Entrevista
de Montse Dopico a Agustín Fernández Paz en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Volves [en A viaxe de Gagarin], como en Non hai noite tan longa, aos anos 60. Aos 60 da represión e das torturas. Non aos de “apertura” que vendeu o franquismo.
– Agustín Fernández Paz (AFP): Falábase de apertura en relación cos 50. É verdade que se quixo vender esa imaxe de modernidade. Os 60 foron o tempo da minisaia e dos Beatles, pero máis alá do que contaba o telediario estaba a loita obreira e estudantil e a represión. Cada vez se decretaban máis estados de excepción porque o réxime víase por primeira vez apertado de verdade. En Europa foron os felices 60, da liberación da muller, da pílula anticonceptiva… Mais tamén houbo represión en Estados Unidos ou en Alemaña… Así, houbo as dúas facetas, a da prosperidade económica e da represión, cunha loita subterránea tremenda.
– MD: O personaxe acompaña á nai, a piques de falecer, e recorda a súa infancia, a memoria familiar. Como en Non hai noite tan longa, ou Noite de voraces sombras ou Corredores de sombra. A memoria.
– AFP: Non pensei todos eses libros de maneira conxunta, pero si. Hai momentos da vida nos que che pasa algo fundamental: mórreche un ser querido, es maior e fas contas…, no que tes tendencia a revisar, a facer balanzo da vida. En Noite de voraces sombras eran os sucesos tremendos que te marcan… Ademais, esa volta ao pasado permíteche, como autor, xogar con dous tempos, o pasado e o presente. En Corredores de sombra era unha muller cando é adolescente e cando é unha muller de trinta e tantos. Neste caso non hai esa dualidade, máis que ao principio e ao final que sería o presente. Ao final, A viaxe de Gagarin é o que os críticos chamarían unha novela de formación… Aínda que, claro, escribes movido por un impulso e despois é cando encontras as xustificacións, as explicacións… (…)
– MD: Nese sentido, a novela ten bastante tamén de reivindicación da palabra escrita como vía de transmisión do coñecemento, de pensamento libre… Os pais imprimen textos prohibidos…
– AFP: E a nai é libreira, e Euclides é encadernador… A actividade de todos xira arredor da letra impresa. Tamén é reflexo desa fe que tiñamos na palabra… De feito, o primeiro que fan as ditaduras é censurar e queimar libros. Agora a censura faise doutra maneira: é económica, banalízase o libro como un produto de consumo máis… Mais segue a ser un instrumento fundamental para expresar e descubrir o mundo. (…)”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Entrevista de Emílio Xosé Ínsua e Olalla Cociña
Entrevista
Emílio Xosé Ínsua a Olalla Cociña, no blogue A Ínsua do Ínsua:
“(…) – Emílio Xosé Ínsua (EXI): En 2005, nunha entrevista para o diario El Progreso de Lugo co gallo da presentación en Viveiro do teu primeiro libro, indicabas, e cito literalmente, que “non me vexo adscrita a ningunha tendencia”. Xa te sentes máis “encadrada” no panorama poético galego? Con que outras autoras e autores sentes afinidade?
– Olalla Cociña (OC): Pois sigo sen verme “encadrada”, non me gustan as etiquetas e os moldes xeracionais adoitan ser reducionistas… Afinidades teño moitas, e tamén dependen de cada momento de escrita. Máis aló de afinidades eu entendo a poesía como un feito ou unha fala da amizade, e neste sentido poido falar da poesía “compartida” con Dores Tembrás, Branca Novoneyra, Gonzalo Hermo, Olga Novo, Xiana Arias, Luz Pichel, Estevo Creus ou Jesús Castro, entre outros poetas. (…)
– EXI: Na túa poesía, esencialmente íntima, está moi presente a idea da indagación: todo aparece envolto nun nimbo misterioso, como agardando pola revelación. E hai tamén moito de exploración da memoria, de revisitación das raíces da propia identidade. Estás conforme con que sexan estas algunhas das chaves da túa poética?
– OC: O poeta Nobel Tomas Tranströmer di que un poema é un soño realizado en vixilia, que soño e poesía teñen leis compartidas. Non podo estar máis de acordo. A poesía está feita do mesmo material que os soños, onde sempre hai algo de indagación na memoria e por onde axexamos a propia identidade, e todo isto, velado. O misterio. Sen poesía non hai misterio.
– EXI: Cóntanos como naceu e en que consiste esa iniciativa que animas desde hai algún tempo en Compostela, xunto con Branca Novoneyra, que se denomina Picaversos.
– OC: Pois é un ciclo de lecturas poéticas onde convidamos a tres persoas a compartir poemas propios e favoritos arredor dun lema. Veñen do mundo da literatura, mais tamén da música ou do teatro. Naceu pola ansia de facer algo novo, autoxestionado, ocupando un espazo distinto diante dunha programación tristeira. Queríamos gozar e facer gozar da poesía en vivo fóra do eido exclusivamente literario e ampliar o seu público, e penso que o fomos conseguindo. Este é o terceiro ano que o organizamos, coa colaboración do pub Modus Vivendi, onde se celebran a maioría das sesións, pero tamén da Universidade de Santiago, este ano fixemos algunha sesión en espazos cedidos pola USC. (…)”
Daniel Salgado: “Declararon unha guerra contra todos nós e non nos decatamos ou non a tomamos en serio”
Entrevista
de Montse Dopico a Daniel Salgado en Praza:
“(…) – Montse Dopico (MD): María do Cebreiro e ti publicastes xuntos A guerra. Non se distingue o que escribiu un e o outro… Como foi o proceso de creación?
– Daniel Salgado (DS): Sempre estamos conversando: por correo, por teléfono, en persoa… A guerra comezou como un intercambio de poemas, noticias, fragmentos de textos… que foi moi seguido e tivo unha continuidade no tempo. Nun momento pensamos que de todo aquel magma de conversas podía saír un libro. O que fixemos foi seleccionar, revisar, reordenar… Os textos son dos dous. Pero tampouco houbo unha intención de que non se saiba quen escribiu cada parte… Propuxémoslle o proxecto á editorial Barbantesa e aceptaron encantados. Ademais quedou moi ben a portada, co anxo de Paul Klee que a Walter Benjamin lle inspirou a súa teoría do anxo da historia. Unha revista académica americana, Abshynte, vai publicar anacos de A guerra nun monográfico sobre novas escritas de Europa. A proposta foi de Neil Anderson, que fixo a tradución ao inglés.
– MD: Hai unha continuidade entre todos os teus libros. Sempre estivo presente neles a loita de clases, a consciencia de pertencer a un recuncho de Occidente… Mais desde Os poemas de como se rompe todo e ruído de fondo describes unha paisaxe de cascallos, ruínas, que antes máis ben intuíase.
– DS: Todos os meus libros teñen que ver, e de maneira consciente, co noso tempo, individual e colectivo. Gústame que se note, ademais. Si hai unha continuidade, e pode que si, que haxa agora unha confirmación dunha catástrofe que antes se intuía. E non é só cuestión de política, ou si o é mais no sentido de como nos afecta, como colectividade, o que está a pasar, como afecta ás nosas relacións como individuos. En canto á maneira de escribir, ruído de fondo levoume a unha calella sen saída. Porque vai ata o final dun xeito de entender a linguaxe que non consigo levar máis alá, que me levou a un punto morto. Non sabía como continuar. E neste último libro, Dos tempos sombrizos, tentei romper con iso. De feito envieino a un premio para obxectivalo, porque era un salto tan grande que non sabía se funcionaba… Por iso é un libro con moitas referencias concretas, con dedicatorias a amigos… Quixen rexistrar cousas de maneira directa. (…)”
Alfredo Conde: “Estaba a escribir unha novela sobre o Códice antes que o electricista o levase”
Anxo Angueira: “A literatura galega contemporánea nace con Sarmiento”
Entrevista
de Montse Dopico a Anxo Angueira en Magazine Cultural Galego:
“A literatura galega contemporánea comezou con Sarmiento. O Rexurdimento arrancou, desta maneira, no século XVIII, co que foi o primeiro galeguista. Esta é a tese que o profesor Anxo Angueira defende no seu ensaio Das copras de Sarmiento ós cantares de Rosalía de Castro. Cara a unha nova periodización do Rexurdimento, publicado na colección iBroLiT do grupo de investigación GAELT da Universidade de Vigo.
. Montse Dopico (MD): A túa proposta apóiase en textos de Méndez Ferrín, Antolín López Peláez ou Ángel Salcedo. Como xurdiu?
– Anxo Angueira (AA): Pois a partir do estudo de Cantares Gallegos de Rosalía de Castro. Notei que o primeiro poema, o da nena gaiteira, tiña claras conexións co Coloquio de Sarmiento. Despois investiguei nos artigos de Murguía sobre os precursores e confirmei isto mismo. Así, comecei a ler o Coloquio con outra perspectiva. Tamén estaba o que dixo Ferrín, Monteagudo, Antolín Peláez… Observei, así, que o Coloquio fora lido con moitos prezuízos. O propo Sarmiento dixo que o seu Coloquio era só un libro para ensaiar a lingua, mais non é verdade. Eso mesmo dicíao Rosalía, ademais. O Coloquio é un artefacto estético moi potente e moi sólido, moi avanzado para o seu tempo. Entón, eu creo que cómpre revisar a historia da literatura galega. Os Cantares Gallegos de Rosalía marcan un inicio, e tamén un final de algo que viña de antes. Porque a literatura galega contemporánea nace con Sarmiento.
– MD: A tese é atrevida. Cuestiona a historiografía.
– AA: Pero non o digo eu só. Mariño Paz, Armando Requeixo, Henrique Monteagudo e Méndez Ferrín pensan tamén que o Coloquio non foi só un divertimento filolóxico. Sarmiento era consciente de non estar só facendo un instrumento, un pretexto para o estudo da lingua. Estaba a facer literatura popular. Estaba a verificar orixe e esplendor da lingua galega. Entendo que para defender o que digo non só teño que cuestionar a historiografía da literatura, senón tamén a da historia política. Para min, Sarmiento é o primeiro escritor contemporáneo e o seu Coloquio é a primeira obra contemporánea galega. Mais tamén é o primeiro galeguista. Para Xusto Beramendi a historia do galeguismo comeza co provincialismo, no XIX. Mais outro historiador, Barreiro Fernández, englobou na etapa do pre-galeguismo a actividade de varios intelectuais da Ilustración e, entre eles, Sarmiento, coa súa defensa do galego. Para min está claro que hai un fío literario e político que vai desde Sarmiento ata Rosalía de Castro. (…)”
Xosé Iglesias: “Todo mariñeiro leva un poeta dentro”
Entrevista
a Xosé Iglesias en Vivir na Coruña:
“(…) El sempre sentiu o pulo de escribir. “Gañei algún concurso no instituto pero deixeino”. Non foi ata hai tres anos, despois de participar nun obradoiro da Asociación Escritoras e Escritores en Lingua Galega, adicado ao mar e á figura de Urbano Lugrís e impartido por Xurxo Souto, cando decide facer caso a esa necesidade interior. “Mandábanos deberes para escribir, foi o momento clave para comezar a sacar para fóra isto que había moito tempo que quería sacar”. Dende entón escribe, inspirado polo variable Mar Ártabro, ben sexa no móvil ou nun dos cadernos que ten pola cabina do seu barco. Así naceu Transfusión Oceánica (Caldeirón, 2014), o seu primeiro libro, composto por 36 poemas, acompañados doutras tantas ilustracións de Roberto Castro Iglesias. Nel, Xosé fala da metamorfose de home en barco, con versos como “as miñas costelas son cadernas/ e todo en min forma un esqueleto naval”. O poemario divídese en tres partes, etapas da vida de Xosé: Gran Sol, Lobos de Mar e Baixura. Mentres o escoitamos falar, imos saíndo pouco a pouco do refuxio do porto de Oza, navegando no seu barco, deixando a Boia do Chino a estribor e a Pedra das Ánimas a babor. Seguimos ao ralentí, que “o motor dun barco é coma unha muller, non hai que aceleralo”. (…)”
Xosé Miranda: “A literatura fantástica non nos evade, descóbrenos partes ocultas do mundo”
Entrevista
de César Lorenzo Gil a Xosé Miranda en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): E por que un precisa escribir?
– Xosé Miranda (XM): Eu preciso escribir por moitas razóns. Unha das máis importantes é que a literatura me permite vivir moitas vidas. Non teño capacidade para experimentar directamente outras realidades que a miña pero cando creo personaxes e historias aí teño liberdade absoluta. Unha liberdade que vai incluso máis alá do racional. O que aparece nos libros sempre é inventado e iso dá unhas posibilidades enormes para os que deixamos solta a imaxinación.
– B: Vostede sempre di que é falso que a literatura fantástica sexa menos comprometida que a realista.
– XM: Na teoría literaria en Galiza detectei en tempos un grave erro. Falouse de que a literatura debe ser un espello do mundo, entendendo que o mundo é aquilo que é mensurábel. Isto é falso porque sabemos que o real é aquilo que está na mente e, polo tanto, pode haber moitos realismos. As nosas letras sempre viviron nesa suposta antítese entre a literatura realista e a fantástica: Rosalía de Castro contra Eduardo Pondal; Álvaro Cunqueiro contra Celso Emilio Ferreiro… Por sorte, Xosé Luís Méndez Ferrín superou esa división e xunguiu na mesma obra ambas as correntes. Mais iso non foi suficiente e perviviu durante moito tempo unha idea atroz: a literatura realista é comprometida, a fantástica é escapista. Eu negueime a aceptalo. Esa idea conduce a unha literatura costumista, copia mal feita da literatura realista estadounidense, o denominado dirty realism (realismo sucio). E se un escribía literatura fantástica rapidamente lle apuñan dous cualificativos nunca ben explicados: artúrico e cunqueiriano.
– B: E por que se impuxo esa doutrina?
– XM: Coido que a literatura galega estivo bastante influída pola poesía social española e todo o socialrealismo que promoveu. Un socialrealismo, por certo, que é o máis aburrido do mundo. E iso desemboca nese tópico de que o realismo social é antifranquista, polo tanto, demócrata, polo tanto moralmente máis defendíbel, polo tanto mellor. Esas consideracións éticas son un tanto ridículas e xorden desa primeira premisa falsa: que o realismo explica mellor a realidade. (…)”
Cuestionario Proust: Xerardo Méndez
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Xerardo Méndez:
«1.– Principal trazo do seu carácter?
– Oscilo harmonicamente entre a fantasía e o solipsismo.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– Iso que se chama bonhomía.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Nada. Anque non o pareza hai cousas que non teñen prezo.
4.– A súa principal eiva?
– A dispersión.
5.– A súa ocupación favorita?
– Son polígamo neste terreo.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Non ter que traballar para comer.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Non quero nin pensalo.
8.– Que lle gustaría ser?
– Por sorte ou desgraza, eu mesmo.
9.– En que país desexaría vivir?
– Neste. Por algo o escollín.
10.– A súa cor favorita?
– O ceo dos días de neve.
11.– A flor que máis lle gusta?
– As pequenas, esas das que esquecemos (ou ignoramos) o nome.
12.– O paxaro que prefire?
– O paporroibo.
13.– A súa devoción na prosa?
– Blanco Amor e outros mil detrás.
14.– E na poesía?
– Neruda, Ernesto Cardenal, Ferrín, Celso Emilio e outro tanto.
15.– Un libro?
– Canto General.
16.– Un heroe de ficción?
– Na ficción non hai heroes.
17.– Unha heroína?
– Calquera mestra de infantil.
18.– A súa música favorita?
– Aí matáchesme. Poñamos o «Alalá das mariñas», por dicir algo.
19.– Na pintura?
– Van Gogh.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– @s árbitr@s de calquera deporte, especialmente nos deportes minoritarios e nas categorías inferiores.
21.– O seu nome favorito?
– Albén.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– O que che eu diga.
23.– O que máis odia?
– Odiar cansa moito.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– O presente está cheo de miseria, prefiro non mirar atrás.
25.– Un feito militar que admire?
– A disolución do exército de Costa Rica.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Non quero máis, que non os dou atendido …
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– O meu avó, que en paz estea, acostumaba dicir: “uns morrerán e outros quedaremos”. Eu penso igual.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– O optimismo ben informado.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A caridade, ben entendida, empeza por un mesmo.
30.– Un lema na súa vida?
– «El destino se labra con las uñas». Creo que o dixo Mario Benedetti.”
Carlos Penela: “Ás veces existe un optimismo un tanto excesivo co estado da literatura galega actual”
Entrevista
a Carlos Penela en Letra en Obras:
“(…) – Letra en Obras (LeO): Poucos poetas poden presumir de ter os principais premios poéticos do país. Gañou o Espiral Maior, o Lorenzo Baleirón, o Caixanova e foi accésit no Esquío. Agora chega o González Garcés, dá vertixe ver tanto recoñecemento?
– Carlos Penela (CP): Os premios son un acaso e, si, tamén unha vía para exteriorizar un traballo; no meu caso, e ata ao momento, foi case o único medio que tiven para poder publicar, debido a motivos varios de certo aillamento e distancia e a outros sobre os que a min non me compete opinar (as editoras elaboran os seus catálogos cos seus propios criterios e os medios informan coa liberdade e as excepcións que consideran). En todo caso, acho que sería moito máis satisfactorio se o recoñecemento outorgado por ese premios -que eu agradezo, evidentemente- servise sobre todo para afondar nun diálogo máis amplo verbo do discurso literario galego do noso tempo, con liberdade e esixencia estética, máis alá da noticia puntual dun galardón que a min se me conceda ou non… Sexa como for, a miña tarefa é a de escribir co maior rigor, normalidade e independencia posibles en idioma galego, alí onde estiver. Máis nada. Fóra diso, ao meu ver, a miúdo córrese o risco de incorrer en imposturas e solipsismos algo innecesarios. Ademais, por parafrasear o poema de Elisabeth Bishop (unha autora que estimo especialmente), eu falaría tamén do facer poético como unha sorte de permanente “arte de perder”. (…)
– LeO: Son moitas as voces que o consideran un autor indispensable na poesía galega dos últimos 15 anos. Vostede leva xa ben anos residindo no estranxeiro, dende Viena, como se ve a literatura galega actual con máis de 2.400 km de terra por medio?
– CP: (…) Sobre o que vostedes me preguntan acerca da literatura galega actual vista desde a distancia: ben, a miña valoración creo que non variaría tanto de estar aí en lugar de estar en Viena como estou. Na medida do posíbel, tento manterme ao día a respecto das discusións e novidades que van aparecendo na literatura galega, as cales acompaño desde a rede e desde a bibliografía coa que me fago aquí. Doulle realmente moitas voltas a estes asuntos, na verdade…Ao meu entender, ás veces existe un optimismo un tanto excesivo co estado de cousas actual; boto tamén algo en falta unha maior variedade de propostas e discusións máis ricas e plurais sobre certos asuntos… Mentiría se dixese o contrario e lamento non mostrar máis entusiasmo. Considero, ademais, que o ensaio en galego ten aínda moito que percorrer (ensaio de todo tipo, porque nunha lingua viva e moderna isto ten que ser así ou acabamos na peor das endogamias) (…)”
Xulio Pardo de Neyra: “Eu estaría moi honrado de que quen lese a miña novela se correse”
Entrevista
a Xulio Pardo de Neyra en Vivir na Coruña:
“(…) – Vivir na Coruña (VNC): Que tipo de historia atopará o lector ou lectora en Intensa e quente é a túa humidade azul?
– Xulio Pardo de Neyra (XPN): O lector, e a lectora por suposto, atopará unha historia de amor, unha desas historias de amor sen límites e condicionantes que, tal vez, sexa bastante difícil de atopar na vida real. Mais en todo caso, quen se achegue á novela vai atopar esa maxia intensa que só se desprende dunha relación intensa, dun mundo que bebe, que aspira e que se refai na intensidade azul dunha fartura física absoluta.
– VNC: Cualificas o libro como a primeira novela porno en galego. Cal é para ti a fronteira entre erotismo e pornografía?
– XPN: Para min, como para outros e outras investigadoras, o pornográfico, lonxe do rastreiro e do simple, é a maxia do explícito, mentres que o erotismo afunde na suxestión. Por tanto xulgo que a precitada fronteira estriba na forza do diáfano, da claridade.
– VNC: De onde te inspiras para crear os momentos sexuais da novela? Fantasías persoais, historias que che contan, momentos vividos…
– XPN: Hai de todo. As persoas somos fantasía e experiencias, e sobre todo cando nos achegamos á creación. Os momentos sexuais da novela proceden de variados ámbitos, da miña propia imaxinación e fantasías, de experiencias artísticas, en concreto literarias, e por suposto da miña vida real. (…)
– VNC: Nos teus doutorados, porque tes máis de un, abordas a temática cabaleiresca e a da Dama do Lago ou das augas, un elemento directamente relacionado coa fertilidade e sexualidade. Estas influído por este pouso?
– XPN: Si, claro. A miña faceta de investigador enche a miña vida por completo, e o asunto da forza da mitoloxía feminina da auga é algo que, amais de xulgar apaixonante, inflúe e influíu moito na miña escrita de creación. Na novela, ademais, fago un chisco de ollo tanto á miña propia actividade investigadora académica como, por outra parte, ao misterio da muller en chave ideolóxica relixioso-católica: non en van, nela fanse non poucas alusións á figura da María Madalena. (…)”
