Entrevista
de Montse Dopico a Rosa Enríquez en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): O libro [Espectros] está percorrido por espectros que poderían ser, se cadra, as pantasmas persoais das que cadaquén non consegue liberarse… Que son, para ti, esas pantasmas?
– Rosa Enríquez (RE): Hai un microrrelato de Juan José Arriola que sintetiza moi ben isto. “La mujer que amo se ha convertido en fantasma, yo soy el lugar de sus apariciones”. Os espectros constitúen a topoloxía do “irreal”, suceden nun espazo de intersección onde o tempo se dilata: na conciencia. Esta conciencia somos nós, así é que a espectralidade é unha creación que xorde na boca da ferida. Non podemos eliminar das nosas vidas esa ferida. Nin sequera as cicatrices, porque as cicatrices son feridas que dormen, que poderían abrirse en calquera intre. Tendo conta disto, da imposibilidade de acabar cos espectros, o desexábel sería aprender a convivir con eles -ou elas-, porque no propio desexo de os eliminar, vai implícita a creación dunha nova xenealoxía espectral, en relación a este desexo homicida. (…)
– MD: O libro divídese en varias partes, sendo a última delas o conxuro para escorrentar as pantasmas…
– RE: Hai un xogo coa estrutura, si. O libro en si, o conxuro, o fin do libro… Porque en todo momento se amosa a consciencia da imposibilidade de estar fóra do texto, un texto que non ten a vontade de ser un logos e estabelecer unha relación vertical coa impureza da contradición, poño por caso. Aquí non hai verdade absoluta, hai visións do que consideramos “real”. Teñen presencia pois as contradicións, as preguntas con resposta e sen ela, as dúbidas… Todo isto, ás dúbidas, as contradicións, esa idea tradicional do que é un libro de poemas, de como pode ser estruturado, xunto coas visións do “real” e mais do “irreal”, a confusión e tamén o desexo -talvez naïf, non o o sei…- de emancipación están diseminadas ao longo do libro, de xeito absolutamente horizontal. (…)
– MD: Se cadra ese é o tema principal do libro: a necesidade de repensar os afectos.
– RE: Si. Buscar o diálogo, o entendemento, cunha mirada amable e tender unha man aberta, sería ben máis construtivo para nós que o receo e a desconfianza. (…)”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Entrevista a Anselmo López Carreira sobre O Miño. Un caudal de historia
Desde
Galicia por diante da Radio Galega:
“Entrevista a Anselmo López Carreira sobre O Miño. Un caudal de historia, publicado pola Editorial Xerais. Pódese escoitar completa aquí.”
Entrevista a Basilio Losada Castro
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“A Real Academia Galega nomea o profesor Basilio Losada Académico de Honra. A entrevista completa pode escoitarse aquí.”
Cuestionario Proust: Celia Parra
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Celia Parra:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
– A creatividade e a ilusión.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A bondade, a intelixencia e o entusiasmo.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Que camiñemos xuntas.
4.– A súa principal eiva?
– A inseguridade e a indecisión.
5.– A súa ocupación favorita?
– O cine.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Vivir traballando no que me apaixona, rodeada das persoas ás que quero.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Non sabería dicir.
8.– Que lle gustaría ser?
– De nena quería ser inventora. Así, en xeral.
9.– En que país desexaría vivir?
– En Galicia, se a nosa lingua e cultura estiveran onde teñen que estar.
10.– A súa cor favorita?
– O violeta.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Todas as que desprenden olor.
12.– O paxaro que prefire?
– Paporrubio.
13.– A súa devoción na prosa?
– Cortázar, Kundera, Suso de Toro.
14.– E na poesía?
– Moitas: Rosalía de Castro, Manuel Antonio, Pilar Pallarés, Yolanda Castaño, Estíbaliz Espinosa, Antía Otero, Berta Dávila, María Lado, Andrea Porto, Andrea Nunes, Olalla Cociña, Xesús Castro, Cristina Ferreiro, Cristina Peri Rossi…
15.– Un libro?
– Só un?, imposible.
16.– Un heroe de ficción?
– O inspector Gagdet.
17.– Unha heroína?
– Momo, a fantástica nena creada por Michael Ende.
18.– A súa música favorita?
– De novo, moitas: podo pasar de Chopin a Guadi Galego, estancarme no jazz, empezar con Sés e rematar en Kusturica, estar moi de Ataque Escampe ou moi de bossanova. Depende do momento e do ánimo.
19.– Na pintura?
– Klimt, Hopper.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Todas as mulleres que loitan polos nosos dereitos.
21.– O seu nome favorito?
– Mariña.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A envexa.
23.– O que máis odia?
– A prepotencia e o machismo.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Franco. Entre outros moitos.
25.– Un feito militar que admire?
– A Revolución dos Caraveis.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– A ubicuidade.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Sen dor.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– A tranquilidade, a efervescencia e o estrés. E así sucesivamente.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Os que nacen da inocencia.
30.– Un lema na súa vida?
– Pasiño a pasiño faise o camiño.”
Débora Campos: “Hai académicos traballando sobre temas galegos por todo o planeta”
Entrevista
de Carme Vidal a Débora Campos en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Que vai supor o XI Congreso Internacional de Estudos Galegos que terá lugar de Buenos Aires?
– Débora Campos (DC): Coma calquera outro congreso de especialistas nunha determinada disciplina, o XI Congreso Internacional de Estudos Galegos constitúe un encontro periódico no que un grupo de persoas expertas en áreas do coñecemento e do saber vinculadas cos Estudos Galegos, chegadas de todo o mundo (a quen demos en chamar galicianistas), presentarán as súas investigacións e traballos realizados nos últimos anos. Ao faceren isto, achegarán distintas ferramentas, conceptos ou puntos de vista, deste xeito abrindo novas vías e perspectivas de investigación para outras/os colegas. Do froito de todo ese movemento intelectual (e físico tamén), xurdirán novos temas, novas achegas, olladas distintas, perspectivas novas. Alén disto, 30 anos despois da fundación da AIEG en 1985, o congreso trianual da AIEG celebrarase por vez primeira en Bos Aires, unha cidade moi vinculada con Galiza e que por tanto estará presente en moitas desas investigacións que se presentarán. Por vez primeira, Bos Aires vai ser tema, contexto e escenario dos debates.
– SG: Que 121 relatores, maiormente da Galiza, participen no encontro que relevancia terá de cara ao futuro da situación dos Estudos Galegos?
– DC: O programa está dispoñíbel nesta páxina. Nel pode verse como non é certo que a maioría de relatores/as veñan de Galiza. Pero en calquera caso, o importante para os Estudos Galegos non é de onde veñen as investigadoras ou investigadores, senón a oportunidade que o congreso brinda para o diálogo académico.
Malia o contexto de recurtes na educación superior na nosa contorna, hoxe en día fanse Estudos Galegos en moitas universidades de Europa, Norteamérica, América Latina, países da Lusofonía, e mesmo en Oceanía. Cada tres anos a AIEG celebra un congreso, que como todos os congresos científicos, vai precedido dunha circular cunha chamada a comunicacións. Calquera estudosa/o pode enviar unha proposta, e logo o comité científico do congreso selecciona aquelas máis relevantes e invita ás/aos seus autores a que se matriculen no congreso e presenten esa proposta en forma dun relatorio académico no congreso. Doutra banda, como tamén é habitual nestes encontros científicos, existen conferencias plenarias a cargo de especialistas de renome (neste caso, un investigador galego e dúas investigadoras arxentinas) e teremos tamén participacións moi importantes en formas de ciclos de diálogos, nos que participan investigadoras de Nova Celandia, País de Gales, Estados Unidos, Arxentina, Brasil, etc., ademais doutras/os vidos de Galiza.
Os congresos da AIEG teñen sempre, en todas as súas edicións desde a súa fundación, a vocación de lle facilitaren un estrado internacional aos investigadores e investigadoras galegas, pero tamén de seren foro de intercambio con outros investigadores de todo o mundo que comparten o interese polos estudos galegos. Isto é fundamental de cara á proxección internacional dos Estudos Galegos. Haberá 121 relatores que deixarán oír a súa voz e que sementarán, nesta ocasión en Arxentina, o interese e a importancia dos estudos galegos no mundo. (…)”
Cuestionario Proust: Lino García Salgado
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Lino García Salgado:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
– A lealdade.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A sinceridade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Que sexan amizades verdadeiras, por riba do tempo.
4.– A súa principal eiva?
– A inseguridade.
5.– A súa ocupación favorita?
– Escribir, aínda que por veces se convirta nunha guerra.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Rexentar unha libraría con salón de presentación para todo o mundo que a precise.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A ignorancia.
8.– Que lle gustaría ser?
– Ha, ha…, músico.
9.– En que país desexaría vivir?
– Aquel no que non teña que facerme esta pregunta.
10.– A súa cor favorita?
– Azul.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Margaridas brancas.
12.– O paxaro que prefire?
– O peto.
13.– A súa devoción na prosa?
– Bufff, Mario Benedetii, José Luis Sampedro, Xabier López ou Xurxo Borrazás.
14.– E na poesía?
– Bufff outra vez. Aquí tiro pola casa: Eli Ríos, Eduardo Estévez, Lino Braxe, Alberte Momán, Verónica Martínez Delgado, etc., etc… Perdón por nomear moitos máis e merecidos (Estevo Creus, Xabier Cordal…) e os de sempre: Manuel María, Uxío Novoneyra, Lois Diéguez, Marica Campo, Xosé Vázquez Pintor…
15.– Un libro?
– La tregua, de Mario Benedetti.
16.– Un heroe de ficción?
– O meu alter ego ou o meu avatar en versión triunfadora, ha ha. Non sei… Trancos, do Señor dos Aneis.
17.– Unha heroína?
– Rosalía de Castro e…, todas as nais.
18.– A súa música favorita?
– Silvio Rodríguez.
19.– Na pintura?
– Paul Cézanne e unha amiga que dará que falar: Arantza Pardo.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Os pais e nais.
21.– O seu nome favorito?
– Roi.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A mentira.
23.– O que máis odia?
– O mesmo, a mentira.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Tamén hai moitas, pero prefilo esquecelas.
25.– Un feito militar que admire?
– Poucos, pero quedariame con aqueles que non chegaron a ser militares, aqueles que o pobo parou como a Revolución dos Cravos. Hai máis pero…, supoño que abonda con un.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Ser máis positivo.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– De ningunha, ha, ha. Pero supoño que cun libro na man e soñando que estou nel, que formo parte del.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Apoucado, negativo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A tristeza, se se pode catalogar como defecto.
30.– Un lema na súa vida?
– Levantarse de novo, aínda que nunca o digo en voz alta.”
Fran Alonso e os hiperversos
Desde
Cultura Galega:
“A pasada semana abría o web Poetic@.gal. Un estraño remexido de textos, con versións en galego, portugués e castelán, con ligazóns e todo tipo de agregados no que, organizados nas seccións Teoría do banal, Ciberpoesía, Epitafio e Postdata, Fran Alonso daba renda solta á súa creatividade multimedia. Segundo explica no texto de presentación do proxecto, “múltiples fíos entrelázanse coa incorporación da publicidade, da voz coloquial, do enredo, do discurso político, do slogan, do recurso web, das propostas en vídeo ou en audio, da música, do emoticono, da canción infantil e de materiais lingüísticos de procedencia diversa”. A proposta non busca unicamente complementar o texto literario, senón explorar a interrelación de todos os elementos. “Poétic@ cuestiona a propia razón da poesía cun poemario participativo no que o hipertexto, máis aló de cumprir unha función informativa, pode cambiar o sentido do poema, confundindo os lectores e lectoras e solicitándolles un novo pacto de complicidade e relación ao abeiro das novas tecnoloxías”, sinala a presentación do proxecto.
Os elementos multimedia modifican en moitos casos a lectura ou a percepción dos poemas polos usuarios, e mesmo chegaron a condicionar a escrita de determinados versos. “As linguaxes máis iconográficas ían modificando moitas veces o propio discurso do poema. Achegaban novos significados e mesmo mudaban completamente o texto mediante a contradición e a ironía. Isto ao comezo desconcertábame, pero logo vin que era unha marabilla e que lle daba novas dimensións á obra”, explica o autor. Canda a isto, “tiven que mudar frases e palabras ou buscar disposicións gráficas máis axeitadas para cada poema. Algo que semella unha parvada é que o feito de que cada páxina teña que ter unha URL implicou que lle tivese que pór título a todos os poemas, cando nun comezo moitos non o tiñan. Isto tamén me permitiu afondar no xogo da ironía”.
A iniciativa supón un proxecto pioneiro no desenvolvemento da poesía electrónica en Galicia. “O proxecto naceu sobre o papel” recoñece Alonso. “Na primeira fase escribino de xeito convencional entre 2008 e 2010, pero xa tiña unha estrutura pensada para a rede. A idea das ligazóns internas xa estaba aí”. Malia á decidida aposta polo dixital a pegada analóxica está presente na obra, por exemplo nos números de páxina que acompañan os diferentes poemas. “Foi algo que fixemos para darlle aspecto de libro. Tamén empregamos un branco roto para dar certa textura de papel e un sombreado que insinúa esas páxinas”. Para alén desa aparencia, e de introducir elementos como a capa, o índice ou o limiar, a experiencia Poétic@ transcende en moito o concepto de volume, e o propio autor chega a definir a obra como unha “instalación poética”. Vídeo, fotografías, audio de recitados, ambientes sonoros, tests, adiviñas, sinaturas en liña ou ligazóns externas son algúns dos recursos cos que se vai atopar o lector. Segundo segura Alonso “quería meter un pouco de todo, sobre todo das redes sociais. Tiña moito interese en Twitter, Tumblr e Facebook. Pero en xeral os recursos que introducín eran os que ía pedindo o texto”. Así, segundo asegura, a procura e creación de elementos multimedia para este proxecto ocuparon boa parte do proceso de elaboración. “O último ano traballei exclusivamente en liña e foi moi intenso, mesmo acabei cunha inflamación ocular de tanto ollar a pantalla”. (…)”
Antonio Tizón: “Elixín a novela negra porque me permitía falar da loucura”
Rosalía Fernández Rial: “A poesía ha de servir para dar voz aos silenciados e esperanza a quen aínda cre na utopía”
Entrevista
de Montse Dopico a Rosalía Fernández Rial en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Sempre che interesou a interdisciplinareidade, o intercambio entre distintas artes. A iso responde o proxecto de Elo? Como xorde? (Tendo en conta que empezaches coa música, antes de facer poesía)
– Rosalía Fernández Rial (RFR): En efecto, penso que a arte só se pode comprender dun xeito interdisciplinar, intercomunicado. Se entendemos a música e a poesía nun sentido amplo, a súa separación conforma un artificio forzado e actúa como limitador do proceso creativo. O poema non deixa de ser unha partitura fonética e calquera xogo melódico consciente pode condicionar por completo o resultado literario final -tanto na lectura individual como na súa translación á escena-. Nese senso, o feito de terme formado en música, literatura e teatro foi determinante na construción desa concepción.
Evidentemente, o proxecto ELO enmárcase nesa visión. Pero cunha diferenza de base fundamental: a comunicación co “outro”. ELO é un diálogo entre o poema xa escrito -desde os postulados individuais comentados- e a música doutra persoa con principios compatibles mais diferentes aos meus. Por iso a nosa unión dá como resultado un produto diferente: un disco de poemas. Non é un libro nin un CD convencional con letra cantada. Desa forma, o texto adquire musicalidades diferentes ás que tiña de xeito independente, cobra outras vidas e enriquécese ao ser lido e reinterpretado desde unha perspectiva á da autora. E o mesmo acontece coa súa transferencia á escena compartida, onde a esas dimensións se suma a presenza de dous corpos na esfera doutro código artístico máis.
En definitiva, ELO xorde da necesidade de tecer retallos artísticos desde direccións e perspectivas diferentes; da literatura musical á música literaria, a través da imaxe escénica e o formato audiovisual, pois todo iso pode ser poesía. Desde unha óptica holística, viva e interdisciplinar que orixine formatos diferentes, así como novas formas de recepción e de reflexión compartida. Con tanta admiración pola lírica medieval como pola arte contemporánea.
– MD: No disco recitas poemas escollidos de Vinte en escena e de Ningún amante sabe conducir. Ningún amante resulta, se cadra, máis intenso e erótico que lido, como se as imaxes gañasen potencia. Tamén a denuncia da intemperie das persoas excluídas gaña, se cadra, forza nos poemas de Vinte en escena. Era o obxectivo, respecto dos textos? Como concibiches o diálogo con eles a través da música?
– RFR: Por suposto. A lectura dos poemas non pretende ser unha simple translación do papel á voz oral. Hai unha vontade interpretativa diferente, unha intención de outorgarlle unha nova dimensión ao escrito. Se os instrumentos de expresión son diferentes o resultado non pode ser o mesmo e niso investín moito esforzo. En canto á combinación do texto coa música, cómpre aclarar que en ELO entendemos ambas linguaxes como un todo en constante diálogo. É dicir, o melódico non actúa como fondo ou acompañamento da palabra, senón que conforma con ela unha unidade artística nova, diferente. Por iso cada tema foi composto de maneira exclusiva e específica para cada conxunto de versos. (…)”
Ramón Nicolás: “Mudar de lingua literaria non é a mellor vía cara ao éxito”
Entrevista
de César Lorenzo Gil a Ramón Nicolás en BiosBardia:
“- BiosBardia (B): Entre os analistas da situación da literatura galega danse dous ánimos: quen pensa que a crise reduciu as oportunidades de publicar e polo tanto o impulso creativo e quen opina que entrementres aparecen as oportunidades para publicar estase a construír un corpus creativo que vai ser moi substancioso no futuro.
– Ramón Nicolás (RN): Eu comparto os dous diagnósticos. Hai unha evidente crise editorial que se está a compensar cun traballo extenuante das editoras, que fan un esforzo quizais superior á lóxica de mercado, tendo en conta o número de lectores do libro galego. E pola contra hai un gran vizo creativo, tanto de autores novos coma de escritores consagrados. Tendo en conta o nivel do que se publica, eu tamén opino que se está a formar un humus que poderá dar froitos interesantes máis adiante. Mais a cuestión básica é encontrar a maneira de gañar lectores. O lectorado é a base de calquera sistema literario. Sen eles, o demais perde importancia.
– B: Se alguén soubese como gañar eses lectores, xa o estaría a facer.
– RN: Claro. É un tema complexo que depende de moitos factores, de moitas vontades. Coido que máis ou menos temos idea do que se pode facer pero cómpre un consenso amplo, que supera os límites dos axentes culturais. Como docente, penso que hai que coidar os novos lectores, atraelos, favorecer que persoas que non len habitualmente en galego teñan oportunidade de facelo. Calquera fomento da lectura é bo para a lectura en galego. No centro no que eu traballo manteño dous clubs de lectura, un para rapaces da ESO e do Bacharelato e outro para adultos. Conséguese moito con estes clubs, tamén coa rede de bibliotecas escolares. Para contaxiar o hábito da lectura é fundamental empregar todas as ferramentas dispoñibles. No caso do galego, temos unha vantaxe: podemos relacionar os lectores cos autores. Nós, no noso club, sempre buscamos que os escritores se encontren cos lectores, que dialoguen, que se coñezan. Estou convencido de que ese contacto persoal é básico para asentar o gusto pola lectura. (…)
– B: Entre determinadas persoas, a literatura galega ten fama de elitista. Outros, entre quen me inclúo, coidan que hai moita xente intentando facer best-sellers; o malo é que nin todos conseguen o obxectivo. Cal é a súa opinión?
– RN: Eu comparto esa visión. Hai nos andeis de novidades moita literatura popular, feita con alta calidade, con valores literarios e estéticos moi superiores aos que se dan nos best-sellers que triunfan nas linguas máis poderosas. É unha moi boa noticia para o sistema literario galego que novelas coma as de Pedro Feixoo ou Domingos Villar teñan unha aceptación maioritaria, moi superior ás expectativas. Tanto porque conseguen facer visible a nosa lingua como produto cultural coma porque serven de porta de entrada para novos lectores. (…)
– B: A crítica que vostede publica ten moito a ver coa estratexia de visibilización e promoción do libro galego. De aí que case sempre teña un perfil positivo. Non se publican malos libros en galego?
– RN: Si. E o mellor que, na miña opinión, podemos facer é recibilos con silencio. A miña concepción da crítica ten a ver co servizo ao lector. Son recensións que orientan as lecturas, visibilizan aquelas cousas que paga a pena, procuran salientar o bo das obras e matizar aqueles aspectos peor resoltos, sempre con cortesía e educación. (…)
– B: Pode ser esa falta xeral de visibilización da literatura galega a causa de que haxa nomes novos que estean a abandonar o galego como lingua literaria malia iniciaren a súa traxectoria nela?
– RN: Non o sei. En calquera caso, mudar de lingua literaria non é o camiño cara ao éxito. Pódese lograr escribindo na propia lingua. Demostrando talento unha obra destaca e acaba por traducirse. Hai moitos casos, tamén recentes. (…)”
