Bergondo: homenaxe a Filomena Dato, “A Poeta das Mariñas”

A Coruña: recital de Dores Tembrás e Antonio Gamoneda no Ciclo Poetas Di(n)versos

A segunda feira 19 de febreiro, ás 20:30 horas, no Auditorio do Centro Ágora (Rúa Ágora, s/n) da Coruña, terá lugar unha nova edición do Ciclo Poetas Di(n)versos, coordinado por Yolanda Castaño e promovido pola Concellaría de Culturas da Coruña, cun recital de obra propia nun man a man de Dores Tembrás e Antonio Gamoneda. Máis información aquí: Folleto Poetas Di(n)versos febreiro 2018.

A Coruña: recital poético arredor de Luísa Villalta, en novembro de 2017

“Recital poético e de textos arredor de Luísa Villalta, dentro do ciclo de actividades As Chaves do Tempo. Interveñen Nacho Pena Maceda, Cesáreo Sánchez, María Xosé Bravo, Beatriz Maceda, Chisco Fernández Naval, Dores Tembrás, Eli Ríos, Lino Braxe, Marica Campo, Olga Patiño, Xavier Seoane, Xulio Valcárcel. Inclúese unha montaxe sonora con texto de Xavier Campos, poesía de Luísa Villalta, locución de Eva Vieites e idea de Clara Soler. Foi celebrado no Monty da Coruña, o 25 de novembro de 2017.”

Nós tamén navegar. 40 anos de poesía galega. Congreso de Poesía da AELG

Nós tamén navegar. 40 anos de poesía galega é o título deste Congreso de Poesía organizado pola AELG, co que se pretende facer unha revisión da poesía galega nos últimos catro decenios, un exame da súa situación actual e do peso da poesía no sistema literario e na sociedade galega, tendo en conta a relevante diversidade de propostas, achegas e temáticas que mostran as diferentes poéticas existentes, e tamén analizar colectivamente os retos para o futuro.

OBXECTIVOS
Preténdese facer un debate aberto sobre o estado actual e recente da poesía galega, unanimemente recoñecida pola súa grande valía literaria, mais que padece unha certa invisibilidade social no seu propio territorio, o que fai máis necesario que nunca un Congreso onde se debatan diversas perspectivas sobre ela, como un punto de encontro onde reflexionar serena e abertamente arredor das experiencias vinculadas ao feito poético.

INSCRICIÓN
A asistencia ao Congreso para o público interesado é libre e de balde, mais pedimos que fagan a inscrición previa, a efectos organizativos, no correo electrónico oficina@aelg.org ou ben no teléfono 981133233 (neste caso, en horario de 09:30 a 14:00 horas, de luns a venres).

FORMATO
O Congreso dividirase en seis mesas redondas, en formato de grupos de traballo, sendo a idea fundamental o debate aberto e a intercomunicación fluída de propostas, análises e perspectivas. Tamén terá lugar un recital poético con voces representativas destes últimos 40 anos de creación poética.

PROGRAMA

VENRES 6 DE OUTUBRO
Pazo da Cultura de Pontevedra (Rúa Alexandre Bóveda, s/n. –como chegar-)

Tarde
16:00 Recepción dos/as congresistas.
16:15 Inauguración do Congreso, coa presenza do presidente da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias, e a Concelleira de Cultura, Carme Fouces.
16:30 Mesa redonda (grupo de traballo) 1. Nós tamén navegar, a poesía galega de 1976 a 2016.
Coordinadora: Marta Dacosta.
Relatoras: Helena Villar, Rosa Enríquez e Yolanda Castaño.
– 18:30 Mesa redonda (grupo de traballo) 2. Teatro e outras formas de comunicación do poético (oralidade, popular, etc.).
Coordinador: Afonso Becerra.
Relatoras/es: Miguel Sande, Antonio Reigosa e Silvia Penas.

Espazo Multidisciplinar Nemonon (Rúa Marqués de Riestra, 11, 1º –como chegar-).
21:15 Recital de poesía e música, coa participación de: Rosalía Fernández Rial, Xulio López Valcárcel, Antón Lopo, María do Cebreiro, Baldo Ramos, Ana Romaní, Daniel Salgado, Susana Sánchez Arins, Dores Tembrás e Vítor Vaqueiro, xunto á música ao vivo de César Morán. Presentado por Lucía Novas.

SÁBADO 7 DE OUTUBRO
Pazo da Cultura de Pontevedra

Mañá
10:30 Mesa redonda (grupo de traballo) 3. Interaccións poéticas: ensino, lingua, ciencia.
Coordinadora: Mercedes Queixas.
Relatoras/es: Ramón Caride, Ramón Nicolás e Estíbaliz Espinosa.
– 12:30 Mesa redonda (grupo de traballo) 4. Traducións e diálogos con outros sistemas poéticos.
Coordinador: Ramiro Torres.
Relatoras/es: María Reimóndez, Raúl Gómez Pato, Tiago Alves Costa (Lusofonia).

Tarde
16:30 Mesa redonda (grupo de traballo) 5. 40 anos de poesía aos ollos da crítica
Coordinadora: Chus Nogueira.
Relatoras/es: Vicente Araguas, Teresa Seara e Mario Regueira.
18:30 Mesa redonda (grupo de traballo) 6. Innovación poética, trans-xénero, novas modalidades.
Coordinador: Carlos Negro.
Relatoras/es: Fran Alonso, Antía Otero e Celia Parra Díaz.

“As fillas de Penélope”, por Daniel Salgado

Artigo de Daniel Salgado para Sermos Galiza (cadro de Laxeiro):
“O maxisterio de Xohana Torres (1931-2017) foi intempestivo. Atravesou o seu propio tempo, impúxose á liñalidade das xeracións e confluíu coas poetas máis rebeldes das últimas décadas. A autora do depuradísimo e influente Tempo de ría (1992) dialogou de igual a igual coas novas promocións. E as fillas de Penélope responderon coa decisión de tamén navegar e socializaren a maxia, porque esta “existe e pode ser todas”.
“A voz de Xohana fica como o emblema de quen escribiu non en busca do poderío, senón da apertura”, sinala Olalla Cociña (Viveiro, 1978), gañadora do último premio Afundación con Vestir a noite. E salienta a conversa que estabeleceu coas escritoras e escritores máis mozos: “Natural, comprometida e afectuosa. Non podemos despegarnos dela, non podemos evitar buscar a súa palabra, que nos sostén entre o mar e o cosmos”. Coincide con Marta Dacosta (Vigo, 1966), para quen Torres serviu, ademais, á causa da emancipación poética.
“Eu son Penélope / e rexeito teas e fíos / non te vou agardar”, escribiu Dacosta no poema Ordenemos o universo de As amantes de Hamlet (2003), como ampliando a rebelión, levándoa máis alá, da célebre Penélope de Xohana Torres. “Dela aprendemos a ser mulleres que escriben sen veos”, esténdese, “e a min abriume a porta para falar coa miña propia voz. Eu aferreime ao poema de Penélope como a unha bandeira”. A que ergueron as poetas que, a partir dos anos 90, revolveron a literatura galega. De Ana Romaní (Noia, 1962) ou María do Cebreiro (Santiago de Compostela, 1976) a Yolanda Castaño (Santiago de Compostela, 1977) ou a Marilar Aleixandre (Madrid, 1947) que onte, nas redes sociais e logo de saber da morte de Torres, se declaraba “escritora orfa”.
“A presenza que adquiriu na década dos 90 non se esvaeceu nunca”, considera Dores Tembrás (Bergondo, 1979), que coa tamén poeta Antía Otero (A Estrada, 1982) sostén a editorial Apiario, “e cando publicou a súa última entrega [Elexías a Lola, 2016], todas estabamos expectantes e esperanzadas por volvela ler. Foi un auténtico acontecemento”. A obra poética de Torres desprégase en só catro títulos: Do sulco (1959), Estacións ao mar (1980), Tempo de ría e Elexías a Lola. Como puídos, extraordinarios accesos ao enorme océano que se entorna nos seus versos.
Sobre o libro Os fillos da fame (2016) paira a sombra da poesía de Xohana Torres. Esa que, segundo o seu autor Ismael Ramos (Mazaricos, 1994), ten por corazón “a aspiración irrenunciable á verdade”. “É quen de nomealo todo desde a nada máis absoluta”, engade, e refírese a ela como “a escritora máis brillante do pasado século” en Galiza, “inclasificable en ningunha xeración, pero inspiradora para todas. Xohana é infinita”. As novísimas tamén recorren á palabra precisa e liberadora dos seus poemas, cuxa pegada, explícita ou implícita, se pode rastrear en Alba Cid (Ourense, 1989), Lara Dopazo (Marín, 1985), Antón Blanco (Vilagarcía de Arousa, 1996) ou Fran Cortegoso (Pontevedra, 1985-2016).
O congreso sobre poesía que promove a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega e que transcorrerá en Pontevedra os vindeiros 6 e 7 de outubro leva por título unha variación da máis coñecida palabra de orde da súa poesía: Nós tamén navegar. “Non é unicamente unha afirmación feminista”, explica Marta Dacosta, que fai parte da organización do encontro, “senón tamén da poesía, da lingua, da nación”. Porque a Penélope de Xohana Torres non pedía permiso para se rebelar contra o destino. Fartara de “tanto novelo e tanta historia” e optou por se facer cargo da súa propia existencia. Optou, daquela, pola revolución.”

Cursos Apiario presenciais 2017-2018

Desde Apiario:
Os cursos Apiario constitúen a nosa oferta de formación continua, de setembro a xuño, en grupos reducidos (máximo 10 alumnos). A proposta destes cursos é acompañar aos asistentes, na procura da súa voz e apoiar este traballo na adquisición da técnica. A través de unidades temáticas trabállase a construción do literario, dende unha perspectiva multidisciplinar onde conxugar teoría e práctica.
Sen esquecer que estes cursos son un espazo de encontro para persoas que comparten o gusto pola literatura e outras inquedanzas artísticas.

A Coruña

Arquitecturas do poema
Dores Tembrás
A quen vai dirixido: A persoas interesadas en achegarse á poesía, en adquiriren ferramentas para gozar da súa lectura e tamén da escrita. Non só dirixido a escritores de poesía, tamén a narradores que queiran profundar na palabra e nos seus matices.
Horario: Martes 19:00-21:00
Prezo: 65 euros/mes
Descrición: Un espazo para quen quere achegarse á palabra, roldala, curioseala. Un tempo para escribir, pero tamén para afondar nas poéticas alleas. Para extraviarnos ou prendernos de conceptos como perda, beleza, sórdido, memoria, materia, lugar… A precisión, a procura, atendendo por veces á hermenéutica, pero sobre todo á voz que hai en cada un, para recoñecela e serlle fiel. Unha das características fundamentais deste formato é a da adquisición de ferramentas, técnicas que nos permitan trasladar ao papel coa maior precisión o poema que se xesta en nós. Para iso tamén será preciso afondar no acontecemento poético, atender a teorías que nos poñan en contacto coas poéticas máis relevantes da literatura universal. Todo isto para deternos en conceptos como silencio, música do poema, poder de suxestión, evocación, corte do verso… Metodoloxía: Construír unha guía propia de recursos para cada asistente a través das actividades e lecturas semanais. Posta en común do traballo individual e seguimento dos textos ata fechalos. Cada tres meses recibirase a visita dunha/dun autora/autor que dirixirá a sesión. Cada asistente ten dereito a unha titoría individual ao trimestre centrada no seu propio traballo.
Mais información e matrícula en: info@apiario.eu

Literaria: entre a escrita e a lectura
Dores Tembrás
A quen vai dirixido: Este obradoiro esta deseñado para aquel*s amantes da literatura, xa sexan lector*s atent*s ou escritor*s con ganas de profundar nas voces d*s grandes autor*s.
Horario: Luns 19:00-21:00
Prezo: 65 euros/mes
Descrición: Como recomenda Fitzgerald, unha das voces máis lúcidas que nos acompañará neste obradoiro: Escribir ficción é manexar un truco dirixido á intelixencia e ao corazón do lector; un artificio para suscitar emocións diferentes, ao xeito do prestidixitador. Unha vez aprendido, esquencelo…
A atención sempre disposta, o debate a través de lecturas guiadas onde explorar a lectura crítica, a técnica do comezo e do final, do tema, d* narrador*, o tempo, o silencio, a memoria…serán fíos vertebradores dos que tirar para construir o encontro na procura da voz individual. Unha proposta, onde a escrita e a lectura son vasos comunicantes.
Mais información e matrícula en: info@apiario.eu

Revelar para rebelarse. Olladas do poético
Antía Otero
A quen vai dirixido: A persoas que se inician na escrita ou xa o fan, interesadas na poesía e no poético como lugar para crear. Dirixido a tod*s aquel*s que queren profundar na súa práctica, escrutar o impulso e o proceso, revelar a alquimia da técnica na rebelión da palabra.
Horario Metodoloxía: Mércores 19:00 -21:00
Prezo: 65 euros/mes
Descrición: Este obradoiro é unha chamada á capacidade de asombro para descubrir as chaves que poñen en marcha a maquinaria do poético. Un xeito de achegarse ao abraio que provoca a palabra, á rebelión da voz na sensación da escrita. A través do diálogo entre teoría e práctica, escoita e deriva, falarlle ao proceso. En Revelar para rebelarse, centraremos a dinámica botando man de unidades temáticas deseñadas para profundar no extraordinario, no efémero, no arrebato e sucar o silencio, os ocos, o tempo e o lugar. Pezas angulares e ferramentas que nos axuden a escribir, mais tamén a ampliar a capacidade lectora e crítica. 
Horas para debater e alimentarse na fascinación que provoca a palabra. Metodoloxía: Sesións vertebradas por unidades temáticas e achegamento a diferentes autor*s da literatura galega e universal. Propostas de escrita. Debate continuo. Crítica, valoración e seguimento dos textos. Lecturas. Visionado de material audiovisual. Cada tres meses recibirase a visita dunha/dun autora/autor que dirixirá a sesión. Cada alumn@ ten dereito a unha titoría individual ao trimestre centrada no seu propio traballo.
Mais información e matrícula en: info@apiario.eu

*Todos os nosos cursos teñen unha matrícula inicial de 30€.

Santiago de Compostela

Cartografías literarias: Entre a escrita e a lectura
Antía Otero
A quen vai dirixido: A persoas que se inician na escrita ou xa o fan, interesadas na literatura como lugar para crear; a tod*s aquel*s que queren profundar na súa práctica, escrutar o impulso e o proceso, descubrir a alquimia da técnica, aprender das lecturas. Este obradoiro esta deseñado para aquel*s amantes da literatura, xa sexan lector*s atent*s ou escritor*s con ganas de profundar nas voces d*s grandes autor*s.
Horario: Luns de 19.00 a 21.00
Lugar: Libraría Couceiro (Praza de Cervantes, 6, Compostela)
Prezo: 65 euros/mes
Descrición Este obradoiro está deseñado para aquel*s amantes da literatura que gusten de achegarse ao abraio que provoca a palabra, a rebelión da voz na sensación da escrita. A través do diálogo entre teoría e práctica colleremos o pulso da palabra e profundaremos nas voces d*s grandes autor*s. Poremos enriba da mesa pezas angulares e mestras da literatura e ferramentas que nos axuden a escribir, mais tamén a ampliar a capacidade lectora e crítica. Horas para debater e alimentarse na fascinación que provoca o encontro coa literatura.
Metodoloxía: Sesións vertebradas por unidades temáticas e achegamento a diferentes autor*s da literatura galega e universal. Propostas de escrita. Debate continuo. Crítica, valoración e seguimento dos textos. Lecturas. Visionado de material audiovisual. Cada tres meses recibirase a visita dunha/dun autora/autor que dirixirá a sesión.
Máis información e matrícula en: info@apiario.eu

* Todos os nosos cursos teñen unha matrícula inicial de 30€.

***

Aquí poden consultarse os cursos on-line (Cartografías literarias, De misterio e técnicas). 2017/2018.

“Chegou a “novísima” poesía galega?”, por Montse Dopico

Artigo de Montse Dopico en Praza:
“”Chegan os Neos”. Baixo este suxestivo titular, o xornalista e escritor Antón Lopo propoñía, nunha reportaxe publicada cara finais do ano 2015 no suplemento Faro da Cultura do Faro de Vigo, unha escolma posible de voces dos “novos creadores poéticos” galegos. Non moito tempo despois, a revista Luzes recollía nas páxinas de República unha análise máis demorada do mesmo autor sobre este tema, acompañada dunha pequena antoloxía que xuntaba versos de Xabier Xil Xardón, Oriana Méndez, Berta Dávila, Gonzalo Hermo, Xesús Castro, Ismael Ramos, Lara Dopazo, Fran Cortegoso e Alicia Fernández.
Aquel intento de identificar algunhas tendencias de fondo na maré da creación poética última deu lugar a diversos debates, mais serviu tamén como substrato do volume 13. Antoloxía da poesía galega próxima, coordinado pola profesora María Xesús Nogueira e publicado por Chan da Pólvora, o proxecto editorial ligado á libraría compostelá homónima do que Antón Lopo é cofundador. A selección de nomes desta antoloxía revela, por outra banda, algunhas coincidencias coa outra obra semellante, No seu despregar, que tirou do prelo no 2016 a editora Apiario.
No limiar de No seu despregar, as creadoras de Apiario, Dores Tembrás e Antía Otero, dan conta da dificultade para consensuar unha definición do “novo” na literatura. “A que nos referimos con esta cualidade?”, apuntan. “Trátase dunha condición temporal, cronolóxica? Son *s poetas *s nov*s ou os textos? Que proclama esa novidade? Existe? Podemos nomeala?”, reflexionan. En 13. Antoloxía da poesía galega próxima, María Xesús Nogueira admite que “a xuventude poética foi un elemento mitificado na literatura” e subliña, ademais, as “tensións e polémicas” que, de xeito cíclico, desata a “novidade” ou, polo menos, as tentativas de visibilizala como potencial de contestación dos paradigmas que a precederon.
No caso da literatura galega, -engade Nogueira-, a cuestión das “novas voces poéticas” mesturouse co debate sobre o axeitado da periodización das últimas promocións poéticas en base a criterios xeracionais e biolóxicos. Deste xeito, propostas como “empregar o problemático termo xeración no sentido sociolóxico-cultural formulado por Karl Mannheim”, -formulada polo profesor Arturo Casas-, ou identificar “a tensión entre unha tendencia apolínea a unha dionisíaca”, -achegada pola crítica Iris Cochón-, non puideron vencer, segundo Nogueira, “unhas inercias cronolóxicas que tampouco semellaron atopar, aínda a estas alturas, ferramentas para cartografar a poesía que seguiu á dos noventa”. (…)”