Entrevista a Branca Vilela en Diario de Bergantiños:
“(…) – Diario de Bergantiños (DB): Que nos pode contar deste novo traballo?
– Branca Vilela (BV): Este libro é un só poema. Pódese definir como unha poesía-novela porque ten todos os compoñentes: conta unha historia, cun personaxe principal, que é unha muller, e despois van aparecendo outros, que van conducindo o poema ata o desenlace final.
– DB: E dentro desa categoría de poesía-novela, en que xénero a encadra?
– BV: Unha pregunta difícil. Ten moita carga de contido social, con moita tensión, intriga e a palabra coa que mellor a defino é brutal. Inspiroume a realidade de moitas mulleres. Cando a protagonista plantexa que despois de cumplir ese rol imposto de muller da súa casa quere ter a súa independencia e realizarse, chegan os impedimentos, as prohibicións e a frustración, porque os cimentos desa historia foron baseados no control, na posesión e os condicionantes machistas que tanto dano causan e que lamentablemente seguen agochados na sociedade e descúbrense cando hai unha ruptura, denuncia ou morte. É un libro que fala de amor, de desengano, de dor, de incomprensión, de loita, de resistencia, de superación, de seguir os soños. Non vai deixar a ninguén indiferente polo relato e a súa dureza e ao mesmo tempo esperanzador.
– DB: Está baseada entón en feitos reais?
– BV: As situacións que pasa a protagonista son da vida real. Aquí a muller quere ser creadora, pero vale tamén o símil para a muller que quere montar un negocio, irse coas súas amigas de vacacións ou sinxelamente traballar para non ter esa dependencia do home. O difícil deste libro é contar a historia como foi, de maneira poética e que o lector se meta nesa pel, nos feitos, nas circunstancias, como se resolve. Por iso a pregunta que se fai o lector cando vai avanzando nas páxinas é iso: Aconteceu de verdade? Porque é tan surrealista e ao mesmo tempo tan desgarradora que dis, non puido ser. De feito as cousas que acontecen na vida cotidiá teñen que saír á luz, por duras que sexan. (…)”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Entrevista con Antonio García Teijeiro en Radio Estrada – Marzo 2022
O libro negro da lingua galega é o título da nova obra do profesor Carlos Callón
Entrevista a Carlos Callón en Radiofusión:
““O obxectivo fundamental é tentar responder a pregunta de como chegamos ata aquí. Por que motivo a lingua natural do noso país perde falantes e funcións ou por que hai moita xente que pensa que a lingua dos seus pais non serve para o seus fillos. A violencia física nas escolas polo feito de falar en galego termina en 1980 mais a violencia simbólica continua a día de hoxe como a prohibición ensinar matemáticas ou tecnoloxía no noso idioma”, comenta no club de lectura de Radiofusión un sorprendido Carlos Callón, xa que “había moitas portas por abrir e moitos testemuños por escoitar. É sorprendente a cantidade de cousas que hai aínda en arquivos e que hai que investigar. O Estado español ten unha débeda histórica aínda coa nosa lingua”. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Xosé Lois García: “A vieira non é un tema exclusivo do Camiño de Santiago, é un símbolo universal e precristián”
María Solar: “Non penso como encaixar en xéneros ou públicos cando escribo unha historia”
Entrevista de Mario Regueira a María Solar en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Na fin de semana, o xurado do Premio Xerais escollía A culpa como a gañadora para a edición deste ano, que pode contar desta obra?
– María Solar (MS): En primeiro lugar, que estou moi contenta, pois é unha novela que rematei o ano pasado, que lera moi pouca xente e que mandei a un premio por primeira vez. Hai unha historia central sobre dúas mulleres que foxen de adolescentes desde Galiza cara á Arxentina despois de facer algo terríbel. Teñen unha vida de supervivencia pero son moi talentosas e conseguen un grande éxito social e económico. Porén, a súa amizade está marcada por aquilo que aconteceu, que tamén é un favor que unha lle debe á outra, un favor tan grande que converte a súa relación nunha especie de posesión. Unha delas transfórmase nunha persoa posesiva cunha personalidade enfermiza.
Esa é a historia central, aínda que decido contala a través dunha rapaza nova chamada Amanda, que traballa nunha sucursal bancaria. Cada seis meses entra alí unha señora moi maior que fede e ten moi mal aspecto pero que tamén ten moitos millóns no banco. Amanda aténdea unha soa vez e ao pouco a señora morre converténdoa en herdeira universal.
Aquí aparece a primeira culpa á que se refire o título: toda a sociedade pregúntase que fixo Amanda para que acontecese iso. E ela trata de investigar para saber a historia daquela señora e topa coa outra parte da trama. Amanda herda unha fortuna e unha culpa. Non é a única culpa que aparece, as mulleres cargamos con moitas culpas na sociedade.
– ND: Podemos encaixar esta nova obra nalgún xénero?
– MS: Creo que está moi fóra das etiquetas. É certo que a historia de Amanda ten partes de thriller, pero a das dúas amigas está escrita en forma de diario íntimo. Penso que son dúas historias que non encaixarían nunha única obra comercial e só vexo en común a dimensión psicolóxica que quixen darlle aos personaxes. Realmente sempre trato de escribir o que quero, sen pensar en encaixar nun xénero determinado.
– ND: Hai elementos de realidade nunha ficción coma esta?
– MS: Nada do que escribo é real ao 100%, pero sempre bebes das cousas que che contan. Por exemplo, penso moito nas cousas que me conta a miña nai, que é moi maior e tivo moitas vivencias, e algunhas delas pasaron a esta novela. Sempre me fascinou a distancia dalgunhas das súas historias co noso tempo: parece que aconteceron hai catro xeracións ou máis, pero son relativamente recentes. Falando da culpa, sempre me fascinou esa noción relixiosa do pecado orixinal. O peso de ter nacido xa cunha culpa, antes de poder facer nada, e como esa idea marcou a vida das mulleres no pasado. As mulleres da miña novela loitan para ser absolutamente libres. É unha historia que invento pero que sei que pode atoparse nas vivencias doutras persoas.
E hai outra relación máis: eu vivo moi intensamente as miñas historias: choro e río con elas, e non hai maior satisfacción de ver como, unha vez que unha novela está fóra, esperta reaccións nas persoas que a len. (…)”
María López Sández: “A paisaxe ten unha capacidade de mobilización afectiva moi intensa”
Entrevista a María López Sández en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Que experimenta unha cando a elixen académica?
– María López Sández (MLS): Pois vivino moi emocionada e moi consciente da responsabilidade que implica, por todo o que é a institución para Galicia e a cultura galega, polos que nos precederon e por tomar o relevo de Darío Xohán Cabana, tamén lucense coma min. Unha das cousas que podemos elixir os académicos é o lugar onde facer o discurso de ingreso e a min gustaríame que sexa en Lugo. É unha institución galega e a representatividade xeográfica tamén é interesante.
– LVG: Fala da responsabilidade intrínseca ao cargo.
– MLS: A Academia cumpre unha serie de funcións e é unha das institucións importantes para a revitalización da cultura e a loita pola lingua, e nese sentido debe ser unha institución viva, dinámica e na que se fan cousas. Sei que se chega á academia para traballar e contribuír a iso. (…)
– LVG: Que quere dicir cando fala da vinculación entre a paisaxe e a condición simbólica da nación?
– MLS: Pódese establecer unha afinidade entre a paisaxe e a lingua polo feito de teren funcionado ambas como principais condicións simbólicas da nación. O sentimento de pertenza ao territorio é algo moi arraigado nos galegos, aínda que, igual que ocorre coa lingua, non sempre isto baste para evitar o desleixo ou para garantir unha acción activa de uso e coidado. A paisaxe ten unha capacidade de mobilización afectiva moi intensa e tamén unha plasmación lingüística marabillosa que se percibe nas páxinas de Otero, de Fole e de tantos outros. A nosa propia memoria biográfica está moito máis vencellada ao espazo que ao tempo, e as ideas de campo e cidade en Galicia, por exemplo, están ateigadas de valores connotativos.
– LVG: Filóloga, educadora, escritora, columnista en La Voz de Galicia. En María López Sández conviven varias facetas entre as que non é quen de escoller.
– MLS: Non o vexo como algo separado. Cheguei a todo dende a filoloxía, sinto un pulo moi intenso cara ás linguas, pero o que primou sempre foi o amor á literatura. E cando a literatura significa iso para ti, é un paso moi natural transmitilo e compartilo, e iso enlaza coa dimensión do ensino. Dei clase moitos anos no ensino medio e o que vivín con maior emoción foi o programa lector, darlles aos alumnos e alumnas a posibilidade de ler e escoller entre moitas obras, falar de libros cos rapaces, acompañar o seu perfil lector e promover o seu gusto pola lectura. E por suposto, escribir é unha continuidade e unha culminación dese sentimento cara á literatura. (…)”
Celso Fernandez Sanmartín: “A cultura popular galega conta cun abraiante depósito de realismo máxico que hai que contar”
Entrevista de Manuel Xestoso a Celso Fernández Sanmartín en Nós Diario:
“Celso Fernández Sanmartín é un dos mellores narradores orais do país. O seu repertorio xorde dos seus encontros coas persoas maiores, ás que escoita relatos que sintetizan toda unha cultura, unha forma de ver a vida. Agora vén de recibir o Premio Rebulir na categoría de Artes Escénicas.
– Nós Diario (ND): Supoño que o feito de que lle outorguen un premio “por preservar e difundir a tradición oral galega desde o respecto” faille unha especial ilusión.
– Celso Fernández Sanmartín (CFS): “Respecto” é unha palabra que me gusta moito porque, ás veces, cando se fala de narración oral, ponse o acento no humor, nalgún aspecto anecdótico… mais non se dimensiona correctamente o que ten de transmisión dunha cultura. Eu traballei moitos anos con residencias de anciáns e puiden ver como o que contan ten moitas caras, como existe unha carga reflexiva moi digna de contar e unha carga de experiencias vitais abraiante. A nosa cultura popular conta cun depósito de “realismo máxico” impresionante. Cando apareceron eses Pokemon que introducían seres fantásticos na realidade, eu pensaba que nós xa tiñamos iso. Meu avó non inventaba, mais contaba que levando as vacas ao monte vira “unha galiña de ouro cuns pitos tamén de ouro” que se meteran nun burato e desapareceran. Esa irrupción do fantástico forma parte da cultura galega e hai que contala toda, tendo en conta en que situación se conta.
– ND: Vostede sempre trata de reproducir escenicamente a situación en que esa historia lle foi contada, sempre inclúe o contexto do que xorde a anécdota.
– CFS: A narración oral non é teatro, non hai cuarta parede. Estabeleces unha relación directa co público, desde ti mesmo, non desde un personaxe. E por iso trato sempre de citar a fonte, de quen recibín a historia, porque creo que igual que a historia non se debe perder, tampouco se debe perder a memoria da situación na que xurdiu. Creo que estas historias que proceden do pobo son exemplos de xenerosidade, de esforzo e de dignidade. Exemplifican un modo de vida no que había, quizais, moita pobreza material pero tamén moita riqueza espiritual.
– ND: Segue existindo ese complexo cultural que transmite ensinanzas dunha xeración a outra?
– CFS: Da mesma maneira en que se daba antes non, desde logo. Nos últimos cen anos a sociedade cambiou por completo. Eu teño algún amigo duns sesenta anos que di que coñeceu a Idade Media: coñeceuna a través dos contos que se narraban na súa familia, na súa aldea. E eu, a través da miña avoa, estaba moi familiarizado coa desamortización. Esa forma de manter a memoria colectiva xa non existe: a tecnoloxía da comunicación modificou por completo os modos que temos de relacionarnos, de falar, e mesmo de seleccionar aquilo que consideramos digno de ser contado. A min interésame moito cando a xente conta a súa vida, pero a xente tende a contar o que considera unha “aventura”, case sempre o que lle sucedeu durante as vacacións. Pero a verdadeira aventura está no drama diario: cando volves do hospital de visitar un ser querido, cando non es quen de conseguir un traballo.
– ND: E non se contan esas cousas?
– CFS: Habitualmente non, pensamos que vivimos en comunidade porque as redes sociais xeran esa ilusión, mais eu o que vexo é que cada un permanece na súa garita, contando cousas superfluas ou opinando sobre temas que non domina. Vexo unha grande exacerbación dos egos, todos cremos que calquera cousa que se nos ocorra debe ser escoitada. Eu creo que iso non é exacatamente así e o máis triste é que se vai deteriorando o sentido de comunidade.
– ND: En todo caso, a narración oral mantén, até certo punto, esa herdanza cultural.
– CFS: Nunca pode ser o mesmo, porque non ten os mesmos fins. A cultura de escenario non suple a comunidade. Mais está moi ben que exista todo este movemento porque dalgunha maneira, lémbralle á comunidade que esa forma de transmitir existe. É como na música: o cantar e o bailar formaba parte da vida cotiá e as agrupacións de música tradicional teñen outra finalidade. Coa narración oral sucede o mesmo.”
Xosé Ramón Pena presenta En tempo de desconto
Entrevista a Xosé Ramón Pena no Diario Cultural da Radio Galega:
“Xosé Ramón Pena fainos viaxar no seu novo libro En tempo de desconto. Catro relatos ficcionados que nos convidan a soñar e cos que podemos desfrutar da maxia da súa palabra. No Diario Cultural quixemos conversar con el sobre esta obra e sobre a súa forma de contar historias. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Entrevista a Victorino Pérez Prieto no Portal Galego da Língua
Entrevista de Valentim Fagim a Victorino Pérez Prieto no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua (PGL): O teu processo para te tornares galego-falante está vinculado ao bacharelato e, sobretudo, com a tua decisão de te tornares sacerdote.
– Victorino Pérez Prieto (VP): Aos dez anos fui a Compostela para fazer o Bacharelato no seminário de Belvis. Ali vivi menos essa repressão do galego na escola; fui aprendendo-o mais, escutando os amigos fora das aulas e lendo os primeiros textos na nossa língua. Ao concluir, depois dum entusiasmante COU experimental, onde comecei a tomar gosto ao estudo, fui a Valladolid para estudar Arquitetura, onde o galego estivo totalmente ausente. Pero num verão, após uma profunda conversão religiosa, deixei esses estudos e entrei no Seminário de San Martinho Pinario, para fazer os estudos eclesiásticos de Filosofia e Teologia.
De novo em Compostela, mudou a minha perspetiva. Deixei a minha vida burguesa, e, no compromisso com a causa libertadora de Jesus de Nazaré e do Evangelho, cheguei à realidade da Galiza como um povo com uma língua e uma identidade própria. Compreendi que, se eu queria servir esse povo, tinha que defender a sua língua e a sua identidade e comprometer-me no seu desenvolvimento sociopolítico. Por isso, desde o começo tomei a decisão de falar sempre em galego, sobretudo em publico. Era uma postura fundamentalmente ética; e nela fui mais consequente e radical que mesmo os meus companheiros que falavam galego de nascimento. Esta postura alimentou-se com a leitura de Castelao, Otero Pedrayo e outros velhos galeguistas; e ao mesmo tempo com os meus contactos com o nacionalismo, sobretudo com os estudantes da ERGA. (…)
– PGL: Na hora de criar textos em galego, o português servia como referente? Em geral, que relação havia com a sociedade portuguesa e com o português nos movimentos cristãos mais galeguistas?
– VP: Nos começos não, os textos para a liturgia que fazíamos e as revistas em que publicávamos –o semanário Irimia, da qual fui doze anos diretor, e a revista bimensal Encrucillada– fazíamo-lo no galego normativo, como as colaborações que tinha noutras publicações como o semanário A Nosa Terra e outros, e diários como El Progreso.
Os textos para a liturgia começaram a fazer-se em galego-português com Martinho Montero Santalha, companheiro na diocese de Mondonhedo-Ferrol; foi uma opção que não muitos compreenderam, sobretudo pela dificuldade para ler que supunha para as pessoas. A relação dos cristãos galeguistas com o reitegracionismo era, em geral, escassa e tirante; alguns amigos temos debatido arduamente sobre isto em Encrucillada defendendo publicar textos em reintegrado e mesmo em português. No meu livro Galegos e cristiáns (Vigo 1995) falei de Martinho e do que chamei carinhosamente “O outro galeguismo cristián”: Isaac Alonso Estraviz (que já publicara nessa ortografia o livro dos Salmos e outros textos), Joám Trilho, Antom Gil Hernández, Maria do Carmo Henríquez Salido, Joam José Santamaria, etc. Com eles começamos a relação com o português, ainda que eu já tivera relação com a Igreja portuguesa em encontros anos atrás. (…)”
Xosé Lois García: “Cómpre sensibilizar a xente que vive perto de templos románicos do seu valor expresivo”
Entrevista de Xosé Barros a Xosé Lois García en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Cal é esa simboloxía románica á que fai referencia no título da súa obra?
– Xosé Lois García (XLG): É un estudo de investigación e análise da iconografía románica, nos seus pormenorizados temarios: antropomorfismo, zoomorfismo e fitomorfismo, os tres temas de maior transcendencia e visibilidade, que exercen varias lecturas no sentido dualista, do ben e do mal. Hai outros temas interesantes como son os elementos xeométricos e a orientación de todos eles que conforman este amplo cuestionario da simboloxía románica.
– ND: Que mostras da arte románica poden atoparse na Ulloa?
– XLG: Todas as que teñen referencia nas diversas expresións do século XII e XIII románico, e aínda do XIV, o románico tardío ou rural, etapa de transición do románico ao gótico. Os meus traballos non entran demasiado no tema da arte. O que eu estudo pertence á semiótica, todo aquilo que está representado en signos que descifran o símbolo iconográfico románico. É un tema moi minoritario e pouco desenvolvido até agora na Galiza. Do que coñecemos de arte románica, sobre estruturas arquitectónicas e históricas, a Galiza está moi adiantada nestes temarios e con excelentes estudosos e técnicos. (…)
– ND: Que importancia teñen libros como este para achegar ao público xeral o Románico galego, neste caso da Ulloa?
– XLG: Este tipo de traballos de campo e no que eu investigo sobre simboloxía, non son os máis doados para que a xeneralidade de persoas o entendan de súbito todo ese tecido técnico e de linguaxe que emiten as iconas. Cómpre sensibilizar a xente que vive a redor destes templos románicos do valor expresivo de tantas cousas que constatan referentes da tradición dos nosos devanceiros e da nosa cultura de hai novecentos anos.
Nestes momentos hai unha explotación desmesurada de intereses, no que se emprega ese “todo vale”, visitas en que certos guías explican o templo desde un acomodo de chiste persoal, que nada ten que ver coa realidade que emiten eses elementos iconográficos. Mais non todo é así, hai guías moi competentes que afondan na realidade do monumento que contemplan visitantes e turistas.”
