Entrevista de Antón Escuredo a Carlos Penela en Nós Diario:
“(…) O poeta vigués Carlos Penela atende Nós Diario desde Viena (Austria), cidade onde reside, para conversar sobre a súa nova obra, Trono e caléndula, pola que vén de recibir o Premio Poesía Concello de Carral. Penela adianta algúns dos segredos desta obra que non será editada até o ano que vén.
O texto realizouno a lume lento “ao longo dos últimos tres anos, coincidindo co tempo groso de pandemia e confinamento”, recoñece. O contexto, sinala, “influíu, aínda que non é un libro que trate de falar do confinamento”. De Trono e caléndula, Penela salienta, por diante de todo, a estrutura.
“Presenteino co lema de ‘Libro de horas’ ao ser unha especie de almanaque no que eu vou debullando unha serie de temas dentro da estrutura das estacións do ano, nese sentido moi simple”, apunta.
A obra conta con catro partes que se corresponden coas estacións do ano. Por cada estación van varios poemas, “moi simétricos na estrutura, no contido e na extensión tamén”, di o autor. Penela revela que nesa estrutura conta temas como o exilio, a emigración ou a superación da dor, recorrentes, por outro lado, na súa obra.
Marcado polo ritmo das estacións e polo devir do tempo, a obra gañadora respira tamén a idea da natureza como algo externo. “Aí si que se nota que se concibiu desde certa reclusión, o libro ten vontade de saír fóra. Está concibido desde interiores e fala moito do exterior. Cada unha das partes do libro vén marcada por iso e polo vocabulario da natureza, as cores, as estacións”, descobre Penela.
Sobre o ritmo, unha das peculiaridades que salienta o xurado do Premio na súa acta, o autor coincide en que o seu texto “ten moita musicalidade”. Sobre esta circunstancia comenta que esta característica “é algo que creo que se abandonou un pouco en certa poesía actual galega, mais a min interésame”.
Como ramo da obra, Penela recolle as citas de autoras e autores que lle influíron. “Está John Berger e Mark Strand, neste último, se cadra, está o sentido do libro de buscar saír da sombra de un mesmo”. (…)”
Arquivos da etiqueta: Antón Escuredo
Xosé Manuel Martínez Oca: “Un simple encontro pola rúa con alguén pode darme pé a escribir algo”
Entrevista de Antón Escuredo a Xosé Manuel Martínez Oca en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Que representa para vostede ser escollido como o autor ao que se lle dedica a homenaxe de Escritor na súa Terra por parte da AELG?
– Xosé Manuel Martínez Oca (XMMO): Por un lado é unha nova moi agradábel e por outro tampouco lle dou unha importancia excesiva. Creo que é un medio polo que AELG trata de publicitar os nomes das autoras e dos autores que forman parte da asociación. Nese aspecto non me parece mal.
– ND: O evento procurará achegar a súa traxectoria ao seu lugar de nacemento. Que importancia tivo A Estrada na súa formación como persoa e como escritor?
– XMMO: Na Estrada vivín os primeiros dez anos da miña vida polo que significou un período moi importante no meu desenvolvemento futuro como persoa. No acto da AELG procurarei explicar como foron eses anos. Precisamente agora lembrei as amizades que tiña de neno na Estrada e que espero ver no acto deste sábado. Para min, como para todo o mundo, ese período foi de formación. Nada excepcional.
– ND: Na súa traxectoria vital tiveron, daquela, máis relevancia as outras poboacións polas que pasou ao longo da súa traxectoria profesional?
– XMMO: Si, tal vez o período que vivín na cidade de Ourense entre os 11 e os 20 anos tivo máis importancia na miña integración literaria. Despois, tamén é certo, que pasei por outras cidades como Ferrol, Cee, Madrid ou Bilbo.
– ND: Ten unha gran produción literaria e unha non menor presenza en publicacións especializadas e medios de comunicación. Como entende que debería ser a relación entre literatura e prensa?
– XMMO: Desde o meu punto de vista creo que os temas culturais, así como tamén os temas literarios, deberían ter máis espazo na prensa diaria e semanal. Aínda así creo que tampouco hai que abusar.
– ND: Que temas lle soe interesar máis tratar cando se pon a escribir unha novela?
– XMMO: Botando unha ollada estes días por riba aos libros que escribín, e recoñezo que dalgúns non me lembro, noto que en gran parte deles case a idea inicial para escribir a historia náceme nunha viaxe. Despois, moitas veces, o texto non ten moita relación coa viaxe que fixen… mais é algo moi curioso.
Se cadra, cando estou de viaxe libérome un pouco da monotonía da vida diaria e podo pensar noutras cousas. En relación á temática que máis emprego, varía en cada momento. Un simple encontro pola rúa con alguén e unha conversa pode darme pé a escribir algo. Pola contra, non é a primeira vez que me paran para contarme unha historia coa idea de que a aproveite para unha novela e non me inspira para nada. A verdade é que non teño unha regra fixa.
– ND: Na súa obra Tres en raia, que publicou Baía Edicións este ano, achégase de maneira directa á experiencia da amizade. Marcáronlle as amizades da súa propia vida?
– XMMO: Si, moitísimo. Esta novela realmente parte dun feito real. Un grande amigo meu, Xaime Enríquez, que morreu de cancro de pulmón, nos seus últimos meses de vida pediunos aos amigos máis próximos que buscásemos que fora dos seus outros amigos que se perderan. Despois, a peripecia que relato xa non ten nada que ver coa realidade.
Tiven amizades que me marcaron e as súas vidas servíronme para contar con temas para varias obras. Lembro, por exemplo, a novela Todo o peso do ceo (Edicións Luís Vives, 1997) onde conto practicamente a incríbel historia dun amigo de arriba a abaixo. Con esta obra non me custou, como si me aconteceu con outras, perder unha amizade.
– ND: Podería adiantar a Nós Diario se verá a luz algunha obra nova súa os vindeiros meses?
– XMMO: Na editorial que me acaba de publicar a novela, Baía Edicións, contan cunha colección de contos miña que semella que teñen intención de publicar, ao mellor, para o ano vindeiro, non o sei de certo.
Por outro lado, estou dándolle voltas a unha novela que xa rematei e deilla a ler a un amigo do que me fío, mais non a vexo con bos ollos polo que aínda lle estou a dar voltas para ver que fago con ela.”
Anxo Baranga: “Castelao, Florencio, Rosalía ou Celso Emilio sabían que a súa obra partía da base: o pobo”
Entrevista de Antón Escuredo a Anxo Baranga en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como iniciou Córgomo a recuperación da figura de Florencio Delgado Gurriarán?
– Anxo Baranga (AB): Todo comezou grazas a Ricardo Gurriarán, que fixo a biografía de Florencio. En 1999 eu estaba cunha exposición en Santiago e descubrina. Como era posíbel que unha figura así fose de Córgomo e alí non soubésemos nada? Dous anos despois, en 2001, estaba xa co proxecto teatral Furafollas e pensamos en facer algo na aldea.
Cando lle preguntamos á veciñanza se quería lembrar a memoria do poeta, a resposta foi impresionante. Sorprendeunos a nós, á xente de Córgomo e á da propia comarca que acudiu. Florencio converteuse nun símbolo, até o punto de que as veciñas e os veciños fixeron un libro cunha escolma das súas poesías.
En 2002, continuamos a difusión na Universitat de Barcelona cunhas xornadas que duraron varios meses e en 2003 o cantautor Anxo Rei volveu á canción, logo de estar moi mal de saúde, para sacar A fronteira de cegoñas, dedicado a Florencio. Pensabamos que xa lle daban o Día das Letras Galegas e non foi así. Coido que foi mellor para seguir teimando polo seu recoñecemento. Todos estes anos creáronse unha serie de dinámicas en Valdeorras que eu agardo que continúen.
– ND: A propia poesía de Florencio revolucionou toda unha poboación
– AB: Hai moita xente con ideas, vinte e un anos tardou en agromar a semente, mais pagou a pena. Este Día das Letras Galegas sobrepasa a propia poesía de Florencio, revolucionou toda unha poboación. A de base, non os intelectuais da comarca. Ilusiona ver como se están movendo estes días as mulleres pendurando por toda a aldea os poemas de Florencio!
– ND: Houbo momentos bos e os malos nesas dinámicas?
– AB: Cada ano organizabamos as xornadas de teatro en Córgomo con moita repercusión, mesmo entre as compañías que participaban. Daquela, coincidiu que na Xunta gobernaban PSdeG e BNG e viuse con bos ollos a intención de apoialas, xunto a outras actividades na comarca, facer algo semellante ao que se fixo co Festival de Cans, no Porriño. Co cambio de Goberno e a chegada do PP, as novas políticas frustraron todo aquilo. Do apoio pasouse a estar en contra.
– ND: Foi cando comezou o proxecto de ‘En construción’.
– AB: Eu non estaba disposto a parar. Daquela estaba coa casa en Córgomo de meu pai e miña nai en construción e converteuse nunha especie de símbolo para reivindicar a Florencio e a cultura galega. Tiña o lousado moi mal e decidín arranxalo e pór no exterior a figura de Rosalía de Castro. Seguín coas imaxes de Florencio e a de Castelao, sempre acompañadas dos seus textos. Despois chegaron Celso Emilio e a representación da propia veciñanza.
O proxecto leva por nome ‘En construción’ por estar vivo. Agora quero seguir cunha liña do tempo na que se conte a historia da Galiza, desde a época castrexa até hoxe en día, e o futuro.
Estará en construción sempre. A idea é difundir figuras da literatura e doutras artes, como a música, na que estará Anxo Rei, mais sempre na base ficarán as veciñas e os veciños de Córgomo e doutros lugares que son indispensábeis para que a cultura funcione. Castelao, Florencio, Rosalía ou Celso Emilio sabían que o importante da súa obra partía da base: o pobo. Iso si, a miña filla chamoume a atención porque faltaban mulleres e xa puxemos as catro homenaxeadas coas Letras Galegas e a Sés. A idea parte dese concepto das páxinas web de estar “en construción”. Estamos construíndo a vida e tamén a Galiza.”
Marcos Calveiro: “O meu orgullo sería que alguén, despois de ler esta novela, decidise investigar sobre Curros”
Entrevista de Antón Escuredo a Marcos Calveiro en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como foi a experiencia de introducirse no mundo de persoeiros e personaxes históricos?
– Marcos Calveiro (MC): Recoñezo que foi un pouco casualidade. Estaba documentándome para outra novela que quería escribir e descubrín esa mítica e case lendaria viaxe de Curros Enríquez a Londres. Ao parecer estivo alí oito ou nove meses, aínda que non hai acordo na data en que foi nin nos motivos que tivo para realizala. Pareceume unha idea bastante atractiva e pregunteime que estaría a facer alí.
Comecei a darlle voltas á idea e Holmes apareceu despois indagando na actualidade dese momento nese país. Era o período vitoriano e pensei que podía estar en Londres buscando acontecementos e o detective por antonomasia nese mesmo período era Holmes. Eu son seguidor das súas novelas e hai moi pouca información mais hai constancia de que Conan Doyle nalgunha das súas obras falaba de que na súa adolescencia viviu perto do British Museum, lugar que visitaba para estudar as ciencias que lle interesaban. Ese foi o nexo que atopei para que se encontraran. Un Holmes adolescente investigando cun Curros de 20 anos… así naceu a idea.
Logo a relación con Karl Marx veu por adoitar escribir na sala circular desa institución. Naquel momento estaba redactando a segunda parte d’O Capital que se publicaría postumamente e tiven a idea de pensar que llo roubaban e desa maneira coñécense os tres. A ocorrencia pareceume divertida e paseino moi ben escribíndoa.
Igual senta mal a algún ortodoxo de Curros mais coido que o meu retrato quedou ben. As súas opinións políticas posteriores están recollidas no libro, cando discute con Marx sobre política. Tirei moito da súa poesía e da súa obra para metelo na novela, pensando que chegará a un público adolescente que estuda un Curros en Literatura Galega en branco e negro, algo que lle queda lonxe. É unha forma de achegarse a un autor clásico da nosa historia de maneira atractiva.
– ND: Conta con que a lectora ou o lector teña información previa dos protagonistas da novela?
– MC: Nas miñas novelas sempre mesturo persoeiros históricos con personaxes de ficción. O meu maior orgullo sería que alguén, despois de ler esta novela, decida investigar sobre Curros. Mesmo unha rapaza ou un rapaz que non o coñecera previamente. Procurei facer un personaxe atractivo para que despois se decidan a entrar na súa poesía. Sería o éxito da novela.
Recoñezo que na obra hai un percorrido polos pubs e algunha borracheira ademais dalgunha visita a un local pouco recomendábel, mais son persoeiros da nosa historia e tamén homes e mulleres. Como calquera de nós cunha vida normal. Non hai que santificalos e sacralizalos. Esta novela é unha maneira de desmitificalos un pouco. (…)
Cesáreo Sánchez Iglesias: “A obra é unha viaxe a unha terra que é unha galaxia de culturas, de crenzas e de idiomas”
Entrevista de Antón Escuredo a Cesáreo Sánchez Iglesias en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como nace A árbore que dá as lágrimas de Shiva?
– Cesáreo Sánchez Iglesias (CS): A través de tres viaxes que fixen á India ao longo de seis anos. A viaxe, no fondo, é unha viaxe interior, na busca do desnudamento, da desposesión, de desaprender. É unha viaxe extrema na procura da soidade. Extrema, tamén, no sentido da percepción da beleza, da dor que existe no que ves, no que sentes física e mentalmente.
Aínda que ten un soporte físico, é unha viaxe que está feita a unha terra que é unha galaxia de culturas, de crenzas e de idiomas. No fondo, é un diálogo desde a propia cultura, que é a equipaxe que leva quen alí vai, coas outras culturas que se atopa. Non é posíbel o diálogo se non coñeces a túa propia cultura. Precísalo para que poidas sentir, ás veces, a entraña daquela cultura que dalgunha maneira achégate á túa, a aquela que acrisolas humanamente.
Non é fácil nunha entrevista falar do contido dun libro que non sabes se o conseguiu, hai unha certa imposibilidade de abarcar a inmensidade e a profundidade do que estás a ver e a sentir. En todo libro sempre hai unha sensación de que te achegaches á cerna do que buscas mais hai outras moitas formas de concibir o mundo que estás a ver e que dialogan coa túa e co que ti es.
É un exercicio de desposesión no sentido de que tamén realizas un desnudamento daquilo non esencial do que culturalmente nos arrodea. Quero dicir, do que chamamos cultura occidental ou euroamericana. No fondo, tamén, é un proceso de descolonización cultural o que estás a vivir cando te achegas con empatía, con necesidade de inmersión, nesa outra galaxia de culturas.
É tan distinta e ás veces non tan distante por todo aquilo que nos une aos humanos, o que nos fai ser sobre lugares e terras concretas. Ás veces ves que a Galiza de hai 60 anos que viviches da infancia e que desapareceu da realidade está alí. É difícil comunicalo se non é poeticamente.
– ND: Foi preciso un traballo de achegamento previo á cultura da India?
– CS: Non. Eu normalmente cando vou a outra cultura nunca preparo previamente o que vou ver. Si é certo que leo escritoras. Neste caso, especialmente, foron escritoras por ser dalgunha maneira un mundo en feminino, a pesar de que é negado. Quero ver como se ven a si mesmas as escritoras e os escritores das culturas que hai na India. Ese proceso deuse en min posteriormente á escrita, coñecer cousas que tiña visto e que quería entender.
A información que podes ter é a que che permite camiñar fisicamente e ir duns lugares a outros. Neste caso é unha escrita da miña experiencia poética. Dalgunha maneira agardo que as persoas que fagan realidade o libro coa lectura, ao final é o que fecha o círculo da escrita, se acheguen a el desde o propio sentir, do propio ser e do propio mundo poético que todo o mundo ten e está a construír cando le un libro de poemas.
– ND: Seguimos descoñecendo a cultura da India?
– CS: O que nos chega da India son determinados clixés, determinado mundo angloindio que foi asumido alí e que vén de volta á eurocéntrica Europa. Mais a realidade é que o mundo de homoxeneización, de pensamento único, fai que só apareza o que é de postal. Está feito a propósito polos mass media en xeral.
Hai pobos que teñen relacións históricas coa India. Un exemplo témolo nos Països Catalans que levan tempo escribindo sobre a cultura da India. Un dos primeiros dicionarios que se fixeron na Europa de sánscrito é o catalán. Nós temos, e dalgunha maneira quixen facerlle unha humilde homenaxe, o libro de Vicente Risco sobre a India e a cultura oriental. O coñecemento daquela cultura formou parte da nosa cultura.”
Pere Tobaruela: “Que a nosa literatura medre axuda a consolidar e a expandir o uso da lingua galega”
Xosé Monteagudo: “Estou convencido de que o que describo na novela existirá nun futuro próximo”
Entrevista de Antón Escuredo a Xosé Monteagudo en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Vivimos un tempo en que se lle dá máis importancia á recuperación da memoria?
– Xosé Monteagudo (XM): Hai dous tipos de memoria: a memoria persoal e a memoria social ou colectiva. A memoria persoal sempre foi algo importante. Cada persoa trata de deixar unha imaxe de si mesma, do seu paso pola terra, que transcenda a súa vida unha vez que desaparece a persoa. Eu creo que todo o mundo temos ese certo desexo ou afán de deixar unha pegada. A memoria social é distinta. Faise con actos que teñen unha relevancia máis social, máis pública. É importante noutros aspectos que teñen máis que ver co devir histórico e coa política.
– ND: Na proposta da súa obra intervén a situación de precariedade laboral que hai na actualidade.
– XM: A precariedade laboral é algo actual aínda que sempre existiu, non é propia destes tempos. Na historia máis recente a xente do común, as traballadoras e os traballadores sempre estiveron nunha precariedade bastante grande. A inseguridade a nivel de mercado de traballo é unha constante. Quizais visibilízase máis nestes tempos como se visibilizan moitas outras cousas que estiveran máis agochadas, ocultas ou que non se lle daba esa visibilidade pública.
– ND: As novas tecnoloxías, tal e como figuran na novela, facilitan calquera escenario?
– XM: A revolución dixital é algo que está espallándose a todos os eidos do ser humano e da súa actuación. Desde os máis sinxelos até os máis transcendentes. O curioso é que nese espallamento do eido dixital o tema da morte aínda non foi tocado polo mundo das novas tecnoloxías. O que conta a novela é o intre en que ese eido, o do desexo de transcender, entra dentro da esfera dixital, da revolución dixital.
Nese sentido creo que é unha novela de anticipación. Estou convencido de que o que describo na obra, a aplicación que conto ou algunha semellante, existirá nun futuro próximo. Estou convencido de que non tardará moito en ser así.
– ND: Tamén hai interese en borrar a pegada dixital. É algo contraditorio non?
– XM: É curioso. Prodúcese unha situación moi paradoxal na actualidade. Temos as leis máis protectoras, máis restritivas da intimidade, da propia imaxe. Están aí as leis de protección de datos e tes que dar consentimento para case todo. Pola contra, a realidade é que nunca a vida das persoas estivo tan exposta á publicidade e ao coñecemento público a través das redes sociais e calquera das aplicacións de internet. Só tes que pór en calquera buscador de internet o nome dunha persoa, sexa a que sexa, e serán poucos os casos en que non haxa información desa persoa.
No exemplo da novela trátase do desexo da transcendencia do ser humano, de como queremos que sexa o que quede de nós.
– ND: Contén algunhas experiencias propias?
– XM: Toda novela é un pouco autobiográfica no sentido de que unha escritora ou un escritor sempre emprega pequenos detalles da súa experiencia, do que coñece, para encher os ocos da ficción e para ficcionalizar a realidade. O que describe a novela en si non é autobiografía, mais o que son os sentimentos, o feito de situarme na realidade leva algúns elementos da miña vida.
Máis que nos feitos, está na actitude ou no punto de vista que un ten diante da vida e diante da realidade. Quen escribe non pode afastarse das ideas que ten para contar unha realidade diferente e do que pensa sobre determinadas situacións. Non quero dicir que sexa unha novela de tese nin que exprese as miñas ideas conscientemente mais, seguramente sen decatarme de maneira plena, si que hai unha actitude e unha visión da realidade que transcende a novela. É algo que nos sucede a todas as persoas que escribimos.”
Carlos Taibo: “Cando alguén celebra a desaparición dunha lingua, pregúntome que ten dentro da cabeza”
Entrevista de Antón Escuredo a Carlos Taibo en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Cal é a razón escribir agora unha obra entre autobiográfica e lingüística?
– Carlos Taibo (CT): Ás veces non hai unha razón precisa. A miña vida intelectual, e non lle dou ningún relevo a este adxectivo, é unha mesa con catro pés. Un deles é o meu traballo na universidade vencellado coas mudanzas na Europa central e oriental. Outro o activismo político que me invita a contestar ao capital e ás súas regras. O terceiro serían os libros como obxecto marabilloso sen os que a miña vida non tería sentido. E o cuarto as linguas.
Decateime non hai moito que boa parte das historias e brincadeiras que eu conto teñen unha base lingüística. Pareceume que tiña sentido de facer unha homenaxe ás linguas que para min son a creación máis marabillosa da especie humana. Ese é o miolo do que xorde o libro.
– ND: Ese amor polas linguas tamén é algo revolucionario nun mundo que, cada vez máis, procura concentrarse en poucas e dominantes?
– CT: Cando alguén celebra a desaparición dunha lingua, eu pregunto que é o que ten dentro da cabeza. A desaparición dunha lingua é a desaparición dunha cultura. Certamente, aínda que no libro hai unha dimensión de brincadeira, mesmo nalgún caso canalla, hai unha reivindicación das linguas e singularmente das linguas minorizadas.
Este libro é produto dun compromiso lingüístico coa lingua do meu país, o galego-portugués. É unha mestura entre a vocación de chamar a atención dunha maneira razoabelmente divertida e relaxada sobre as linguas e ao mesmo tempo unha reivindicación política coas que están nunha situación difícil e que creo que merecen o noso apoio.
Debo salientar, en calquera caso, que eu non son un gran dominador de linguas. Ás veces a xente pensa que eu teño grandes habilidades, que son un políglota e non é así. Son un curioso que foi mergullando en moitas linguas e que espera seguir facéndoo no tempo..
– ND: Boa parte do libro trata do reintegracionismo e da necesidade dun intercambio mutuo. Hai esa vontade tamén en Portugal e no mundo lusófono?
– CT: Esa vontade foi forte na retórica mais nos feitos débil. Porén, teño a impresión de que as cousas están empezando a mudar. Ultimamente escoito moito en Portugal, cando saben que es da Galiza, dicir “que sorte tedes na Galiza que conservades a nosa lingua primixenia cando a nosa está deturpada pola influencia do inglés e falamos cada vez peor”. Esa idea ten a parte saudábel de que identifican unha xenealoxía entre o galego e o portugués mais a parte débil é unha ignorancia manifesta do estado decrépito da lingua da Galiza.
De calquera maneira, este tipo de percepcións en Portugal significan que algo está comezando a mudar. Nos estamentos oficiais probabelmente continúan a triunfar a retórica que anuncia unhas cousas mais sen medidas precisas que supuxesen un achegamento efectivo entre os dous espazos lingüísticos.
– ND: Cales cre que son os atrancos máis importantes que teñen as persoas para non dar o salto ao galego-portugués?
– CT: Eu pasei por esa situación hai 20 anos. Houbo unha época en que eu era reintegracionista, porén empregaba a ortografía oficial. O paso non é sinxelo. Escribir un galego reintegrado reclama un esforzo innegábel. Mais, sospeito que por tras hai un exercicio de comodidade, de aceptación dunha orde que sabemos que non é a nosa e que depara certas vantaxes.
Eu non podo queixarme moito de ter sido discriminado por empregar un galego internacional ou reintegrado. É verdade que é unha reflexión un pouco falsa por ser expulsado dos medios de comunicación do sistema, polo que non ten sentido escribir en galego internacional en La Voz de Galicia porque non penso en escribir nese medio.”
Roberto Pascual: “Traslado que tipo de país, de nación, queremos construír na Galiza con estas diversidades”
Entrevista de Antón Escuredo a Roberto Pascual en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como traballou esta historia tan dura?
– Roberto Pascual (RP): É o primeiro texto de ficción que escribo e dar o salto á creación desde o ensino era como un abismo. Tiña claras dúas premisas. Primeiro, facer o teatro que a min me gusta, o que considero máis innovador desde a escena. Desta maneira saíu unha peza que, desde o punto de vista estilístico, permitíame moito xogo escénico, moita mestura de distintas disciplinas artísticas.
Ten un proceso de documentación mais desbota moitos elementos para que opere o silencio e outro tipo de linguaxes escénicas que non sexan só a palabra. En segundo lugar, quería falar dunha cuestión que ás veces é invisíbel no noso contexto, que semella que non é unha realidade galega. O propio xurado, di que é un tema insólito na cultura galega, que nunca se abordou desta maneira e con esta estrutura no teatro de aquí.
É certo que fala de migración, de redes de trata de mulleres con fins de explotación sexual, mais tamén fala da burocracia do noso sistema, das políticas do Frontex que son máis de protección que de axuda ás persoas que precisan asilo ou que son vítimas de redes de trata. Mulleres que son obrigadas a utilizar os seus corpos, como Sophie, para saldar unha débeda que repercutirá no seu futuro, no seu desenvolvemento e na súa autoestima e integridade como persoa. Sophie é unha personaxe moi complexa.
– ND: Foi difícil a inmersión nesa personaxe tan complexa?
– RP: Partín de historias de vida. Traballei con algunhas ONG como voluntario e coñecín a realidade diversa de moitas mulleres en situación de prostitución mais con algúns fíos en común. Todas son vítimas de redes e todas operan da mesma maneira para amedrentar, para utilizar os corpos destas mulleres como un salvoconduto nos seus negocios e logo para soster un negocio moi rendíbel. Cantas situacións se viven no noso país para celebrar nun puticlub certos éxitos?
Elas, como indica o nome da peza, empregan un nome de guerra para saír á fronte. Compároo como algo bélico, as mulleres sempre teñen que estar preparadas como nun combate para ofrecer a mellor cara e un agarimo que non é máis que unha carauta. Sophie ten que facelo renunciando a atender ben os seus fillos.
Lin moitos ensaios e quixen tratar dignamente esta cuestión. Foi moi inspiradora a socióloga Silvia Pérez Freire, que fala da “vítima perfecta”. Ás veces os medios de comunicación sensacionalistas crean un relato épico das migracións ou unha traxedia moi lacrimóxena e eu non quería facer isto. Entendo que a arte diferénciase da socioloxía e do xornalismo en que ten que crear situacións de esperanza, de beleza e situacións de contradición. Creei unha personaxe por momentos contraditoria, vital mais perigosa e por veces autodestrutiva. (…)”
Paula Carballeira: “Para cuestionarse a vida, para saber de onde vimos, é moi importante a memoria histórica”
