Arquivos da etiqueta: Antonio Reigosa

Crónica videográfica da IX Xornada de Literatura de Tradición Oral: Remedios, prácticas e ritos curativos da medicina popular tradicional (e IV)

Publicado o por

Acartelixxornlittradoral2016 IX Xornada de Literatura de Tradición Oral: Remedios, prácticas e ritos curativos da medicina popular tradicional, organizada pola AELG e a AS-PG, co apoio da Deputación de Lugo, tivo lugar o sábado 12 de novembro en Lugo.

Aquí pode verse a crónica videográfica completa, da que destacamos hoxe estas intervencións:

– Presentación da conferencia de Ana Acuña, por Isidro Novo.

– Conferencia: Curando coa palabra entre a literatura e a medicina popular, por Ana Acuña.

– Mesa redonda: Médicos ou menciñeiros? Da psique á psiquiatría, con Ana Acuña, Pablo Vaamonde e Isidro Novo.

– Aprender a ver e a sentir: Arredor de nós está a vida. Identificación e aplicación de remedios curativos con herbas da nosa contorna, con Carmen Prado Penas, María Moure Oteyza e Antonio Reigosa.

Crónica videográfica da IX Xornada de Literatura de Tradición Oral: Remedios, prácticas e ritos curativos da medicina popular tradicional (I)

Publicado o por

Acartelixxornlittradoral2016 IX Xornada de Literatura de Tradición Oral: Remedios, prácticas e ritos curativos da medicina popular tradicional, organizada pola AELG e a AS-PG, co apoio da Deputación de Lugo, tivo lugar o sábado 12 de novembro en Lugo.

Aquí pode verse a crónica videográfica completa, da que destacamos hoxe estas intervencións:

– Intervención inicial da Presidencia da AELG, Cesáreo Sánchez:

– Presentación da conferencia de María Moure Oteyza, por Antonio Reigosa:

– Conferencia: Uso das plantas medicinais no Caurel: Tradición e Cultura Popular, por María Moure Oteyza:

Mondoñedo: presentación de Poemas de Amor en Outono, de Tono Núñez

Publicado o por

15288605_1436042106425612_5658249472023700030_o

“Os curandeiros e a medicina oficial”, artigo de Pablo Vaamonde

Publicado o por

Artigopablo-vaamonde de Pablo Vaamonde en Praza:
“O pasado 12 de novembro celebrouse en Lugo unha interesante Xornada de Literatura de Tradición Oral, dedicada nesta ocasión á medicina popular, á que asistiron un centenar de persoas, sobre todo do mundo da docencia. Vai xa pola novena edición este evento tan importante para a recuperación da nosa cultura popular. Detrás está a perseverancia e a intelixencia do escritor Antonio Reigosa, principal impulsor destes encontros e da enciclopedia virtual Galicia Encantada. Puiden coñecer o interesante traballo que está a realizar a xornalista Ana Lois (Palabras Secretas), quen leva anos filmando ritos e tradicións que están a piques de desaparecer. Tamén puider apreciar a profunda sabiduría de persoas como Carmiña Prado, que coñece as herbas e as súas propiedades mellor que ningún profesional. Eu tamén participei nesta xornada, facendo unha reflexión en voz alta sobre a figura do curandeiro e a súa relación coa medicina oficial. Este é un breve resume do falado:
A medicina, tal como hoxe a coñecemos, non existiu sempre. Ben pola contra é unha actividade máis ben moderna que, no noso contorno, ten pouco máis dun século de historia. En Galicia existiu sempre a medicina popular. Ata ben entrado o século XX era unha comunidade eminentemente rural; os seus habitantes residían en pequenos núcleos de poboación mal comunicados ou illados. Os médicos estaban nas cidades ou nas principais vilas cabeceiras de comarca. Non sempre era doado, para a xente das aldeas, desprazarse na busca da axuda destes profesionais, pola distancia ou por razóns de tipo económico.
A pesar dos avances da ciencia no século pasado, as xentes de Galicia acudían con frecuencia aos curadores locais para librarse de certos males. Existía mesmo unha certa desconfianza sobre as bondades da medicina oficial. Como dixo García-Sabell: “O enfermo só cree ao médico capacitado para dicirlle o que ten, pero non para curalo”. Na Galicia rural, sobre todo entre a xente de maior idade, aínda perviven dous tipos de doenzas diferenciadas: as que “son de médico” e as que “non son de médico”. Os curandeiros e menciñeiros; as sabias e as meigas; os arresponsadores e os ensalmadores; os compoñedores e as parteiras xogaron un papel moi importante na atención á saúde das xentes de Galicia. Mesmo existen males, que non deberíamos ignorar, que seguen a formar parte da cultura colectiva deste pobo: o tarangaño, a caída da paletilla, o mal de ollo, o mal de aire. (…)”

Lugo: IX Xornada de Literatura de Tradición Oral: Remedios, prácticas e ritos curativos da medicina popular tradicional

Publicado o por

IX Xornada de Literatura de Tradición Oral: Remedios, prácticas e ritos curativos da medicina popular tradicional

programaixxornlittradoral2016_001Organizan: a Sección de Literatura de Tradición Oral da AELG, a AS-PG, co apoio da Deputación Provincial de Lugo.
Modalidade formativa: Curso.
Datas de realización: 12 de novembro de 2016
Horario: Mañá de 10:15 a 14:00 h. e tarde de 16:00 a 20:30 h.
Lugar onde se levará a cabo a actividade: Salón de actos da Deputación Provincial de Lugo (Rúa San Marcos, 8, 27001, Lugo)
Valoración en horas de formación: 8 horas presenciais.
Número de prazas: 100
Persoas destinatarias: Profesorado do ensino non universitario e futuros ensinantes do ensino non universitario.
Custo de matrícula, se procede: Gratuíta.
Criterios de selección, se procede: Por rigorosa orde de inscrición na www.as-pg.gal, tendo preferencia os socios-as e afiliados-as á AS-PG e á AELG.
Matrícula: desde 14/10/2016 até 10/11/2016 (o formulario de matrícula estará activo só entre esas datas).

O profesorado do ensino non universitario e futuros ensinantes do ensino non universitario que teñan interese no título da Consellaría de Educación, deben inscribirse na web da AS-PG:
Aquelas persoas que non se atopen entre as destinatarias poderán asistir á xornada e, anotándose previamente en oficina@aelg.org, recibir un diploma de asistencia emitido pola AELG. Indicarase na mensaxe o nome completo e o número do documento de identidade.

Todo o que dicimos ou facemos ten consecuencias para nós e para os que nos rodean. O que dicimos ou facemos ás veces alivia ou cura, outras causa mal, desde pesadelos ata graves enfermidades. Para exercer esta capacidade de influír para ben ou para mal en nós ou en quen nos rodea precisamos coñecer o que temos arredor. Como funciona, quen o goberna, quen ou que, en cada caso, nos pode asistir.
A enfermidade é a peor das situacións imaxinables que pode padecer un ser humano ou a fauna da que depende o seu sustento.
O conxunto de artes, remedios, ritos e prácticas que vimos denominando medicina popular tradicional son o vademecum da saúde, o prontuario que todo ser humano debía coñecer nas sociedades tradicionais, para algúns precientíficas, para non morrer no intento.
Había, e aínda hai, especialistas, homes e mulleres con capacidades e coñecementos especiais (curandeiros, sabios e sabias, menciñeiras, esconxuradoras, pastequeiros…) para atender os casos máis graves. A eles e aos nosos devanceiros do común, que tamén sabían e non tiñan SERGAS nin hospitais, debémoslles o que temos de principal: a vida.

programaixxornlittradoral2016_002Programa

10:15 h. Recepción, entrega de material e inauguración.
10:30-11:30 h. Conferencia: Uso das plantas medicinais no Caurel: Tradición e Cultura Popular.
María Moure Oteyza
Desde o coñecemento empírico ao científico. As plantas posúen propiedades beneficiosas para a nosa saúde, pero hai que coñecer cales son os seus efectos e as doses axeitadas.
11:30-12:30 h. Conferencia: A recollida da memoria oral como método de aprendizaxe. O valor de espertar e guiar a curiosidade.
Ana Lois
As culturas tradicionais tiñan perfectamente estruturada a transmisión de coñecementos e saberes.Agora só uns poucos individuos saben e poden transmitir; e o que aínda é máis grave: moi poucos estamos en condicións de escoitalos e entendelos.
12:30-14:00 h. Mesa redonda: Escoitar, ver e aprender. O saber que cura.
María Moure Oteyza e Ana Lois. Coordina: Antonio Reigosa
A curiosidade é a chave que abre as portas do saber. E o saber é un proceso, unha experiencia, precisa dunha metodoloxía e dunha predisposición para comprender as claves da nosa cultura popular.
16:00-17:00 h. Conferencia: A medicina popular en Galicia.
Pablo Vaamonde
A medicina oficial actual mira de esguello os métodos tradicionais de curación. Agora, coa atención médica universalizada, aínda hai persoas que recorren aos menciñeiros de sempre. Por que?
17:00-18:00 h. Conferencia: Curando coa palabra entre a literatura e a medicina popular.
Ana Acuña
Xunto aos nosos actos sempre está a palabra, que forma parte do rito. O que dicimos, cando e como sempre foi parte fundamental do acto de curar. A palabra é, pode ser, unha medicamento máis ao noso alcance.
18:00-19:30 h. Mesa redonda: Médicos ou menciñeiros? Da psique á psiquiatría.
Pablo Vaamonde e Ana Acuña. Coordina: Isidro Novo.
A nosa cultura popular tradicional era un sistema harmonizado que foi substituído por outro considerado máis efectivo. Mais, cando a enfermidade non atopa remedio, todo se cuestiona.
19:30-20:30 h. Aprender a ver e a sentir: Arredor de nós está a vida. Identificación e aplicación de remedios curativos con herbas da nosa contorna.
Carmiña Prado Penas
Descubrir que na nosa contorna hai plantas que teñen unha longa historia como remediadoras das doenzas humanas pode sorprendernos. Aínda hai persoas que as coñecen e que saben como usalas.

Obxectivos
– Achegar ao profesorado coñecementos para o seu traballo na aula en relación coa cultura popular tradicional.
– Facilitar un foro de reflexión útil ao profesorado para comprender e transmitir os valores da nosa cultura.
– Incidir en prácticas e coñecementos que posibiliten o desenvolvemento de habilidades cognitivas en relación coa cultura popular.
– Información sobre a presenza dos tema da medicina popular tradicional en relación coa na literatura popular galega de tradición oral.
– A importancia do coñecemento destes temas da cultura transmitida por vía oral na formación do alumnado.
– Formas e xéneros sobre os remedios, prácticas e ritos curativos na cultura popular galega.
– A presenza da saúde e os remedios no folclore musical tradicional.
– A evolución histórica do tratamento destes temas na nosa sociedade.

Contidos
– Saberes, remedios e ritos da medicina popular tradicional relacionados coa curación de animais e persoas.
– Identificación e usos de plantas para curar segundo a medicina popular tradicional.
– Receitas tradicionais para a elaboración de apócemas curativas.
– Características e singularidades dos curandeiros/as tradicionais. As formas de transmisión dos seus coñecementos.

Metodoloxía
– Análise e contextualización histórica dos temas da saúde e a enfermidade na literatura de tradición oral.
– Posta en común desde a óptica de diferentes especialidades e sensibilidades sobre os prexuízos e censuras sociais que afectan á saúde e á enfermidade.
– Coñecer os xéneros, tipos e motivos dos relatos que tratan o tema proposto na xornada.
– Achegarse ao coñecemento dos comportamentos da nosa sociedade tradicional en materia de remedios, prácticas e ritos curativos da medicina popular tradicional a través das expresións literarias orais.

cartelixxornlittradoral2016

Finalistas do Premio Mondoñedo 10, modalidade Narrativa, e composición do xurado

Publicado o por

“Apremio-mondonedo-10-2 Asociación “As San Lucas”, en colaboración co Colectivo Mondoñedo É … e o concello de Mondoñedo, creadores dos premios denominados “Mondoñedo10” comunican que, tras a pertinente deliberación do xurado, os títulos finalistas que optan neste ano 2016 ao Premio Mondoñedo10 na modalidade de Narrativa son:

– Begoña Caamaño, Morgana en Esmelle, Editorial Galaxia, col. Literaria, 2012, 220 pp. (ISBN: 978-84-9865-412-7).
– Víctor F. Freixanes, Cabalo de ouros, Editorial Galaxia, col. Literaria, 2010, 368 pp. ( ISBN: 978-84-9865-328-1).
– Agustín Fernández Paz, Non hai noite tan longa, Edicións Xerais de Galicia, col. Narrativa, 2011, 272 pp. (I.S.B.N.: 978-84-9914-252-4).
– María Reimóndez, O club da calceta, Edicións Xerais de Galicia, col. Narrativa, 2006, 272 pp. (ISBN 10: 84-9782-437-7).
– Manuel Rivas, Os libros arden mal, Vigo: Edicións Xerais de Galicia, col. Narrativa, 2006, 746 pp. (ISBN: 84-9782-461-X).
– Antón Riveiro Coello, Laura no deserto, Vigo: Editorial Galaxia, col. Literaria, 2011, 726 pp. (ISBN: 978-84-9865-395-3).

COMPOSICIÓN DO XURADO
Presidente:
Don Antonio Reigosa Carreiras, Cronista oficial de Mondoñedo.
Vocais:
Don Xosé Henrique Monteagudo Romero, en representación da Real Academia Galega.
Dona Dolores Vilavedra Fernández, en representación do Consello da Cultura Galega.
Don Cesáreo Sánchez Iglesias, en representación da Asociación de Escritores e Escritoras en Linuga Galega (AELG).
Don Luís González Tosar, en representación do Pen Clube Galicia.
Dona María Xesús Gómez, en representación da Asociación Galega de Editoras (AGE).
Dona Pilar Rodríguez Álvarez, en representación da Federación de Librarías de Galicia.
Don Armando Requeixo Cuba, en representación do Concello de Mondoñedo.
Secretario:
Don Fran Bouso. Designado pola organización.

A reunión decisoria do Xurado terá lugar o vindeiro domingo, 16 de outubro ás 12:00 horas.
A entrega do premio á obra que resulte gañadora terá lugar en acto público, salón de plenos da Casa do Concello de Mondoñedo, o mesmo domingo, 16 de outubro, a partir das 17:00 horas.
O premio, que se entregará ao/á autor/a da obra seleccionada, ou en caso de falecemento ou outra causa a un representante designado polos herdeiros ou titulares dos dereitos da obra premiada, consistirá na entrega dun diploma acreditativo e dunha obra artística orixinal de Caxigueiro.

Mondoñedo, 10 de outubro de 2016″

Lugo: Letra das Festas. MAL@S E PEORES. Lembranza de sucesos criminais e de mentes facinorosas de Lugo e provincia, o xoves 6 de outubro

Publicado o por

Obanner_letradasfestas_2016_aelg xoves 6 de outubro, ás 18:00 horas, no Círculo de las Artes de Lugo (Praza Maior, 23), terá lugar unha nova edición de Letra das Festas: MAL@S E PEORES. Lembranza de sucesos criminais e de mentes facinorosas de Lugo e provincia, unha actividade promovida pola Sección de Literatura de Tradición Oral da AELG, co apoio da Concellaría de Cultura, Turismo, Xuventude e Promoción da Lingua do Concello de Lugo e a colaboración do Círculo de las Artes, no marco do San Froilán 2016, e con entrada de balde.

O medo tamén fai gozar!
Esta sexta edición de Letra das Festas (a revista oral do San Froilán) vai de MAL@S E PEORES, lembranza de sucesos criminais e de mentes facinorosas de Lugo e provincia.
Contamos coas intervencións de catro expertos na materia que nos lembrarán algunhas proezas de bandas urbanas, como a do Moco Verde ou a do Alicate, e faremos memoria de crimes horrendos, violencia moitas veces inexplicable.
Algunhas brutalidades xa esquecidas e outras aínda frescas na memoria da maioría de nós.
Contarán Xosé de Cora, Sabela Corbelle, Manuel López Castro (MALOCA) e Xosé Miranda.
A música está a cargo dun cego auténtico, Francisco do Romualdo, que nos cantará romances e historias arrepiantes e sucedidos incribles, acompañado da zanfona.

Coordinan e presentan:
Antonio Reigosa / Isidro Novo (Sección de Literatura oral da AELG).

cartel_letradasfestas_2016_aelg_96ppp

Lugo: presentación de Memorias do San Froilán, coordinado por Isidro Novo e Antonio Reigosa

Publicado o por

O Servizo isidro-novo-antonio-reigosa-memorias-do-san-froilande Publicacións do Concello de Lugo anuncia para o xoves, 6 de outubro, a presentación do número 13 da colección “O San Froilán dos devanceiros”. O acto terá lugar ás 20:00 horas no Salón de Plenos do Concello, con entrada libre.
Nesta ocasión a publicación, coordinada por Isidro Novo e Antonio Reigosa, leva por título Memorias do San Froilán, e é o resultado das actividades prácticas que levaron a cabo os asistentes ao Cuarto ciclo do Obradoiro de Narración Oral organizado pola Sección de Literatura de Tradición Oral da AELG e que tivo lugar en Lugo entre setembro e decembro de 2015.
Realizáronse arredor de 30 entrevistas a persoas de diferentes idades e lugares que achegaron en cada caso a súa particular memoria das Feiras e Festas do San Froilán.
A obra consta de 10 capítulos que atenden a epígrafes como “Entre a lenda e a historia, algo de memoria”, “A feira”, “Barracas, tómbolas e outros garigolos”, “Comer e beber no San Froilán”, “Carreiras de motos e outras competicións”, “O teatro e outros espectáculos no San Froilán”, “A arte do engano: Carteiristas, tafures, trileiros, fazais, charlatáns e encantadores”, “As músicas do San Froilán”, “O sexo no San Froilán (A prostitución e outras formas de desafogo masculino)” e a “A memoria migrante”.
Son coautores deste libro Xosefa Anllo Fernández, María Tareixa Campo Domínguez, Marcelo Castro Pena, María Celina Cruz Rodríguez, Luz Darriba, Mónica Díaz Jublí, Jesús María Juaristi Linacero, Concepción López Fernández, Jesús Meilán Barreiro, Antonio Molejón Domínguez, Antonio Sampayo Flores, Xosefa Yáñez Anllo e Pilar Yáñez Lombardía.

A seguir, un extracto da introdución do libro:
“Durante o desenvolvemento do IV Obradoiro de Narración Oral, que tivo lugar entre setembro e decembro de 2015, foi madurando a idea de tratar de recuperar, como exercicio práctico, algún tipo de memorias da nosa colectividade. Debemos ter en conta que estes obradoiros, que patrocina a Concellería de Cultura, Turismo, Xuventude e Promoción da Lingua do concello de Lugo e promove a sección de literatura oral da AELG (Asociación de Escritoræs en Lingua Galega) teñen como obxectivo incentivar a comunicación e a transmisión de coñecementos de todo tipo desde a memoria e a través da oralidade e da fonte oral.
Poderían ser outros moitos os temas escollidos para recuperar as lembranzas que transmitidas fundamentalmente por vía oral puidesen provocar en nós, nas persoas asistentes a este obradoiro, un interese maioritario. Pero foi este, a memoria das Feiras e Festas do San Froilán, o tema que desde que se propuxo suscitou a práctica unanimidade. Mais o que nun principio non tiña máis pretensión que a realización dunha actividade práctica ‑tomando como tema obxecto de investigación as Feiras e Festas do San Froilán‑ foise convertendo, paseniño, nun traballo laborioso mais pracenteiro, do que canto máis sabiamos máis queriamos saber.
Comezamos por elaborar unha enquisa que nos servise de guía, continuamos xestionando posibles entrevistas con persoas que tivesen algo que contar, transcribimos e comentamos o que nos foron contando e axiña nos decatamos de que, a pouco que nos esforzásemos, estabamos en condicións de reunir historias suficientes para elaborar algo con máis pretensións que un traballo de aula.
Este é o resultado, o libro que agora, coincidindo coa celebración das Festas de San Froilán 2016, e grazas á xenerosidade do servizo de publicacións municipal, pasa a formar parte da extensa e meritoria nómina de títulos da colección “San Froilán dos devanceiros”.”

Polafía en Muíños: Historias de arraianos, o sábado 1 de outubro

Publicado o por

Opolafiamuinhos_banner sábado 1 de outubro, ás 17:00 horas, na Sociedade Cultural, Deportiva e Xuvenil Fontefría, no Complexo Turístico O Corgo (como chegar), en Muíños (Ourense), a Sección de literatura de tradición oral da AELG organiza a realización dunha nova Polafía, baixo o título de Historias de arraianos.

Contará coas intervencións de:
– David Pérez.
– Celso Diz.
– Inés Rodríguez.
– Carlos Morais.
– Antonio González Baralló.
– Lino Perdiz.
– Isidro Novo.

Música:
– Xurxo Souto.
– Ordeikí.

Organizan:
– Sección de Literatura de Tradición Oral da AELG.
– Sociedade Cultural, Deportiva e Xuvenil Fontefría.

Colaboran:
– Asociación Os Arraianos.
– Libraría Aira das Letras (Allariz).
– Livraria Traga-Mundos (Vila Real).
– Núcleo de Estudos e Pesquisa dos Montes Laboreiro.

Patrocina:
Xunta de Galicia (Consellaría de Cultura)

polafiamuinhosAs polafías son un proxecto da Asociación de Escritores en Lingua Galega (AELG), coordinado polo vogal de Literatura de Tradición Oral, Antonio Reigosa, e que conta coa colaboración de diversas asociacións e co patrocinio de institucións públicas.

A palabra polafía é un neoloxismo referido ás reunións ou veladas de carácter festivo con contidos literarios e musicais, e ten como obxectivo primordial o de poñer en valor e rescatar do esquecemento o valioso patrimonio oral, literario e musical, galego. O termo polafía quere reunir no seu significado o mellor dos diferentes matices e acepcións de vellas palabras (polavilas, fías, fiadas, fiandóns, seráns,…) con semellantes contidos. A principal diferenza, en canto ao desenvolvemento, daquelas xuntanzas de antigo co desta nova proposta é que agora podemos, e debemos, axudarnos das novas tecnoloxías, desde os aparellos de gravación, que favorecen o arquivo e estudo do recompilado, ata o uso de novas tecnoloxías, caso de internet, que poden contribuír a unha ampla difusión deste patrimonio.

O formato das polafías require a presenza dun mantedor, divulgador ou especialista que introducirá e comentará as principais características das pezas e xéneros literarios amosados, dun recitador de poesía anónima ou de autor de feitío popular; dun músico, que interpretará romances, coplas ou cantares de raiceiras tradicionais. Sen embargo, o elemento humano transcendental e imprescindible no desenvolvemento de cada polafía constituírano os homes e mulleres, narradores, cantadores, romanceadores… etc, veciñas e veciños de cada lugar onde se desenvolva a polafía, pois eles son os auténticos protagonistas, os que xenerosamente transmiten o seu saber.

O que suceda nas polafías será gravado e logo difundido a través da web da AELG. As polafías teñen unha duración aproximada de 90 minutos.