Arquivo da categoría: Entrevistas
Carme Varela: “Os mosteiros eran os últimos redutos de poder feminino na Idade Media”
“Micromitos” chega ao seu remate con máis de 200 relatos
Entrevista de Gloria Montenegro a Antonio Reigosa en Nós Diario:
“A sección de Antonio Reigosa, “Micromitos“, que vén de formar parte da contracapa desde o 1 de setembro do ano pasado, chega ao seu fin con máis de 215 breves relatos relacionados coa mitoloxía galega.
“Foi todo un reto, ao comezo do proxecto, sintetizar tantos temas relacionados coa mitoloxía galega en tan só 1.000 caracteres”, expón Reigosa en conversa con Nós Diario. Desde as lendas de diversas orixes a personaxes como os trasnos foron tratados por Reigosa durante estes meses.
Os traballos están baseados na experiencia do columnista, “teño moitos anos e fun realizando investigacións e publicacións tanto en colectivo como a nivel individual”. Toda esta información foi “complicada de resumir, xa que non quería que fose moi esquemático e que ademais fose un relato, para que as lectoras atopasen unha historia con comezo e final”, explica.
Outro dos contratempos que Reigosa foi atopando ao longo destes meses para realizar os “micromitos” foi “escoller o tema, aínda que tentei adaptarme o máximo posíbel ao calendario e así adaptar a temática á actualidade”, sinala. Por exemplo, durante a semana da festividade de San Xoán “busquei que os relatos xirasen ao redor desta temática, como a flor da auga, o solsticio e demais”.
Debido a que “existían certas temáticas ou personaxes que era imposíbel resumir nun só ‘micromito’ decidín que faría unha especie de series sobre algúns temas en concreto, como foi o do trasno ou Pepa a Loba”, conta Reigosa.
Esta última, “foi unha das miñas personaxes favoritas de contar, malia que me custou moito resumir os aspectos fundamentais e relevantes sobre Pepa a Loba, é unha historia tan potente e interesante, que por iso tiven que dedicarlle cinco relatos”, especifica o escritor da columna. Ademais, tamén salienta os ‘micromitos’ relacionados cos medos dos nenos, como o Coco.
Reigosa considérase un “apaixonado do ‘inútil’, entendo que igual isto pode considerarse así por falta de interese ou coñecemento sobre a mitoloxía galega, por iso espero que este espazo contribuíse a achegar a aquelas persoas que non tiñan a curiosidade de coñecer este mundo que é tan rico e que reflicte o que foi e segue a ser a nosa cultura popular en cuestión de literatura de tradición oral”, sinala.
Esta mitoloxía galega “continúa viva”, afirma Reigosa. “Existe unha tendencia a considerar que este coñecemento está só ligado ao mundo rural, estando este demograficamente case afundido, mais a mitoloxía está asociada ao territorio. Temos exemplos con personaxes moi coñecidos como os mouros e as mouras, relacionados con mámoas ou covas con restos de ocupación, polo que esa mitoloxía segue asociada a ese lugar, pero hai menos xente con capacidade de transmitila, porque a contorna estase a despoboar ou está xa despoboada”, explica Reigosa.
Malia a isto, “existe unha mitoloxía nova, entendida como lenda urbana, que está máis asociada ao mundo urbano e que se transmite entre a veciñanza destes territorios”. Como exemplo, o columnista explica as lendas relacionadas coa xente estranxeira. “Asóciase á xente que vén de fóra, dependendo moito do tempo histórico, que se converte nun ser terrorífico e ao que se lle culpa, entre outras cousas, de ser traficante de órganos, que matan nenos e xente para vender as súas vísceras no mercado negro”, expón Reigosa.
Outro exemplo que destaca o especialista sobre esta mitoloxía vén relacionado cos construtores de edificios. “Existe unha lenda relacionada con Noia e a igrexa de San Martiño, á cal lle falta unha torre, porque o seu construtor orixinal, segundo conta o mito, morreu accidentalmente do alto da igrexa e non puido rematala. Por iso contan que se alguén tentase levar a cabo esta obra da segunda torre, pasaríalle o mesmo. O director de cine Claudio Guerín simulou a realización desta parte da igrexa, con cartón-pedra, para un filme e morreu nun accidente ao caer desde o alto do inmóbel. A xente achaca este falecemento ao atrevemento de tentar crear a segunda torre de San Martiño”, conta Reigosa.
Para o escritor, esta é a actualización dunha lenda, que “consegue que a cidadanía reafirme máis estes mitos polos feitos acontecidos en Noia, por exemplo”, conclúe Reigosa.
Para o autor da sección de “micromitos” existe mitoloxía que “se está a crear a día de hoxe, pero aínda estamos moi perto do seu tempo como para decatarnos de que serán mitos”, expón. Sobre isto, destaca a lenda que se “está a formular sobre a pandemia desatada pola Covid-19”, asevera. “Se repasamos un pouco o que se contou sobre este tema, o que agora son consideradas fake news, van creando especulacións na xente. Xeitos de transmisións, consecuencias da enfermidade ou o mito xigante de que nos poñen chips coas vacinas forman parte dos aspectos da nova mitoloxía que se está a crear na actualidade, pero é tan fresca que non somos capaces de separala. Pero isto vai decantar co tempo e quedará na memoria da xente estas ideas, que son única e exclusivamente mitos, ou fake news, como se di agora”, sinala Reigosa.”
Eva Mejuto: “As entrevistadas resaltan que, malia os avances, a igualdade do colectivo LGTBIQA non é real”
Entrevista a Eva Mejuto en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como xorde a idea de realizar este libro sobre a memoria do colectivo LGTBIQA na Galiza?
– Eva Mejuto (EM): Isto parte dunha iniciativa que comezou en Madrid hai cousa de dous anos, na que se comezaron a compartir unha serie de publicacións no eixo da memoria do colectivo. O documental da RTVE Nxs somos, non ten ningunha referencia galega e deume bastante rabia esa ausencia do país na memoria do colectivo.
A partir de aí pensei en traballar nunha novela sobre o tema, mais precisaba documentarme e realizar entrevistas para que a xente do colectivo me contase a súa historia, sobre todo xente a partir de 60 e 70 anos. Este proceso, co proxecto da Deputación coruñesa, A memoria diversa, pasou de ser unha novela a unha publicación de entrevistas, coas súas fotografías realizadas por Carmen Cerviño, e unha parte de documentación que tamén queremos engadir á publicación do libro.
– ND: Presentou esta iniciativa hai unhas semanas, mais o libro publicarase no outono, cal é o seu obxectivo?
– EM: A través deste traballo queremos que quede constancia da historia que viviron estas persoas, que foron multadas, represaliadas, silenciadas e mesmo encarceradas durante o Franquismo.
Cando traballei no libro da Memoria do silencio, atopeime co problema de que moitas testemuñas xa non estaban con nós e non quero que se sigan perdendo voces que nos conten a historia.
Ademais, a idea é facer ver a rapazada que os dereitos cos que o colectivo contamos actualmente é grazas a moita xente galega que estivo loitando e que vexan, non só todo que se evolucionou, senón tamén todo o que se pode perder cos actuais discursos de odio.
– ND: Como está a ser o proceso das entrevistas?
– EM: O traballo está a ser as veces un pouco complicado, porque a xente maior, a partir de 60 ou 70 anos, non sempre quere contar a súa historia, porque a represión e criminalización sufrida pesa aínda moitísimo. Malia isto, teño boa parte das entrevistas feitas e seguimos traballando para dignificar as voces e o traballo que se leva realizando durante estas décadas na loita privada, pública, social e política polos dereitos do colectivo LGTBIQA. (…)”
Raquel Castro: “Porque o teatro axuda a facer homes e mulleres libres é preciso integralo na columna vertebral da sociedade: o ensino”
Entrevista de Ana Abad de Larriva a Raquel Castro en Erregueté:
“A resolución do Premio Roberto Vidal Bolaño de textos teatrais 2021 fíxose pública o venres pasado, 25 de xuño, nun acto celebrado no IES Ribeira do Louro, no Porriño, e a obra gañadora resultou ser Casa de feras, de Edgar Costas Sanmartín.
Foi esta xa a cuarta edición dun certame organizado polo IES Ribeira do Louro que conta co apoio do Concello do Porriño e a Editorial Galaxia, e que naceu “coa finalidade de crear un fondo de textos teatrais susceptibles de ser representados por alumnado do ensino secundario”. Falamos coa dramaturga e docente Raquel Castro, coordinadora do premio, para facer un balance destes catro anos. (…)
– Erregueté (E): O certame xurdiu para cubrir un baleiro en canto a textos que fosen dirixidos a ser postos en escena por rapaces e rapazas?
– Raquel Castro (RC): Si. Podemos pensar que a partir dos doce anos as rapazas e rapaces poden ler e interpretar calquera texto teatral destinado a público adulto. É certo, mais tamén precisan de ver representadas enriba das táboas as súas inquedanzas máis cotiás e ser eles mesmos e elas mesmas os que as poidan levar a escena, sentíndose identificados e identificadas.
– E: Que presenza teñen os textos teatrais no ensino secundario?
– RC: É habitual propoñer literatura xuvenil en narrativa e poesía como lectura nas aulas, mais o teatro é cousa distinta, sempre para o final e, se cadra, algunha representación, mais nunca na listaxe de lecturas recomendadas. Porén é moi necesario traballar o teatro na adolescencia xa que é un momento clave do desenvolvemento e pode ser dunha gran axuda para lograr a autonomía persoal e a integración social.
– E: Que beneficios detectas que achega o teatro á mocidade?
– RC: Traballar o teatro nas aulas permite expresar e comunicar ideas, sentimentos e vivencias. A súa presenza na educación é fundamental xa que contribúe ao desenvolvemento humano ao integrar o uso do corpo e a voz nun espazo e un tempo determinado. Asemade nútrese de linguaxes diversas, como a literatura, a música, a plástica e as linguaxes audiovisuais, o que permite un enfoque interdisciplinario.
A formación escénica activa procesos como a percepción, a atención, a concentración e a memoria. Promove o autocoñecemento e a madurez emocional, aspectos fundamentais para afianzar a propia identidade. A interpretación aumenta a sensibilidade estética e a consciencia corporal, ademais, o traballo grupal promove o respecto ao outro, o compromiso co grupo e a asunción de responsabilidades individuais e colectivas.
E para traballar o teatro nas aulas precisamos ter textos que nos axuden e cos que poidamos compartir, por iso é tan importante este premio porque nos dá ferramentas para traballar nas aulas.
– E: Que balance fas destas catro edicións do certame?
– RC: Logo de catro anos non podo facer máis que un balance positivo deste certame que fornece a biblioteca teatral galega ofertándonos textos de calidade e diversidade temática, dende o absurdo da guerra á violencia de xénero e as liberdades individuais. Porque o teatro axuda a facer homes e mulleres libres é preciso integralo na columna vertebral da sociedade: o ensino.”
Miriam Couceiro Castro: “Unha parte do feminismo ten presente Rosalía e outro identifícase con Pardo Bazán”
Entrevista de Gloria Montenegro a Miriam Couceiro Castro en Nós Diario:
“Desde que comezou a súa carreira en Socioloxía na Universidade da Coruña, Miriam Couceiro Castro (Ordes, 1985) “tiña claro que quería realizar unha tese sobre o feminismo e centrado nas mulleres galegas”, expresa en conversa con Nós Diario. Así foi que na mesma universidade realizou o seu doutoramento en Ciencias da Educación e de aí nace o libro que vén de publicar a editorial Galaxia, A Galiza feminista. Tebras e alboradas.
Na carreira coñece a Rosa Cobo, a súa profesora de Teoría Sociolóxica, quen lle espertou esa inquedanza feminista e “despois decateime de que aquí tiñamos unhas grandes referentes e que facía falta seguir investigando”. Ademais, descubriu, grazas ao feminismo, que “corría o perigo de afogar en min mesma, de non ter unha boa relación co meu corpo e incluso medir os obxectivos da miña vida por outras cousas que non son os propios desexos de liberdade”. A todo isto sumouse a película Criadas e señoras, “onde a protagonista preguntaba a mulleres negras a súa vida e, grazas a este filme, tiven claro que a miña tese tiña que ser baseada en historias de vida, neste caso, en mestras e o que elas me falaban”.
A Galiza feminista ten o obxectivo de “achegar o feminismo a todas as mulleres que, por calquera razón, ou non o comprenderon ou as asusta un pouco, a pesar de precisalo e, por outra parte, encher o feminismo, que tan atomizado está agora mesmo, cun pouquiño de afecto. Un afecto que nos una a todas as compañeiras que estamos nas rúas, nas manifestacións, nos sindicatos, partidos políticos e demais sectores da vida que ás veces viven enfrontados sobre este tema”.
Este libro serviulle a Castro para decatarse de que “existe un elitismo moi forte dentro do movemento, que existe moita intelectualización do discurso, e iso fai que moitas mulleres ‘se boten cara a atrás’ porque non comprenden”. Por iso a autora buscou crear “un nexo entre as academias e as rúas -a realidade das nosas nais e avoas- falando dos dereitos civís, políticos e sociais, da resistencia ao feminismo e as novas tendencias e desafíos, así como tamén realizando unha reflexión sobre o papel que teñen os homes no feminismo”.
De todos os aspectos que trata Castro no seu libro, o concepto de feminismo atomizado é o que máis sinxelo lle resultou realizar. “Este concepto xorde cunha conversa coa profesora María Pilar García Negro, quen trata a polarización do feminismo galego”, conta a escritora. “Hai unha parte que vai máis cara á esquerda e o nacionalismo, tendo o universo de Rosalía de Castro moi presente, e outra parte que se identifica co de Emilia Pardo Bazán. Logo tamén xorden outras historias como a eterna batalla entre as que pensan que a prostitución debería regularizarse e as que non queren nin oír nin falar disto, onde os enfrontamentos son bastante violentos en redes, ou mesmo as mulleres trans, onde existen pensamentos máis abertos e outros que non as identifican como mulleres, aquí tamén se discute sobre a eliminación de xénero”.
Estes son algúns dos aspectos “dos grandes bloques que nos están enfrontando unhas ás outras e ás veces están a darse respostas moi duais cando aínda queda moito por falar entre nós”, asevera Castro.
Malia a existencia desta dualidade e que “aínda queda moito por facer en prol do feminismo”, a escritora alberga unha “esperanza nas novas xeracións”. As rapazas novas “xa non queren ver estruturas tan verticais, queren algo máis horizontal, colaborador e conciliador”.
Sobre a situación actual do feminismo no país, Castro explica que existe un risco “tanto positivo como negativo”. “Calquera tipo de partido político galego ten a necesidade de utilizar o feminismo en todo momento, incluso a dereita precisa dicir que é feminista, malia que poden chegar a deslocalizar o concepto porque as políticas que seguen non son para nada feministas. Todo o mundo quere facer uso del con maior ou menor información ou implicación”.
Para Castro, entre as moitas cousas que quedan por facer a favor do feminismo, o esencial sería que “todas as mulleres nos sentásemos a falar e estabelecésemos unha serie de obxectivos e pautas a seguir que trasladásemos a todas as institucións”. Sobre esta “posíbel utópica reunión”, a escritora gustaríalle realizar unha segunda parte deste libro, mais centrada sobre as mulleres no ámbito rural, “que, como en moitos outros aspectos do noso día a día, é o ámbito que máis esquecido está no noso país”, conclúe.”
Saúde e Terra, Ledicia Costas
“Co galego falamos de todo! As revistas en papel”
Suso de Toro: “A vitoria do franquismo foi tan grande que non só gañou a guerra, tamén a Transición”
Entrevista a Suso de Toro en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Como xurdiu a idea de escribir sobre os Baltar [Un señor elegante]?
– Suso de Toro (ST): As miñas historias sempre son inventadas, polo que este é un libro distinto. Eu xa tiña referencias de hai anos, moi vagas, da familia Baltar cando investigaba sobre o levantamento militar do 1936 e a posterior represión, xa que algúns membros da familia foran expulsados da Universidade e represaliados, aínda que non vía aí a oportunidade dun libro. De casualidade, cruceime con Juan Ramón Baltar e deixoume caer un par de referencias ao seu tío, que se exiliara, e á relación da súa familia coa de Castelao e Rosalía de Castro. Quedoume entón a idea para un libro, pero non literario, porque pensaba que había unha historia que debía ser contada.
– LO: Foi difícil conseguir os datos sobre a familia?
– ST: Si, foi un proceso cheo de cautelas porque unha parte das historias eran boas de contar, como que os seus antepasados protexeran a Rosalía de Castro e Murguía e que Ramón Baltar protexera ás familias de Castelao e Dieste, ou como a familia construíu unha biblioteca enorme. Pero para un escritor iso é pouco traballo literario, dábame para un libriño, que era o proxecto inicial, no que se contaran eses asuntos. Pero cando fun tirando dos fíos atopeime con que si que había unha historia familiar interesante e o que me levou á literatura foi a figura de Ramón Baltar, que non era o personaxe brillante da familia en apariencia, pero conseguín que os seus fillos me facilitasen información oral e documentación sobre el.
– LO: Por que estaba na sombra a figura de Ramón Baltar?
– ST: Pola historia do nos país, polo que aconteceu a partir de 1936. Nunha Galicia republicana, Ramón Baltar tería sido non só un cirurxián eminente como foi, senón tamén que con seguridade formaría parte dos grupos que asumirían responsabilidades, probablemente políticas tamén, xa que pertencía a esas elites que estaban preparadas para dirixir Galicia para transformala nun país dinámico e próspero. Ese era o plan do galeguismo republicano e a ese mundo pertencían Ángel Baltar e os seus dous fillos, Ramón e Antonio. Este último marchou para que non o matasen, pero Ramón permaneceu aquí, aínda que o papel social que podía ter non puido ser, xa que como republicano foi castigado. Cando despois do 1945 os aliados apoiaron a Franco, pódese dicir que, ao igual que houbo topos, as persoas que quedaron agochadas durante o franquismo, Ramón Baltar tivo que esconder unha parte da súa vida, polo que o libro é o desvelamento desa parte da súa vida. En parte foi por vontade súa, pero habería que saber por que deixou todos eses papeis que ilustraban esa vida clandestina. (…)”
Sara Vila: “Na busca do noso oco no mundo, as mulleres atopamos máis dificultades”
