O
xoves 2 de marzo, a partir das 12:00 horas, no salón de actos do IES Pazo da Mercé, nas Neves, terá lugar un acto de homenaxe a Evaristo de Sela por mor do centenario do seu nacemento. Vítima da represión franquista, Evaristo destaca por ser o tradutor ao noso idioma de obras moi importantes da literatura grega antiga, como a Ilíada e a Odisea, ou a primeira Filípica de Demóstenes, así como tamén de poetas modernos como Kavafis ou os Premios Nobel Elytis ou Seferis, entre outros. Tamén ten obra poética propia, en bo grao recollida nas publicacións Amar, 1945, e Versos de preso e outras rimas, 2007.
En dito acto de celebración do centenario van participar distintas persoas vencelladas dalgún xeito coa vida e obra de Evaristo de Sela, como a súa filla e tamén poeta Stella Maris González, o presidente da Asociación Cultural de Sela Agapito Valado, o helenista José Francisco González… Tamén haberá lectura dalgúns textos e estrearase ad hoc unha composición musical a partir dun poema de Evaristo. Tamén se inaugurará unha pequena exposición de láminas cunha escolma da obra do autor, elaboradas polo alumnado do centro.
Recentemente, Manuel Cabada Castro publicou en Atlántico Diario este artigo sobre o autor.
Bases do Premio de Tradución Plácido Castro 16ª edición
“A
Fundación Plácido Castro da que forman parte os concellos de Corcubión, Cambados e Vilagarcía de Arousa, a Asociación de Tradutores Galegos e o IGADI (Instituto Galego de Análise e Documentación Internacional), convoca o Premio Plácido Castro de Tradución destinado a promover versións en lingua galega das grandes obras da literatura universal, con especial atención á súa presenza en Internet e as traducións para o galego de obras doutras linguas. Lémbrase, deste xeito, a figura de Plácido Castro, humanista, liberal, cosmopolita, símbolo da universalidade do nacionalismo galego que quixo estimular coas súas traducións a recuperación explícita da nosa identidade.
Poderán participar na convocatoria da décimo quinta edición do Premio Plácido Castro de Tradución todas as persoas que envíen algunha obra traducida ao galego para ser incluída na biblioteca virtual http://tradutoresgalegos.com/bivir.html, mesmo se xa foron editadas con anterioridade en formato papel. As obras deberán necesariamente estar libres de dereitos e pertencer ao dominio público no momento en que sexan enviadas a Bivir. Tamén poderán concorrer aquelas obras editadas en formato papel e non publicadas en bivir.com que sexan remitidas polos seus autores á Fundación a efectos de participar no premio.
Asemade poderán concorrer as traducións para o galego de obras publicadas orixinariamente noutras linguas
As obras que concorran ao premio enviaranse á sede da secretaría da Fundación Plácido Castro: IGADI (Instituto Galego de Análise e Documentación Internacional) Centro Cívico Sur, rúa Luís Braille, 40, 36003 Pontevedra ou por correo electrónico a info@tradutoresgalegos.com, antes do 1 de maio de 2017.
O xurado do Premio estará composto por cinco persoas representantes de cada unha das seguintes institucións: Fundación Plácido Castro, Asociación de Tradutores Galegos (ATG), Real Academia Galega, Facultade de Filoloxía e Tradución da Universidade de Vigo e Administración Autonómica. Actuará como secretario con voz e sen voto unha persoa en representación do IGADI.
O xurado terá en conta fundamentalmente os seguintes criterios: corrección lingüística e ortotipográfica, calidade da versión, criterios de lectura e interpretación do orixinal, relevancia da obra nas culturas de orixe e chegada e adaptación ao destinatario.
O xurado dará a coñecer de inmediato a identidade da persoa premiada e fará públicas as razóns nas que se fundou para a concesión do premio.
O premio consistirá nun diploma acreditativo e unha peza escultórica deseñada expresamente para o concurso, obra de Xaquín Chaves.
A entrega do Premio terá lugar no lugar e data que sinale a Fundación Plácido Castro.”
“O cuarto de Rosa Enríquez”
Artigo
de Rosa Enríquez para A Sega:
“Non son nai. Endexamais quixen selo e estou ben contenta. Non ter fillas que educar permitiume manter a liberdade da que podía gozar, máis ou menos, aos vinte anos. Haberá quen moralice con isto e considere que son egoísta. Sono realmente? Eu non o vexo así en absoluto, e, francamente, éme indiferente o que se comente a respecto deste particular. Como diría Despentes, non escribo para nais abnegadas, nin para todas esas que, en xeral, fan, ou fixeron, o que se agardaba delas. Respecto o seu lugar, pero eu non estou aí nin tampouco non quero estalo. Prefiro non facer oposicións entre normal e raro, para, no seu lugar, contrapoñer frecuente a escaso, aínda que, a día de hoxe, talvez xa non sexamos tan poucas as mulleres que non contemplamos a maternidade como algo determinante para “realizarnos” nesta vida. O feito de representar o que a sociedade posmoderna define como “single”, con certos hábitos burgueses dos que me resulta difícil substraerme, e, sinceramente, tampouco teño gran interese en facelo, entre outras cousas porque me permiten desfrutar do cinema, da fotografía, alén doutras moitas manifestacións estéticas, xerou en min un proceso de autodeterminación emocional que se foi facendo máis e máis forte co paso dos anos. É esta especie de “autarquía” na que vivo a que maior pracer me dispensa. Daquela, máis que un espazo físico -ese cuarto propio tan necesario, certo é, non só para escribir mais para ler e pensar-, creo que conquistei un territorio mental, libre de colonización, que me custou moitos anos conseguir. Esta imaxe que vedes é unha materialización parcial do sitio no que escribo os artigos, mais tamén podo desfrutar da devandita “autarquía” en espazos públicos, que son ben máis estimulantes para min. Refírome, por exemplo, á biblioteca do instituto no que traballo, que, en certo xeito, deveu para min ese cuarto impropio, pero suxerente, no que ler o que me apetece nas horas libres. Fáiseme agradábel comprobar que hai máis persoas alí que tamén len e que son moi novas. Leña verde a piques de florecer e deixar pegada, ou así me gusta pensalo a min. Tamén leo no bus, no tren e na casa de miña nai ou dalgunha amiga que me convida a durmir de cando en vez. O feito de aprender, ese intre no que “descubro” algo que ignoraba, ten para min a categoría de “acontecemento”. Por suposto é este un “acontecemento” modesto, na medida en que non ha provocar mudanzas relevantes na vida dos demais. Tal pretensión sería ridícula pola miña parte, malia ter moi presente que este tipo de revolucións internas son as que propiciarán outras máis importantes que favorezan a vida da comunidade. No entanto, mentres esta concienciación colectiva non se produza, sei que aprender me facilitará o acceso á unha felicidade distinta da que me venderon case todas as persoas que coñecín en todos os lugares aos que acudín. Refírome a unha felicidade moi simple que, finalmente, aprendín a valorar e que eu asocio coa liberdade. Non son nai por vontade propia. Non estou casada porque non quixen. Non escribo poemas dende hai meses porque non me apetece. Leo, fundamentalmente. Vou ao cine todas as semanas. E amo a xente que sabe amarme. Á que non, éme indiferente. Teño claro, por tanto, que amar en liberdade é o único cuarto propio que pode interesarme neste momento.”
II Concurso Premio de relatos curtos O cabaleiro das cunchas
A Coruña: presentación de Rapsodia en negro, de Jidi Majia
Pilar García Negro: “Para os poderes hoxe dominantes, en coñecéndoa ben, Rosalía é intragábel”
Entrevista 
de María Obelleiro a Pilar García Negro en Sermos Galiza:
“Profesora da UDC, autora de numerosas obras ensaísticas e de investigación e colaboradora de Sermos Galiza, Pilar García Negro (Lugo, 1953) vén de ser recoñecida pola AELG co premio Escritora na súa Terra, que recibirá en Lugo no mes de xuño. Conversamos con ela no Sermos Galiza 235, á venda xa na loxa e nos quiosques, sobre literatura galega e feminismo, sociolingüística ou didáctica. Eis un avanzo da entrevista.
– Sermos Galiza (SG): Non resulta común que se premie unha escritora pola súa traxectoria no xénero do ensaio e da investigación.
– Pilar García Negro (PGN): Segundo me dixeron, a AELG deu a valer esta modalidade literaria, acompañada da condición feminina, e tamén co valor concedido a unha vontade continuada de moitos anos por socializar o valor irrenunciábel da lingua de noso, non só no ensino, senón abrindo o abano da forma máis ampla posíbel. O ensaio, na tradición literaria galega, é importantísimo e non por causalidade, xustamente porque nacemos, en toda a historia contemporánea, tendo que explicarnos, tendo que defender que somos unha patria e unha nación con dereito á permanencia no mundo e na humanidade. Por tanto, aí hai unha carga didáctica, discursiva, apoloxética, xa desde Rosalía de Castro, nos ensaios que anteceden as dúas obras maiores, Cantares e Follas novas, e esta vontade ten a ver cunha proclama da nosa propia existencia e da necesidade de evidenciala tanto para dentro como para fóra. Non é de estrañar, por estas razóns históricas, que exista toda unha continuidade, xa con moito afán alentada na literatura do primeiro terzo do s. XX e con presenza renacida a partir dos 60. Ora, eu non son máis que unha peza dun mosaico que debe medrar…
– SG: Cal é a situación do ensaio? Cando menos a nivel certames e de edición non semella ter demasiada difusión.
– PGN: Hoxe partimos dunha situación bastante confusa. En xeral, hai unha determinación do capitalismo globalizado en que se desestimen por enteiro as humanidades e se concebe a literatura como algo inútil ou ornamental, non sendo a dos intelectuais orgánicos e comercialmente rendíbeis. No noso caso, isto dobremente determinado ou condicionado polo imperio do español co auxiliar do inglés. Por tanto, nese esquema, nós, galegos e galegas, con vontade de permanencia e de normalización da nosa lingua e exteriorización da nosa cultura, pintariamos moi pouco ou mesmo nada. Mais hai un outro factor, unha pulsión nos últimos tempos moi forte de individualismo, de presenza pública, de ver o nome impreso, haxa algo que dicer ou non. Aí o ensaio pode resentirse aínda máis porque, por ruín que sexa, precisa dun traballo previo de documentación, de consulta bibliográfica e, desde logo, de coñecemento de todas as fontes relevantes realmente excelsas que ten a nosa tradición literaria. Dáme a impresión de que nunha parte grande da chamada literatura de creación actual galega hai unha grande ignorancia da historia literaria, que é explosivamente boa e valiosísima, hai un descoñecemento grande desa tradición. Insisto, non xulgo, é a miña impresión. Hoxe non está de moda o ensaio, que é pensamento, discurso reflexivo, oferta de elementos para un debate, interpretación, e risco nesa interpretación. E iso non interesa porque hoxe é o que se impón, nunha forma omnímoda, é ese pensamento único de que se falaba hai tempo. (…)
[A íntegra da entrevista aparace no Sermos Galiza 235, disponíbel nos pontos de venda habituais e tamén aquí.]
O Día de Rosalía de Castro no Diario Cultural
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
““Hai unha filantropía galega que está por estudar e é grandiosa”. #DiaDeRosalía. Cumpriría 180 anos. O seu monumento 100. Del fálanos Miguel Anxo Seixas. Conversamos tamén con Anxo Angueira, presidente da Fundacion Rosalia De Castro e con Cesáreo Sánchez, presidente da Asociación de Escritoras-es Lingua Galega. #RosaliaTe”
“Rosalía é quen é porque nada galego lle foi alleo e nada humano lle foi alleo”
Conversa
en La Voz de Galicia con Anxo Angueira, Pilar García Negro e Dores Tembrás (foto de Merce Ares):
“Mañá de sol na Casa da Matanza, a apenas unhas horas da celebración do Día de Rosalía de Castro, 24 de febreiro, no que se cumpren 180 anos do seu nacemento. Alí, no corazón de Padrón e de Galicia, xúntanse o investigador e director da casa-museo da escritora, Anxo Angueira, a profesora e ensaísta Pilar García Negro e a poeta e editora Dores Tembrás, tres voces moi diversas que profundaron no estudo da obra e da vida da autora de Cantares gallegos. Non hai dúbidas hoxe na sociedade galega sobre a perfecta vixencia do seu legado, que os tres acreditan sen matices. «Hai todo un rebumbio, un remuíño de actividades, de festexo, nos máis diferentes ámbitos… Xa non é o día, é a semana, é o mes de Rosalía. Rosalía está moi viva, plenamente vixente. Vixente como emblema nacional que é e tamén en canto ao seu perfil literario», confirma Angueira con entusiasmo. É a escritora galega por antonomasia, a que inaugura a literatura galega contemporánea e asemade é a escritora galega universal por excelencia, terza García Negro, quen máis aló diso ofrece unha explicación moi sinxela e elocuente: «Rosalía é quen é porque nada galego lle foi alleo e nada humano lle foi alleo».
Iso son razóns, pero aínda así sorprende o seu impacto iconográfico, a súa adopción pola xuventude, dun rostro doutro tempo, incluso nesa revisión pop atribuíble ao xa universal deseño das camisetas de Rei Zentolo, que tanto evoca ao toque Warhol. «As novas xeracións seguen a reclamala como un icono», sinala Tembrás, que visita con moita frecuencia centros de ensino e comproba sempre como os rapaces botan man dela cando se lles require polo nome dun poeta. Vai máis lonxe do popular, di, de que saia nos libros de texto, de que sexa unha figura fundamental que representa o canon, do seu peso fundacional. Tembrás fala da forza asombrosa da súa voz poética, «actualísima», que move aos mozos, e que non ten que ver con lecturas críticas ou históricas: «Hai algo que me segue fascinando, que é que poetas novísimos, adolescentes, continúan reivindicando a súa figura nos seus poemarios, cítana, dedícanlle os seus versos».
«A súa obra -enxalza García Negro- é unha interpelación constante ao ser galego, ao dereito a existirmos, a un patriotismo galego firmísimo do que non dimitiu endexamais». A modernidade radical de Rosalía -entonces unha novidade absoluta- pódese ver, anota, nesa escolla da muller como suxeito protagónico: o feminismo é un grande principio organizador de toda a súa obra, na que denuncia o sexismo e a cousificación das mulleres. Pero tamén hai unha defensa do dereito e da dignidade do traballo e un avanzado pensamento sociomoral, como a súa clarísima denuncia e enfrontamento cos poderes eclesiásticos e civís, a súa heterodoxia relixiosa… «Todo isto rebenta de actualidade -clama a profesora, reputada especialista na obra de Rosalía- porque son expedientes non só que continúan vivos senón que para a Galiza actual son grandes preguntas e grandes necesidades que temos aínda». Agora ben, esa socialización de Rosalía, esa adopción pop, non é sinónimo de coñecemento, é unha impregnación que ten de positivo una ligazón afectiva e a consideración de que é o grande símbolo galego unitivo, admite García Negro, pero que, matiza, «se houbese unha lectura profunda da súa obra a conciencia galega teríase disparado».
O seu perfil subversivo continuou, permanece, abonda Angueira. «Xa sabemos que o poder pode utilizar os emblemas edulcorados. Pero nunca houbo unha desconexión entre o pobo e a figura de Rosalía. Unha muller que bebeu do pobo, que retratou o pobo, e na que o pobo se viu retratado. É unha figura adaptable, moderna, e que aínda coñecerá moitas actualizacións, algo que non lle pasa a Castelao ou a Cela ou a Pardo Bazán, que representan outras cousas moi distintas para o imaxinario galego».
A carga revolucionaria, transgresora, patriótica, feminista de Rosalía, di García Negro, «tampouco casa cos poderes dominantes hoxe, que capturan o símbolo no seu propio beneficio, nunha versión anestesiada», censura. (…)”
Francisco Castro: “A Xunta de Galicia faría un gran favor se decidise que o Día das Letras Galegas fose un día de festa pero laboral”
Entrevista
a Francisco Castro en Novas do Eixo Atlántico:
“(…) – Novas do Eixo Atlántico (NEE): Máis dun 37% da poboación di que non leu ningún libro no último ano. Porén semella que as letras galegas viven unha época dourada, xa que se están publicando títulos fantásticos, entre as que figuran as súas obras, e as de outras autoras. Como podemos explicar esta dicotomía curiosa?
– Francisco Castro (FC): É unha traxedia que teñamos unha produción cultural das artes escénicas, da música e da literatura, de tan altísimo nivel e que a sociedade galega en xeral viva de costas. Un abre o twitter e ve xente celebrando que Amancio Ortega sexa un dos máis ricos do mundo, como se iso nos beneficiara aos cidadáns normais e correntes. Sen embargo, non damos presumido dos nosos creadores e creadoras, que no caso concreto da literatura están facendo unha literatura de moi alto nivel con recoñecementos internacionais moi potentes e cunha presencia moi forte noutras latitudes lingüísticas. O problema é que temos uns índices de lectura moi baixos e unha absoluta despreocupación política por esta cuestión. Non está na axenda política a cuestión cultural e moito menos a lectura. Queda moi bonito en campaña electoral; todos os partidos de todo o espectro político tócannos aos escritores e editores para que quedemos ben na foto. Pero despois non están para nós. Agás algunha política amiga miña, xa retirada, de enorme cultura e intelixencia, en xeral a clase política é especialmente inculta, polo tanto non teñen o libro como un dos seus intereses. (…)
– NEE: Por que considera negativo para a cultura galega o feito de que o Día das Letras Galegas sexa festivo?
– FC: Penso que desactiva a mobilización. No Día das Letras Galegas só hai un gran beneficiado do feito de que sexa festivo, que son as axencias de viaxes, que teñen un paquete marabilloso que se chama “Día de las letras gallegas”. Ao ser festivo, pillarnos en primavera e dado o moito que traballamos, é un convite a coller o coche e marchar á praia ou o monte, non para gravitar e organizarnos socialmente nunha festa arredor do libro.
Coma sempre, o modelo é o Sant Jordi Catalán, onda toda a sociedade o ten como un gran día, un día laboral, pero no que hai que destinar parte das enerxías e do tempo ao mundo do libro e do libro en catalán. Creo que a Xunta de Galicia faríanos un gran favor, xa non as editoriais ou os libreiros, senón ao país enteiro, decidindo que sexa un día de festa pero laboral.
– NEE: Precisamente o Día das Letras Galegas deste ano está dedicado a Carlos Casares, que foi director de Galaxia de 1986 a 2002. Como conmemora a editorial este acontecemento tan relevante?
– FC: O Día das Letras Galegas é crucial para as editoriais e todos facemos un esforzo terrible, no sentido positivo de actualizar as obras e sacar produtos interesantes. Obviamente cando o ano pasado recibimos a nova de que o 2017 sería para Carlos Casares a nosa ledicia foi inmensa, porque ademais de ser Carlos Casares un dos autores máis importantes da literatura galega, non se entende Casares sen Galaxia, nin Galaxia sen o traballo de Carlos Casares.
Isto implica, para nós, reactualizar toda a súa obra. Ademais vaise publicar a biografía escrita por un amigo íntimo, como é Henrique Monteagudo, así como libros que recuperan textos dispersos de Carlos Casares, xa que foi un autor moi prolífico. E a día de hoxe temos xa previstas dúas campañas de animación á lectura, nas que imos mover máis de 15.000 escolares arredor de A galiña azul. Non nos chega sen máis actualizar a Casares, temos que colocalo no seu lugar de ouro dentro da literatura galega e para nós é crucial chegar aos primeiros lectores, xa que el creou a colección Árbore.
– NEE: Falando de escribir, supoño que neste ano ou no seguinte, vostede nos dará a alegría de ter nas nosas mans un libro seu…
– FC: Fun nomeado o 26 de decembro, e ese día non escribín, pero ao día seguinte si; e onte escribín tres horas. É dicir, teño moi pouco tempo, pero o pouco que teño é tamén para escribir, porque senón eu non sería eu. Levo escribindo desde os 14 anos, que a poesía foi o consolo para a tristura que sentía porque unha compañeira de clase da que eu namorei ela de min non, pero a min serviume para descubrir que a través das palabras era capaz de explicarme. Entón, neste 2017 non haberá novidade, porque toda a miña intensidade ten que estar ao servizo da editorial Galaxia, pero sen dúbida no 2018 haberá nova novela para o público adulto.”
“Concha Murguía e Oiartzun: a irmandade en estado puro”, por Xosé Estévez
Artigo
de Xosé Estévez en Sermos Galiza:
“(…) O 11 de novembro do 2000, día de San Martiño, a Irmandade de Centros Galegos de Euskadi e as Asociacións Culturais “Daniel Castelao”, de Pasaia, e a “Rosalía de Castro”, de Baracaldo, solicitamos da Deputación Foral de Guipúzcoa e do Concello de Oiartzun a celebración dunha homenaxe a Concha Murguía. Ambas Institucións responderon afirmativa e xenerosamente da man de Luis María Bandrés, deputado de Cultura, e Xabier Iragorri, alcalde de Oiartzun. Colocouse na Casa de Cultura unha fermosa placa, conforme ca monumentalidade do lugar, en galego e éuscaro, cas seguintes verbas:”Nesta casa naceu Concha Murguía Egaña (1806-1854), nai de Manuel M. Murguía, berce do nazonalismo galego”. As dúas institucións sufragaron tódolos actos e a edición dun libro da miña autoría sobre a estirpe vasca de Manuel Murguía.
Dende aquela efeméride celebramos tódolos anos por estas datas unha homenaxe a Concha Murguía. Este ano, os días 2, 3 e 4 de febreiro, interviñemos na celebración: a concelleira de cultura de Oiartzun, Iosune Cousillas, filla de Pedro Cousillas, natural de Corme, o poeta oiartzuarra Antton Kazabon, as excelentes músicas Edurne Saizar, Oaihane Mitxelena e Haizea Lekuona, o documentalista Davide Cabaleiro, a bertsolari Ainhoa Aranburu e quen isto escribe. Participaron o grupo “Lartaun”de txistularis do pobo oiartzuarra e os gaiteiros do grupo ”Trisquele” da Casa de Galicia de Donostia. Recitáronse sete poemas de Rosalía de Castro e de dous de Antton Kazabon, en galego e éuscaro. Finalmente agasallamos a Concha Murguía cuha ofrenda floral e gozamos dun excelente refrixerio, chamado “lunch” segundo os posmodernos, doado polo Concello, pois considera que aínda segue vixente o vello refrán latino: ”Primum vivere, deinde philosophare”. (…)”
