Arquivo da categoría: Entrevistas
Marga do Val: “Cousas significa un paso adiante na narrativa galega, nese proceso de renovación que iniciaron os autores de Nós”
Entrevista de Xoán Costa a Marga do Val en Nós Diario:
“- Nós Diario (ND): Cousas nace moi ligada á prensa …
– Marga do Val (MV): As narracións breves e as súas correspondentes ilustracións, unha non vai sen a outra, que configuran o libro de Cousas, chegaron ao público a través da prensa, foron publicadas en xornais como A Nosa Terra, Galicia ou El Pueblo Gallego e en revistas como Nós e Céltiga. A prensa tiña e ten un labor fundamental en achegar arte, neste caso literatura e ilustración ao público en xeral, que a arte entre nas casas, nos lugares de reunión e que sexa materia de conversa. Contribúe a prensa a normalizar unha lingua e a visibilizar a literatura.
– ND: … e agora fai parte dun coleccionábel sobre libros galegos do único xornal en galego que existe na Galiza…
– MV: Considero unha feliz idea que Nós Diario, dalgunha maneira, recolla ese testemuño.
– ND: Que é, que son, as Cousas?
– MV: É un libro singular na literatura galega, excepcional. O seu propio autor compila eses textos que foi publicando na prensa, cos que crea un xénero literario propio dentro da narrativa, que se caracteriza pola simbiose entre a narracióm e a ilustración, pola brevidade e pola linguaxe clara, que foxe da artificialidade formal. O ilustrador e o escritor que conviven en Castelao, traballan xuntos: pinta con palabras o que a imaxe conta. Son breves relatos e todos, todos emocionantes.
– ND: Que supón Cousas no sistema literario galego?
– MV: Cousas significa un paso adiante na narrativa galega, nese proceso de renovación que iniciaron os autores de Nós. Cousas é un pano que nos mostra a sociedade galega de inicios do século XX, ese mundo de cambios sociais coa desaparición da fidalguía e onde as clases populares son fundamentalmente as protagonistas. Esa voz, pensamento, esa forma de entender o mundo e actuar das personaxes é a cerna da obra. Cousas mostra a dignidade do pobo galego, neste sentido, como en Cantares gallegos de Rosalía de Castro, é a voz dese pobo a cerna da obra.
– ND: Como convencería alguén para ler, ou reler, as Cousas?
– MV: Sen dúbida a beleza das historias, a emoción que se transmite en cada “Cousa”, desde o lirismo da nena á que chaman a Marquesiña, desde a memoria do pobo que vai gardando a Siña Sinforosa até os anceios e as arelas de ser nais de dona Micaela ou de dona Florinda. Sen dúbida a actualidade da mensaxe que podemos atopar na “cousa” que fala do pai de Migueliño, hai moitos Migueliños e moitos pais coma ese nestes tempos; tamén hai moitos Panchitos que chegan a este país e constrúen aquí a súa identidade, a de ser galegos… Cousas tan actuais que nos lembran que na paisaxe sempre hai algo máis. Cousas é un libro co que está ben crecer, como con Cantares Gallegos ou Follas novas, unha obra en que cada lectura é unha nova lectura, unha nova descuberta. Unha obra que, insisto, emociona. Escrita tamén para que as persoas aprendan a emocionarse.”
Premios Xerais 2020 1 vídeo completo
Olivia Rodríguez: “O porco de pé é a primeira novela urbana galega moderna”
Entrevista de Xoán Costa a Olivia Rodríguez en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Que é O porco de pé?
– Olivia Rodríguez (OR): É a primeira novela urbana galega moderna e a primeira en recoller as técnicas narrativas que se estaban a ensaiar en Europa e América desde a Fin de Século ata os anos 20. Forma parte do plan literario consensuado no seo do grupo Nós: unha narrativa histórica, obra de Otero Pedrayo; e unha narrativa testemuñal da contemporaneidade, obra de Risco e tamén -coa orixinal mestura artística das Cousas-, de Castelao. Tras o calote da anunciada mancomunidade galega e coa prohibición de toda actividade política, Risco animaba o primeiro día do ano 1928 a Antón Losada a non renunciaren os irmandiños a escribir: “Compre que teñamos pol-o menos unha aitividade literaria: non deixar por dicir nada do que se deba decir, e é moito”.
Risco elixe un enfoque humorístico na liña da caricatura grotesca. Este código de lectura da novela, na que non se mencionan en momento ningún os termos caciquismo nin ditadura-, obedece á necesidade, dada a censura gobernamental, de reflectir oblicuamente un espazo, un tempo e uns personaxes-tipo tomados da realidade galega.
– ND: É un texto vangardista?
– OR: Totalmente e conscientemente vangardista. Risco é o introdutor das correntes de vangarda a través de traducións de literatura estranxeira e mediante artigos-ensaio que el xa publicaba en La Centuria (onde apareceu o seu manifesto de cerna simbolista, “Preludio a toda estética futura”, 1917). Continuará, en A Nosa Terra desde 1918 e en Nós, desde 1920 -entre outras tribunas- , dando a coñecer o que se estaba a facer fóra para incorporalo á nova arte e á nova literatura galega, sen pasar pola alfándega madrileña. As fontes eran maiormente catalás, portuguesas, francesas, centroeuropeas… Mesmo por carta orientou Manoel Antonio, que hoxe representa o cumio dunha vangarda galega e universal.
– ND: Cal é a pervivencia deste texto na actualidade?
– OR: Polo contido da historia, está viva desafortunadamente, pois experimentamos como se encetaron, cos caracteres propios do noso mundo cen anos posterior, algunhas das eivas denunciadas na novela: unha separación cada vez maior entre as castes sociais, un comportamento das elites que as afasta a pasos axigantados do ben común, perda do prestixio da cultura, colonización, barbarie, etc. En fin, sen poñernos pesimistas, é aquí onde ten hoxe sentido positivo a mensaxe da novela, porque é unha chamada á capacidade de sumarmos individualidades conscientes para enfrontarmos colectivamente a todos estes retos.
Pola forma, a novela está viva como modelo de literatura satírica de denuncia e resistencia: unha literatura para rir por non chorarmos, que facilita o coñecemento da realidade, establecendo entre o mundo que representa e nós a distancia emocional necesaria. Risco soubo facelo e ata el mesmo se caricaturizou en O porco de pé creando a figura, un chisco o seu alter ego, do doutor Alveiros, teósofo lanzado á política nacionalista que sucumbe esmagado baixo o símbolo do superporco.”
Rocío Viéitez: “Eu vivo lendo e sobrevivo lendo”
Saúde e Terra!, Yolanda Castaño
Entrevista a Anna Figueiredo
Entrevista a Anna R. Figueiredo en Writers of Dreams:
“(…) – Writers of Dreams (WD): Consideras a literatura un traballo, ou algo máis?
– Anna R. Figueiredo (ARF): Considero a literatura unha arte, iso non creo que deba imbuíla do misticismo nin nada parecido, hai moito de técnica na creación literaria, e de aprendizaxe, polo menos desde o meu punto de vista. Mais considero que a literatura non pode ser, ou non debe ser, un traballo en cadea no que se produzan obras idénticas unha e outra vez. Si que creo que a literatura dun lugar está vinculada á realidade dese lugar e que a través da óptica de quen a habita, ou escribe desde ela, a interpretación do mundo é diferente. Polo que aínda que dá traballo, que son horas, que hai que perfeccionar a técnica na creación e a paixón pola aprendizaxe doutras fontes literarias e artísticas, non creo que sexa só un traballo. Porén, como dá traballo e tamén é un traballo, considero que a industria cultural e literaria debe ser considerada de xeito respectuoso e digno no eido laboral e de patrimonio do creador ou creadora. (…)
– WD: Cales dos teus libros teñen un significado máis fondo para ti e cal é ese significado?
– ARF: Sen dúbida Os bicos feridos, en primeiro lugar porque malia ter publicado e ser premiada pola creación de relatos, foi a miña primeira novela. A primeira escrita e rematada, a primeira que considerei que podería ter un futuro fóra do ordenador. Os Bicos para min é un berro da necesidade da arte, contra a apatía na que esiximos unha hipertecnificación ou impoñemos unhas espectativas demenciais na mente da mocidade e lles obrigamos a buscar esas metas alén das nosas fronteiras. No xeito no que cremos que o que está lonxe é mellor e tamén é, para min, unha homenaxe a esa cultura dos Smith, Clash, Covent Garden e do amor por Londres e a música na que os que somos as primeiras xeracións das familias dos setenta, as primeiras que puidemos cursar estudos universitarios nesa época do chamado estado do benestar, medramos. Nós medramos escoitando Follow me, Muzzy, Morrisey, Nirvana e soubemos cantar as cancións e identificarnos coa dor inmensa das letras de Dead can dance ou as aparentes incoherencias de The Stranglers, coa raiba adolescente dos Undertones. Medramos naquel caldo musical e cultural que nos definiu seareiros dos electroduendes, e quixemos ser heroes, quixemos que a nosa vida adulta fose aquela coa que nos permitiron soñar entre os corredores color verde hospital dos institutos públicos. Asemade a súa existencia achegoume a persoas das que agora non sabería separarme.
– WD: Como ves o futuro da literatura, e o máis importante, o futuro da mesma en galego?
– ARF: Vou empezar pola segunda, como os irmáns Marx. Coido que a literatura galega goza de boa saúde, e esta frase que pode parecer ambigua coido que se reflicte na gran calidade e cantidade de propostas literarias das que podemos gozar no noso idioma. Con todo sorpréndeme que na narrativa moitas das autorxs “máis novas” non baixamos dos 35 anos e iso é algo que me sorprende (se ben autorxs que escriban poesía si que hai de todas as idades). Pregúntome o por que desta razón. Por unha banda penso que é posible que, coma min, a vida e a supervivencia do día a día fagan que adíen a pulsión por escribir a cando teñan máis tempo ou cando xa non teñan medo a romper barreiras e loitar pola arte na que cren, formarse, traballar. E seguro que se poden pensar en outras opcións pero iso, que serían causas, non resolve o problema. Encantaríame que máis persoas de vinte, vinte-e-tantos se mergullasen a escribir en galego, sexa en folios, apps ou ordenadores, do mesmo xeito que observamos grandes obras en castelán como Panza de burro, por exemplo, ou en inglés son Sally Rooney.
En termos xerais coido que a literatura sempre estará presente e agardo que algo así tamén lle pase ao teatro. A humanidade sempre precisa das ficcións, para entender o mundo, para asombrarse, para distraerse, para coñecer outras realidades, ou para dialogar con unha propia. Se ben é certo que a oferta que temos hoxe en día é tan ampla que un pode chegar a perderse, por sorte contamos con libreirxs marabillosxs que poden aconsellar e guiarnos, ou grupos de amigxs que, do mesmo xeito que nos aturan falando entusiasmadamente da última película que acabamos de ver (estou nun momento revival de películas e case non vexo series) tamén poden caer na tentación de ler connosco ou deixarse aconsellar nas lecturas. Regalemos libros, algún acabará caendo. Eu non perdo a esperanza. (…)”
Paula Carballeira, autora de E continuaremos a contar:”Ser sincera é fundamental para unha narradora”
Entrevista a Paula Carballeira en Zig-zag:
“E continuaremos a contar, de Através Editora, é un libro de lembranzas e reflexións sobre a narración oral. O ensaio estrutúrase capítulos curtos nos que a autora fala da súa experiencia como narradora oral desde 1992. A entrevista pode verse aquí.”
Manuel Rei Romeu: “Sempre en Galiza é exemplar como culminación patriótica dunha traxectoria vital, fronte a calquer tipo de posíbel manipulación”
Entrevista de Xoán Costa a Manuel Rei Romeu en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Por que di que Sempre en Galiza é a obra imprescindíbel do nacionalismo galego?
– Manuel Rei Romeu (MRR): A vontade de Castelao cando empeza a escribila é recoller a experiencia daqueles anos iniciais do nacionalismo, sobre todo cando comezou a haber práctica política organizada nos tempos da II República, e fornecer a Galiza dun legado ideolóxico clarificador e concienciador. Tiña en mente completar a obra cunha segunda parte, que ficou inconclusa a raíz da súa morte en 1950, pensando sempre nuns “herdeiros políticos” nacionalistas e nese ideal de servizo ao pobo. Imprescindíbel é, en definitiva, porque así o recibiu e considerou o nacionalismo galego xurdido a mediados da década de sesenta do século pasado e así seguimos a consideralo.
– ND: Que relación hai entre a obra e a traxectoria vital de Castelao?
– MRR: A súa redacción está intimamente ligada a unha época determinada, é produto dunha etapa de activismo político nacionalista que se inicia coa fundación do Partido Galeguista. A maiores, acrisola o aval anterior do home artista comprometido que participa desde o inicio na fundación deste movemento a través das Irmandades da Fala. Ao mesmo tempo, o Sempre en Galiza é exemplar e inequívoco como vontade de ser, como resultado final ou culminación patriótica dunha traxectoria vital, fronte a calquer tipo de posíbel manipulación.
– ND: Cais son esas necesidades e quen son os destinatarios?
– MRR: Como vimos indicando, é complexa a redacción do Sempre en Galiza; obedece a circunstancias cambiantes e a estados de ánimo ou expectativas ben diferentes, tanto antes como despois da Guerra. Como pasa con calquer obra, se queremos entendela na súa xusta medida, temos que contextualizala como é debido. Ás veces hai que esculcar entre liñas para ver a quen van dirixidas as mensaxes e con que intención se dirixen. E podemos encontrar desde destinatarios “circunstanciais”, como son as chamadas forzas do internacionalismo proletario, galegos antifascistas, até destinatarios “máis transcendentais” como son os todos os galegos de boa vontade.
– ND: Cal sería a intención última do Sempre en Galiza?
– MRR: Aínda a costa de incorrer en simplificación excesiva, a intención última é recoñecérmonos como galegos e exercermos como tais, sendo conscientes de que Galiza é una nación con dereito a gobernarse conforme aos seus intereses e a decidir libremente o seu futuro (dereito de autodeterminación).”
Carme Fernández Pérez-Sanjulián: “Esta colaboración quere ser, sobre todo, un convite á lectura de Arredor de si”
Entrevista de Xoán Costa a Carme Fernández Pérez-Sanjulián en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Arredor de si foi interpretada tradicionalmente como a crónica da formación e experiencia intelectual do grupo Nós. Aínda é así?
– Carme Fernández Pérez-Sanjulián (CFPS): Así é pois é ben sabido que unha parte dos seus contemporáneos se viron reflectidos nesta novela (lembremos apenas “Nós, os inadaptados” de Vicente Risco ou artigos desta época de Carvalho Calero, por exemplo, na revista Nós), ao se recoñeceren na demorada descrición do proceso de desvelamento daquela realidade cultural, social e política que, estando diante deles, lles era absolutamente descoñecida.
– ND: Que outras leituras pode ofrecer?
– CFPS: Para alén de certos elementos ideolóxicos e de referencias estritamente epocais, da man do protagonista da obra asistimos a un proceso de reflexión e análise que nos obriga a reflectir sobre que é o que define unha identidade nacional. Creo que isto é o que fai que esta obra conserve a súa vixencia e siga a provocar o interese do público lector.
– ND: No seu traballo vostede di que “á hora de lermos Arredor de si salta á vista o diálogo que esta obra establece coa produción dos autores da denominada xeración do 98″ Como é ese diálogo?
– CFPS: Hai unha parte do discurso da xeración do 98 que xira arredor da elaboración teórica da idea de España como nación e das claves desa identidade española que estes autores imaxinan, entre outros referentes, a partir da evocación de Castela e a súa paisaxe. Este discurso funciona para Otero Pedrayo como un referente de oposición pois unha parte importante da súa propia construción teórica ten moito de reacción, refutación e superación daqueloutro, tal como foi sinalado pola crítica que se ocupou da novela xa na época en que foi publicada (por exemplo, en 1934, por un novísimo Carvalho Calero nas páxinas de Nós).
– ND: Crear conciencia nacional a través da obra literaria, utilizando mesmo elementos reais como símbolos, parece ser un dos obxectivos de Otero. Que elementos deste tipo están presentes en Arredor de si e como os utiliza Otero?
– CFPS: Ao igual que acontece no resto da súa narrativa, en Arredor de si Otero Pedrayo adopta a ficción literaria como un medio para a formulación do seu pensamento político, isto é, como unha ferramenta que permite asentar unha ideoloxía e difundila entre un público máis amplo que o que asiste a actos políticos ou le textos deste tipo. Neste sentido, para alén da orixinalísima construción simbólica que Otero fai a partir do mapa de Fontán, ao longo da novela vemos como se desenvolven outros temas carregados de valor identitario como, por exemplo, a utilización da familia como metonimia da nación ou da relación home-muller (Adrián Solovio-Marquesa de Portocelos) como imaxe da dialéctica eu-outro / propio-alleo; a configuración de Santiago de Compostela como centro simbólico da Galiza etc.
– ND: Finalmente, quen era o público destinatario da obra de Otero?
– CFPS: Na altura de 1930, o público destinatario da obra de Otero Pedrayo era unha elite ilustrada, xa non tan limitada como a do século XIX que lía as producións de Rosalía, Curros ou Pondal, mais aínda reducida por moito que, xustamente, este fose un dos aspectos máis insistentemente traballados polo grupo galeguista.
– ND: Existe hoxe ese público?
– CFPS: Por máis que a situación actual non sexa, nin de lonxe, a ideal, o público lector da obra de Otero ampliouse moito. Supoño que podemos pensar que nesta situación inflúe o ensino, a difusión do libro en galego e, por suposto, toda a actividade de dinamización e normalización da lingua e da cultura galegas desenvolvida desde todos os ámbitos sociais. Con todo, é importante subliñar que, aínda que estamos a falar dun dos escritores valorados como centrais da nosa literatura, a obra de Ramón Otero Pedrayo non é suficientemente lida polo cal esta colaboración miña quere ser, sobre todo, un convite á lectura de Arredor de si.”
