Entrevista de Marcos A. Palacios a Alberte Momán para Cosmoversus:
“(…) – Cosmoversus (C): Na túa literatura móveste entre a prosa e a poesía. Tamén o artigo.
– Alberte Momán (AM): Cando escribo busco fórmulas que me permitan distanciarme das etiquetas. De feito, as últimas críticas que recibín dos meus dous últimos libros de poemas trataban aos textos como relatos breves. Non me gusta limitar os conceptos a un canon, a unha estrutura ríxida ou a unha suposta universalidade definida, en gran medida, por criterios extra literarios. Dende o meu punto de vista, a arte, neste caso literaria, debe posuír un importante compoñente de experimentación e a autoría debe correr o risco de equivocarse coa fórmula empregada. A conquista do bestseller, na miña opinión, consiste en eliminar da literatura todo o risco e, por tanto, aumentar a distancia entre o libro como produto de mercado e a arte.
En canto ao artigo, é algo que tento evitar. É certo que na miña bitácora persoal opino sobre diferentes acontecementos ou, simplemente, reflexiono sobre temas de actualidade, pero iso débese máis á miña responsabilidade como individuo político, que a unha necesidade real de escribir artigos. Debido á miña profesión, como enxeñeiro técnico agrícola, en ocasións pídenseme artigos técnicos sobre a miña especialidade, as emendas cálcicas. Son artigos que realizo como obriga e cos que non sempre me sinto cómodo.
Noutras ocasións, sinto a necesidade de mostrar os motivos polos que escribo, ou definir aspectos que nos meus libros non se esclarecen, por exemplo a relación entre o concepto de micro novela psycobilly e a socioloxía.
– C: Moitas das túas novelas teñen unha compoñente fetichista e sadomasoquista. Herdanza dalgún gusto literario ou cinéfilo?
– AM: Durante a adolescencia lin a Sade, Lautréamont, Apollinaire, antes de dedicarme ao dadaísmo e o surrealismo posterior. Teño que recoñecer que, naquel momento, non comprendín a magnitude daquelas obras. Centrábame en partes rechamantes que coincidían coa miña necesidade de chamar a atención por medio da provocación. O que, desde un punto de vista político, non demostraba máis que un baleiro ideolóxico, moi propio das distintas subculturas ou culturas urbanas de diferentes épocas, non de todas, por suposto. Co tempo, coñecín a Leopold Sacher-Masoch e, con el, un ensaio de Deleuze sobre o sadismo e o masoquismo, o que marcou definitivamente o meu interese polo tema. Non tanto sobre o que sucede nas sesións de bdsm, senón nos motivos que levan ás persoas a realizar determinadas prácticas. Hai xa algúns anos, empecei a frecuentar diferentes foros, procurando testemuños que me axudasen a comprender as motivacións últimas na realización de determinadas prácticas.
Até o momento, non cheguei a ningunha conclusión, pero gústame relacionar estas prácticas coa tendencia decadente das relacións sociais que se centran na cousificación e a sexualización destas, como alivio do mal que provoca a frustración diaria. Unha alternativa a esta tendencia sería centrar a atención nunha sociedade politicamente activa que cuestione o seu papel dentro da estrutura. Unha sociedade crítica sería insostible para o sistema, polo que o estado, como brazo armado dos lobbies económicos, desvía a atención cara a outros aspectos máis asépticos da vida social. (…)”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Carlos Garrido: “O oficialismo tem culpa na regressom do galego”
Carlos Taibo: “A língua é a mais excelsa das criações do ser humano”
Entrevista de Diego Bernal a Carlos Taibo no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua (PGL): Nom é muito comum fazer autobiografias com focagens tam específicas, como surgiu a ideia de escreveres sobre a tua relaçom com as línguas ao longo da vida?
– Carlos Taibo (CT): Há um tempo que me decatei de que boa parte das histórias e das brincadeiras que conto têm uma base claramente linguística. Em realidade não proponho nessas páginas, em termos estritos, uma autobiografia que, como tal, teria um interesse reduzido. O livro é de facto um pretexto para recuperar essas histórias e brincadeiras. Na tarefa ajudou-me um corunhês um bocadinho louco que ministra aulas de galego em Madrid e que sonha com línguas e com anões de Minas Gerais.
– PGL: O Feitiço das línguas já encanta o leitor desde o próprio título. Som isso para ti as línguas, um feitiço?
– CT: São, certamente. E são também um presente que nos ofertou a natureza. Não consigo compreender aqueles que celebram, em virtude das teóricas melhoras que haveriam de produzir-se na comunicação, a desaparição de línguas. Além disso, no prólogo do livro saliento que para mim a língua é a mais excelsa das criações do ser humano, noutros âmbitos tão pouco feliz.
– PGL: Seguindo com o título, escolheche um subtítulo curioso, “uma (pseudo) (auto) biografia linguística”. Que de “pseudo” há nela?
– CT: Já disse que o meu objetivo não era, ou não era fundamentalmente, retratar-me. Agrego agora que o livro carreta uma vantagem nada desprezível: reduz sensivelmente as possibilidades de eu sentir a tentação de enfrentar uma autobiografia canónica, em visível proveito da humanidade e da sua causa.
– PGL: No mundo há mais mais de 6000 línguas. Com quais vai dar o público leitor ao debruçar sobre esta obra?
– CT: Vai dar, nomeadamente, com o galego-português e com o espanhol. Mas também com outras línguas que até agora me acompanharam, com noivados mais ou menos longos: o francês, o italiano, o alemão, o grego, o árabe, o catalão e… o russo. Mas também há observações nessas páginas sobre o africânder, o maltês ou o fan. Para parecer culto e exótico.
– PGL: Algo realmente admirável é a capacidade do autor para lidar com a diversidade linguística. Ser poliglota fai parte do teu charme?
– CT: Não quero enganar ninguém. Os meus conhecimentos em matéria de línguas são muito limitados. E falando a sério não sou um poliglota. Sou uma pessoa curiosa que procurou se embebedar ao abrigo das línguas, com razoável sucesso. Como é sabido, e além disso, o meu charme tem um caráter exclusivamente sexual.
– PGL: Tens mais de meio cento de livros publicados. Já estás a pensar em qual vai ser o próximo?
– CT: Trabalho num livrinho, que vai ser muito ameno, sobre ecofascismo. E, para castigar os olhos dos amigos e amigas da Através, há tempo que acumulo materiais para escrever uma opera-prima sobre uma cidade do norte de Portugal na que desagua o Douro. Mais esse texto magnífico ainda há de demorar.”
Ramón Nicolás: “Hai unha mostra representativa da literatura galega de finais dos 60, con perfís moi plurais”
Entrevista a Ramón Nicolás en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como descubriu este proxecto?
– Ramón Nicolás (RN): Era un proxecto que estaba nas miñas mans desde hai bastantes anos, o que ocorre é que as circunstancias non foron favorábeis para que se puidese publicar e agora, finalmente, puxéronse as cousas de cara para que se levase a cabo. Chegou a min a través das mans de Manuel Bragado, que foi a persoa coa que Alonso Montero falara no seu día para facer unha edición deste corpus de texto, que existía desde o ano 1969, pero que precisaba dun traballo de edición. Que caese nas miñas mans foi unha decisión de carácter editorial, co acordo de Xesús. Prepareino máis ou menos nun prazo breve de tempo, pero publicouse hai uns meses.
Dábame certa mágoa que non vise a luz, xa que é un traballo que estaba durmindo no soño dos xustos e baixo a miña consideración tiña certas particularidades que poderían ser interesantes para coñecer o noso pasado literario.
– ND: Que relevancia ten hoxe en día?
– RN: É interesante na medida en que deita luz fundamentalmente arredor das opinións dun grupo de autores e autoras con obra publicada a partir de 1936 que contestaron a enquisa. Entre as preguntas que propón Alonso Montero pódense albiscar dous valores, ou quizais máis. O primeiro fai referencia aos datos de carácter biográfico que ofrecen as persoas que responden e que chegan da súa man, polo que hai unha fiabilidade practicamente absoluta. Engádense así datos de natureza bibliográfica ou biográfica que nalgúns casos son bastante descoñecidos.
Logo, por outra parte, está a enquisa que chamo sociolóxica, que estriba en preguntas nas que os autores e autoras dan a súa opinión e que, olladas agora, anos despois, ofrecen unha visión panorámica sobre distintas cuestións. Por exemplo, a valoración da Real Academia Galega ou se a prensa galega daquela altura daba a importancia que debía á nosa literatura. Tamén preguntas relativas ás voces que máis influíron nelas, onde curiosamente a maioría destaca a figura de Castelao ou Celso Emilio Ferreiro como autores máis atractivos. (…)”
Irene Alonso Gasalla: “Os pequenos perden o medo cando falamos abertamente da dor”
Suso Díaz: “É importante que a xente visite Aceredo e vexa o que se perdeu pola construción dun encoro”
Entrevista a Suso Díaz en Diario do Limia:
“(…) Diario do Limia (DL): Como empezou?
– Suso Díaz (SD): Era un libro [Asulagadas] que se foi demorando. Mais no outono de 2018 fixemos unha visita, durante unha destas secas grandes, á aldea da miña muller. Pedro, o noso fillo, quería que lle contaramos a historia de Aceredo. Aquel mesmo día, despois de toda a tarde paseando pola aldea, naceu un poema. Foi tan grande o impacto, especialmente para a miña muller, mais tamén para min, que tiven que escribir alí mesmo, de volta cara á estrada. Ese foi o detonante.
– DL: Vostede facía vida en Aceredo e nas outras aldeas asulagadas como Buscalque, O Vao, Reloeira?
– SD: Ludeiros pertence á parroquia de Manín. A Igrexa parroquial estaba en Aceredo. No Vao estaban os comercios… na Reloeira e Buscalque, algo menos.
– DL: Como foi o proceso de escritura?
– SD: Pois case compulsiva ao principio. O libro foi madurando. Escribín durante un ano e para finais de 2019 estaba rematado. Quixen publicar con Positivas porque entendín que esta obra seguía a liña dunha anterior sobre o Couto Mixto: A utopía que diluíu o vento.
– DL: Mais non se publicou até 2021…
– SD: Eu non estaba contento de todo con telo escrito en galego normativo. Sentía que debía estar presente a variante dialectal da nosa zona. Paco Macías, o editor, díxome que adiante. E por iso demorei un ano. Tiven que traballar para recuperar palabras. E entre medias veu a pandemia que fixo máis difícil todo.
– DL: Nestes anos volvestes a Aceredo?
– SD: Non até este pasado novembro. Aquela visita no 2018 causounos moita dor. Non, non puidemos volver até hai uns meses.
– DL: É un libro triste, serviu para calmar esa dor?
– SD: Non é un libro triste. Espero que as lectoras e os lectores non se queden con esa idea. Hai tristura, desacougo, certa rabia, xenreira… É unha homenaxe para as mulleres do val que se opuxeron ao encoro, as que mantiveron viva a esperanza. É unha homenaxe ás avoas e aos avós cos que me criei até que fun para Ourense porque meus país estaban na emigración. Quixen facer iso seguindo a memoria do neno que viviu alí aquel tempo. Despois volvín alí xa mozo. Aquilo foi unha despedida e ese tempo tamén está no libro. Non, non é un libro triste. Pero si, tamén foi unha forma de desafogo. (…)”
Anxo Muíños: “Recoñezo que escribir narrativa é algo que me esgota, o que non me pasa coa poesía”
Entrevista a Anxo Muíños en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Que é Xinque!?
– Anxo Muíños (AM): É a segunda parte da saga que comezou con O alén dos Barqueiros. Naquel libro o protagonista era o antropólogo sueco Ingemar Westtertorma, que no marco da II Guerra Mundial viaxaba desde a súa terra até Portugal, pasando por diferentes países, entre eles a Galiza. En Xinque!, a protagonista, Fanes, é a filla daquel antropólogo; unha rapaza comunista que percorre diferentes países até rematar en California, en pleno auxe do movemento hippie. Esta segunda parte abrangue os anos entre 1965 e 1969 e remata cando militantes do movemento indio de Estados Unidos ocupan a prisión de Alcatraz, en San Francisco.
Fanes inicia o seu propio percorrido vital no medio dunha Europa que esperta aos aires revolucionarios do Maio francés e a Primavera de Praga. É unha especie de viaxe iniciática de transformación que a levará por diversos lugares do mundo. Diferentes ámbitos míticos e ideolóxicos de Oriente e Occidente, achegándonos as cosmovisións de culturas e pobos dos cinco continentes e poñendo todo en contexto coa fonda metamorfose que o mundo experimentou no derradeiro terzo de século XX.
– ND: Di que fai parte dunha saga máis ampla…
– AM: Fai. A primeira parte é a de O alén dos barqueiros e céntrase na mitoloxía, aborda contos, lendas e supersticións. Esta, Xinque!, aborda máis ben as ideoloxías, nuns anos, os sesenta, nas que o mundo era un fervedoiro.
Xa estou traballando na terceira parte desta saga, no que a reflexión dixírese máis ben ao que se deu en chamar as zonas temporalmente autónomas. A respecto da cuarta, teño en mente que sexa máis como unha road movie e xa a partir do século XXI. E haberá tamén unha quinta parte, se ben aínda estou pensando cal sería o eixo, ando a darlle voltas a temas como a etnobotánica, as multinacionais farmacéuticas… (…)”
Ramón Nicolás: “Segue a ser moi preciso visibilizar a nosa creación literaria”
Entrevista de Xesús Fraga a Ramón Nicolás en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Cal será a súa contribución como académico correspondente?
– Ramón Nicolás (RN): Entendo que a propia entidade suxerirá camiños de investigación ou pescuda polos que poida transitar. Polo de agora, con franqueza, só tiven ocasión de agradecer o nomeamento, tanto ás persoas que a día de hoxe integran a Academia como a outras moitas que me manifestaron por moitas vías a súa satisfacción por esta decisión e, por extensión, o seu afecto. Algo que particularmente valoro moito no ronsel dese «pouso dos afectos» do que falaba Xela Arias.
– LVG: Cre que o seu labor crítico influíu na decisión da Academia?
– RN: Sospeito que si: talvez o meu traballo no ámbito da crítica literaria, desenvolto con maior ou peor fortuna desde esa data, pesou no nomeamento e tentarei que este perfil teña, na medida das miñas posibilidades, un defensor activo na institución. Sempre defendín a necesidade de promocionar a crítica literaria en todos os ámbitos posibles e fíxeno, fágoo hoxe, a custa doutras opcións creativas persoais. Segue a ser preciso, moi preciso, visibilizar a nosa creación literaria: un territorio que cómpre seguir agarimando e construíndo con xenerosidade.
– LVG: A súa sinatura está presente en La Voz dende hai anos, un periódico xeneralista que chega a todo tipo de público: como enfoca entón as súas críticas?
– RN: Para min gozar desta atalaia desde hai moitos anos supón un privilexio. Cultivar o exercicio da crítica sen ningún tipo de presión, alén doutro tipo de colaboracións que atenden ao fenómeno da nosa literatura, e facelo desde un xornal que chega ás mans de milleiros de persoas non deixa de ser, sempre, unha responsabilidade. O enfoque tenta ser precisamente xeneralista, isto é, ofrecer de maneira concisa as ideas clave que dominan un libro ou nunha publicación e suxerir, sendo consciente de que a miña sempre é unha opinión subxectiva, a súa lectura.
– LVG: Creo que o seu traballo como crítico tamén se retroalimenta coas súas investigacións e a atención que lle dedicou e dedica a autores como Manuel Luís Acuña, Cunqueiro, Celso Emilio e Lueiro Rey.
– RN: É posible. Para min esas voces que nomeas foron, e son, obxecto da miña atención como investigador en diversas etapas. Tiven a fortuna de ter na miña formación profesorado competente que me iniciou por eses, e outros, camiños e tamén a inmensa sorte de atopar, sobre todo no caso dos dous últimos autores que citas, contornas familiares que confiaron en min para abordar diversos traballos. E por aí continuaremos.”
Francisco Rodríguez: “Se a invasión de Enrique II en 1371 fracasase, Galiza e Portugal serían hoxe unha nación”
Entrevista a Francisco Rodríguez en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Por que abordou un traballo histórico coma este cando a súa especialidade académica é a Filoloxía?
– Francisco Rodríguez (FR): Iso responde a un desacougo que tiven sempre ao comprobar que eramos ignorantes da historia do noso país en xeral e moi en particular dunha época decisiva como foi a Idade Media, na que fomos un país que reuniu todas as condicións da evolución normal dunha nación. Paréceme abraiante que aínda no século XXI esteamos cun sistema educativo no que os rapaces pensan que Galiza foi Asturias ou León na Idade Media porque non había poder político galego, que nunca fomos nada e que pasamos de ser asturianos ou leoneses a ser españois. Isto realmente é irritante e ademais está en contra da verdade histórica e por iso decidín abordar esta cuestión, que xa foi tratada por outros historiadores aínda que cunha repercusión pequena, co cal hai que reincidir nela e, por suposto, aportando novos argumentos e unha visión un pouquiño distinta. (…)
– LO: Por que elixiu o título de Unha etapa estelar e conflitiva de Galiza?
– FR: Ese e o título xeral para os dous volumes, do cal vaise presentar o primeiro, mentres que o segundo vai saír en xullo. Este primeiro é o pórtico do segundo, xa que tiña intención de escribir nada máis sobre a segunda metade do século XIV, no que se dá unha situación conflitiva e estelar no que Galiza está integrada nunha coroa plurinacional con Castela, León e outros reinos menores como o de Xaén, e hai un conflito interno entre un bando que defende un modelo e outro bando galego-portugués no que Galiza era o centro e que estaba baseado na política atlántica, o comercio e nas relacións culturais e económicas co mundo musulmán. Esta concepción era antagónica coa da nobreza castelá-andaluza, que era de cruzada contra o mundo musulmán e unha política máis volcada cara ao sur e o Mediterráneo e cun modelo social e económico no que os comerciantes e artesáns tiñan menos relevancia. Isto acabou coa invasión de Galiza por un exército multinacional de aragoneses, franceses e casteláns que ocupou o país durante dezaseis anos e que incluso invadiu Portugal. Como os principais dirixentes do rei Pedro I o Cruel eran galegos, como Fernando Ruiz de Castro, nada menos que 500 familias nobres foron ao exilio e se embargaron todos os seus bens.
– LO: Podía opoñerse Galiza a Castela naquel momento co seu peso territorial e demográfico?
– FR: Demográfica e economicamente tiña moito máis peso que o reino orixinario de Castela ata o século XIV, e por iso aguantou tanto tempo. En Galiza o apoio a Pedro I era total, aínda que en realidade era a Ruiz de Castro, e por iso tiveron que atacala. Lugo estivo cercado durante máis de dous meses e non conseguiron rendelo, e despois do asasinato de Pedro I en Montiel, en 1371 produciuse a invasión de Galiza e Portugal despois de que aquí se designase a Fernando I de Portugal como rei de Galiza. Daquela destruíron a Pobra de Brollón, Castro Caldelas e a zona sueste de Galiza foi castigadísima. E a posterior fuxida de 500 familias nobres, sobre un país que podía ter entre 750.000 e 800.000 habitantes, foi decisiva. (…)”
