Entrevista a Francisco Castro en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Entre a extensa lista de galardóns da súa traxectoria están o Premio Blanco Amor do 2006, o Lueiro Rey de 1997 e agora o Premio Pura e Dora Vázquez 2022. Continúaos recibindo todos coa mesma ilusión?
– Francisco Castro (FC): Púxenme taquicárdico cando me chamaron para darme a noticia, nunca me deixa de facer ilusión gañar premios. O día que deixe de emocionarme escribir, publicar e recibir premios, deixarei esta profesión e cambiareina por outra.
– LVG: Axúdanlle a configurar historias a súa propia experiencia e as súas inspiracións xuvenís?
– FC: Por suposto que axudan. Eu son fillo directo dos libros de aventuras, de Xulio Verne e Daniel Defoe, pero tamén da banda deseñada e sobre todo do rock. A miña maior influencia literaria é a música, que comezou coas letras dos Beatles e das cancións protesta. A gran literatura chegou despois con Borges, Celso Emilio, Conrad…
– LVG: E non é tarde chegar á literatura pasada a infancia?
– FC: Nunca é tarde, pero os lectores fanse na infancia. Se na casa hai libros e os pais len aos nenos, durante a famosa hora do conto antes de durmir, os pequenos asocian a lectura co pracer. Na adolescencia hai certo baixón na frecuencia de lectura porque, por sorte, teñen outros intereses ademais dos libros. É moi difícil competir coas consolas e os móbiles, pero os que son lectores na infancia volven ao mundo da lectura no mundo adulto. O que hai que dar á adolescencia é boa literatura.
– LVG: Falando de entornos dixitais, os adolescentes están máis expostos ao sufrimento agora ca hai décadas?
– FC: O adolescente, por definición, vive nun mundo conflitivo. Eu sempre estaba sufrindo, e se non era por amor, era por outra cousa. Non creo que haxa máis sufrimento agora do que houbo noutro momento. (…)”
Arquivos da etiqueta: Celso Emilio Ferreiro
Miguel Ángel Alonso Diz: “Na miña escrita doulle voz aos nosos personaxes e a aquelas persoas que fixeron camiño antes ca nós”
Entrevista a Miguel Ángel Alonso Diz na revista A Movida:
“(…) – A Movida (AM): Por que escribes para os máis pequenos e pequenas? Creo que é unha tarefa moi complexa pois a cativada é dos públicos máis esixentes.
– Miguel Ángel Alonso Diz (MAAD): Eu creo na literatura como ferramenta transformadora da realidade e despois de dar varias voltas a Galicia facendo recitais de poesía, comprobei que as persoas ás que chegaba eran as mesmas; isto unido a miña amizade con María do Carme Kruckenberg, que me animou a escribir para a miña filla Esther, provocou que descubrise o que hoxe é para min tan natural coma respirar. Escribindo para a rapazada podo chegar a grandes e pequenos. E si, é un público moi esixente. Tamén eu son esixente co noso traballo.
– AM: Vés de publicar Instrucións para ler este libro (Xerais, 2022) e O país da choiva (Antela, 2021), nos que vemos moitas das preocupacións das túas obras, como poden ser a lingua ou a literatura. Que máis imos atopar nestes dous títulos?
– MAAD: Memoria, respecto, sensibilidade, amor, palabra, compromiso, honestidade, magnificas ilustracións, edicións que fanlle honra a nosa lingua, escritores e escritoras galegas camiñando polas súas páxinas, membros da Santa Compaña, biosbardos, trasnos, misterio e un Demo. Todo isto e algo máis…
– AM: O país da choiva é unha declaración de amor á lingua, porque ti dis que a túa historia co galego é de amor. Explícanos isto.
– MAAD: Non pode ser doutro xeito. A palabra primeira. A do berce. A que camiña da man dos primeiros aloumiños. A lingua propia, a dos afectos. Cando naceu a nosa primeira filla, tiñamos claro que a lingua da familia sería a mesma dos nosos pais, nais, avós, avoas… Ese fío común que nos constrúe, identifica e agarima. A palabra: a nosa visión do mundo.
– AM: “Tamén pensaba que a súa lingua tiña unha relación moi especial coa música”. Así o sente un dos personaxes de O país da choiva, e creo que ten moito de ti, verdade?
– MAAD: Si, eu tiven o meu espertar poético nunha viaxe a Celanova no ano 1989, no que se dedicou o día das letras galegas a Celso Emilio. Foi un espertar á musicalidade do galego, ademais teño que engadir que son amante da música. Un mundo sen ela sería terrible. Como ben sabes, en Música no faiado aparecen personaxes como Robert Johnson, Bessie Smith ou John Lennon. Neste libro tamén hai un pequeno espazo para a música. A camiseta de Fonso é dos Beatles, e isto foi unha petición que lle fixen a Xosé Tomás; ao que lle estou moi agradecido.
– AM: Fran Alonso fala no limiar de O país da choiva da “memoria” e do perigo que supón que o galego se perda. Como ves ti o presente e o futuro da lingua? A literatura pode axudar a colleitar falantes?
– MAAD: Fran Alonso, ademais de escritor, poeta e amigo, é persoa coñecedora da situación da lingua. O seu limiar sitúa ao lector no punto xusto para acometer este libro. Podo dicir, con ledicia, que o libro está funcionando coma un río subterráneo; é unha obra que está deixando pegada na alma do lectorado. Atesouro varias conversas con lectores e lectoras ao respecto do mesmo. É fermoso comprobar como a obra conseguiu levar á reflexión sobre as razóns que existiron para que non lles falaran galego na casa, rompendo o elo de transmisión interxeracional, e as razóns que os levaron a eles mesmos a non falarlles en galego aos seus fillos e fillas. Porque estou a falar de conversas con homes e mulleres, dende os trinta ata os cincuenta; non de conversas coa rapazada. Como xa dixen ao principio, a través dos fillos e fillas, chegar aos pais e as nais.
Acadar isto é moi difícil cando do que se fala é de algo tan íntimo como a lingua. Estou contento de ter aportado este libro á nosa literatura, xa que sempre falo de facer libros necesarios, e O país da choiva é un libro necesario. Por iso agradezo a Antela Editorial o seu apoio e o seu magnifico labor de edición.
Respondendo á outra parte da pregunta, o presente é complexo e o futuro moi incerto. Hai moitas variables que van en contra da lingua: públicas e privadas. Afirmarei que o lectorado en galego é cada vez menor, e esta é a tendencia. Ademais que necesidade teño de ler en galego, se a obra en galego e en castelán saen ao tempo. Entendo as decisións tomadas con criterios persoais, económicos e son moi respectables, mais non cabe dúbida de que son un factor máis. Que máis dicir? Podería axudar a colleitar falantes? Si. Está a facer iso?… (…)”
Anxo Baranga: “Castelao, Florencio, Rosalía ou Celso Emilio sabían que a súa obra partía da base: o pobo”
Entrevista de Antón Escuredo a Anxo Baranga en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como iniciou Córgomo a recuperación da figura de Florencio Delgado Gurriarán?
– Anxo Baranga (AB): Todo comezou grazas a Ricardo Gurriarán, que fixo a biografía de Florencio. En 1999 eu estaba cunha exposición en Santiago e descubrina. Como era posíbel que unha figura así fose de Córgomo e alí non soubésemos nada? Dous anos despois, en 2001, estaba xa co proxecto teatral Furafollas e pensamos en facer algo na aldea.
Cando lle preguntamos á veciñanza se quería lembrar a memoria do poeta, a resposta foi impresionante. Sorprendeunos a nós, á xente de Córgomo e á da propia comarca que acudiu. Florencio converteuse nun símbolo, até o punto de que as veciñas e os veciños fixeron un libro cunha escolma das súas poesías.
En 2002, continuamos a difusión na Universitat de Barcelona cunhas xornadas que duraron varios meses e en 2003 o cantautor Anxo Rei volveu á canción, logo de estar moi mal de saúde, para sacar A fronteira de cegoñas, dedicado a Florencio. Pensabamos que xa lle daban o Día das Letras Galegas e non foi así. Coido que foi mellor para seguir teimando polo seu recoñecemento. Todos estes anos creáronse unha serie de dinámicas en Valdeorras que eu agardo que continúen.
– ND: A propia poesía de Florencio revolucionou toda unha poboación
– AB: Hai moita xente con ideas, vinte e un anos tardou en agromar a semente, mais pagou a pena. Este Día das Letras Galegas sobrepasa a propia poesía de Florencio, revolucionou toda unha poboación. A de base, non os intelectuais da comarca. Ilusiona ver como se están movendo estes días as mulleres pendurando por toda a aldea os poemas de Florencio!
– ND: Houbo momentos bos e os malos nesas dinámicas?
– AB: Cada ano organizabamos as xornadas de teatro en Córgomo con moita repercusión, mesmo entre as compañías que participaban. Daquela, coincidiu que na Xunta gobernaban PSdeG e BNG e viuse con bos ollos a intención de apoialas, xunto a outras actividades na comarca, facer algo semellante ao que se fixo co Festival de Cans, no Porriño. Co cambio de Goberno e a chegada do PP, as novas políticas frustraron todo aquilo. Do apoio pasouse a estar en contra.
– ND: Foi cando comezou o proxecto de ‘En construción’.
– AB: Eu non estaba disposto a parar. Daquela estaba coa casa en Córgomo de meu pai e miña nai en construción e converteuse nunha especie de símbolo para reivindicar a Florencio e a cultura galega. Tiña o lousado moi mal e decidín arranxalo e pór no exterior a figura de Rosalía de Castro. Seguín coas imaxes de Florencio e a de Castelao, sempre acompañadas dos seus textos. Despois chegaron Celso Emilio e a representación da propia veciñanza.
O proxecto leva por nome ‘En construción’ por estar vivo. Agora quero seguir cunha liña do tempo na que se conte a historia da Galiza, desde a época castrexa até hoxe en día, e o futuro.
Estará en construción sempre. A idea é difundir figuras da literatura e doutras artes, como a música, na que estará Anxo Rei, mais sempre na base ficarán as veciñas e os veciños de Córgomo e doutros lugares que son indispensábeis para que a cultura funcione. Castelao, Florencio, Rosalía ou Celso Emilio sabían que o importante da súa obra partía da base: o pobo. Iso si, a miña filla chamoume a atención porque faltaban mulleres e xa puxemos as catro homenaxeadas coas Letras Galegas e a Sés. A idea parte dese concepto das páxinas web de estar “en construción”. Estamos construíndo a vida e tamén a Galiza.”
Lugo: actividades do 21 de maio da Feira do Libro 2022
Ramón Nicolás: “Hai unha mostra representativa da literatura galega de finais dos 60, con perfís moi plurais”
Entrevista a Ramón Nicolás en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como descubriu este proxecto?
– Ramón Nicolás (RN): Era un proxecto que estaba nas miñas mans desde hai bastantes anos, o que ocorre é que as circunstancias non foron favorábeis para que se puidese publicar e agora, finalmente, puxéronse as cousas de cara para que se levase a cabo. Chegou a min a través das mans de Manuel Bragado, que foi a persoa coa que Alonso Montero falara no seu día para facer unha edición deste corpus de texto, que existía desde o ano 1969, pero que precisaba dun traballo de edición. Que caese nas miñas mans foi unha decisión de carácter editorial, co acordo de Xesús. Prepareino máis ou menos nun prazo breve de tempo, pero publicouse hai uns meses.
Dábame certa mágoa que non vise a luz, xa que é un traballo que estaba durmindo no soño dos xustos e baixo a miña consideración tiña certas particularidades que poderían ser interesantes para coñecer o noso pasado literario.
– ND: Que relevancia ten hoxe en día?
– RN: É interesante na medida en que deita luz fundamentalmente arredor das opinións dun grupo de autores e autoras con obra publicada a partir de 1936 que contestaron a enquisa. Entre as preguntas que propón Alonso Montero pódense albiscar dous valores, ou quizais máis. O primeiro fai referencia aos datos de carácter biográfico que ofrecen as persoas que responden e que chegan da súa man, polo que hai unha fiabilidade practicamente absoluta. Engádense así datos de natureza bibliográfica ou biográfica que nalgúns casos son bastante descoñecidos.
Logo, por outra parte, está a enquisa que chamo sociolóxica, que estriba en preguntas nas que os autores e autoras dan a súa opinión e que, olladas agora, anos despois, ofrecen unha visión panorámica sobre distintas cuestións. Por exemplo, a valoración da Real Academia Galega ou se a prensa galega daquela altura daba a importancia que debía á nosa literatura. Tamén preguntas relativas ás voces que máis influíron nelas, onde curiosamente a maioría destaca a figura de Castelao ou Celso Emilio Ferreiro como autores máis atractivos. (…)”
Ramón Nicolás: “Segue a ser moi preciso visibilizar a nosa creación literaria”
Entrevista de Xesús Fraga a Ramón Nicolás en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Cal será a súa contribución como académico correspondente?
– Ramón Nicolás (RN): Entendo que a propia entidade suxerirá camiños de investigación ou pescuda polos que poida transitar. Polo de agora, con franqueza, só tiven ocasión de agradecer o nomeamento, tanto ás persoas que a día de hoxe integran a Academia como a outras moitas que me manifestaron por moitas vías a súa satisfacción por esta decisión e, por extensión, o seu afecto. Algo que particularmente valoro moito no ronsel dese «pouso dos afectos» do que falaba Xela Arias.
– LVG: Cre que o seu labor crítico influíu na decisión da Academia?
– RN: Sospeito que si: talvez o meu traballo no ámbito da crítica literaria, desenvolto con maior ou peor fortuna desde esa data, pesou no nomeamento e tentarei que este perfil teña, na medida das miñas posibilidades, un defensor activo na institución. Sempre defendín a necesidade de promocionar a crítica literaria en todos os ámbitos posibles e fíxeno, fágoo hoxe, a custa doutras opcións creativas persoais. Segue a ser preciso, moi preciso, visibilizar a nosa creación literaria: un territorio que cómpre seguir agarimando e construíndo con xenerosidade.
– LVG: A súa sinatura está presente en La Voz dende hai anos, un periódico xeneralista que chega a todo tipo de público: como enfoca entón as súas críticas?
– RN: Para min gozar desta atalaia desde hai moitos anos supón un privilexio. Cultivar o exercicio da crítica sen ningún tipo de presión, alén doutro tipo de colaboracións que atenden ao fenómeno da nosa literatura, e facelo desde un xornal que chega ás mans de milleiros de persoas non deixa de ser, sempre, unha responsabilidade. O enfoque tenta ser precisamente xeneralista, isto é, ofrecer de maneira concisa as ideas clave que dominan un libro ou nunha publicación e suxerir, sendo consciente de que a miña sempre é unha opinión subxectiva, a súa lectura.
– LVG: Creo que o seu traballo como crítico tamén se retroalimenta coas súas investigacións e a atención que lle dedicou e dedica a autores como Manuel Luís Acuña, Cunqueiro, Celso Emilio e Lueiro Rey.
– RN: É posible. Para min esas voces que nomeas foron, e son, obxecto da miña atención como investigador en diversas etapas. Tiven a fortuna de ter na miña formación profesorado competente que me iniciou por eses, e outros, camiños e tamén a inmensa sorte de atopar, sobre todo no caso dos dous últimos autores que citas, contornas familiares que confiaron en min para abordar diversos traballos. E por aí continuaremos.”
Cuestionario Proust: Francisco Castro, desde Lecturafilia
Entrevista a Francisco Castro en Lecturafilia:
“O principal trazo do teu carácter? A constancia.
Que calidade aprecias máis nun home? A sensibilidade.
E nunha muller? A intelixencia.
Que agardas das túas amizades? Amor.
O teu principal defecto? Tendo a afogar, ás veces, en vasos de auga.
A túa ocupación favorita? Facer música.
O teu ideal de felicidade? Estar coa miña xente tirado no chan mentres arde a leña na cheminea.
Cal sería a túa maior desgraza? Que os que me queren deixen de quererme.
Que che gustaría ser? Un dos membros dos Beatles.
En que país desexarías vivir? Onde vivo. En Vigo, en Galicia.
A túa cor favorita? O negro, coma Johnny Cash.
A flor que máis che gusta? As orquídeas.
Que paxaro prefires? As rolas. Lémbranme á infancia.
Os teus autores/as favoritos en prosa? Borges, Philip Roth.
E poetas? Borges. O Celso Emilio de amor, máis que o cívico. Walt Whitman.
Un heroe de ficción? Non teño.
Una heroína? Non teño.
O teu músico ou música favorito/a? Claramente, os Beatles.
O teu pintor ou pintora preferido/a? Salvador Dalí.
O teu heroe ou heroína na vida real? O meu pai.
O teu nome favorito? Naia.
Que hábito alleo non soportas? O hábito de moita xente de conducir poñéndonos en perigo aos que conducimos ben.
Que é o que máis detestas? A deslealdade.
Unha figura histórica que che poña mal corpo? Santiago Abascal.
Un feito histórico que admires? A revolución cultural xuvenil dos anos 60 do século pasado.
Que virtude desexarías posuír? A tranquilidade.
Como che gustaría morrer? Coa cabeza no meu sitio e de súpeto, sen enterarme.
Cal é o estado máis común do teu ánimo? Optimista.
Que defectos che inspiran maior indulxencia? A falta de atención.
Tes unha máxima ou lema de vida? Si: relativiza. Mañá sae o sol de novo.”
Viale Moutinho, premio especial aRitmar 2021 á Embaixada da amizade galego-lusófona
Desde Nós Diario:
“O xurado do certame aRi[t]mar da Escola Oficial de Idiomas de Santiago de Compostela, da que é director o profesor Gonzalo Constenla, decidiu conceder o Premio aRi[t]mar especial do xurado “Embaixada da amizade galego-lusófona” ao escritor madeirense residente no Porto José Viale Moutinho.
Alén dos seus méritos como xornalista en medios como o Jornal de Notícias, o República ou o Diário de Notícias, José Viale Moutinho é narrador, poeta, dramaturgo e ensaísta, con obra traducida a varios idiomas, tamén ao galego. Está tamén moi ligado ao Festival da Poesía do Condado desde o seu inicio en 1981, organizado pola Sociedade Deportiva do Condado (SDC) con sede en Salvaterra do Miño.
Como director da Associação Portuguesa de Escritores, da Associacão de Jornalistas e Homens de Letras do Porto e do Teatro Experimental do Porto posibilitou a visibilidade da literatura galega en Portugal, e a el se debe a presenza da escritora Xela Arias, de Mantecón e da directiva da SDC para presentar o Festival da Poesía no Condado ao mundo lusófono.
Pioneiro en divulgar a literatura galega contemporánea, nomeadamente a de Neira Vilas, Celso Emilio Ferreiro, Manuel María. De Méndez Ferrín é o seu primeiro tradutor ao portugués. Tamén traduciu a Castelao e a Lamas Carvajal e é autor de Fouce erguida. Antologia de poesia galega de combate.
Viale Moutinho foi tamén investigador da represión franquista e dos campos de exterminio nazi, autor dunha biografía sobre Zeca Afonso e impulsor da Asociación que en Vigo leva o seu nome. Relacionada coa temática galega, escribiu o libro pioneiro Introdução ao nacionalismo galego.
O certame informa na nota de prensa que o premiado fora elixido académico de honra electo da Real Academia Galega, e que renunciou en solidariedade con Méndez Ferrín cando este deixou a presidencia. (…)”
Carta de Carvalho Calero a Celso Emilio Ferreiro
Desde Caderno da crítica, de Ramón Nicolás:
“(…) Dun ou doutro xeito Celso Emilio Ferreiro, no ano 1956, esténdelle como mediador unha invitación para a publicación dun libro de poesía na colección “Juan Rodríguez del Padrón”, que ideara Camilo José Cela para orixinais poéticos en galego. En novembro desde ano agradece que o seu Salterio de Fingoy fose aceptado mais pouco despois -carta superior- e “lonxe do mundanal bruído” confirma a recepción tanto dun “nadal” como dunha separata da revista Papeles de Son Armadáns (probablemente co poema “O tempo solprendido”) mais, sobre todo, inquíreo sobre o retraso nas datas de publicación do seu libro. A inviabilidade do proxecto determinou que só vería a luz, finalmente, no ano 1961 na colección Salnés de poesía na que tamén desempeñaba funcións de codirector o propio Celso Emilio.
Dez anos despois do falecemento de Celso Emilio, entendo que Carvalho lle rende ao autor de Longa noite de pedra un tributo que os une no substancial. Na publicación Voz y voto (Edicións Patronato Curros Enríquez) participa co poema “Arredor de si” dedicado “A C.E.F., in memoriam”. Unha conmovedora e dura composición, logo incluída na sección homónima de Reticências (1990) baixo o título de “Como pudemos”, na que subxace unha conexión vital e xeracional con Celso Emilio, inquiríndose sobre as dificultades dunha vida compartida nunha atmosfera tan frustrante e afastada dos ideais de mocidade que, malia todo, compartiron. (…)”
Polafías Polavida, Homenaxe a Isidro Novo (III)
Desde
a sección de Literatura de Tradición da AELG convidámosvos a reunirnos cada día, momentaneamente, arredor da lareira virtual que representa o noso inmenso arquivo.
Isidro Novo (1951-2018) foi compañeiro das Polafías da AELG desde a de Vilamartín de Valdeorras (15 de novembro de 2008), ata a celebrada nas Pontes (26 de novembro de 2017).
Hoxe Isidro Novo recita “Moraima” (de Celso Emilio Ferreiro), lido na polafía de Ferreiravella (Riotorto) o 6 de decembro de 2008.
Esta é a ligazón ao vídeo.
Rechiade e unídevos baixo cancelos comúns como #CorentenaLiteraria, #Euquedonacasa, #LerGalegoSempre, #Acasainfinita, #DescobreACulturaGalega, #CulturaGalegaCuradora, #CulturaNaRede e/ou #aculturasegue.
