O dicionário eletrónico Estraviz chega às 130.000 entradas na sua terceira versão

EntrevistaIsaac Alonso Estraviz de Montse Dopico a Isaac Alonso Estraviz en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Quais são as principais novidades desta nova versão electrónica a respeito da anterior?
– Isaac Alonso Estraviz (IAE): A primeira que está no Acordo Ortográfico de 1990. A anterior estava na conhecida como norma da AGAL. Segunda, conta com um prólogo extenso, útil para galegos e portugueses, uma abundante bibliografia de referência lexicográfica, biobibliografia do autor, etc. Tem, como disse anteriormente, 6.000 entradas mais. As consultas continuam a serem grátis. E toda pessoa pode consultá-lo ou descarregá-lo para o seu telemóvel com a facilidade que dá poder consultá-lo em qualquer momento e lugar. Só com escrever Estraviz já aparece indicado o nome do dicionário. E aí é premer e depois escrever. (…)
– MD: Pode resumir a história do dicionário?
– IAE: Desde sempre defendi que o galego como língua românica devia escrever-se como se escrevem as outras. Sobretudo tendo em conta a variante portuguesa que, junto com o galego são, em palavras de Lindley Cintra e outros especialistas, dous codialetos do mesmo diasistema, da mesma língua. Por isso intentei elaborar o dicionário desse jeito. Mas quando apresentei essas intenções não foram aceites nem por AKAL, Galáxia, Sotelo Blanco e outros. Só me permitiram que figurasse a entrada entre parênteses como eu defendia, cousa da qual Ramón Piñeiro se arrependeu depois e tivemos que romper o contrato e fazer outro com NÓS, que faliu uma vez publicado em 1983 o primeiro dos cinco volumes que ia ter, estando os outros prontos para fevereiro de 1984. A salvação veio da mão da AGAL, e especialmente do daquela presidente, Bernardo Penabade Rei que, com os colaboradores, especialmente do Vítor, fizemos uma primeira versão que se fez pública o dia 1 de janeiro de 2005. Então pude respirar amplamente e sentir-me feliz.”

Paul Auster, Xavier Queipo, Karasik e Mazzuchelli nunha novela gráfica

DesdeXavier Queipo Sermos Galiza:
“A editorial con sede en Compostela, El Patito Editorial, publica en galego a novela gráfica de Karasik e Mazzuchelli Cidade de Cristal, unha adaptación do relato de Paul Auster incluído na súa Triloxía de Nova York. O escritor Xavier Queipo é o encargado de traer a obra ao galego. (…)
“É un dos meus autores de referencia, quer na súa prosa, quer nos filmes que se fixeron a partires dos seus textos. Ten unha característica para min moi querida: Foi profesor en Francia e, daquela, utiliza unha linguaxe moi asequíbel no orixinal en inglés para lectores de linguas romances. Nunca estiven en Nova York (debo ser dos poucos escritores da miña xeración), mais si coñezo Brooklyn a partir dos seus textos. Tiven a oportunidade de encontralo en Bruxelas e foi un pracer falar con el uns minutos, pois é moi accesíbel e extremadamente amábel”, sinala Xavier Queipo, tradutor do texto da novela gráfica. (…)

Alejandro Tobar: “As subvencións, en vez de consolidar o mercado das traducións, desvirtuárono”

EntrevistaAlejandro Tobar de César Lorenzo Gil a Alejandro Tobar en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): A tradución é un dos alicerces de calquera sistema literario. En galego custa moito crear un mercado estable para os libros foráneos. Que cre que falla? Que se pode facer para melloralo? Que papel lle toca ao Goberno?
– Alejandro Tobar (AT): Na sociedade galega coa que eu fantasío, os libros en galego son inmensa maioría, e non hai lector que, en similares condicións, recorra antes a unha tradución en castelán ca a unha en galego. Non ten sentido que unha lectora galega calquera, por exemplo, se interese por comprar Miguel Strogoff, Canción de Nadal ou 1984 en castelán cando existen boas e coidadas versións destas obras na nosa lingua De feito, como comportamento é disparatado e daniño. Ora ben, sucede que esa lectora a miúdo descoñece que en galego dispomos desas e de infinidade doutras importantes obras. Esta circunstancia vén motivada por diversos factores, algúns realmente graves, como o feito de que padezamos un goberno que no ámbito lingüístico voga á contra, que carezamos por completo dun plan lector, dunha estrutura de promoción e dotación das bibliotecas, dun modelo de creación dunha engrenaxe editorial seria. O actual sistema de subvencións, lonxe de consolidar o mercado de tradución ao galego, desvirtuouno.
Hai outros defectos: que as máis das librarías non se preocupen de contarlles aos interesados que de tal ou cal libro que buscan hai versión galega; que a Asociación de Tradutores Galegos sexa ninguneada ano tras ano; que a Facultade de Tradución de Vigo non se anime por fin a facer unha subscrición coas editoriais de tradución do país –que lle suporían 500-800 euros ao ano por recibir a produción editorial traducida de Kalandraka, Rinoceronte, Galaxia, Urco, Xerais…? Fariámoslles prezo, con certeza–; que non haxa unha masa social potente que dea un golpe na mesa e lea dunha vez na lingua que lle corresponde por ser de onde é, en fin: o cambio ten que ser de raíz. Con todo e iso, resistimos.
– B: Vostede publicou un libro (Cremalleiras, Tris Tram, 2008). Segue a escribir?
– AT: Si, algo escribo, pero sen ínfulas de ningún tipo, é dicir, só por pracer, para exercitar a mente e para despois o gardar nun ficheiro e deixalo aí aparcado, nas entrañas do portátil. Gozo moito coa escritura e coa lectura, a verdade. (…)”

Cuestionario Proust: Carlos Callón

DesdeCarlos Callón o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Carlos Callón:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– Sempre é difícil responder estas cousas. Supoño que certo optimismo que tenta estar advertido.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– Como universal, a cordialidade. Canto máis próximas as persoas, máis agradezo tamén a honestidade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Das amigas e dos amigos, comprensión, apoio (aínda que sexa crítico) e confianza. Das amizades, a cordialidade xa dita e algo de compañía mutua.
4.– A súa principal eiva?
– Seica dicía Cunqueiro que os galegos temos un sentido árabe do tempo.
5.– A súa ocupación favorita?
– Entusiásmanme os pequenos traballos intelectuais en que a curiosidade carbura a plena potencia. Ademais, gusto de lle dar á cabeza por volta da intervención social nas causas en que estou máis implicado.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Desentronar a felicidade como ideal e orientarme polo desexo.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Non poder buscarlle un sentido á vida. Por exemplo, pola perda das persoas que amo.
8.– Que lle gustaría ser?
– Chegar de pleno ás miñas vocacións sería abondo.
9.– En que país desexaría vivir?
– Neste, con mellores condicións. Gusto tamén da idea de pasar un tempiño de xeito en varios lugares de Francia e Italia, porén regresando aquí.
10.– A súa cor favorita?
– Talvez a verde clara.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Os campos de chuchameles son tan evocadores!
12.– O paxaro que prefire?
– Estou entre os periquitos e as píllaras.
13.– A súa devoción na prosa?
– Castelao, Cunqueiro, Marguerite Yourcenar, Borges, Pascal Quignard, Antón Lopo… Se hai que escoller un nome, hoxe diría… Cunqueiro.
14.– E na poesía?
– Lupe Gómez, Benedetti, Pilar Pallarés, Yolanda Castaño, Rosalía, Pessoa, o trobadorismo galego, Fermín Bouza Brey… Non, non podo escoller un. Xa bastante é non pasarme citando, he he he.
15.– Un libro?
– O que máis veces lin e relín desde a puberdade até hoxe é Follas Novas. Un clásico dos que palpitan, aínda que hai quen o preferiría momificado.
16.– Un heroe de ficción?
– Estou entre o magnífico Hadriano que nos retrata Yourcenar e o Neville Longbottom da saga de Harry Potter (defendo que el debería ser o verdadeiro protagonista).
17.– Unha heroína?
– Tamén estou entre dúas respostas: ou a viúva do Eleuterio das Cousas de Castelao ou calquera das mulleres afoutas a quen dá voz Rosalía.
18.– A súa música favorita?
– No meu carro os que máis están a soar nos últimos meses son Stromae, Caxade e Els Amics de les Arts. Miña nai dicía de min de pequeno: “a Carlos na música gústalle de todo”. Pois iso.
19.– Na pintura?
– Atrápame O neno das piñas de Castelao e podo pasar horas mirando reproducións de miniaturas medievais.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Daniel Castelao. O seu papel no exilio para que permanecesen vivas as reivindicacións nacionais galegas –non só fronte á destrución fascista, senón tamén ante a incomprensión e os paus nas rodas do republicanismo español e do piñeirismo– é un testemuño que nunca deberiamos esquecer.
21.– O seu nome favorito?
– Éme moi difícil seleccionar un. Vénme á cabeza o hipocorístico Porfica, que era como lle chamaban a unha das avoas da miña queridísima avoa Pepa (ou sexa, que era miña tataravoa). Porfica fai serie con moitos nomes familiares de noso que non deberían esmorecer, como Lela, Carmucha, Mingos, etc.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– Supoño que, coma todos, aqueles en que vexo reflectido algo de min que me desagrada. Por dicir algo en que claramente non estou metido: non aturo a xente que fai ruído no cinema.
23.– O que máis odia?
– A crueldade.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Moitas do pasado e do presente. Polas súas fondas ramificacións nos nosos días direi o repugnante nome de Francisco Franco Bahamonde.
25.– Un feito militar que admire?
– A perseveranza da guerrilla galega, que batallou contra o franquismo canto puido, mais sen ter o apoio exterior con que contaron as resistencias antifascistas doutros países.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– O canto, mais acaparou miña irmá toda a capacidade melódica da familia, e o do debuxo, mais iso repartírono entre todos os meus irmáns precedentes.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Como Emiel Pauwels: con 95 anos, preparado para recibir a eutanasia após darlle á champaña coa xente que amo. Supoño que hai niso tamén algo da ansia de Hadriano: saber despedirse, entrar na morte cos ollos abertos.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Talvez enérxico.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Remítome á resposta vinte e dúas e doulle a volta. Por continuar no mesmo exemplo, son indulxente coa xente que por fin para e che deixa ver o resto do filme en paz.
30.– Un lema na súa vida?
– A frase de Lacan que máis ecoa en min nos últimos tempos é que un só pode sentirse culpábel de traizoar o seu desexo. Se se matinar algo nela, verase que hai aí un compromiso ético que se alicerza no individual mais que o trascende.”

Vítor Vaqueiro: “A distinção entre ‘galego’ e ‘português’ depende da posição em que se colocar quem observa”

EntrevistaVítor Vaqueiro a Vítor Vaqueiro no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua (PGL): Segundo explicas no teu artigo para o Sermos Galiza, a tua obra, Palavras a Espartaco, foi considerada a de maior qualidade, mas no final não resultou a ganhadora por se considerar que está redigida «em português». Isto, apesar de que nas bases do certame Victoriano Taibo só se especificava que as obras deviam estar redigidas em galego. Defendeu de alguma maneira o júri que a tua obra não estava em galego? Achas possível argumentar que algo é ‘português’ em lugar de ‘galego’?
– Vítor Vaqueiro (VV): Em realidade, eu não conheço as deliberações do júri, já que, segundo assinalo no próprio artigo, a notícia chega por uma via e numas circunstâncias excecionais, quase incríveis, porque o acaso existe e, como diria um conhecido matemático, John Allen Paulos, «é improvável não ocorrerem cousas improváveis». Quero dizer com isto que a pessoa que me informava mesmo desconhecia a minha participação no certame e nem sequer era integrante de dito júri. Acho, porém, que se julgou mais bem o texto pola sua aparência gráfica. Ora, estou totalmente certo de que nem todos os membros do júri pensam que o livro não está escrito em galego.
Quanto à segunda questão: não sei se é possível argumentar que algo é ‘português’ em lugar de ‘galego’. Sei, porém, uma cousa: que é impossível demonstrar que Palavras a Espartaco, o livro que concorre ao prémio, não é galego. A distinção entre ‘galego’ e ‘português’ depende da posição em que se colocar quem observa. Se considerarmos galego o que se fala na rua, então carretera, a leite, naranxo ou o ponte é galego. Às avessas, muitos textos publicados na norma ILG não são ‘galego’, porque a gente não diz prognóstico, nem árvore, nem luvas, nem hepatite, nem centos de vocábulos ou expressões que estão padronizados como galego. (…)
– PGL: Por último, como deve um autor ou autora reintegracionista enfrentar a hora de decidir participar num certame? Deve começar por contatar a organização e perguntar explicitamente se as pessoas reintegracionistas estão vetadas?
– VV: Bom, desejaria dizer antes de mais que eu decidira há uns 25 anos deixar de participar em certames, cousa que cumpri até este ano. Se concorri a este foi, em primeiro lugar, porque, por primeira vez depois de 35 anos, via-me sem editorial, tinha um texto de difícil publicação e as Bases do prémio mesmo garantiam a edição da obra ganhadora. Em segundo lugar, porque essas mesmas Bases não enunciavam, como ocorre na maioria dos prémios, nenhuma restrição normativa e achei que não se iam produzir critérios de exclusão e poderia ter alguma possibilidade de ver publicado o meu livro duma maneira quase automática. Se eu não decidisse há um ano e meio abandonar a norma ILG-RAG ou se o prémio Victoriano Taibo especificasse com claridade que só poderiam participar aquelas pessoas que seguissem o padrão ILG-RAG, neste momento não estaríamos a falar tu e mais eu.
Respondendo a tua pergunta: uma pessoa reintegracionista tem, do meu ponto de vista, que enviar o texto e aguardar o falho do júri, se é as Bases do prémio não proibirem a participação de quem não siga o padrão atual. Se o proíbem, então deve escutar a sua consciência, que lhe indicará abster-se ou participar, concorrendo para dar conta, no próprio interior do júri, da existência duma discrepância. (…)”

Delmiro Rocha: “Como promesa a democracia non chegará nunca, ficará sempre por vir”

EntrevistaCuberta+lombo de Montse Dopico a Delmiro Rocha en Praza:
“Afirmar a democracia é afirmar o que virá. Mais iso non ten que levarnos á mera espera pesimista. Porque supón apertura radical cara ao outro, cara á alteridade que vén e que xa comeza a estar. Non é, así, aferrarse á utopía. Senón facer no aquí e no agora o que parecía imposible. Neste sentido móvense as reflexións do ensaísta e profesor Delmiro Rocha no seu libro Quizais. Filosofía ético-política do porvir, (Euseino?). Unha deconstrución da democracia desde o pensamento de Derrida.
– Montse Dopico: Tes publicados outros dous libros sobre Derrida. Quizais xorde como traballo académico. En que contexto? Cal era o seu obxectivo?
– Delmiro Rocha: O contexto académico é o marco obxectivo dos tres libros. Non obstante, diferéncianse en temáticas, distribución, nivel de afondamento e linguas. A estratexia, ou polo menos a intención estratéxica, consiste en ter un pé dentro da institución e outro fóra. Traballar á marxe. Quizais redáctase integramente no contexto dun doutorado para a obtención do Diploma de Estudos Avanzados, polo menos na súa primeira versión, a cal non dista gravemente da publicada.
O obxectivo consistía en investigar o proceso de substantivación do adverbio “quizais” no tramo de pensamento que discorre de Nietzsche a Derrida coa intención de desvelar como determinaba o pensamento ético-político de Derrida. Como adoita acontecer nestes casos, máis que chegar a unha conclusión definitiva abriuse para min unha forma de ler a Derrida que non se detiña nos terreos máis ou menos delimitados do ético-político senón que se estendía á obra enteira do filósofo e as súas inmediacións. Ao final, pasaron xa uns anos, converteuse nun xeito de ler a filosofía, por suposto, pero tamén a literatura, un filme, os medios de comunicación, a mirada, en definitiva, do outro que nos observa e nos fiscaliza. (…)”

Elena Gallego: “Fronte ao ‘todo vale’, hai xornalistas que seguimos crendo nunha serie de valores e principios”

EntrevistaElena Gallego de Montse Dopico a Elena Gallego en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): A protagonista é unha muller, unha xornalista, Marta Vilas. Ela é quen investiga os asasinatos. Hai pouco falaba con outra escritora sobre a pouca presenza tanto de autoras como de mulleres protagonistas na novela policial galega. Influíu a consciencia disto na construción deste libro?
– Elena Gallego (EG): Cando escribín Sete Caveiras non o fixen cunha consciencia de xénero. Tiña en mente unha historia de asasinatos que decidín investigar a través dunha xornalista porque para min resultaba máis doado que crear un detective masculino e singular. Marta Vilas é unha protagonista verosímil, talvez porque eu tamén son muller e nos últimos anos traballei na redacción de distintos medios de comunicación. Cando Marta Vilas se move pola novela, coñezo os seus espazos sen necesidade de recorrer a artificios innecesarios. (…)
– MD: Sete Caveiras é máis unha novela policial de trama de investigación que unha novela negra de denuncia social, mais si se achega ao que chamas no libro “cara B da movida viguesa dos 80”. As drogas, a violencia da reconversión naval… cos seus paralelismos coa actualidade: desemprego, crise do naval… Hai, nese sentido, un certo sentido desmitificador deses 80 vigueses no teu libro?
– EG: Precisaba un móbil para unha xeira de asasinatos e atopeino en pleno centro de Vigo, nun tempo e circunstancias determinados. O que aconteceu nos anos oitenta, tanto a nivel cultural como social, está recollido nas hemerotecas. Houbo unha serie de grupos musicais que triunfaron alén do “telón de grelos”, ao que se chamou “movida viguesa”, e unha “xeración perdida” pola conflitividade social do momento. Non se trata de desmitificar nada, só lembrar que todas as épocas históricas teñen a súa “cara B”. Tamén a que, en plena era tecnolóxica e do coñecemento, estamos a padecer neste momento. (…)
– MD: A triloxía de Dragal parece unha confirmación de que pode haber best-sellers en galego: libros dirixidos principalmente ao público adolescente, de fantasía e mitoloxía, e coa nosa historia como fondo. É así? Era un pouco o teu obxectivo ao escribilo?
– EG: Debo confesar que a idea de que puidese convertese nun best-seller nin se me pasou pola cabeza. Daquela eu só pretendía demostrarlle ao meu fillo adolescente que en Galicia, en lingua galega, tamén podemos escribir historias de dragóns fantásticos, recuperando a nosa tradición e cultura a través da ficción. Eu non quería que Dragal fose a típica novela fantástica na que os protagonistas saltan dunha dimensión a outra, ou habitan universos imposibles. Os seus personaxes transitan pola vida real e os elementos máxicos que atopan forman parte da cultura, tradicións e mitoloxía galegos, que ao mesmo tempo son universais. Por iso Dragal funciona tamén noutros idiomas e pode conquistar lectores en calquera lugar do mundo. (…)”