Entrevista de Laura Veiga a Antía Otero en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Presentando Barroco en Twitter, dicía que era como un día ventoso e morno a un tempo.
– Antía Otero (AO): Este poemario xurdiu despois de bastante tempo de inflexión entre un libro e outro, porque eu teño unha escrita lenta. Xurdiu a raíz dunha pregunta que eu até o de agora na miña traxectoria non me fixera así, con tanta rotundidade: Que relación teñen a arte e a escrita? Que relación teñen para min? Tendo en conta a miña formación como historiadora da arte, é certo que todas as referencias artísticas que eu ía empregando sempre saían dun modo moi natural, polo que nunca me paraba a entender realmente onde estaba ese roce concretamente.
Despois de observar e de analizar moito, fun chegando a un termo: o efémero. Penso que hai algo aí, no efémero, en relación coa iconografía e coa simboloxía que para min é o que testemuña directamente ese parentesco, esa interpretación natural. Sempre me interesou cando nun feito cotián de súpeto eu detectaba que había unha expresión artística e iso foi o que quixen levar á escrita: o roce entre o feito artístico e o fenómeno natural.
Cando pensamos nun día ventoso, rapidamente temos a idea do frío, deste tempo no que non queres saír da casa, mais o vento tamén pode ser morno. Esa é a cuestión. Ese era un día ventoso, mais tremendamente morno por todo o cariño que recibín.
Ao final, movémonos nas contradicións e son moi interesantes estes lugares mestizos nos que non todo é branco nin negro. Aí aparece o concepto do claroscuro, algo moi presente no movemento do Barroco, mais tamén no libro, como algo que fai visíbel o invisíbel. (…)”
Arquivos da etiqueta: Laura Veiga
Paula Carballeira: “Se a nosa cultura sobreviviu tantos séculos é porque se deu valor á memoria, ao que somos”
Entrevista de Laura Veiga a Paula Carballeira en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Facer memoria é un xeito de recuperar a transmisión oral?
– Paula Carballeira (PC): Está relacionado sobre todo coa memoria dos lugares, é reconstruír a historia dun sitio a través da memoria da xente. Queremos facer ver que se a nosa cultura sobreviviu tantos séculos é porque se lle daba valor a memoria, ao que nós somos. Traballamos co colectivo Mazarelos, que nos elabora unha pequena documentación sobre o lugar escollido. Cando nos poñemos en contacto co Concello, diríxenos a asociacións que dinamizan o lugar e estas fannos de ponte con algunhas persoas que acceden a estar con nós. Así, temos un encontro e en función da documentación que temos voulles sacando pequenas historias ou lembranzas.
Facémolo en dúas parroquias. Son tres xornadas de encontros e na última facemos unha pequena experiencia escénica na que resumimos o noso paso polo sitio, as historias que nos contaron e tamén chamamos a xente para que o conte alí. Eu vou fiando con outras historias que xa sei ou que me lembran a outros lugares ou outras lendas. Por iso é peculiar, porque para nós require dun proceso moi diferente ao dunha montaxe teatral ao uso.
– ND: É unha forma de que o público tamén estea implicado.
– PC: Sobre todo despois do confinamento, sentimos a necesidade de mudar a nosa relación co público. Non é só chegar e ofrecer os espectáculos, que tamén está moi ben, senón estabelecer un contacto moito máis directo. É unha cuestión de darlle valor a cousas que se non se expresan, se perden. Quixemos probar este espectáculo experiencial coidando que teña un certo ritmo e tamén o que dicía, botando eu man de contidos, contos e lendas que xa traballei. A dificultade neste tipo de proxectos é que non podes prever moita cousa: ao mellor levas algo preparado da casa e resulta que non lles interesa falar diso e queren outra cousa totalmente distinta. Tamén hai que ter en conta que traballamos con persoas que non teñen unha noción escénica, actuamos moitas veces de moderadoras. (…)”
Carlos Labraña: “O teatro ten que contar historias que non van aparecer noutros medios como a televisión”
Entrevista de Laura Veiga a Carlos Labraña en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Mambrú volveu da guerra é a primeira obra en lingua galega que gaña o Premio SGAE de Teatro Infantil.
– Carlos Labraña (CL): Foi unha sorpresa. O certo é que non tiña esperanzas e xa tiña o texto presentado a outros certames. Este é o premio máis importante de teatro para crianzas non só do Estado, senón tamén a nivel iberoamericano. De feito, o ano pasado gañou unha dramaturga mexicana. A cuestión é que podes presentarte en calquera das linguas do Estado, mais se o fas así tes menos posibilidades porque só unha das persoas do xurado sabe galego, o cal é un impedimento para a comprensión.
Con todo, todas as veces que me presentara fixérao en galego porque máis alá de gañar importábame que estivera representado. No comunicado da SGAE, o título tampouco aparece traducido nin entre parénteses e penso que isto é moi importante xustamente nestes momentos que estamos pasando no Estado.
– ND: Como se mestura unha temática tan dura coa literatura infantil?
– CL: A memoria histórica é unha cuestión que está comezando a revivir e de feito en Dramaturga, a Asociación Galega de Dramaturxia, este ano publicamos un libro con pezas breves ligadas a este tema, mais neste caso é para adultos. É un tema que me interesa moito, mais non sabía moi ben como abordalo porque toca cuestións espiñosas. Aínda así, unha vez que xurdiu a idea foi moi doado de escribila.
Cos textos pasan estas cousas; hai veces nas que tes que turrar e dar moitas voltas, mais hai outras, como neste caso, que se che alumea algo na cabeza e a historia vai desenvolvéndose de forma moi doada, que até parece que se está escribindo soa. Neste caso supoño que dei coa tecla axeitada, porque unha das cousas que comentou o xurado foi precisamente a delicadeza. Tamén penso que só coa obra as crianzas non saben moi ben de que se está a falar e, as adultas, aínda que o presenten, até o final non acaban de darse de conta de todo e aí entra moito o labor de mediación e de contextualizar a obra segundo a idade na que se lea ou se represente nos escenarios.
Penso que pode ser desfrutada tanto por crianzas como por calquera público. É unha peza que me emocionou moito escribila e aínda me ocorre cando a leo, porque os meus pais viviron de nenos a guerra, mais na casa sempre houbo un silencio absoluto arredor do tema. E todo isto xusto coincide coa aprobación da Lei de Memoria Democrática.
– ND: Tampouco é a súa primeira obra ligada ao compromiso social.
– CL: Fun madurando. As miñas primeiras pezas eran moito máis sinxelas, moi fantasiosas e diría que foi a partir da crise de 2008 que dei un cambio: o teatro ten que contar historias que sei que non van aparecer noutros medios como a televisión ou inclusive os libros.
O teatro ten unha visión crítica, e a tivo ao longo da historia; se a eliminamos deixa de ter sentido. Todo isto é algo que se ve reflectido no que escribo. Por exemplo, este mesmo ano gañei o Premio O Facho con Ícaras, que é un texto sobre o desafiuzamento, mais tamén teño outros como O valo, sobre as persoas refuxiadas; Moito Morro Corporation. Sociedade Ilimitada, sobre a crise económica; ou A pequena compaña, sobre os abusos a crianzas. E de feito saíu agora o meu novo libro: Estrela… fugaz?, no que falo sobre a cuestión das persoas trans.
Con todo, tamén intento, a pesar de tratar este tipo de temas, incluír pequenos trazos de humor. Hai moitas formas de contar as cousas e eu creo que coas crianzas o humor é a chave para que a mensaxe chegue. Teño moitas ganas de que as crianzas lean Mambrú volveu da guerra e sobre todo de vela cando se represente, saber como o tomarán.”
Inma Otero: “O mito do matriarcado en moitas ocasións existía para camuflar o machismo na narrativa”
Entrevista de Laura Veiga a Inma Otero Varela en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Cal é a necesidade a cubrir con A materialidade das fillas de Lupa?
– Inma Otero Varela (IOV): Constatei que unha das características fundamentais da narrativa a partir do ano 2000 eran as protagonistas femininas e intereseime polos seus trazos. Isto cruzouse cun novo marco teórico ou xiro filosófico cara ao realismo. A literatura sempre foi vista como representación e poucas veces como un obxecto da realidade.
É dicir, unha vez que está escrita é un obxecto dificilmente modificábel como unha mazá ou un ser humano, e así o son as protagonistas. Madame Bovary, unha vez escrita e rexistrada como elemento da realidade, tampouco pode ser modificada. Isto implicaba preguntarse que significa ser en feminino e volver á pregunta filosófica: que é ser muller?
Así, escribín primeiro O obxecto muller e o xiro ontolóxico (Euseino? Editores), porque non podía avanzar e pescudar en como estaban feitas as personaxes sen saber antes que era ser en feminino, mais os dous fóronse facendo en paralelo.
– ND: Cales son esas características que definen as personaxes?
– IOV: A principal é o feito de marcalas como un obxecto en conflito simplemente por ter esa marca de xénero. Moitas das protagonistas aparecen fragmentadas polo que implica a educación social e intentan reconstruírse. Outras, fan do “defecto” a virtude e constrúense como obxectos reivindicativos cunha personalidade moi marcada. Isto é especialmente importante para a literatura, porque é o conflito o que nos interesa.
Unha personaxe sen arestas sería un obxecto para a felicidade, mais non habería progresión narrativa. O feminismo desde logo é unha das propiedades que marca moitas destas personaxes. Algunhas delas decláranse abertamente feministas e aí está parte do seu conflito.
Outras, aínda que non o declaran ou dinse anti feministas tamén están marcadas por esa propiedade, posto que se reconstrúen no medio dese discurso social. A cousificación tamén é unha propiedade común: mulleres traballadoras desprezadas, mal pagadas e un corpo taxado, así como o aspecto físico. Aparecen moitos espellos porque saben que a imaxe que reflicten ten un prezo no mercado laboral, inclusive nas redes sociais cando falamos de it girls, un termo que xa di moito. (…)”
María Alonso Seisdedos: “A situación mellorou moito no panorama da tradución e temos excelentes profesionais”
Entrevista de Laura Veiga a María Alonso Seisdedos en Nós Diario:
“María Alonso Seisdedos, filóloga e tradutora, fala do Premio Plácido Castro -da fundación homónima-, no que foi recoñecida pola tradución do catalán ao galego da obra Canto eu e a montaña baila, de Irene Solá, e que lle será outorgado o día 30 de setembro. Alonso fala dos procesos internos no seu labor e dun panorama no que, como ela di, “as novidades literarias duran menos de tres meses”.
– Nós Diario (ND): Como foi saber que gañara o Premio Plácido Castro?
– María Alonso Seisdedos (MAS): Estou moi agradecida, sobre todo tendo en conta que é o único premio de tradución que ten dotación económica. Non deixa de ser curioso e non podo deixar de dicilo, e de agradecer, que esta dotación veña do cociñeiro Paco Feixó. Desde logo non o esperaba, nunca agardo recibir premios: podo desexalo, mais non esperalo porque a min gústame traducir. Fágoo o mellor que podo, como todos os outros tradutores, esforzándonos e dándoo todo. Alén, no caso da tradución literaria, se a fas é porque che gusta moito, porque economicamente non se pode dicir que compense.
Neste caso eu nin sequera me presentara ao premio, o xurado decidiu presentar Canto eu e a montaña baila como supoño que farían con outras das miñas compañeiras. O resto das obras eran boas traducións e non quero quitar méritos ao xurado nin moito menos, mais por que a min? Que ten a miña tradución que non teñan as outras? Supoño que hai que escoller unha e tocoume.
O mesmo pasou cando me deron o Follas Novas por esta mesma obra, podía saír calquera das outras finalistas. Eu nin sequera levaba un discurso preparado. De feito, a chamada polo Plácido Castro recibina o outro día pola tarde: vin un número descoñecido e pensei que era unha eléctrica, por iso contestei dunha forma bastante seca. En canto escoitei unha voz evidentemente galega xa me dei de conta de que non era Naturgy, porque os comerciais xa non están na Coruña, mais eu nin sabía que o premio se resolvía ese día.
– ND: O xurado destacou o respecto á puntuación orixinal. Cal foi a parte más complicada da tradución?
– MAS: Non o sei. Nestes días estaba falando sobre o Ulises e precisamente para min están Ulises por unha banda e pola outra todo o resto. Todo ten dificultades, tamén a literatura infantil. Eu métome no libro, mergúllome. Ao principio cústame todo e até a metade de calquera libro non acabo de entrar nel, é como subir unha pendente, mais despois é como se a mente se habituase a ese estilo.
Neste caso falamos de textos moi diferentes entre si, independentes mais cun nexo común que é a montaña. Non sei explicalo, eu traduzo e déixome levar. O da puntuación sorprendeume un pouco porque en moitas traducións non é o que máis respecto. Hai pouco traducín Léxico familiar de Natalia Ginzburg e desde logo non a respectei para nada porque non me parecía correcta en galego para unha lectura fluída. Entón, non sei canto respectei a puntuación orixinal neste caso, a tradución fíxena xa hai máis dun ano e, como eu si que vivo da tradución literaria, paso dun libro a outro e acabo esquecendo o anterior. Diso tamén ten moita culpa a miña desmemoria. (…)”
José Luis Baños de Cos: “Entendo o teatro de forma reivindicativa, como unha forma de facernos preguntas”
Marilar Aleixandre: “Se Juana de Vega fose inglesa tería unha cantidade enorme de películas sobre a súa vida”
Entrevista de Laura Veiga a Marilar Aleixandre en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como xorde Juana de Vega. A muller que desafiou o seu tempo?
– Marilar Aleixandre (MA): Eu sempre digo que todo o que escribimos parte do mesmo texto. As malas mulleres é unha novela que ten base histórica na que aparece Concepción Arenal como visitadora de prisións. Eu sei do cárcere da Galera, situado na Coruña, por primeira vez pola súa biografía e é un traballo que ela fai con Juana de Vega. Querendo ler máis cousas sobre esta muller chego ás súas memorias, que están en internet na Biblioteca Nacional.
Pareceume unha personaxe fascinante porque desde os trece anos xa anda metida nas revolucións liberais que hai no século XIX, acaba sendo exiliada e sufrindo a represión…
Na súa casa é onde se organiza a revolución de 1846 que despois dá lugar aos mártires de Carral. Este ano será o 150 aniversario da súa morte e por iso propúxenlle a Emma Pedreira facer este libro.
Non é unha biografía como tal, esta publicarase en novembro da man do investigador Xosé Ramón Veiga. Aquí hai partes biográficas e cousas recreadas. Emma tamén tivo a idea de falar das cidades e, se ben nun principio queriamos que se visen as costuras, ao final foi un remexido porque as dúas metemos man no da outra. Tamén nos pareceu moi importante incluír documentos da época, traducidos do castelán, porque hai xente que ten a idea de que Juana de Vega era unha beata e non é certo.
– ND: Hai que entender as persoas no seu contexto, non?
– MA: Nesa época non podías ir por aí dicindo que eras agnóstica, mais ela nas súas memorias critica de forma moi dura a moitos cregos. Estas sociedades que ela organiza son creadas porque era a única forma de participación das mulleres, entón é evidente que ela era unha muller moi política. Inclusive, falando da revolución de 1846, o capitán xeneral di que ela é precursora e directora da sublevación e pide en varias ocasións que a desterren. Pois dalgún modo houbo persoas que entenderon que ela era oposta a esta rebelión e inclusive que era oposta ao galego.
Os pais é certo que fixeran cartos en Cuba, mais viñan dunha orixe humilde e ambos falaban galego, e ela tamén; iso é o que di o biógrafo. Nese momento a xente escribe en castelán, inclusive Murguía, mais non se pode negar a boa predisposición. E cando se di que ela era unha aristócrata, por favor: recibe o título cando morre Espoz y Mina, mais deixa dito que na súa tumba non se poña ningún título.
Por que se xulga tan distinto aos homes e ás mulleres? Porque é certo que o seu título de condesa permítelle facer cousas que outra xente non podería, mais tamén axudou nos hospitais cando o cólera e a xente fuxía da cidade. Sen que se me entenda mal, porque eu son admiradora da súa poesía, Pondal viña dunha familia que fixera moitos cartos tamén e viviu toda a súa vida de rendas: tivo suficientes cartos como para dedicarse só a escribir; mais non vexo que sempre ao falar de Pondal se diga isto.
– ND: A dobre vara de medir.
– MA: Eu creo que no século XIX houbo catro mulleres excepcionais: Juana de Vega, Concepción Arenal, Rosalía de Castro e Emilia Pardo Bazán. E Juana de Vega, tal e como o vemos Emma e eu, non é tan coñecida como debería. Se Juana de Vega fose inglesa tería unha cantidade enorme de series e películas sobre a súa vida porque é interesantísima. Forma parte da nosa historia e a xente ten que saber todo o que as mulleres achegaron neste século.
Hai moitas outras impresionantes como Nicolasa Añón, unha poeta analfabeta da que conservamos textos porque un mestre os recolleu, ou a mesma Pepa a Loba, da que aínda hai quen di que é unha figura mítica, mais eu pregúntome: que tería pasado se algunha destas catro mulleres tivese irmáns varóns?”
Brais Lamela: “Na literatura galega hai exemplos de mulleres desaparecidas que viven experiencias extremas”
Entrevista de Laura Veiga a Brais Lamela en Nós Diario:
“- Nós Diario (ND): Cal era a intención ao escribir Ninguén queda?
– Brais Lamela (BL): Quería facer un libro sobre vidas cruzadas, experiencias que parecen distintas, separadas no tempo e no espazo, mais que se tocan na experiencia do desprazamento. A novela segue a historia dun mozo galego en Nova York que investiga sobre a colonización da Terra Chá. Ás veces temos unha idea do mundo intelectual ou académico como algo separado da nosa experiencia persoal, mais non creo nesa diferencia. Observar unha figura que pensa sobre o desprazamento e ao mesmo tempo o experimenta, pór en tensión o peso da historia coa nosa vida cotiá, o privado co público… Supoño que desas intuicións nace o libro.
– ND: A obra abre a colección Rúa de Lagarto, de Euseino??
– BL: O libro non existía hai un ano, máis ou menos cando a colección apareceu, así que podemos dicir que as dúas cousas naceron xuntas. Cando Berta Dávila me escribiu para preguntarme se quería presentar algo, o que máis me interesou foi poder escribir en diálogo con ela. En xeral, o proceso de escritura pode ser algo solitario e gustábame o experimento de pensalo como unha conversa.
Interesoume tamén o ángulo elixido pola fundación para a colección, unha literatura de textos híbridos e singularidades; unha aposta polos xéneros que están nas marxes. Penso que o libro causa nas persoas lectoras certa perplexidade: é unha novela? ou outra cousa? Ás veces chámolle novela simplemente porque me parece que en moitos sistemas literarios textos moito máis radicais que este reciben o nome de novelas e, polo tanto, paréceme importante que esteamos dispostos a chamarlles novelas a cousas que xogan coas nosas expectativas do que unha novela debería ser. Pero interésame máis a perplexidade que buscar unha definición fixa: a literatura ten que xogar coas nosas ideas do que pode ser o literario, e agradezo que Euseino? crease unha colección que explicitamente nos convida a iso. (…)”
Anxo Fariña: “É o primeiro libro no que os Megatoxos non viaxan no tempo, senón a unha realidade paralela”
Entrevista de Laura Veiga a Anxo Fariña en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Os Megatoxos e o reto de Internet é a sétima entrega desta serie, mais como comezou todo?
– Anxo Fariña (AF): Quería facer unha historia para adolescentes, de aventuras, mais na que puidese falar das miñas paixóns como a historia ou a ciencia ficción.
Agora as viaxes no tempo están máis de moda, pero desde logo cando comecei con isto non. E sobre todo a literatura para a adolescencia non tocaba este tipo de temas. O feito de escoller o toxo é unha homenaxe aos cómics de súper heroes que lin de neno e tamén por ser unha planta común, que coñecemos ben, e que aquí se converte no extraordinario. Un pouco o que ocorre cos protagonistas: teñen habilidades extraordinarias, mais tamén fan exames e van a clase.
– ND: Mesturar o cotián co fantástico.
– AF: É o que me divirte, pensar coa miña alma de neno que podo atopar algo marabilloso agochado tras unha pedra ou unha fervenza, misterios por descubrir. Iso é o que quero transmitir cando escribo para que as crianzas lle collan o gusto a lectura. Aliás, as viaxes no tempo permítenme tratar diversos temas como a ecoloxía ou o patrimonio cultural.
– ND: Ou Internet.
– AF: Este é o primeiro libro no que os Megatoxos non viaxan no tempo, senón a unha realidade paralela. Eu tamén fago actividades para crianzas relacionadas coa creatividade e recentemente estiven estudando sobre educación e novas tecnoloxías. Este libro naceu no medio da pandemia coa intención de ser máis transcendental e, aínda que manteño temas como o uso e abuso das redes sociais e os videoxogos, finalmente é moito máis divertido.
Non quero destripar a historia, pero a idea é un mundo que cumpre todos os teus desexos, mais pode facelo porque recolle e analiza os teus datos. E as persoas que están aí, están felices, ou aparentemente felices. Neste libro quería facer referencias a filmes, libros e videoxogos actuais e tamén antigos como A historia interminábel ou SuperMario. As ilustracións tamén son algo diferentes do habitual, porque nun mundo dixital hai máis liberade de facer outras cousas, unha maior saturación das cores e outros detalles. Estou moi contento con este libro.
– ND: Por que mudar o ton serio por un máis divertido?
– AF: Son dos que pensa que igual que falamos unha lingua diferente cando estamos no estranxeiro, por exemplo, no Xapón teño que falar xaponés para que me entendan, ás veces hai que facer o mesmo segundo a idade.
Non é o mesmo falar para crianzas de cinco anos, rapazada de doce, persoas de corenta anos ou de oitenta. Aínda que contemos o mesmo, como argallamos o noso discurso e como utilizamos as palabras non é igual.
Quería que sexa a persoa que le o libro a que sacara as súas propias conclusións, porque as redes sociais e os videoxogos teñen a súa parte negativa, pero tamén unha positiva. Isto tamén se ve coas personaxes, porque Ninfa por exemplo está máis preocupada pola natureza, mentres que Ruxe é quen pon a atención no resto dos amigos e da xente, e a súa forma de relacionarse e de socializar tamén é diferente. Ninguén é totalmente perfecto ou imperfecto, inclusive os que se supón que son “malos”, non o son tanto.
– ND: Haberá máis aventuras para os Megatoxos?
– AF: Cando comecei xa o fixen cunha idea de colección. Evidentemente, nestas cousas nunca sabes se van ir ben, mais tiven sorte e puiden seguir facendo libros. A idea é que continúe, aínda que é unha serie finita e de feito xa ten un final pensado. Con todo, antes escribía máis rápido e agora vou máis lento e vivimos tamén nun mundo moi acelerado, con moita présa por ter todo xa. Se todo vai ben, o ano que vén ou dentro de dous haberá unha nova entrega.”
Pontevedra: Festa dos Libros 2022
