Entrevista
de Montse Dopico a Xavier Seoane en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Comexa xa o libro [Espiral de sombras] con títulos que conteñen termos como derrota e destrución. Hai un eu colectivo definido como “estirpe morta”. “Somos os fillos da eiruga señorial/ e a vara clientelar/ do cacique e o raposo”, di a voz poética. Todo o libro pode interpretarse, así, como unha historia de Galicia en clave épica. Era a idea?
– Xavier Seoane (XS): Quizais antes debería dicir que a poesía non é unha actividade plenamente transparente, cartesiana, cristalina… Por iso, o que eu poida dicir sobre o meu libro non deixará de ser unha certa impostura: unha reflexión racional, conceptual, sobre algo que nace de instancias agachadas da nosa psique, que o propio poeta, como calquera persoa, descoñece. E eu creo que neste libro non é precisamente escasa a afluencia do subconsciente, do instintivo… Teño a sensación de que hai moito elemento simbólico, mítico, irracional, catártico, emotivo, intuitivo… cuxa descodificación se me escapa. Por iso creo que o libro pode ter moitas lecturas.
Que trata do país, da súa historia, da súa (chamémoslle así, se é que iso existe e pode ser nitidamente perceptible) “identidade”, dos seus mitos e soños, da súa fisicidade natural, atlántica e antiga, da súa cultura, de elementos arqueolóxicos e etnográficos do seu vivir, da súa cultura popular, da dura aculturación que sufriu … é evidente. Entre outras cousas, porque eu vivo aquí, e todo penetra nun desde cativo, ou, se queremos crer no do “subconsciente colectivo”, a través do legado que nos dan no paquete xenético e vital.
Que tamén, no libro, hai, creo, bastante do que podiamos chamar arcano e auroral, e en certo modo cósmico ou cosmogónico. Pero eu creo que tamén hai moitas outras cousas. Creo que está o malestar recente polo modo en que se está realizando o proceso de globalización, ese triunfo deshumanizador do neoliberalismo, esa destrución de tantos logros históricos, sociais e culturais… E creo que tamén hai moito de min mesmo. De vivencias directas ou indirectas. Dos meus. Elementos, vivencias ou lembranzas puramente persoais E outras que proceden da experiencia tanto física como inmaterial do lugar e da cultura que un vive…. O que pasa é que me dá a sensación de que na recepción do libro vai prevalecer, con moito, a visión que ti mesma recolles e expós. (…)
– MD: Tampouco deixas de apuntar ao presente. Ao poder “da gravata rosa/ e os ollos pitoños”. Hai, neste sentido, neste poemario, con respecto aos teus anteriores, un sentido de fondo máis político? Pode que haxa unha conciencia, en poetas da túa xeración, da necesidade actual de facer máis explícitas este tipo de cuestións?
– XS: Toda a actividade humana é en boa parte filla do genius loci, é dicir, das influencias do lugar, e do zeitgeist, do espírito do seu tempo, do momento que se vive. A contrarrevolución “conservadora”, marcadamente autoritaria e retardataria, que estamos vivindo, e a crise absoluta de valores que arrastra (sociais, políticos, morais, culturais…), así como o intento de reducir o individuo a un mero produtor, a un suxeito movible e desarraigado, están a incidir na creación cultural do noso momento. Non é unha cuestión xeracional nin dunha arte concreta.
Abrangue de cheo, pola súa gravidade e transcendencia, o noso momento. Canto á cuestión xeracional que me preguntas, confeso que, malia a pertencer a unha gran xeración de poetas, adianto que non creo demasiado nas xeracións. Creo que as persoas que tenden a obsesionarse con estas cuestións son en xeral as que menos saben ou teñen que dicir poeticamente. A min, que procuro achegarme ao que me guste, veña de onde veña e de quen for, o que me atrae é ir directamente aos textos, concretos, contantes e soantes, e aos autores como tales. O das xeracións é unha convención necesaria para certas cuestións de estudo, de organización, de clasificación… Mais eu confeso ser moi huxleiano. Prefiro ir aos textos: aí é onde está, fenomenicamente, todo. O resto… quizais é o que chamamos, ou alomenos Verlaine, literatura. (…)”
Arquivos da etiqueta: Montse Dopico
Xabier P. DoCampo: “O único que non serve para nada é non saber nada. Somos seres chamados a coñecer”
Entrevista
de Montse Dopico a Xabier P. DoCampo en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): [A illa de todas as illas] É un libro de libros. Unha homenaxe aos libros de aventuras que máis che gustaron…
– Xabier P. DoCampo (XPD): Si, é esas dúas cousas. O tema do libro é a lectura: o que a lectura fai de nós. E o libro é tamén un tributo aos libros que nos fixeron lectores. Libros de aventuras, libros sobre a soidade do ser humano, sobre as illas como lugares que nos acollen cando queremos estar sós, ou das que escapar cando non queremos estar sós. Illas que nos protexen de que outros entren, e ao mesmo tempo nos condenan a non poder saír… Primeiro foi un conto, no que xa saían Robinson Crusoe e A illa do Tesouro. Pois A illa do Tesouro é a novela da miña vida, a que me fixo lector.
– MD: Só con algúns dos personaxes se aclara que proceden de libros. O resto van aparecendo e só ao final nos explicas a que novelas pertencen. Con todo detalle. Para convidarnos a lelas, supoño.
– XPD: É iso, si. Quero mellor que se lean as novelas das que falo que a miña! O libro vai dando pistas de que son personaxes doutros libros. E os propios rapaces descobren rápido que parte deles son da historia de Robinson Crusoe. Do que non son conscientes é de que eses personaxes cos que se van encontrando os van conducindo ao embarcadoiro, que é onde queren ir. E iso é así porque iso é o que é a lectura. Unha guía que nos leva, sen que nos decatemos. A razón de ser da literatura infantil e xuvenil, -e o que vos obriga ás persoas que facedes crítica a ser moi esixentes coa calidade da literatura infantil e xuvenil-, é que forma lectores. É un dos camiños de formación para todo lector. E digo isto sen entrar no tema dos complexos de se é literatura menor ou non, se é visible ou non: iso aquí dáme igual. Non hai bo lector que non teña que pasar pola literatura infantil e xuvenil. Ademais, todo libro nas mans dun neno ou dun adolescente convértese en literatura infantil ou xuvenil. Cando me din que hai libros que non son axeitados para eles porque non os entenden eu pregunto: e logo ti si o entendiches? Ou cada vez que o les enténdelo mellor? Acaban de facer unha tradución do Ulises, que é un libro que, para lelo, tes que ter moitas lecturas previas, e que vas entendendo a medida que o les… (…)”
Elvira Riveiro: “O clamor colectivo que racha diariamente a abulia nas rúas produce rozaduras nos versos”
Entrevista
de Montse Dopico a Elvira Riveiro en Magazine Cultural Galego:
“Nómades habitan un paisaxe de cascallos polos que ninguén terma. Un territorio desterritorializado no que non fica lugar para a esperanza. Só para o desacato ao poder. Para a “desobediencia a varrer”. Para a mutación duns corpos, sempre políticos, cara a posicións inexploradas. Así é Corpos transitivos, o novo poemario de Elvira Riveiro, co que gañou o Premio Avelina Valladares do 2013. Falamos con ela deste libro e do resto da súa obra.
– Montse Dopico (MD): Nómades. Desprazados. Trashumantes. Habitantes dun non lugar. Dun territorio desterritorializado. Así son os “nós” de Corpos transitivos. Poderiamos ser os galegos e as galegas. Calquera pobo expulsado da súa terra. Ou as mulleres… Ou calquera minoría excluída. En que nós pensabas ti?
– Elvira Riveiro (ER): Tiña en mente o que coñezo de preto: nós galegas e galegos, pero tamén creo que podería referirse a outros moitos nós, por exemplo os que ti citas. Algunhas das ideas arredor das que foi xurdindo o libro foron o tránsito, a mudanza, a expulsión, a precariedade… dese nós múltiple, diverso. Hai períodos en que me é complicado achegarme ao documento en branco sen que pairen sobre a escrita as circunstancias socio-políticas e económicas baixo as que me (nos) toca vivir. Por dicilo dun xeito máis visual, o clamor colectivo que racha diariamente a abulia nas rúas da cidade produce rozaduras nos versos.
E as rozaduras acaban por provocar palabras en carne viva. Por outra banda, o reflexo desas circunstancias socio-políticas e económicas ás que me veño de referir pode adquirir nos textos poéticos diferentes rostros: podes facer proclamas de ocasión ou tentar algo máis sutil, onde prevaleza o artefacto literario fronte ás boas intencións. Isto último é particularmente complicado, penso. O nós no que penso non é un todo aprehensible de vez, senón unha heteroxeneidade de corpos e, o que eu tento é, dalgún xeito, escribir a carne viva e non un pasquín inflamado. (…)
– MD: Hai outra “sensualidade” nos teus poemas, que é a do estilo: a adxectivación, o léxico rico… Sobe a intensidade dos poemas, e axuda moito a ese sentido de estourido que moitas veces transmites ao texto. É consciente? De que xeito abordaches o estilo en Corpos transitivos?
– ER: Creo que esa é unha das miñas preocupacións maiores á hora de escribir: botar man das posibilidades léxicas e tamén semánticas da lingua. Temos un idioma rico, que ofrece un abano amplo de matices e, ao mesmo tempo, moi eufónico. Construír un poema que funcione é unha sorte de alquimia e a escolla das palabras é unha parte fundamental dese labor. Outra, ao meu ver, sería a sintaxe, a combinación axeitada dos elementos do discurso.
A isto eu engadiría o logos, é dicir, o sentido. No caso de Corpos quixen que os poemas fosen máis espidos de adxectivación, menos nominais e máis verbais do que noutras ocasións. Quixen algo que tendese menos ao lirismo e máis ao prosaísmo, á narratividade. Non sei se o conseguín de todo, porque hai certos estilemas que me acompañan desde hai moito e dos que é difícil desprenderse. (…)”
Antón Riveiro Coello: “A miña literatura está moi apegada á terra que habito e aos territorios da infancia”
Entrevista
de Montse Dopico a Antón Riveiro Coello en Magazine Cultural Galego:
“Naufraxios afectivos habitan Acordes náufragos (Galaxia), o último libro de Antón Riveiro Coello. Case todos erguidos sobre a base de historias de amor. O autor de Laura no deserto volve nesta obra ao relato, aínda que anuncia xa que está a preparar unha nova novela, ambientada na actualidade e relacionada coas ilusións rotas das xeracións máis novas. Falamos con el.
– Montse Dopico (MD): Xa contas no libro que son relatos de distintas épocas, ligados ao mar e ao amor. Por que reunilos nun libro?
– Antón Riveiro Coello (ARC): A idea primeira era recuperar A canción de Sálvora, unha noveliña curta que tivera certo éxito cando saíra publicada na colección Relatos Históricos da desaparecida editorial A Nosa Terra. Pero despois, mentres botaba a ollada atrás e repasaba moitos dos relatos publicados en diferentes formatos durante os últimos vinte anos, decateime de que había case unha ducia deles nos que se daban certas complicidades, non só temáticas e de estilo. E por iso decidín darlles unha volta e recuperar aqueles que, baixo o meu punto de vista, tiñan máis calidade e podían formar parte dun conxunto no que se daban diversas constantes como o fantástico, o amor, o naufraxio ou a música.
– MD: Trátase de relatos fantásticos, que non deixan de ter, algúns, unha base histórica. En realidade, isto é algo que fixeches moito nas túas obras anteriores. Pero desta volta decántaste máis pola fantasía. Era, se cadra, necesario para ti, como autor, tras o proxecto de Laura no deserto?
– ARC: Laura no deserto foi posterior a todos estes relatos e, aínda que a base histórica adoita estar presente tanto nas miñas novelas coma nos relatos curtos, sospeito que en min cohabitan dous escritores, un máis realista que se ocupa das distancias longas e outro máis fantástico que opta polas curtas. De feito, se repaso a miña narrativa curta o tema fantástico preside os máis dos relatos. E isto coido que se debe a que, para min, o relato é o mellor instrumento co que podemos afrontar o fantástico. Manter esas pautas nunha novela para adultos é dende logo un reto moi difícil, por non dicir case imposible. Non obstante, co relato hai como un pacto co lector e, nesta medida, máis aceptada, pódese crear unha visión nova sobre os obxectos cotiáns e ofrecer un mecanismo para converter en realidades palpables os pequenos misterios das cousas. (…)”
Miguel Anxo Fernández: “O modelo da pescuda a pau seco para resolver un enredo caducou na narrativa policial actual”
Entrevista
de Montse Dopico a Miguel Anxo Fernández en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Frank volve quedar en Galicia nesta novela [Bícame, Frank]. Que nada máis comezar remítenos a temas de actualidade: prima de risco, violencia de xénero, movemento dos indignados… Xa na entrega anterior estaban as vagas de lumes. Responde isto, en parte, a un esforzo progresivo por achegar as historias que contas á actualidade?
– Miguel Anxo Fernández (MAF): Nas tres primeiras entregas, o contexto medioambiental e temático eran Los Angeles, Hollywood e o mundo do cine, sen por iso manifestar Frank Soutelo desinterese pola problemática social de cada momento. En Un nicho para Marilyn (2002), era o tráfico de cadáveres lustrosos e de ilustres, que casos hai, abondo… En Luar no inferno (2006), as “snuff movies”, asasinatos en directo diante da cámara. En Tres disparos e dous friames (2008), o acoso sexual ás aspirantes a estrelas do cine. Superado ese ciclo, considerei que era chegada a hora de que Frank aterrara en Galicia, pois a fin de contas viña a Muros con frecuencia, a visitar a súa tía Castora.
E aí naceu Lume de cobiza (2011), centrada na terrible vaga de lumes de 2006. Como, naturalmente, a nosa realidade non é a mesma de Los Ángeles, houben de crear novos personaxes: o ex–garda civil Poncio e a segurata Dalia Maxino, cualificada como detective privada á espera dunha oportunidade profesional… Entendo que a novela policial xa non responde ao modelo convencional. O lector demanda solucións (ou reflexións…) sobre o acontecer e os conflitos diarios, e os detectives teñen a particularidade de poder chegar a onde o cidadán común non pode… Entendo ao detective como a prolongación do lector, que procura complicidades nas tramas e ao tempo desexa divertirse lendo. O modelo da pescuda a pau seco para resolver un enredo, penso que caducou na narrativa policial actual. Realmente, agora, o de dar solución a un caso, pasou a ser a coartada para fins máis ambiciosos… (…)
– MD: Tamén hai varias referencias, na novela, á cultura galega: Uxía, Cabanillas, Vento mareiro…. Era só un xeito de darlle verosimilitude á historia, xa que transcorre aquí, ou ten que ver co debate que houbo noutrora de “galeguización” das tramas?
– MAF: Certo, son trazos de contexto, pois a fin de contas está en Galicia e tería moito de inverosímil que esquecese esas referencias. Non, responde a un criterio autoral, coa vantaxe de que Frank procede doutra cultura e iso permíteme facer referencias continuadas á cultura norteamericana: música, cine, costumes… Entendo que galeguizar as tramas acrecenta a credibilidade, pero ao tempo hai que ser moi coidadoso, non pasarse de freada. (…)”
Marcos Abalde: “Temos que escolher entre consumo de ansiolíticos ou a organizaçom da barricada”
Entrevista
de Montse Dopico a Marcos Abalde en Magazine Cultural Galego:
““Este é um sistema criminal baseado na exploraçom do ser humano polo ser humano, na irresponsabilidade mais absoluta com a terra e as geraçons futuras e na administraçom da fame e o medo”. Asim explica o dramaturgo Marcos Abalde, e toda a sua obra é denúncia desse facto. Como ele mesmo o define, teatro-sabotagem. Rutura, colapso. Fenda no miolo do poder. E assim é A cegueira, (Xerais), o texto com o que ganhou o XX prémio Álvaro Cunqueiro. Falamos com ele desta e do resto das suas obras.
– Montse Dopico: A cegueira remite-nos, em primeiro lugar, ao extermínio do povo palestino, mas poderia ser qualquer outro povo massacrado pola barbárie administrada polo Estado. Qual é a cegueira à que aponta, em relaçom com isso, A cegueira?
– Marcos Abalde: É a cegueira da que fala Günter Anders. A cegueira desta Idade Escura, destes Tempos Sombrios que padecemos, onde o industrialismo e a tecnocracia chegárom a semelhante expansom que já nom nos permite ser conscientes das consequências dos nossos atos. A desproporçom é tam grande que apenas umha minoria pode intuir a monstruosidade que implica o trabalho e o consumo. Ao mesmo tempo, o regime tenta desacreditar todas as ferramentas colectivas de defesa para que a maquinária do mal poda funcionar a pleno rendimento. No século XIX pensava-se que a educaçom das classes populares ia resolver de maneira automática as injustiças. Depois da passagem do século XX hoje sabemos que há um novo tipo de analfabeto com um conhecimento técnico altamente especializado e que passa as tardes a jogar com a Wii. O horror nom se ignora, prefere-se ignorar. (…)”
Ignacio Vidal Portabales: “No eido literario a esixencia de corrección política é moi fácil confundila coa censura”
Entrevista
de Montse Dopico a Ignacio Vidal Portabales, en Magazine Cultural Galego:
“Un grupo de homes desnortados, sen nada xa que perder, deciden seguir as ensinanzas doutro home aínda máis desafiuzado ca eles, que vive nun tonel como Dióxenes, o filósofo grego. Así comeza Dióxenes en Dolorida, de Ignacio Vidal Portabales, a novela gañadora do XXX Premio Blanco Amor, editada por Xerais. Incapaces de xestionar os conflitos que xurdiran nas súas vidas de parella, os protagonistas procuran acubillo no propio grupo, no que tratan de exorcizar as súas frustracións. Escolleran, para iso, un camiño antisocial. Que os revela como seres, moitas veces, repulsivos. Falamos con Vidal deste libro, que desorientou a crítica co machismo do discurso dos personaxes.
– Montse Dopico: Aínda que esta é a túa primeira obra de ficción publicada, supoño que entre textos académicos algo terías escrito antes. É así? Por que non publicaches narrativa ata agora?
– Ignacio Vidal Portabales: A dicir verdade, non é o meu primeiro premio, pois na miña mocidade —onde vai!— gañei algúns premios de poesía; un certo pudor impídeme mencionalos, porque eu síntome, basicamente, coma un aprendiz. Logo, as miñas ocupacións profesionais leváronme por outros camiños, aínda que sempre tiven a tentación de recuperar as miñas afeccións literarias. Nos últimos anos, cando xa os meus fillos non demandaban tanta atención, decidín concentrar os meus esforzos na narrativa. Teño algúns traballos no caixón e vou, pouco a pouco, traballando neles, coa esperanza de publicalos algún día. Pero se non sucede, non vou quedar frustrado. (…)”
Gustavo Pernas: “Somos unha suma de anacos sen discurso, ensarillados por un pensamento único e débil”
Entrevista
de Montse Dopico a Gustavo Pernas en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Primeiro, preguntarche polo premio. O que supuxo para ti, (aínda que non é o primeiro premio que tes…). Haberá posibilidade de levalo a escena?
– Gustavo Pernas (GP): O premio dáche a posibilidade de facer visible a túa obra, de publicala. O teatro está maltratado desde o punto de vista editorial e literario e son moi poucas as posibilidades de publicar teatro sen a rede que supón para os editores que a obra estea premiada. Hai, afortunadamente, excepcións entre os editores como é o caso de Edicións Laiovento grazas a singularidade do seu director, Francisco Pillado, que estimula aos dramaturgos a seguir escribindo. Con Laiovento publiquei tres títulos. Este é o segundo libro que publico con Xerais.
Respecto da posibilidade de levar Isóbaras a escena, nada me sería máis grato, pero un espectáculo con oito actores é unha superprodución neste momento de crise, algo inasumible para unha compañía como a nosa, Áncora Produccións. Sería máis doado que a producise unha compañía institucional coma o CDG. Pero o seu director di que tamén para eles se trata dunha superprodución, imaxínate como está o percal. Hai anos o premio Álvaro Cunqueiro ofrecía máis facilidades para a posta en escena, agora está demediado no seu alcance como case todo. (…)
– MD: É teatro social, mais tamén ten un ronsel de teatro do absurdo (se cadra…). Como o definirías ti?
– GP: Sempre me gustou o termo de “transversal” porque non se acomoda ben a ningunha clasificación. Os xéneros aparecen esvaídos. Comedia ou drama? Hai humor pero tamén situacións dramáticas. A estrutura non é aristotélica pero hai puntos de xiro marcados, non é unha obra de teatro absurdo nun sentido estrito, xoga con elementos realistas na construción dos personaxes pero tamén escapa dese modelo sobre todo cando toma curso ese xogo coral que ten un carácter moi poético e rítmico que nos achega ao ritual e mesmo ao posdramático.
É teatro social na medida en que se ocupa dos conflitos actuais e expón situacións nas que se poden ver identificadas moitas persoas, non elude o compromiso autorial pero pescuda, afonda na busca formal. Por outro lado creo que Isóbaras ten unha forte compoñente poética. En fin, creo que ao ser transversal, ao non pertencer a escolas ou movementos definidos corre un risco nestes tempos uniformes, falsamente plurais. (…)”
José Antonio Cascudo: “Nimbos rexeita aparatos teóricos e ideolóxicos, é unha obra mestra ao sentido común”
Entrevista
de Montse Dopico a José Antonio Cascudo en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Como comezas a recadar información sobre Díaz Castro? Xa coa idea de facer un documental?
– José Antonio Cascudo (JAC): A orixe de O instante eterno foi unha conversa con Alfonso Blanco, presidente da Asociación Cultural Xermolos, a comezos do 2011. Daquela ían cumprirse cincuenta anos da publicación de Nimbos e os dous coincidimos en que era necesario difundir a figura de Díaz Castro coa vista posta no seu centenario (que se celebrará dentro dunhas semanas, concretamente o 19 de febreiro). Pensamos que o mellor xeito de chegar ao público era a través dun traballo audiovisual. Alfonso entusiasmouse tanto coa idea que aquela mesma tarde visitamos o Vilariño, lugar da parroquia dos Vilares onde naceu Díaz Castro, de onde inevitablemente debería partir o relato. Mentres estabamos curioseando pola aldea pasou por alí unha veciña que se parou a falar connosco, entón Alfonso díxolle: “Imos facer unha película sobre o poeta”. Nese momento deime conta que xa non había volta atrás, coñecendo a capacidade de persuasión dunha persoa que leva case catro décadas sendo o epicentro do activismo cultural da Terra Cha. (…)
– MD: Un dos aspectos que salienta o documental é a conexión de Díaz Castro tanto cos poetas anteriores como cos posteriores. Ambas cuestións analízanse, fundamentalmente, a través de entrevistas: Félix Villares, Armando Requeixo, Claudio Rodríguez Fer, Carmen Blanco… Que quixestes salientar máis, sobre iso?
– JAC: Utilizamos as entrevistas porque nos parecía o xeito máis asequible para vertebrar o relato e ao mesmo tempo tocar o espectador no aspecto emocional. Díaz Castro recoñecía que nos Vilares non atopara as condicións propicias para escribir, pero que ese clima si se daba no Seminario de Mondoñedo onde había tal bulir creativo que de alí xurdiu unha escola poética propia, a Escola da Terra Cha. Alí se enmarca o seu nacemento como poeta, á sombra de Noriega, Crecente Vega e sobre todo do seu mestre, Aquilino Iglesia. Esta etapa requiría un exame profundo, a través de dous especialistas como Félix Villares e Armando Requeixo, xa que nos “cadernos poéticos mindonienses” Follas Verdes (1934) e Follas ao aire (1935) atopamos o xerme de Nimbos, incluso xa algún poema como Esmeralda.
Desde estas obra de xuventude, a poesía de Díaz Castro foi alumeando progresivamente o universal sen deixar de lado nunca aquel microcosmos natal do Vilariño. A través duns versos en aparencia tan elementais estalle insinuando constantemente ao lector que todas as cousas, se se saben mirar, están cheas de misterios. Esa audacia creativa radica non só no seu talento como poeta senón nun fondo coñecemento da cultura humana. En diferentes entrevistas sinalaba que o seu propósito literario era fuxir do influxo doutros, e esta ansia de buscar un estilo propio levouno a filtrar a autoría de xeito admirable, metamorfoseándose nas “chousas máis íntimas”, na lingua popular, na paisaxe da infancia, nos sons dos ríos ou nos silencios das noites chairegas.
Ese amor sincero polas cousas e o xeito de expresalo creo que foi o que fascinou a moitos poetas novos. Carmen Blanco, Rodríguez Fer ou González Tosar entre outros, son mostras inequívocas desa pegada. Por iso lles pedín que contasen que era o que os seducía daquel poeta que a simple vista non parecía poeta. Se houbese que extraer unha conclusión de síntese destas entrevistas quedaríame cun paradoxo: o mesmo Díaz Castro sempre xeneroso e amable era dunha rigorosidade extrema consigo mesmo, un obseso da perfección. Disto dá conta o feito de que de non ser pola insistencia de persoas como Carvalho Calero, Fernández del Riego ou Ramón Piñeiro quizais Nimbos nunca tería visto a luz, porque o autor pensaba que non tiña a calidade suficiente para ser publicado. (…)”
Miguel Anxo Fernán-Vello: “Eu aplico o maxisterio de Gabriel Celaya: o poeta está obrigado a dar voz aos vencidos”
Entrevista
de Montse Dopico a Miguel Anxo Fernán-Vello en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Pasara xa bastante tempo desde Astro interior. En Habitación do asombro podemos ver boa parte das que foran xa as inquedanzas que reflectiras nos teus anteriores poemarios. É Habitación do asombro unha escolma de poemas escritos, entón, nos últimos anos?
– Miguel Anxo Fernán-Vello (MAFV): Astro interior era un volume de case cincocentas páxinas que escolmaba a miña obra poética entre os anos 1984 e 2007, publicado na colección Arte de Trobar do Pen Clube de Galicia, con edición e introdución de Teresa Seara. Habitación do asombro ve a luz no ano 2013 e naceu como libro en si mesmo, de xeito autónomo, dende as sombras do meu propio abismo, como diría Rubén Darío. Na actualidade teño varios libros de poemas inéditos, todos eles escritos nos últimos anos, libros entre si distintos, mais formando parte da miña poética profunda, en evolución e en expansión.
– MD: Unha lectura global do poemario suxire un escenario de devastación, que poida que teña que ver co que ocorreu, precisamente, nos últimos anos: o desmantelamento de dereitos… Pode ser?
– MAFV: Pode ser, si. Eu en certa maneira estou de acordo con Roberto Juarroz cando afirma que a poesía é realidade, “a maior realidade posíbel”, e ao mesmo tempo coincido con Antonio Gamoneda cando contempla o fenómeno poético como unha emanación da propia vida. Habitación do asombro, e así outros libros meus recentes, é o resultado dunha tensión existente entre o concreto e o abstracto, e de aí pode nacer unha sorte de “realismo simbólico”, unha forma de fractura do real, mais eu entendo o poema como unha “situación psíquica” que comparte —a idea é de Seamus Heaney— o impulso lírico e a responsabilidade cívica. Ou, dito doutra maneira —e non lembro agora o autor desta sentencia—, a poesía debe cumprir unha trigonometría: racionalidade, emotividade e ideoloxía. (…)
– MD: En relación con iso, hai retratos de mulleres en todos os teus libros, desde os primeiros poemarios eróticos. Mais, en xeral, o xeito de presentalas foi mudando. Rosalía e Emily Dickinson son mulleres “libres”. Como foi transformándose o teu enfoque sobre isto?
– MAFV: Unha cousa é a educación, sentimental e literaria, recibida na década dos anos 60 e parte dos anos 70 do século pasado e outra a evolución individual e intelectual que posteriormente se foi producindo no home e no poeta. A un doíalle, como no verso de Borges, unha muller en todo o corpo, e o home e o poeta seguen na actualidade sentindo unha forte atracción, en forma de admiración e de reverencia, pola muller.
O machismo, o sistema patriarcal, toda forma de dominio do home sobre a muller, toda estrutura de superioridade sexista son para min formas de barbarie. Eu lin con gran interese, mesmo antes do meu ingreso na universidade, a Virginia Woolf, Simone de Beauvoir, Betty Friedman e Hélène Cixous, entre outras autoras e pensadoras feministas, e mesmo como editor —permíteme lembralo— síntome moi orgulloso de ter editado un libro capital, Feminismo e coñecemento. Da experiencia das mulleres ao ciborg, de Carme Adán. (…)”
