Tabela dos Libros de marzo de 2016, por Armando Requeixo

Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Como cada primeiro luns de mes, a Tabela dos Libros ofrece a lista de títulos que Francisco Martínez Bouzas, Inmaculada Otero Varela, Mario Regueira, Montse Pena Presas e eu estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.”

marzo_tabela_2016

Padrón: presentación de Follas novas, de Rosalía de Castro, en edición de Anxo Angueira

ORosalía de Castro Follas Novas Anxo Angueira mércores 24 de febreiro, ás 20:00 horas, no Auditorio Municipal de Padrón (Campo do Souto, 2), preséntase a edición de Follas novas, de Rosalía de Castro, a cargo de Anxo Angueira, publicada en Xerais. No acto, xunto ao autor do estudo crítico da obra, participan Manuel Bragado, Chus Senín Fernández e Antonio Fernández Angueira. Ao remate da presentación terá lugar un concerto do grupo musical Xardín desordenado.

Cuba na literatura galega, por Marcelino Fernández Mallo

DesdeSobre-Cuba-en-Ferrol-300x263 o blogue A trenza, de Marcelino Fernández Mallo:
“Entre os días 13 e 15 de novembro, celebrouse no senlleiro Ateneo Ferrolán o Congreso Ferrol-Cuba-Galiza: Historias Comúns. Na derradeira sesión, tiven a honra de compartir mesa redonda con Xavier Alcalá para falarmos sobre a presenza de Cuba na literatura galega. A nosa conclusión foi común: a presenza é minúscula se a comparamos co material inxente que pon á nosa disposición o moito acontecido.
Eu mencionei repetidamente Gallego, a novela de Miguel Barnet e propuxen que, non sendo galega senón cubana, a adoptásemos para o noso sistema literario. Barnet, etnógrafo e home fundamental da cultura cubana, escribiu o mellor relato sobre o paso dos galegos na Illa caribeña. Mencionei tamén Pallarega, claro! A miña novela percorre o ciclo completo do emigrante: aldea (Pallarega), tempo de transición (Morgade, Madrid), travesía (no Marqués de Comillas), anos no lonxe (La Habana) e regreso (A Coruña). Pallarega fai un retrato dun caso concreto que desbota a melancolía e a miseria para celebrar a loita por unha existencia pletórica allea no posible ás condicións da contorna.
A presenza de galegos en Cuba remóntase á propia fundación de La Habana. Durante séculos, os galegos fomos utilizados para poboar a terra colonizada sendo tratados en demasiadas ocasións como escravos. Así o confirma o ensaio Galegos da Habana elaborado por Ángela Oramas e publicado por Sotelo Blanco en 2005. Contra o final do século XIX, empeza a formarse unha conciencia de galeguidade que non fará máis que medrar ata a Revolución castrista. 1880 é un ano importante: edítase en La Habana o Follas Novas de Rosalía (“Galicia está probe i á Habana me vou, ¡Adeus, adeus prendas do meu corazón!”).
Deste tempo habemos citar a Ramón Armada Teixeiro, fundador con Lugrís Freire de A Gaita Gallega, primeira publicación da emigración en galego. Armada escribiu a obra de teatro Non máis emigración recollendo parte da realidade dos galegos no século XIX, a cal constituíu a primeira obra en galego representada fóra de Galicia. Deixounos tamén o poemario Caldo de Grelos no que esmiuzou esa particular ligazón entre Cuba e Galicia.
Durante as primeiras décadas do século XX, a presenza galega, aínda ben precaria, aumenta notablemente. Calcúlase que son arredor de 200.000 os galegos chegados durante ese tempo á Illa. A revista Galicia que se edita en La Habana (son máis de 60 as publicacións que chega a crear a colectividade galega) afirma en 1915: “Por onde queira que un viaxa sempre atopa un galego. Hainos traballando no campo, na fábrica, no taller, na oficina, na cátedra, na bodega… hainos en todas partes”.
Sobre esta etapa, haberemos mencionar a novela póstuma A nova vida de Lois Tobío que localiza a súa historia en torno ao final dos anos 30. Habemos subliñar, por suposto, a Ramón Cabanillas, o poeta da raza, que na Habana publica No desterro (1913); a Antón Vilar Ponte que crea a obra de teatro Almas mortas (1922); ou a Xosé Francisco Lesta Meis que publica a novela Estebo (1927). Inda que sexa narrativa en castelán, débese citar igualmente a novela La Gallega (1927) do polémico periodista e escritor cubano Jesús Masdeu, que relata a malfadada experiencia dunha emigrada a principios do século.
Os anos 40-50 supoñen o desenvolvemento de Cuba, ou máis ben de La Habana, da man dos clans ianquis que converten a capital caribeña nunha sorte de casino e cabaret, cando non de prostíbulo. Nesta etapa encádrase Pallarega e a maior parte da obra de Neira Vilas, máis crónica ca novela, entre a que cómpre subliñar os tres tomos de Memoria da Emigración. Cun carácter máis atemporal debemos incluir nesta selección de obras da literatura galega con Cuba de argumento, o Habana flash de Xavier Alcalá mentres que en Verde oliva o mesmo autor describe a aventura dunha galega que se quixo integrar no exército rebelde. (…)”

Cuestionario Proust: Suso Díaz

Desde SAMSUNG CAMERA PICTURESo blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Suso Díaz:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– É ben difícil definirse. Coido que son un soñador.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A bondade e a xenerosidade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Só que me entendan.
4.– A súa principal eiva?
– Talvez querer abarcar máis do que son capaz.
5.– A súa ocupación favorita?
– Deixarme levar polo que me agrada, idear novos proxectos, sempre tentar sumar.
6.– O seu ideal de felicidade?
– A felicidade sempre é efémera. Un estado de felicidade enténdoo como algo semellante a ser lelo. Creo nos momentos de felicidade, e se algo se asemella a un tempo prolongado de felicidade vivina os primeiros 8 anos da miña vida en Ludeiros -Lobios-, onde nacín.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Non penso niso.
8.– Que lle gustaría ser?
– Sempre quixen ser cantautor, de aí a miña paixón pola poesía.
9.– En que país desexaría vivir?
– Nun que non existe, que eu imaxino e nunca coñecerei. Nun país que non se odie por ser o que é, que agarime e ame aquilo que o define, que se respecte, que medre dende a cerna herdada sen precisar ollarse en espello algún. Un país que ben podería ser unha Galicia mítica.
10.– A súa cor favorita?
– Transito entre azuis e verdes. Aínda que nada me reconforta máis ca o abrollar da primavera no Xurés.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Todas, todas amosan beleza. De escoller, quédome co Lirio do Xurés.
12.– O paxaro que prefire?
– O que se pousa fronte á fiestra na casa de meus pais. Ese que me agasalla cos seus movementos, coa súa cor, co seu canto e co seu voo ceibe e despreocupado.
13.– A súa devoción na prosa?
– Sendo ben difícil: en galego Rosa Aneiros, en español García Márquez, en portugués Saramago.
14.– E na poesía?
– Imposible escoller. Dende Rosalía de Castro a Celso Emilio Ferreiro infinitas e infinitos poetas. Cada nova lectura é unha nova descuberta. Todas e todos os que me emocionen.
15.– Un libro?
– Dous. Agora mesmo os que me ocupan con novos proxectos: Seis poemas galegos de Federico García Lorca e Follas novas de Rosalía de Castro.
16.– Un heroe de ficción?
– Xan das Congostras.
17.– Unha heroína?
– Seguramente algunha que habita o subconsciente. A beleza ten rostro de muller.
18.– A súa música favorita?
– Moitas, moitísimas. Non podo escoller, depende do estado de ánimo. Iso si, sempre me fago acompañar por ela.
19.– Na pintura?
– Dun tempo a esta parte, Ovidio Murguía.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Miñas avoas, ninguén merece meirande admiración para min.
21.– O seu nome favorito?
– O de meus fillos: Sofía e Pedro, sempre na boca, sempre no pensamento.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A maldade en calquera das súas manifestacións: ruindade, mesquindade, falsidade…
23.– O que máis odia?
– Ese sentimento non me habita, de facelo, maniféstase en contadas ocasións. Diría que odio o que fai sufrir ao ser humano conscientemente. Dabondo temos co que a vida nos vai deparando.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Todos eses innomeables que se adicaron a destruír a especie, tamén os que se adican a destruír o hábitat.
25.– Un feito militar que admire?
– Sempre abril. Sempre o 25 de abril.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Unha meirande capacidade de comprensión, algunhas veces non atopo respostas por moito que me esforce. É frustrante.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– De súpeto.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Reflexivo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Moitos. Tendo en conta que somos humanos, procuro entender.
30.– Un lema na súa vida?
– Meu avó materno sempre me dicía, Suso: fai ben e non olles a quen.”

Cuestionario Proust: Carlos Callón

DesdeCarlos Callón o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Carlos Callón:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– Sempre é difícil responder estas cousas. Supoño que certo optimismo que tenta estar advertido.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– Como universal, a cordialidade. Canto máis próximas as persoas, máis agradezo tamén a honestidade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Das amigas e dos amigos, comprensión, apoio (aínda que sexa crítico) e confianza. Das amizades, a cordialidade xa dita e algo de compañía mutua.
4.– A súa principal eiva?
– Seica dicía Cunqueiro que os galegos temos un sentido árabe do tempo.
5.– A súa ocupación favorita?
– Entusiásmanme os pequenos traballos intelectuais en que a curiosidade carbura a plena potencia. Ademais, gusto de lle dar á cabeza por volta da intervención social nas causas en que estou máis implicado.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Desentronar a felicidade como ideal e orientarme polo desexo.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Non poder buscarlle un sentido á vida. Por exemplo, pola perda das persoas que amo.
8.– Que lle gustaría ser?
– Chegar de pleno ás miñas vocacións sería abondo.
9.– En que país desexaría vivir?
– Neste, con mellores condicións. Gusto tamén da idea de pasar un tempiño de xeito en varios lugares de Francia e Italia, porén regresando aquí.
10.– A súa cor favorita?
– Talvez a verde clara.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Os campos de chuchameles son tan evocadores!
12.– O paxaro que prefire?
– Estou entre os periquitos e as píllaras.
13.– A súa devoción na prosa?
– Castelao, Cunqueiro, Marguerite Yourcenar, Borges, Pascal Quignard, Antón Lopo… Se hai que escoller un nome, hoxe diría… Cunqueiro.
14.– E na poesía?
– Lupe Gómez, Benedetti, Pilar Pallarés, Yolanda Castaño, Rosalía, Pessoa, o trobadorismo galego, Fermín Bouza Brey… Non, non podo escoller un. Xa bastante é non pasarme citando, he he he.
15.– Un libro?
– O que máis veces lin e relín desde a puberdade até hoxe é Follas Novas. Un clásico dos que palpitan, aínda que hai quen o preferiría momificado.
16.– Un heroe de ficción?
– Estou entre o magnífico Hadriano que nos retrata Yourcenar e o Neville Longbottom da saga de Harry Potter (defendo que el debería ser o verdadeiro protagonista).
17.– Unha heroína?
– Tamén estou entre dúas respostas: ou a viúva do Eleuterio das Cousas de Castelao ou calquera das mulleres afoutas a quen dá voz Rosalía.
18.– A súa música favorita?
– No meu carro os que máis están a soar nos últimos meses son Stromae, Caxade e Els Amics de les Arts. Miña nai dicía de min de pequeno: “a Carlos na música gústalle de todo”. Pois iso.
19.– Na pintura?
– Atrápame O neno das piñas de Castelao e podo pasar horas mirando reproducións de miniaturas medievais.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Daniel Castelao. O seu papel no exilio para que permanecesen vivas as reivindicacións nacionais galegas –non só fronte á destrución fascista, senón tamén ante a incomprensión e os paus nas rodas do republicanismo español e do piñeirismo– é un testemuño que nunca deberiamos esquecer.
21.– O seu nome favorito?
– Éme moi difícil seleccionar un. Vénme á cabeza o hipocorístico Porfica, que era como lle chamaban a unha das avoas da miña queridísima avoa Pepa (ou sexa, que era miña tataravoa). Porfica fai serie con moitos nomes familiares de noso que non deberían esmorecer, como Lela, Carmucha, Mingos, etc.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– Supoño que, coma todos, aqueles en que vexo reflectido algo de min que me desagrada. Por dicir algo en que claramente non estou metido: non aturo a xente que fai ruído no cinema.
23.– O que máis odia?
– A crueldade.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Moitas do pasado e do presente. Polas súas fondas ramificacións nos nosos días direi o repugnante nome de Francisco Franco Bahamonde.
25.– Un feito militar que admire?
– A perseveranza da guerrilla galega, que batallou contra o franquismo canto puido, mais sen ter o apoio exterior con que contaron as resistencias antifascistas doutros países.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– O canto, mais acaparou miña irmá toda a capacidade melódica da familia, e o do debuxo, mais iso repartírono entre todos os meus irmáns precedentes.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Como Emiel Pauwels: con 95 anos, preparado para recibir a eutanasia após darlle á champaña coa xente que amo. Supoño que hai niso tamén algo da ansia de Hadriano: saber despedirse, entrar na morte cos ollos abertos.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Talvez enérxico.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Remítome á resposta vinte e dúas e doulle a volta. Por continuar no mesmo exemplo, son indulxente coa xente que por fin para e che deixa ver o resto do filme en paz.
30.– Un lema na súa vida?
– A frase de Lacan que máis ecoa en min nos últimos tempos é que un só pode sentirse culpábel de traizoar o seu desexo. Se se matinar algo nela, verase que hai aí un compromiso ético que se alicerza no individual mais que o trascende.”

Cuestionario Proust: Emílio Xosé Ínsua

Desde Emílio Xosé Ínsuao blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Emílio Xosé Ínsua:

«1.– Principal trazo do seu carácter?
– A entrega ao traballo e ser moi testán.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A sinceridade, a integridade, a honradez.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Nada que elas non agarden de min.
4.– A súa principal eiva?
– Ser algo iluso.
5.– A súa ocupación favorita?
– Ler, ver cine, investigar.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Estar tranquilo coa miña xente.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Prefiro nin amentala, non vaia ser…
8.– Que lle gustaría ser?
– Co que “son” teño abondo.
9.– En que país desexaría vivir?
– Na Galiza ceibe futura.
10.– A súa cor favorita?
– O vermello.
11.– A flor que máis lle gusta?
– A gardenia.
12.– O paxaro que prefire?
– O paporrubio.
13.– A súa devoción na prosa?
– Blanco Amor.
14.– E na poesía?
– Rosalía, especialmente a de Follas Novas.
15.– Un libro?
As Décadas de T. L., de Lois Tobío.
16.– Un heroe de ficción?
– O Rañolas de Os dous de sempre.
17.– Unha heroína?
– María Balteira.
18.– A súa música favorita?
– Son policonsumidor.
19.– Na pintura?
– Luís Seoane, Maruxa Mallo.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– A miña avoa Consuelo: esforzada vida, amor inmenso, lingua.
Meus pais: un exemplo de entrega impagábel e un afecto intensísimo.
21.– O seu nome favorito?
– O da miña filla, Aloia.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– O autobombo e o trato prepotente.
23.– O que máis odia?
– O odio, precisamente.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Calquera das, desafortunadamente, moitas que se caracterizaron por impedir coas súas decisións que outros seres humanos fosen/sexan máis libres e felices.
25.– Un feito militar que admire?
– A orde de “rompan filas”.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Contar con graza os chistes. Debuxar ben.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Pracidamente e con dignidade (e o máis tarde posíbel).
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Serio e instrospectivo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Os que non danan outras persoas.
30.– Un lema na súa vida?
– Fixo todo o que puido sempre coa mellor intención.”

Cuestionario Proust: Xesús Rábade Paredes

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Xesús Rábade Paredes:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– O inconformismo e a rebeldía. A lealdade a uns poucos amigos.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A fidelidade ao que se propugna e a intelixencia creativa.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Correspondencia ao que agardan de min.
4.– A súa principal eiva?
– A excesiva confianza na utopía e nos soños.
5.– A súa ocupación favorita?
– A agricultura e a cultoescritura. Nunca a pose de escritor.
6.– O seu ideal de felicidade?
– A harmonía ecolóxica, a fluidez coa xente e co contorno, cuestión difícil neste perpetuo exilio.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A falta dos que quero.
8.– Que lle gustaría ser?
– Cidadán libre nun país polo seu, que non é o caso.
9.– En que país desexaría vivir?
– Neste coas condicións que deixo expostas.
10.– A súa cor favorita?
– A dunha paisaxe con abidueiras e a da paz calma das Rías.
11.– A flor que máis lle gusta?
– A rosa de cen follas.
12.– O paxaro que prefire?
– O paporrubio e o merlo.
13.– A súa devoción na prosa?
Cunqueiro, Doris Lessing…
14.– E na poesía?
– T. S. Eliot, Rilke, Hölderlin, Leopardi, Rosalía…
15. – Un libro?
Follas Novas.
16.– Un heroe de ficción?
– Don Quixote.
17.– Unha heroína?
Branca de Loboso, que é María Soliña.
18.– A súa música favorita?
– Clásica e jazz.
19.– Na pintura?
– Goya.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Os homes e mulleres que viven sen posibles. Todos os desherdados da fortuna.
21.– O seu nome favorito?
– Helena.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A mentira. A actitude tramposa do trepa e do logreiro.
23.– O que máis odia?
– A falsidade e a incoherencia.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Hitler e todos os secuaces que foron e que son.
25.– Un feito militar que admire?
– Algún levantamento de Galicia (Irmandiños, Carral) contra os que nos aplastan.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Faltan tantos…
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Cabo dos meus, en pleno uso das miñas facultades.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– O sosego, pero custa mantelo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A estupidez por inconsciencia ou ignorancia.
30.– Un lema na súa vida?
– A solidariedade cos que sofren.”

Día de Rosalía 2014 nos centros de ensino (XXX)

O Día de Rosalía 2014 celebrouse na Biblioteca Pública Municipal de Sober do seguinte xeito:
“Conmemoramos cun cartel o nacemento da nosa autora (24 de febreiro de 1837-1885). Lemos e copiamos os poemas de Follas Novas: Maio longo…, maio longo; Este vaise i aquel vaise; ¡Pra á Habana¡ e Unha vez tiven un cravo. Os seus poemas, cheos de ritmo e musicalidade, falan da paisaxe de Galicia, dos costumes da aldea e dos problemas da xente. A poeta expresa con estes versos os seus sentimentos máis íntimos.”