Arquivo da categoría: Lingua
Carballo: 35 anos de autonomía: Como nos foi? Fagamos contas, con Marta Dacosta, Marcos Maceira e Nel Vidal
Xosé Manuel Sánchez Rei: “O galego popular presenta unha hibridación alarmante”
Entrevista
de Manuel Vilas a Xosé Manuel Sánchez Rei en Galicia Confidencial:
“(…) – Galicia Confidencial (GC): Que motivos os levaron a decidir publicar un libro [Modelos de lingua e compromiso] que reflexiona sobre a calidade do idioma e a súa normalización?
– Xosé Manuel Sánchez Rei (XMSR): Ben, é unha moi boa pregunta porque demanda ser respondida de varias formas. En primeiro lugar, o libro nace da necesidade de subliñar, contra o que parecen pensar algunhas persoas, que non pode haber unha normalización real da lingua partindo dun modelo hibridizado ou barbarizado a respecto do español, pois esa mestura en si propia supón unha das principais ameazas para a sobrevivencia do galego, xunto á substitución, que é a outra cara da medalla da desaparición do idioma. En segundo lugar, no marco do sempre necesario debate científico-académico, as autoras e autores desta obra propomos outra visión do que debe ser obxecto de promoción da lingua para a súa normalización, xa que non acreditamos en que facendo uso dunha variedade fortemente erosionada se contribúa nin para a recuperación externa do galego (no uso social) nin para a interna (a limpeza de elementos foráneos desnecesarios, adoito provenientes do español). E en terceiro lugar, trátase de devolver ao pobo galego, que ten e tivo o honroso mérito de conservar o idioma, a súa propia lingua destonada na medida do posíbel de hibridacións que só a danan e asentado na tradición galego-portuguesa. Obviamente, en todo este proceso, muda o grao de responsabilidades: corresponde ás persoas con proxección pública (políticos, xornalistas, autoridades académicas, profesorado, investigadores da lingua etc.) daren exemplo cunha boa praxe pública da lingua; non se pode exixir a quen que non tivo a oportunidade de estudar galego que o utilice na súa vida diaria como o debe facer unha persoa neses ámbitos públicos. (…)
– GC: Como pode influír a introducion do portugués como optativa no ensino medio na visión que os mozos teñen da lingua?
– XSMR: O pobo galego está nunhas óptimas condicións para se aproveitar da proxección internacional da súa propia lingua, chamada “portugués” fóra da Galiza; por iso, cunha boa didáctica e unha adecuada praxe do ensino da norma portuguesa, penso que a mocidade podería mellorar a súa percepción do galego se soubese a poderosa axuda que pode ser ter plena consciencia de que o galego é falado por máis de 200 millóns de persoas no mundo.
– GC: Por que consideran que a calidade do galego está vencellada coa súa popularización? Un galego máis culto e menos ‘popular’ limitaría ou axudaría a sua adopción polos máis novos?
– XSMR: As autoras e os autores do libro somos da opinión que a expansión social do galego a través da súa recuperación de usos se acha intimamente unidade a un modelo de lingua digno, xa que dificilemente se pode normalizar unha variedade fortemente influída polo español. Ao mesmo tempo, a lingua debe contar con varios rexistros para ser empregada en contextos ben diferentes e aí teñen cabida tando as variedades máis formais canto as máis populares. Mais ao falarmos de tipos de galego máis populares non estamos a nos referir a variedades coloquiais grandemente interferidas polo español, mais a rexistros populares, claro, aínda que destonados de formas tiradas do castelán. Pode haber unha lingua máis popular que a do cancioneiro anónimo tradicional? Pois ben, xa no século XIX os eruditos que se dedicaron á súa compilación, como Saco Arce ou Pérez Ballesteros, eran plenamente conscientes de que os cantos tradicionais tiñan algúns elementos bárbaros, normalmente lexicais, e ocupáronse moi ben de, nas súas posibilidades, os identificaren. (…)”
Compostela: XXIV Xornadas de Lingua e Literatura
Isidro Novo: “Moitas palabras en uso non están recollidas en ningún dicionario”
Entrevista
de Carme Vidal a Isidro Novo en Sermos Galiza:
“O escritor Isidro Novo é o autor de Palabras con memoria, a nova sección da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) que Sermos Galiza comeza a publicar no seu número 140.
– Sermos Galiza (SG): Cando comezou a súa procura de palabras sen catalogar?
– Isidro Novo (IN): Foi no 2007 cando llo comentei a Cesáreo Sánchez Iglesias e botamos a andar o proxecto. Parecíame que había palabras que eu escoitaba a cotío e non estaban ningún dicionario dos que manexaba. Da inmensa maioría das 1260 entradas recollidas -palabras e tamén algunha expresión- podemos dicir que só unhas 40 parecen a tal altura en algún dicionario. Buscaba precisamente iso, rexistrar palabras que non estiveran reflectidas en ningún dicionario.
– SG: Como explica que sexan tantas as palabras que quedan fóra dos dicionarios?
– IN: As persoas que fan os dicionarios elixen entre as propostas dialectais aquelas que consideran máis determinantes e obvian as demais, creo que iso inflúe, mais non o teño moi claro. Sorpréndeme que hai palabras nas rúas de xente que fala galego e non están rexistradas.
– SG: Entre as palabras que non se recollen, detectou algún grupo en especial? algún campo semántico singular?
– IN: Moitas palabras relacionadas cos froitos ou con elementos relacionados coas colleitas e o agro non están recollidos. Mesmo na Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (AELG) abrimos unha sección que se chama “A verde”, relacionada coa nosa labranza. Aparecen, poño por caso, castes de mazás ou peras que non están no dicionario.
– SG: Como chegan a vostede esas palabras? Cal é o proceso de recollida?
– IN: Abrimos o correo palabra.con.memoria@aelg.org para recibir aportacións da xente mais a maior parte proveñen do trato persoal. Mesmo hai xente que se achega pola rúa e me ofrece novas palabras. Eu responsabilizo a persoa que a manda cando se publican, é dicir, aparece o seu nome alí e tamén a zona onde se escoitou. Á xente gústalle que se lle recoñeza o ter recollido a palabra.
– SG: Como vai ser a sección que publicará a partir de agora no semanario Sermos Galiza?
– IN: Ao decidir publicar a sección no semanario estiven fozando coas palabras e pensei que por campos semánticos podería ser moi formal. Optei por escoller unha palabra vínculo e publicar canda outras relacionadas con ela. Unha entrega da vaca, o pan, o viño… ese vínculo relaciona con cinco ou seis palabras que son as publicadas.
– SG: Coida que o seu traballo pode conducir a que, no futuro, esas palabras sexan recollidas nalgún dos dicionarios?
– IN: Quen se dedica a recoller palabras ten como fin rescatalas e que se volvan usar. Gustaríame que foran recollidas mais a min éncheme de satisfacción poñelas de novo en circulación e que non se esquezan. Este traballo pode contribuír a que os dicionarios glosen palabras que non empregaban. Ogallá que a xente que fai os dicionarios se convenza e as inclúa. A riqueza do noso vocabulario é inmensa.
– SG: Algunha palabra que lle chamase poderosamente a atención?
– IN: Pois, poño por caso, xa varias da primeira entrega como por exemplo aguch! Que é o termo que se empregaba para animar as vacas a beber.
– SG: Cómpre lembrar a súa condición de escritor que procura palabras. A riqueza léxica reflíctese na literatura ou tamén neste ámbito se está a recortar o número en uso?
– IN: Eu procuro coidar o léxico, encántanme as palabras e a toponimia e á hora de escribir tamén emprego algunha palabra que non está nos dicionarios convencionais, mais que os lectores sexan quen de interpretar porque, ao meu ver, é unha maneira de enriquecemento. Certamente, na literatura empréganse poucas palabras e iso é unha pena. Vai moito por modas tanto nas palabras como nos propios xéneros literarios. O sistema móvese así mais eu considero que as palabras están aí para se usar e non debemos deixalas enferruxar.”
Compostela: presentación de Modelos de lingua e compromiso
Xosé Manuel Sánchez Rei: “Parece que o galego é a única lingua do mundo que non ten dereito a un estándar culto”
Entrevista de Montse Dopico a Xosé Manuel Sánchez Rei en Praza:
“O profesor titular na Área de Filoloxía Galega e Portuguesa da Universidade da Coruña Xosé Manuel Sánchez Rei é o coordinador do libro Modelos de lingua e compromiso (Baía Edicións), que se presenta na Libraría Pedreira de Compostela o vindeiro 14 de abril. A obra dá acubillo a traballos realizados polos profesoras e profesores da Facultade de Filoloxía da UdC Goretti Sanmartín, Laura Tato, Manuel Ferreiro, Xosé Ramón Freixeiro Mato e o propio Sánchez Rei, integrantes, asemade, do Grupo de Investigación Lingüística e Literaria Galega da Universidade coruñesa. Na publicación, os expertos defenden que “dificilmente se pode pensar nunha restauración social da lingua cando o que se pretende restaurar está fortemente erosionado polo español, cando se confunde autenticidade idiomática soamente con variedades coloquiais ou cando se parece tolerar con certa normalidade, mesmo en ámbitos académicos, inquietantes doses de hibridación con aquela lingua”.
– Praza (P): Hai compromiso dabondo pola calidade da lingua galega?
– Xosé Manuel Sánchez Rei (XMSR): Non se lle pode pedir o mesmo a unha persoa que non puido falar galego ou a quen lle foi prohibido ou que non tivo acceso a el que a un profesor da Universidade ou un profesor de ensino medio… Ou mesmo aos políticos, que teñen entre unha das súas principais encomendas, segundo o Estatuto, a de velaren pola saúde, calidade e proxección social da lingua. Pensamos que hai que facer ver que as autoridades políticas, académicas e instucionais teñen un primeiro grao de responsabilidade en que a lingua se promocione cunha certa calidade lingüística. Non coñezo ningún país normal no noso ámbito onde os poderes políticos ou académicos fagan gabanza de que non falan ben o seu idioma ou de que o falan mal. E tampouco coñezo ningunha serie de televisión neses países onde os propios personaxes fagan un uso inadecuado da lingua, como pasa aquí con programas como A Casa da Conexa, que é un verdadeiro esperpento para o galego. Hai dous niveis: a responsabilidade que teñen os políticos e os poderes públicos e logo a sociedade, que debe, na medida do posible, empregar a lingua da mellor maneira posible. (…)
– P: Como pode desaparecer [a lingua galega]?
– XMSR: Pode desaparecer a través de dúas vías: a primeira a través da confluencia co español, porque se cada vez o galego é máis español e menos galego, acabará sendo un dialecto español con catro cousas folclóricas; e a segunda por substitución, cando en vez de galego se fale español. Conflúese tanto co español que hai veces que escoitamos algún político e temos dúbidas de en que lingua está a falar.
– P: Reivindica que hai que atender á tradición galego-portuguesa.
– XMSR: Son dos que pensa, como o resto de compañeiros que participan no libro, que o galego ten o mundo aberto grazas ao portugués. Non hai nada polo que desaproveitar esa tradición galego-portuguesa e xa dicía Dieste que unha palabra galega no medio do portugués é como unha pinga de auga no medio dunha cunca de auga. É o mesmo. Para ter unha lingua de calidade debemos acudir a esta tradición galego-portuguesa, que non está moi lonxe de como fala a nosa xente. Todos coñecemos xente que ten expresións totalmente galego-portuguesas, pero que se van utilizando cada vez menos. Debemos conectar con esa fala auténtica, popular e enxebre e defender esa unidade básica dialectal entre galego e portugués. É de tolos non aproveitar ese gran recurso. Xa o quererían para eles os cataláns! (…)”
Carballo: actividades de abril e maio na Biblioteca Rego da Balsa
Compostela: presentación de Quem fala a minha língua? Vol. 2
Bos Aires: Na diáspora tamén Queremos Galego, videoconferencia con Henrique Monteagudo
O
sábado 28 de febreiro, ás 18:00 horas, na Biblioteca Galega de Bos Aires “Antonio Pérez-Prado”, ubicada no primeiro andar de Chacabuco 955, do barrio de San Telmo, a Federación de Asociacións Galegas da República Arxentina convida á comunidade a participar nunha videoconferencia co secretario da Real Academia Galega, Henrique Monteagudo, con quen se analizará a problemática que existe hoxe co ensino do galego.
Desta convocatoria, denominada “Na diáspora tamén QUEREMOS GALEGO!”, participan os distintos grupos de idioma da colectividade que habitualmente dedican o seu labor a difundir as bondades da lingua. Ademais das autoridades da Federación, estarán os representantes de Lectores Galegos en Bos Aires, Herbas de Prata e O Terzo da Fala, entre outras organizacións que defenden a lingua galega e que expresaron a súa solidariedade coa masiva marcha que se realizou o pasado 8 de febreiro en Santiago de Compostela.”
