representante talvez sexa Michelangelo Pistoletto. Este xiro dende a poesía existencial dos anos primeiros cara aos materiais de tocar coa man, cara ao próximo, cara ao paspallás que co seu canto anuncia o pan, coido que é un indicio nidio do seu paso acompasado con todo o que lle é contemporáneo. Por iso podemos atopalo nos sesenta canda Voces Ceibes ou agora musicado por Uxía Senlle. Por iso milita na causa da liberación nacional e social de Galiza. Nunha conversa, Impliquémonos, entre Pistoletto e Edgar Morin, entre un artista e un cientista social, a propósito do proxecto Cittadellarte que Pistoletto define como unha xeografía da transformación e que ten por obxecto conectar, pór en relación iniciativas diferentes, o Morin sociológo e grande observador comenta que sempre, na historia humana, todo comeza por unha iniciativa, unha innovación, unha mensaxe de carácter aparentemente marxinal, fóra do rego, modesta e que fica, as máis das veces, inapreciábel para as e os seus contemporáneos. E teño para min que a obra de Manuel María -o mesmo que cando se nos relata nun filme que vimos de reeditar, Manuel María: eu son fala e erra desta miña terra– olla para nós dicíndonos precisamente iso que, neste caso, Pistoletto repite unha e outra vez: non se trata da arte pola arte senón da arte en canto estética que procura a ética.
– RAG: Cales son, ao seu xuízo, as súas achegas de maior interese?
– ML: No ronsel de diferentes estudosos e estudosas que organizan a obra de Manuel María en poesía da Tebra, etnopaisaxística, social e política, poesía amorosa.., ao tempo que nola sitúan en universos complexos nos que a harmonía linda sempre co abatemento, o que se enuncia co que se denuncia, o que para min representa, en singular, Manuel María é a “proba documental” de que, no caso de nós, a poesía foi e é unha das cariátides que terman da nación desexada que atravesa, con distintos rexistros, a obra do poeta.
– RAG: Que pegada coida que deixou na cultura galega?
– ML: Neste caso vou falar do que me é máis próximo, da coleción de poesía Val de Lemos que condensa, dalgún xeito, o modo de andar a terra que Manuel María quería: o nome da colección, Val de Lemos, termaba dun lugar concreto que el amou; a forma era povera, de urxencia, libros realizados cos medios á man e na imprenta de Villarabide, en Sarria, onde eu anos despois gravei unha das escenas máis intensas para o filme sobre Líster. A produción facíaa o propio Manuel e nese acto unía as persoas que nos achegabamos á nación cos devanceiros, con Celso Emilio, con Xosé Neira Vilas. Porque Manuel respondía as cartas cada día, ía ao correo decote e remesaba puntualmente os cadernos de poesía a toda a tropa galeguista. Despois o milagre acontecía e alguén que coma min facía Xornalismo en Barcelona topaba na caixa do correo unha misiva desde Caracas agradecendo Parolar cun eu, cun intre, cun insecto e comentando con moito tino, para non me ferir, supoño, aqueles primeiros poemas. Val de Lemos foi un lugar de encontro e de crenza no futuro; foi a revancha da palabra contra a súa desaparición; foi a lingua galega como sinal das contrabandistas. No meu caso foi algo máis, foi a botella ao mar na procura do que en algures existía, foi o modo de entrar en relación cunha xeración que fixo de min unha persoa prendada da política, dos países pequenos e imperfectos e das historias con final aberto. Díxeno así nunha homenaxe a Celso Emilio Ferreiro e repítoo sempre como homenaxe ás pequenas accións. (…)”
Entrevista a Gonzalo Hermo
Entrevista de Xosé Duncan a Gonzalo Hermo en Lermos:
“(…) – Lermos.gal (L): Como se consegue ter dous poemarios publicados e, segundo a Galipedia, cinco premios, dous deles por Celebración?
– Gonzalo Hermo (GH): Coido que é o tempo o que fai canónica unha obra e será o tempo o que diga se Celebración é un libro referencial no contexto da poesía galega ou soamente foguete dun día. Os premios teñen moito de continxentes e non hai que darlles excesiva importancia. Non hai dúbida de que son un mecanismo para ampliar o horizonte de lectores, e tamén unha das poucas entradas de diñeiro que temos os poetas, pero non creo que engadan valor a un libro.
– L: Pregúntoo porque na narrativa o habitual é a situación contraria, @ autor@ adoita ter moito publicado mais poucos certames gañados (agás excepcións) e non es @ primeir@ poeta que atopo cunha chea de premios e que, así e todo, lle custa moito publicar…
– GH: A escaseza de oferta editorial fai que moitas veces a posibilidade de publicar un libro de poesía en galego pase por gañar un premio. Esa dependencia de certames financiados por institucións non é exclusiva de Galicia; basta botar unha ollada ao noso redor para decatármonos de que os sistemas literarios veciños funcionan así en maior ou menor medida. Mais iso non sucede en todo o mundo. Hai pouco estiven en Córdoba, Arxentina, e alí existe unha ampla oferta de editoras independentes que publican poesía, moitas veces promovidas por poetas. A miña sensación é que en Galicia o camiño pode ser ese. Deixar de reclamarlles ás editoras asentadas que publiquen máis poesía e artellar unha alternativa editorial independente que dea cabida á produción de calidade que existe en galego. (…)
– L: Alén da dureza do realismo, deixas entrever algunha mensaxe política nos teus versos? E, se é así, é intencionado?
– GH: Cando se fala de poesía política dáme a impresión de que se tende a asumir unha visión moi restrinxida da noción de política. É máis político Longa noite de pedra, de Celso Emilio, ca Tempo de ría, de Xohana Torres? Sería interesante pescudar que hai de político naqueles libros onde o poeta non se esforza en facer gala dunha determinada ideoloxía porque se cadra levamos unha sorpresa.
– L: Nalgunha ocasión comentaches que Crac era a obra de alguén que comeza e que Celebración era unha evolución, máis madura. Cara a onde irá a túa poesía no futuro?
– GH: Non o sei. Dixen en varias entrevistas que tiña a impresión de que Celebración era o meu primeiro libro, no sentido de que a miña voz poética estaba aí e non tanto en Crac. Pero igual o tempo me desmente. Creo que non hai que facernos moito caso aos escritores cando facemos proxeccións sobre a nosa obra. Non digo que non teñan interese, porque manifestan un determinado estado de ánimo en relación á propia escrita, pero sería iluso pensar que podemos prever totalmente o que está por vir. (…)
– L: Como ves o panorama galego?
– GH: Levamos demasiados anos agardando a que Breogán desperte do seu sono e talvez sexa hora de darlle un chute de cafeína que o faga acordar de vez. Eu sempre son optimista.”
Mercedes Queixas, autora dunha nova biografía de Manuel María
Desde o Zig-zag da Televisión de Galicia:
“Labrego con algo de poeta, publicado por Galaxia, é a nova biografía de Manuel María, escrita por Mercedes Queixas. A entrevista pode verse aquí.”
Manuel Rivas (en Bos Aires): “Las librerías como lugar de creación y de resistencia cultural”
Entrevista a Manuel Rivas en Clarín:
“(…) – Clarín (C): ¿La novela [O último día de Terranova] aborda metafóricamente una extinción cultural?
– Manuel Rivas (MR): Sí, imaginé mi propio cartel que decía “liquidación de existencias”, como el último verso antes de tirarme al mar. Arranqué por el final, con el cierre de la librería, porque ese día es la derrota del protagonista. Una librería que cierra es un síntoma inquietante y perturbador para una sociedad. En el libro cito a Max Aub cuando escribió: “Los grandes problemas políticos y económicos son, en el fondo, problemas culturales”. Las librerías se parecen a esos animales pequeñitos, las luciérnagas, que son las primeras en detectar la violencia contra la naturaleza antes de morir. Si cierran las librerías, está pasando algo en la naturaleza cultural. Se extingue una forma de hacer la cultura y desaparece la creación.
– C: ¿Cómo encontró el hueco para que Buenos Aires respirara en su novela?
– MR: La psicogeografía de la librería estaba en Tierra Escondida, que son los libros prohibidos, el lugar de los libros prohibidos. Buenos Aires y Argentina formaron parte de la psicogeografía de mi infancia. Estaban en las maletas de la gente. Buenos Aires era la tierra prometida y estuvo más presente que cualquier otra ciudad europea. Cuando empecé el bachillerato, un profesor que era cura me prestaba libros como Sempre en Galiza, de Castelao… Eran libros que llegaban de América. Me los llevaba debajo del jersey. Me prestó libros de Blanco Amor, de Italo Calvino, de Salinger. Pido la paz y la palabra, de Blas de Otero, fue un libro clandestino que se cantaba y había llegado desde Buenos Aires. ¡La Argentina siempre fue para mí el lugar donde nacían los libros, coño!”
O poeta Carlos Negro publica Masculino singular
Desde o Zig-zag da Televisión de Galicia:
“Masculino singular, de Carlos Negro, plasma unha refutación do macho alfa que destrúe os afectos e converte o terror en linguaxe dominante. A entrevista pode verse aquí.”
Mercedes Queixas: “O Día das Letras Galegas era máis eficaz cando non era festivo”
Entrevista a Mercedes Queixas en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Como nace a proposta de facer un libro sobre Manuel María?
– Mercedes Queixas (MQ): Nace a partir do convite que me fai Víctor Freixanes, o director da editorial, unha vez que se fixo público por parte da Real Academia Galega o nome do autor homenaxeado nas Letras Galegas do 2016. A proposta era preparar unha biografía que fose breve e divulgativa, que puidese achegar a figura, a personalidade e a obra de Manuel María a todo tipo de público. Freixanes non o sabía entón, pero eu xa estaba a traballar sobre Manuel María para un estudo que estaba preparando. (…)
– LVG: ¿Se tivese que trasladarlle a alguén de fóra a importancia de Manuel María, qué destacaría?
– MQ: Valoro moito nel algo que creo que é moi difícil de encontrar en ningún outro autor, que é a capacidade de traballo e creación escrita polo número de obras que deixou. Tampouco hai outro capaz de tratar tal diversidade temática. Na súa obra está todo. En 54 anos de escrita pódese atopar un Manuel María existencialista, intimista, paisaxístico, poeta social comprometido, irónico, retranqueiro, ou o intelectual que é capaz de levarte pola sabedoría da cultura popular, do patrimonio artístico, da historia… Un erudito de altísima competencia que sabe de todo. Tampouco descubrín noutros escritores a capacidade para levar en paralelo a vida e a obra. Lendo o que escribiu pódese seguir a evolución do home. A traxectoria de Manuel María lévanos pola evolución colectiva de Galicia durante a segunda metade do século XX. (…)
– LVG: O Día do Libro as librerías están a tope. O Día das Letras Galegas, ao ser festivo, están pechadas.
– MQ: Para min, que teño memoria de cando non era festivo, a repercusión social, que creo que ten que ser o gran obxectivo da xornada, é incomparable. O Día das Letras Galegas era máis viable e eficaz cando non era festivo. A min, se me desen a escoller, escollería un día laborable e lectivo que se vivise na rúa con intensidade. Temos que axudar a este país a que se coñeza a si mesmo e profundice na súa cultura que para moitos é invisible.
– LVG. E máis invisibles son as mulleres nas letras galegas, ¿non?
– MQ: Si. Segue sendo un reto pendente porque a partir da metade do século XIX a muller foise incorporando a escrita e á vida social. Esa escusa xa non serve. A Real Academia Galega como moitas outras institucións, seguen tendo unha débeda coas mulleres. (…)”
Manuel Rivas: “Galicia es una máscara triste que tiene detrás un rostro que ríe”
Entrevista a Manuel Rivas en La Nación:
“(…) – La Nación (LN): ¿Qué rasgos definen la literatura de Galicia?
– Manuel Rivas (MR): Como en toda literatura, cada uno es cada uno, pero ocurre como con los estorninos: son pájaros solitarios y también vuelan juntos y hacen dibujos en el cielo para defenderse de las rapiñas. Creo que lo que tiene en común es el valor de la imaginación. Es una literatura local-universal. Casi toda la literatura gallega es muy irreverente: vive luchando contra la tradición, a pesar de que bebe todo el tiempo de ella. (…)
– LN: ¿Su misión como escritor es rescatar esa memoria?
– MR: La literatura explica cuestiones a donde no llegan otros caminos. Hay un paralelismo con la arqueología. Escarbas, vas abriendo capas, encuentras pistas. Pero en la arqueología hay un momento en que el saber se detiene: sabemos que la historia siguió, pero ya no hay pistas. La línea de lo inaccesible. La literatura puede traspasar esa línea, con la imaginación. La imaginación está conectada a la memoria. Y la memoria existe en la medida en que exista un proceso de rescate de ella. La memoria puede servir para reactivar el presente. No es una marcha atrás ni un retrovisor.
– LN: Alguna vez escribió que “la literatura sirve no sólo para contar la historia, sino para luchar contra ella”. ¿Cómo sería?
– MR: Es que te peleas con ella. Frente a esa historia de las grandes autopistas imperiales, que se resuelve en grandes brochazos, la literatura va por los senderos. Es la historia íntima, la historia del corazón humano. Tiene que escuchar las voces que tartamudean, que balbucean, que no emiten discursos ni órdenes. Que más bien son las voces que tejen la vida y la conexión con la tierra. La boca de la literatura está por ahí, en los lugares más imprevisibles. A la literatura hay que saber oírla. (…)”
Entrevista sobre A outra voz
Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“A outra voz, libro de poemas conxunto de Verónica Martínez Delgado e Alberte Momán. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Emma Pedreira: “Ridiculizar, animalizar, personalizar, ironizar ou des-intimar sobre o desexo faino máis próximo”
Entrevista de Montse Dopico a Emma Pedreira en Praza:
“Emma Pedreira vén de gañar a VII edición do premio Narrativas Quentes coa obra Corazón e demais tripas, pouco despois de levar o López Abente por s/t (Xerais). Positivas publicará Corazón, unha mostra de como “ridiculizar, animalizar, personalizar, ironizar ou des-intimar sobre o desexo faino máis próximo e, se cadra, menos transcendente e obsesivo”, explica a autora, que opta tamén neste libro por unha lingua “humana e real”, pois “ninguén di vaxina nin pene cando está fodendo ou pensa en levar á cama alguén, son termos médicos, enciclopédicos e a suficiencia da palabra cona –por exemplo- é tan autóctona, sinxela e potente que destaca por si mesma e é esencial na nosa lingua”. En s/t, pola contra, pódese atopar unha revisión dalgúns dos seus temas máis recorrentes, como a morte, a perda, a memoria e o exilio, a partir dun lugar de orixe que non vai volver, transformado polo tempo.
– Praza (P): Corazón son microrrelatos eróticos. Creo que é a túa primeira “incursión”no tema. E non ten moito que ver cos teus libros anteriores. Buscaches facer algo distinto?
– Emma Pedreira (EP): Gañei varios premios co formato dos microrrelatos, publiquei algún que outro e un cento máis están inéditos agardando o seu momento. O que ten é que a liña fronteiriza tan feble que hai entre o poema en prosa e o micro é algo que me favorece como poeta e aprovéitome diso cada vez que me saturo de versos e preciso narrar ou mudar de rexistro. Aínda que esta é a faciana que menos se coñece de min, tamén son narradora e apetecíame regresar ao xénero aínda que por cuestións de tempo e da obrigatoriedade da escrita narrativa preferín condensar, facer microrrelato e non algo máis longo, porque a elasticidade das miñas horas xa non permite máis.
– P: Os microrrelatos teñen que ver con temas como a diversidade, o pecado, en relación con iso as persoas ás que parece negárselles a relación co sexo, as palabras… Es consciente do predominio desas temáticas? Dáse por algún motivo concreto ou non foi buscado?
– EP: Neste caso busquei máis a forma que o fondo, deixei que os relatos puidesen fluír coa temática sexual vertebrándoo todo, como non, pero tratando de reflectir algo moi conectado a través da diversidade. Non se pode definir como un conxunto de microrrelatos senón como unha unidade de microrrelatos que se interconectan para formar algo consonte. Un por un son pequenas aproximacións ás vidas privadas de moita xente diferente, todos xuntos son un micromundo depravado e fértil, un pouco animal, marxinal se se quere e o que máis me interesaba era ver como se movía todo, cunha engranaxe total, un conxunto formal coa temática da frustración -ou da plenitude- sexual latexante. (…)”