Artigo de Manuel Xestoso en Nós Diario:
“O sector editorial vén sendo moi crítico desde hai anos coas axudas da Xunta de Galiza á tradución de obras literarias, por mor dos criterios utilizados para conceder subvencións ás obras que se traducen desde outras linguas ao galego e desde o galego a outras linguas. A censura chegou a un punto álxido o ano pasado, cando se soubo que a segunda empresa máis beneficiada polas axudas á tradución -a Editorial Tegra- era propiedade dunha muller condenada por estafa, constituída pouco antes de que se publicase a convocatoria e que posuía un catálogo de só vinte títulos, dezanove deles en castelán. A empresa recibiu, precisamente, axudas para traducir eses dezanove libros ao galego.
A convocatoria de axudas deste ano volve incorrer nalgunhas das incongruencias que o sector denuncia exercicio tras exercicio. Alejandro Tobar, responsábel da editorial Hugin e Munin, especializada en tradución, fixo público un documento no que debulla algunhas das eivas que se detectan na Orde de axudas públicas á tradución de 2022.
Entre os defectos sinalados por Tobar destacan algunhas medidas que a Administración implementou como presunta solución a carencias anteriores. Por exemplo, o ano pasado deuse a circunstancia de que até tres editoriais diferentes recibiron axudas para traducir a mesma novela –O xardín secreto, de Frances Hodgson Burnett. Este ano, a Xunta mostra a vontade de non recuncar nesa falta de rigor, mais faino sen valorar ningún tipo de mérito na realización do traballo, senón priorizando, simplemente, a orde de chegada da solicitude.
“Hai uns dez anos que as axudas son outorgadas desde criterios moi pouco comprensíbeis desde un punto de vista profesional”, declara Tobar a Nós Diario. “Pero creo que o máis inxustificábel da convocatoria deste ano é a desaparición dun criterio que se aplica universalmente, o da extensión das obras cuxa tradución se subvenciona. Se concorren dúas obras, unha de 40 páxinas e outra de 800 e ambas teñen a mesma puntuación, recibirán a mesma axuda, o que desvirtúa completamente o sentido destas axudas “.
Tobar acrecenta que o que sucedeu o ano pasado coa Editorial Tegra podería volver ter lugar: “Non se valora a traxectoria das empresas e iso propicia a aparición dunha picaresca que a Administración non debería estimular”.
Henrique Alvarellos, presidente da Asociación Galega de Editores (AGE), cre que a solución pasa por que unha representación da asociación estea presente na comisión que determina cales son os títulos aos que se lles conceden as axudas, ou mesmo na redacción da propia convocatoria. “Nós somos quen coñecemos as dinámicas de traballo das editoriais e o noso único desexo é ser útiles ao sector e á sociedade en xeral. Creo que coa nosa presenza se solventarían moitos dos problemas que se veñen repetindo ano tras ano”.
Até o de agora, o diálogo que a AGE estabelece coa Administración dáse a distancia. “Nós enviamos propostas e eles contéstannos que aceptan algunhas e outras non. Ás veces por motivos puramente administrativos e outras, por razóns que descoñecemos. É posíbel que se ese diálogo se estabelecese desde unha mesa de traballo conxunto, poderiamos aproximar posturas dunha forma moito máis fluída”.
Unha das reivindicacións históricas do sector é que se fagan convocatorias diferentes para a exportación e a importación de textos literarios, é dicir, para a tradución doutras linguas ao galego e do galego a outras linguas, dúas realidades diferenciadas, con condicionantes moi diferentes. Coa intención, presuntamente, de difundir no exterior a literatura galega, a convocatoria estabelece que se o orixinal é dunha autora ou autor galegos recibirá máis puntuación que se é do resto do Estado ou doutros países. Mais o que se propicia é que algúns dos máis beneficiados sexan proxectos que traducen ao galego obra de autores nacidos na Galiza e que escriben en castelán. “A convocatoria está ateigada deses pequenos desaxustes que estimulan o intrusismo e a picaresca”, resume Tobar.”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Charlas de Berta Dávila en Perugia e Roma (Italia)
“Esta semana a escritora Berta Dávila estará presente en Italia para falar da súa obra con motivo da tradución da novela O derradeiro libro de Emma Olsen ao italiano que publica Aguaplano (L’ultimo libro di Emma Olsen), moi ben acollida pola crítica. Alén doutros encontros, participará en charlas que se enmarcan dentro da actividade cultural dos Centros de Estudos Galegos de Roma e Perugia. O luns 23 estará no Instituto Cervantes de Roma ás 18:00 (Piazza Navona 91), onde será entrevistada polo profesor Attilio Castellucci, director do Centro de Estudos Galegos de Roma. O martes 24 dialogará en Perugia con Ginevra Amadio, Giovanni Dozzini e Marco Paone no Museo Arqueolóxico Nacional de Umbria ás 18:00 h.”
Miro Villar – Polos Vieiros de Florencio – Letras Galegas 2022
Berta Dávila: “A mirada irónica paréceme unha forma intelixente de desapego ante as cousas dolorosas”
Entrevista a Berta Dávila no Zig-zag da Televisión de Galicia:
“”A novela é un absoluto misterio para quen a escribe” son palabras de Berta Dávila, que hoxe vén presentar no Zigzag os seus dous últimos libros, ambos con premios Xerais: Os seres queridos e Un elefante na sala de estar. Dúas obras coa maternidade como fío condutor. A entrevista pode verse aquí.”
“O rexurdimento de Anxo Angueira”
Artigo de Manuel Xestoso en Nós Diario:
“Ás veces a Historia escríbese así. Un dos nosos emigra, faise rico, e ao volver, escolle como emblema do diñeiro unha planta exótica que lle lembra ao mundo a orixe da fortuna: unha palmeira. Ás veces a Historia quere que esa palmeira –palmeira chafariz– acabe transformada en símbolo da aldea. Anos despois, un escaravello, o chamado bicudo, acaba con ela. Un escaravello vido do leste –de onde veu o Mao Zedong / a pólvora e as magnolias– remata con aquel brasón exótico e de novo hai que reescribilo todo, resituarse no complexo mundo das identidades, mirar desde o lado do bicudo e desde o da palmeira.
A morte da palmeira de Manselle, a súa aldea, impulsou a Anxo Angueira a volver á poesía. Ou como matiza, en conversa con Nós Diario, “á publicación, porque un nunca deixa de ser poeta”. Palmeiras, piueiros é o volume que nos trae de novo os versos de Angueira despois dun silencio poético de quince anos -desde aquela visión de Vigo que foi Fóra do sagrado, en 2007-. Un libro que fala, di Angueira, “da morte, da desaparición, e tamén do rexurdimento, da forza contraria á extinción. A morte da palmeira abaneoume de tal maneira que empecei a xuntar moitos cabos e a tecer este libro con materiais que teñen que ver coa terra, como a palmeira, e co mar, como o piueiro”.
O piueiro -o pandullo da volanta- é esa palabra que non aparece nos dicionarios e que unha asociación da Guarda recuperou. “Coa axuda deses mariñeiros da Guarda recuperei esa palabra –tan enxebre que a ignoramos– que constitúe un símbolo da súa cultura; igual que recuperaron un tipo de embarcación –o volanteiro– desaparecida hai cen anos. Un exemplo extraordinario non só para a cultura naval, senón para toda a cultura galega contemporánea”.
Os poemas de Angueira teñen ese don: nomean, recuperan palabras –e polo tanto, realidades–, que pasan a engrosar as filas da resistencia. “O encontro feliz e revolucionario entre as cousas e as palabras”, di Chus Pato nas achegas das Contornas que pechan o volume. Esa, talvez, é a máis alta finalidade do poeta. “Efectivamente”, concorda Angueira, “así contribúe o poeta a ese esforzo colectivo de rescatar do desacordo, de desenterrar o que temos esquecido, e de sentirnos orgullosos do que somos para manter viva a esperanza”.
E claro, o bicudo que rematou coa palmeira ten o seu correlato noutros bicudos. “O da alienación, o do control, o que nos mantén incapacitados para ter claras as coordenadas en que vivimos e para organizarnos e intentar mudas o estado das cousas”. Sodes mentres non sexan / a fouce e o martelo / a independencia. (…)”
Eva Mejuto: “A lectura é un acubillo, un refuxio”
Entrevista de Belén López a Eva Mejuto en Diario de Pontevedra:
“”Cando leo todo é posible”. É o inicio de Cando leo (Xerais, 2022), o álbum ilustrado que acaban de publicar a escritora Eva Mejuto (Sanxenxo, 1975) e a ilustradora Bea Gregores (Vigo, 1995). A obra presentouse este sábado (12.30 horas) nun acto aberto ao público, que terá lugar no Edificio Castelao do Museo de Pontevedra, coa actuación musical de Noite e Manu. “A literatura e os libros sempre foron un lugar de acubillo, de refuxio, un punto de encontro comigo mesma e co mundo”, conta Mejuto, que desvela que esta historia naceu no confinamento. “Foi aí, onde paramos de verdade, onde tivemos tempo para volver facer cousas que nos gustaban, cando eu aproveitei para ler e reler cousas que me apetecía ou que tiña pendentes, como o último libro de Almudena Grandes”.
A partir desa experiencia persoal é que nace Cando leo. “Eu penso que durante o confinamento o libro tivo unha resignificación nas nosas vidas. Aquel parón supuxo para min un reencontro coa lectura”, segue explicando. “Foi así como me apeteceu facerlle unha homenaxe ao libro e a lectura en todas as súas dimensións: humana, persoal, social, política, histórica…”.
Para completar o seu texto, case un poema, Mejuto pensou en Bea Gregores. Esta é a terceira vez na que escritora e ilustradora colaboran tras A lavandeira de San Simón (Xerais, 2020) e Neko (Oqueleo, 2021). “Para min traballar con Bea é un luxazo. A pesar de ter con ela unha diferenza de idade importante, temos unha sintonía moi grande. E cando fas un álbum é necesario que exista esa conexión”.
“Cando leo non hai portas”, segue o conto. “É verdade que as miñas palabras son moi contidas, están como moi medidas, pero detrás teñen moita cousa. Iso levounos a falar moitísimo a Bea e a min”. Mejuto di que a ilustradora non só captou todo o que ela desexaba contar no álbum senón que incluso o ampliou con imaxes que agrandan o significado do que se di. «Foi unha creación a catro mans súper bonita, feita ademais nun momento moi especial”.
A escritora recoñece que a fusión que se dá entre o seu texto e as ilustracións de Gregores “foi unha destas cousas máxicas que pasan de cando en vez”. E engade: “Eu creo que se nota o corazón que lle puxemos. A nosa experiencia vital e as nosas tripas están aí”. Neste sentido, Eva Mejuto confesa que, despois de traballar durante 25 anos con libros ilustrados, este é probablemente o seu proxecto máis íntimo. “Nel hai moito de min e da miña forma de entender o mundo. E tamén moitas homenaxes”.
Efectivamente, a obra inclúe chiscadelas para os lectores máis agudos, que recoñecerán as homenaxes a Onde viven os monstros ou A bibliotecaria de Basora. “Igual que hai referencias á queima de libros nos réximes totalitaristas ou á identidade de xénero. En definitiva, aparece, ademais da dimensión máis íntima ou emocional dos libros, a dimensión política: os libros como elemento para mudar o mundo”.
Eva Mejuto cre firmemente nisto último. “Porque a lectura, a pesar de que comeza sendo un acto solitario, acaba sendo solidario, no sentido de que nos serve para encontrarnos co resto do mundo”. Así o di no seu conto: “Porque cando lemos todo é posible”.”
Teresa Moure: “Non hai nin un só nome de muller nos manuais de lingüística”
Entrevista a Teresa Moure no Diario Cultural da Radio Galega:
“Con esa premisa escribiu Teresa Moure Linguística escreve-se com A (Através editora). E non só por recuperar nomes de mulleres, senón por demostrar que as súas achegas a este campo son igual de importantes que as dos homes. Neste ensaio repasa as contribucións das mulleres en campos lingüísticos como a tradución ou a antropoloxía, e noutros máis singulares como a criptoloxía ou a primatoloxía.
En todos eles, as mulleres fixeron contribucións pioneiras, pola súa maneira particular de enfocar e de mirar os ámbitos de estudo. María Moliner na lexicografía, Jane Goodall na primatoloxía ou Margaret Mead na antropoloxía, son algunhas das figuras máis relevantes que Moure estuda neste ensaio.
A entrevista pode escoitarse aquí.”
Margarita Ledo Andión – Polos Vieiros de Florencio – Letras Galegas 2022
Marcos Calveiro: “O meu orgullo sería que alguén, despois de ler esta novela, decidise investigar sobre Curros”
Entrevista de Antón Escuredo a Marcos Calveiro en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como foi a experiencia de introducirse no mundo de persoeiros e personaxes históricos?
– Marcos Calveiro (MC): Recoñezo que foi un pouco casualidade. Estaba documentándome para outra novela que quería escribir e descubrín esa mítica e case lendaria viaxe de Curros Enríquez a Londres. Ao parecer estivo alí oito ou nove meses, aínda que non hai acordo na data en que foi nin nos motivos que tivo para realizala. Pareceume unha idea bastante atractiva e pregunteime que estaría a facer alí.
Comecei a darlle voltas á idea e Holmes apareceu despois indagando na actualidade dese momento nese país. Era o período vitoriano e pensei que podía estar en Londres buscando acontecementos e o detective por antonomasia nese mesmo período era Holmes. Eu son seguidor das súas novelas e hai moi pouca información mais hai constancia de que Conan Doyle nalgunha das súas obras falaba de que na súa adolescencia viviu perto do British Museum, lugar que visitaba para estudar as ciencias que lle interesaban. Ese foi o nexo que atopei para que se encontraran. Un Holmes adolescente investigando cun Curros de 20 anos… así naceu a idea.
Logo a relación con Karl Marx veu por adoitar escribir na sala circular desa institución. Naquel momento estaba redactando a segunda parte d’O Capital que se publicaría postumamente e tiven a idea de pensar que llo roubaban e desa maneira coñécense os tres. A ocorrencia pareceume divertida e paseino moi ben escribíndoa.
Igual senta mal a algún ortodoxo de Curros mais coido que o meu retrato quedou ben. As súas opinións políticas posteriores están recollidas no libro, cando discute con Marx sobre política. Tirei moito da súa poesía e da súa obra para metelo na novela, pensando que chegará a un público adolescente que estuda un Curros en Literatura Galega en branco e negro, algo que lle queda lonxe. É unha forma de achegarse a un autor clásico da nosa historia de maneira atractiva.
– ND: Conta con que a lectora ou o lector teña información previa dos protagonistas da novela?
– MC: Nas miñas novelas sempre mesturo persoeiros históricos con personaxes de ficción. O meu maior orgullo sería que alguén, despois de ler esta novela, decida investigar sobre Curros. Mesmo unha rapaza ou un rapaz que non o coñecera previamente. Procurei facer un personaxe atractivo para que despois se decidan a entrar na súa poesía. Sería o éxito da novela.
Recoñezo que na obra hai un percorrido polos pubs e algunha borracheira ademais dalgunha visita a un local pouco recomendábel, mais son persoeiros da nosa historia e tamén homes e mulleres. Como calquera de nós cunha vida normal. Non hai que santificalos e sacralizalos. Esta novela é unha maneira de desmitificalos un pouco. (…)
Medos Romero: “O que hai tempo doeu tanto, hoxe dá o seu froito en forma de beleza”
Entrevista de Héctor J. Porto a Medos Romero en La Voz de Galicia:
“(…) Non acaba de chegar cos seus lapiseiros no estoxo e os seus cadernos a petar na porta do Parnaso. Leva moitos anos Medos Romero (Somede, As Pontes, 1959) escanciando versos, dándolle á palabra unha e outra vez e delicadamente co esmeril, sen que asome un aceno de impaciencia no seu rostro. Iso a pesar de que en moitos momentos acosábana as dúbidas, as incertezas, albiscando que «quizais non había espazo» para a súa poesía. Pois ben, algún lugar debe haber. Só era cuestión de saber agardar. E niso non hai quen lle dea leccións. O seu último libro, E o sol era Ela, que xa acadara o galardón que promoven Afundación e o Centro PEN de Galicia, mereceu este sábado o recoñecemento do Premio Nacional da Crítica Literaria 2022 na modalidade de poesía en galego.
Romero confésase gratamente sorprendida, agasallada por unha distinción na que nunca pensara, nin esperaba, que a colleu na casa, nas ocupacións domésticas. E que «aínda hai pouco desfrutaba da felicidade do premio Afundación», engade. Pero tamén se sente agradecida polo que supón de confirmación de que os seus poemas atopan eco, e lonxe.
E isto, obviamente, non ten que ver que fora en Valencia onde o presidente da Asociación Española de Críticos Literarios, Fernando Valls, anunciou o fallo. Refírese a autora a que este libro seu é moi persoal, ten «unha temática diferenciada», incorpora «moita carga vital», e non sempre pensou en que sería ben recibido, ben entendido: «É cousa tan íntima que resulta difícil de interpretar desde fóra». De feito, insiste, percibiu nalgunha crítica interpretacións que non estaban, «para nada», na súa intención cando escribía. «Pero tamén acepto que estando o libro en mans alleas, xa é o lector o dono dos significados. Desde que o len os outros, o libro deixa de ser meu», asume.
Os de E o sol era Ela son poemas que impactan, aclara, nos que a palabra preme para que unha experiencia dura sexa reconvertida en fermoso canto. Porén, comprende que non todos os seres humanos reaccionan igual ante unha experiencia complexa, e «non todos están na obriga de vivenciala igual, como un abandono, sen adobíos».
Sabe ben do que fala. Porque este poemario ten unha contundente carga autobiográfica. Ela, sendo nena, sentiuse abandonada polos seus proxenitores, que marcharon á emigración deixándoa ao cargo da familia. «Estes versos parten dunha experiencia propia moi amarga, que só cheguei a superar co tempo a través dun traballo terapéutico profesional profundo. O que quixen dicir co libro é que se falla a proteína do amor na nenez non es quen de desenvolverte como persoa, de ter autoestima suficiente para saír adiante. Detrás desta escrita hai un labor fondo de escavación cara a dentro». Medos Romero viviu a súa circunstancia de carencia de amor dos pais cunha sensación absoluta de abandono. «Chegas a crer que non tes dereito, que non es nada. Para saír dese estado abisal, botei moitas horas de diván. É aí onde ha de agromar o poema: só co paso dos anos podes retomar aqueles sentimentos, volver sobre aquilo que che fixo tanto mal, unha vez solventada esa ferida», detalla.
«É ben curiosa a vida —incide leda—, o libro que me fai máis feliz está firmemente sustentado pola amargura e o sufrimento. O que hai tempo doeu tanto, hoxe dá o seu froito en forma de beleza e amor, de celebración da vida», festexa a poeta. (…)
