Entrevista a Alberto Ramos en Praza:
“Cada familia recibe un disparo en Os corpos dos Romanov (Galaxia), a última novela de Alberto Ramos. Unha desgraza fire para sempre a todos os seus membros. Golpes que conectan con pasados soterrados nunha historia de vidas cruzadas na que se agochan a perda, a violencia e, ás veces, a auténtica monstruosidade. Falamos co autor deste libro e dos avatares editoriais que o acompañaron, ademais de sobre o xornalismo cultural.
– Praza (P): Na novela fálase dun feito real, a evacuación de Augsburgo a causa do achado dunha bomba da Segunda Guerra Mundial. Foi o punto de partida?
– Alberto Ramos (AR): En Alemaña, cada certo tempo, prodúcese o achado dunha bomba da II Guerra Mundial sen detonar e evacúase unha cidade por ese motivo. A idea para este libro partiu de cando saíu a noticia da evacuación de Augsburgo, que foi a máis grande levada acabo até que, meses despois, tamén aconteceu o mesmo en Frankfurt. Esa imaxes de cidade baleirada, coa rutina tronzada, cos cordóns policiais… pareceume moi interesante e potente para desenvolver unha historia de certa intriga, de vidas cruzadas que se enlean como fíos… Hai que pensar que a evacuación de Augsburgo foi no 2016, durante o Nadal, e a de Frankfurt, en 2017. As imaxes parecéronme naquela altura moi evocadoras, potentes. Daban xogo para crear unha historia literaria nun escenario tan estraño. Despois, claro… chegou a pandemia e a percepción desas imaxes de cidade paralizadas, de rutinas en suspenso, de estado de excepcionalidade mudou por completo. E nós, tamén.
– P: Cos elementos que tiña puido facer unha novela policial e non o fixo. Grazas. Non quere vender libros?
– AR: A historia xurdiu dunha determinada maneira e non foi polo camiño da novela policial. E hai novelas policiais que venden moito e outras que non. Pero o caso, Os corpos de Romanov é unha historia de personaxes. Si, é un tópico. E ademais, quere ser un libro de historias de vida cruzadas, outro tópico. Mais a idea era esa: facer unha novela de vidas cruzadas e empregar fíos de suspense, todo nun ambiente de excepcionalidade. Que apareza unha bomba da Segunda Guerra Mundial é unha metáfora moi directa, case que grosa, sobre o pasado soterrado, tanto para os distintos personaxes coma para a cidade. A bomba é unha escusa para falar doutros asuntos ao tempo que serve para crear un entretemento, un divertimento.
– P: Hai un narrador omnisciente que apela directamente ao lector/a. Quizais nunca tivera un narrador tan presente.
– AR: Hai un narrador que fala directamente, si, e que interpela ao lector en distintos momentos. Isto serve para presentar os personaxes dando diferentes opcións de como podería actuar ou pensar cada personaxe en cada situación. Claro que así corres o risco de que resulte un chisco pesado, non sei. E tampouco sei se é o meu narrador máis presente… En Máscaras rotas para Sebastian Nell, o narrador resultaba secundario. Xogábase co diálogo, xogábase co formato da entrevista. Pero en A simetría das bestas si hai un narrador moi presente. A estrutura desa narración, quizais, é máis semellante a esta última.
– P: Non resulta pesado, non. Todos son personaxes complexos, con voltas e contradicións. Carol, por exemplo, ten a ferida da desaparición da súa irmá.
– AR: No caso de Carol hai un problema de identidade. Todos os personaxes teñen os seus traumas, as súas bombas que desenterran de cando en vez. Carol vai ser sempre a irmá dunha nena desaparecida nos anos 80. Ten ese trauma moi presente. E si, ten como certo complexo de comparación coa irmá. Porque está na sombra da desaparición da irmá, que escurece a súa vida. Os personaxes son o máis importante da novela. A historia da bomba, e da cidade, é parte do aderezo histórico. É parte do mesmo xogo, que trata de darlle verosimilitude á historia. Os personaxes son o central e o resto son contrafortes para termar deles. Refírome ás referencias históricas, os feitos históricos do devir de Alemaña… Pero en calquera caso isto non é un tratado histórico e nin sequera unha novela histórica. A historia é decorado e o importante non é o máximo rigor, senón certa verosimilitude. (…)”
Arquivos da etiqueta: Praza Pública
Luísa Villalta a través das poetas: “Cando escribía buscaba que as lectoras pensásemos o mundo”
Artigo de Ana G. Liste en Praza:
“Dramaturga, narradora, ensaísta, filóloga, violinista, profesora e poeta. Os vindeiros meses permitirán unha achega profunda á figura de Luísa Villalta (A Coruña 1957-2004) con motivo da escolla da Real Academia Galega da celebración en 2024 do Día das Letras Galegas na súa honra. A coruñesa é a sexta muller na listaxe de figuras homenaxeadas desde que esta festividade –na que tivo moito que ver o actual homenaxeado, Francisco Fernández del Riego– comezou con Rosalía de Castro (1963). Francisca Herrera Garrido (1987), María Mariño (2007), María Victoria Moreno (2018) e Xela Arias (2021) son as únicas mulleres que foron destacas nos seguintes 59 anos.
Imos mirar cara a Luísa Villalta desde as perspectivas de quen escribe poesía hoxe. Isto é un primeiro achegamento, dos outros moitos que virán nos vindeiros meses, a unha artista que vai lograr levar de volta a celebración das Letras á rúa, como xa conseguiron Lois Pereiro en 2011 e, máis recentemente, Xela Arias. Achegámonos á faceta como poeta da que xa foi ‘Señora das Letras’ o ano pasado da man de Antía Otero, Silvia Penas, Oriana Méndez, Nuria Vil, Arancha Nogueira e Antón Blanco. Miramos e escoitamos, pois este texto vai acompañado de varios poemas da autora recitados para as lectoras e lectores de Praza.gal. (…)”
Claudio Pato: “As mans poden, pese ao peso da historia do patriarcado, acariñar”
Entrevista a Claudio Pato en Praza:
“(…) – Praza (P): Corona é un libro da compaña, de acompañar(se) durante os meses do confinamento, di Xiana Arias. De que xeito vos serviu para acompañarvos nese tempo?
– Claudio Pato (CP): Levarei a resposta partindo do que está no libro como pegada, isto é, un conxunto de cousas que establecen relacións, mediadas sobre todo pola luz. Neste sentido é un libro de compaña, no sentido en como as cousas que entramos en relación nos fixemos compaña. Seguindo esta pregunta pero collendo outra vía, permítome contestar co que di unha das editoras do libro: “A min acompañoume, acompañáronme, todas esas cousas tan raras na cabeza de Calís. Todos os días e noites trataba de darlles algún tipo de sentido. Velaí o sentido: Logrou que só estivese dous días psicótico, no confinamento, e que vise a miña primeira serie da historia posmoderna (e das últimas)”. En todo caso eu persoalmente estiven moi ben acompañado pola dinámica que colleu o proceso de escrita de Corona, no que de modo moi importante entraba todo o feedback que viña da rede. E si, como di Xiana, fixémonos compaña na dificultade daqueles días. Un asunto de cabezudas.
– P: Inxunción é un mandato. O termo veuche de Derrida. Que é a inxunción neste poemario, quero dicir, a que mandato responde?
– CP: Iso podo pensalo dende hoxe e dicir que o libro de primeiras responde ou respondeu durante o proceso de escritura á necesidade de pensar a realidade que introduciu nas nosas vidas a chegada do coronavirus. O mandato tiña como dúas capas: unha primeira que foi entender eu a frase que finalmente resultou o título do libro: Corona* e a inxunción das n articulacións (libres). E ao tempo entender o que estaba pasando nas nosas vidas. Supoño que todo isto ten moito que ver coa idea de acontecemento. E si, a palabra vén furiosa en Derrida. E tal vez o mandato foi articular a necesidade e a liberdade. Dúas palabras tamén furiosas.
– P: Como foi o proceso de composición do libro? Empezou con posts de Facebook. Como mudou respecto das publicacións desta rede social?
– CP: Todo este proceso de escritura comezou, en efecto, no Facebook e prolongouse diariamente dende o 16 de marzo até o 9 de abril. Poderiamos dicir que cun mesmo motivo ou repetición, que ao tempo modificábase diariamente. Unha cantilena, case un canto ou unha oración. Pois as 55 articulacións, cantos, haikus, oracións ou ritornelos… comezan de xeito similar (ou case): “luns 16/03/2020 corona* e a inxuncións das n articulacións (libres) articulación nº 1 repolo” e así até a última, a 55. A modo de diario. Ou de pequena “novela” por entregas.
Respecto ao proceso de composición do libro, atopámonos por unha banda co blog de notas que no meu caso é o que é Facebook (a estas alturas penso que todas sabemos de que van as redes sociais). E a relación que eu fun tendo co que alí había. E que a posteriori me valeu para estruturar os catro libros que contén corona*. Se a isto lle engadimos primeiro o interese en levar a formato libro por parte de Alfonso e Adriana (Saurobuks) e o magnífico traballo de edición de Adriana, saen as contas. (…)”
Antón Riveiro Coello: “Todas as guerras conducen ao terror, pero nesa situación extrema non todo o mundo reacciona igual”
Entrevista a Antón Riveiro Coello en Praza:
“(…) – Praza (P): A guerra de Siria xa estaba presente en O paraíso dos inocentes. E outros conflitos bélicos estaban noutras das túas novelas anteriores. Por que volve a guerra como cuestión de fondo en Días de intemperie? Como foi o proceso de escrita?
– Antón Riveiro Coello (ARC): Dende hai un tempo, todo o que escribo ten un horizonte meditado e concreto. De feito, algún destes relatos xurdiron de encargas para libros colectivos, pero no intre da escrita, aínda que haxa unha distancia temporal entre eles, xa estaban pensados para un mesmo libro, cunha unidade temática que funcionase como tensor de todos eles. Así mesmo, quería que varias obras como As rulas de Bakunin, Laura no deserto ou O paraíso dos inocentes, dalgún xeito, formasen parte desa preocupación. Iso si, a miña teima nos catro libros fica reducida en exclusividade á esfera humana e non ás grandes estruturas das guerras.
Visto en perspectiva, non me cabe dúbida de que foron estes catros libros os que máis me fixeron medrar como autor e como persoa, porque, o mesmo que ninguén sae indemne dunha guerra, eu tampouco o fago da escrita. As implicacións emocionais que tiveron estes textos, así como o traballo de documentación e o contacto con persoas que sufriron directamente os conflitos, foi a parte máis intensa do proceso porque son textos xurdidos ás máis das veces da dor, que adoita ser a mellor aprendizaxe.
– P: O primeiro relato, Un anxo de mármore, ten como fondo a guerra de Ucraína. Unha neta coida da avoa, que vive nunha fantasía para soportar a realidade. Como xorde o personaxe da neta?
– ARC: Antes cumpría certa perspectiva temporal para contarmos un suceso como pode ser unha guerra. Había que xuntar información, escoitar testemuños e análises de historiadores. Agora, as guerras son narradas en tempo real, mesmo polas vítimas, e iso, aínda que nos horrorice, é unha ferramenta incrible se queremos escribir e actuar, porque como dicía Kapuscinski, escribir sobre unha guerra é unha forma tamén de intervir nela.
Neste relato en concreto quería tratar dous temas. Un deles, o tema dos coidados que, nunha guerra, pode dar unha razón para resistir e ademais ten en si a súa propia recompensa para quen os practica. E outro sería o tema da loucura porque a destrución estraga as condicións de vida das persoas e todo iso xera graves problemas na saúde física e mental. Aquí, coma en moitos outros textos, a loucura convértese nun escudo contra a realidade e quería reflexionar sobre como a inseguridade, a dor, a inquietude e incerteza, a ansiedade e o medo, minan calquera estado de ánimo e provocan trastornos psiquiátricos nunha altísima porcentaxe da poboación inocente que se ve atrapada moitas veces nun fogo cruzado e o perde todo, a parte material e tamén os seres queridos, a identidade, o traballo ou bens coma o fogar que teñen un alto valor simbólico.
– P: Hai varios relatos relacionados coa guerra civil española. Un deles é Troski, sobre un can que muda de dono. É unha historia de morte e represión contada con elipses, na que todo se entende pero nada se exhibe. Foi consciente o de contar así algunha destas historias? Por que?
– ARC: Aínda que ás veces hai certa inconsciencia cando escribes, neste caso forma parte dunha estratexia porque as elipses teñen o seu aquel de economía e son unha boa ferramenta para facer avanzar as historias e acadar unha complicidade lectora que encha eses espazos suxeridos. Ademais, hai que pensar que quen nos le adoita ser máis intelixente ca nós e, se non o é, temos que intentar facerlle crer que si o é. (…)”
Xosé Luís Méndez Ferrín: “Temos que reivindicar o dereito a estar continuamente repasando e revisando as nosas ideas”
Entrevista de Ana G. Liste a Xosé Luís Méndez Ferrín en Praza:
“(…) – Praza (P): Escribir foi sempre unha necesidade?
– Xosé Luís Méndez Ferrín (XLMF): Si, unha vocación, un desexo. Aínda que a miña vocación inicial foi científica. Non fun biólogo, ou naturalista, porque se me daban moi mal as matemáticas e tiña que facer o preparatorio de ciencias, senón teríame dedicado a iso.
– P: Esa inquietude pola natureza aparece na súa obra.
– XLMF: Claro, ás veces se escapa. Está aí encapsulada, pero aparece.
– P: Non pode montar a cabalo, pero segue indo por Vilanova dos Infantes?
– XLMF: Vou algunha vez, si.
– P: Alí semella que non pasara o tempo.
– XLMF: É que non pasa. Vilanova é unha vila moribunda. Eu coñecina xa en decadencia, pero é unha parte moi importante da miña vida e da miña infancia.
– P: Lembra moito a época da infancia?
– XLMF: Procuro non facelo porque me dá moita pena.
– P: Querería regresar?
– XLMF: Si. É unha perda moi grande. Había cousas horrorosas, pero a miña infancia foi cojonuda, como a de todos os rapaces, salvo os que tiveron a desgraza de ser maltratados.
– P: Como lle senta que a xente se siga achegando á súa obra e a converta en teatro, videoxogos ou películas?
– XLMF: Para iso escribín, para que alguén o lese. É como tirar unha botella ao mar cunha mensaxe, que non sabes onde vai parar, igual rompe ou pérdese. (…)”
María Solar: “Sempre se fala de amor tóxico, pero non das amizades tóxicas”
Entrevista a María Solar en Praza:
“(…) – Praza (P): A culpa é a historia dunha muller rica que vive, na súa vellez, na indixencia. Como xorde este personaxe? Parécese a unha personaxe de Teresa Moure que escolle vivir na indixencia.
– María Solar (MS): Para min Marcela non vive na indixencia por elección, senón porque está destruída. Vive un proceso que a acaba levando á loucura. Os personaxes que xurdiron primeiro foron Marcela e Mirtha. Eu o que quería era falar dunha amizade tóxica. Sempre se fala de amor tóxico, pero non das amizades tóxicas. A amizade entre Marcela e Mirtha nace de algo bo, hai sororidade e un proceso de construción, pero Marcela acaba por querer controlar e posuír a Mirtha. E para conseguilo faille un favor impagable.
– P: A novela alterna dúas historias, a de Amanda, a moza á que a muller rica lle deixa a súa fortuna, e a historia da muller rica. Por que esta dobre estrutura?
– MS: Penso que é unha estrutura que pode ter certa complexidade, pero sen que se note, sen que resulte difícil para o lector. Sempre parto da idea de que escribo para que alguén constrúa a historia comigo. En vez de facer unha estrutura lineal dividín a historia en partes que se entrecruzan, que atravesan distintos tempos, que están contadas con tempos distintos usando persoas distintas. E con frases que separan as distintas partes do libro que pertencen a unha das personaxes. Tamén foi para min un xogo, porque me gusta divertirme cando escribo. Todo o que escribo é moi pensado. Dedícolle moito tempo. Probei outras estruturas, pero non funcionaban.
– P: A novela ten bastante de reflexión sobre a culpa e os seus efectos. Por que escolles falar da culpa? Mirtha di ademais que se educa as mulleres para sentir culpa, aínda sendo vítimas.
– MS: Quería falar do poder da culpa e do seu nesgo de xénero. É algo educacional e cultural, relacionado coa cultura cristiá, pero non só. Historicamente considerouse que a muller era a culpable, xa desde Eva. Hai un libro escrito na Idade Media, A cidade das mulleres, de Christine de Pizan, que reflexiona sobre esa visión das mulleres como seres inclinados á maldade e ao vicio. Ela miraba arredor e non vía iso… Pero é algo secular, metido a ferro. Temos pensamentos de culpabilidade que os homes non teñen. Sentes unha culpa tremenda por non ser, por exemplo, capaz de chegar ao tempo ao colexio para buscar os fillos, estando inmersa no mercado laboral… Porque se nos asigna o papel de coidadoras, de responsables de todo. E iso é algo do que é moi difícil desfacerse. É moi destrutivo e moi poderoso. (…)”
Irene Montero: “Pode ser que estea superado o desprezo ás persoas con discapacidade, pero non sei se a conmiseración”
Entrevista a Irene Montero en Praza:
“(…) – Praza (P): Lúa Nova é a historia de Lúa Lóngora. Como xurdiu a personaxe? Quen é a Nati que citas no epílogo?
– Irene Montero (IM): Lúa Nova é unha historia que precisaba contar, desas que che ferven por dentro e que te vai buscar a ti, non ti a ela. A personaxe de Lúa Lóngora, protagonista da novela, está inspirada nunha moza do meu pobo, Nati, á que coñezo desde que é pequena e coa que coincido no Grupo de Baile e Gaitas Santaia, de Santa Cruz (Oleiros), onde trabei amizade con ela e a súa nai. Natalia, igual que Lúa, é cega de nacemento, unha condición que non lle impide loitar polo que desexa. Ben ao contrario, se hai unha palabra que a defina é “capaz”, capaz de practicamente todo o que se propoña.
– P: O libro gañou o premio de novela curta Cidade Centenaria de Ribeira. Como foi para ti recibir este premio coa túa primeira novela?
– IM: Pois a verdade é que foi unha sorpresa absoluta. É certo que optei por presentarme a varios concursos como unha vía para ver o meu “contiño” publicado, pero, sinceramente, non contaba para nada con gañar xa o primeiro que se resolveu. Aínda recordo a chamada da concelleira de Cultura de Ribeira. Cando se presentou e empezou a falar pensei: mira que riquiños que chaman a tódolos participantes para agradecerlles que presentaran a súa obra. Pero non. Cando me dixo que era a gañadora, non podía deixar de rir. E, desde entón, este libro non me trouxo máis que alegrías.
– P: Lúa non ten unha vida normal, senón unha vida extraordinaria: moito éxito profesional, social e persoal. O cal facilita presentar a súa traxectoria como unha historia de superación individual nun mundo xusto que recompensa o esforzo, pois ela é quen de “comer o mundo perseguindo os seus soños”. Era o teu obxectivo? Ata que punto o éxito de Lúa o é tamén da súa contorna social? (A Once, por exemplo, xoga un papel fundamental. Quizais maior que as institucións públicas).
– IM: Certo. Esta historia merecía ser contada precisamente porque se trata de algo pouco habitual. Unha historia que ten moito de extraordinario e na que teñen moito que ver distintos factores. O primeiro deles é a propia capacidade de Lúa, capacidade de traballo, de loita, de tesón, de marcarse o seu propio camiño a partir das súas fortalezas. Pero, obviamente, no seu caso non chega. Lúa tivo a sorte de contar cunha familia que soubo tecer unha rede de apoio arredor da súa filla. A Once, por suposto, foi un soporte fundamental, pero tamén a familia, os amigos, os profesores e pedagogos de apoio, o propio pobo…
E si, o que dis é certo, a Once xoga un papel crucial, que as institucións públicas están a anos luz de desenvolver. Non é so asesoramento, é acompañamento literal en tódalas etapas, é a aprendizaxe do braille e a transcrición de tódolos libros e partituras que precise, o que abre aos usuarios o acceso ao coñecemento, que non é pouca cousa. (…)”
María Alonso: “Quería cuestionar o mesmo xénero da novela negra”
Entrevista a María Alonso Alonso en Praza:
“(…) – Praza (P): A novela Red Lion é a historia de Lolita Dinamita. Como xorde esta personaxe?
– María Alonso (MA): É unha personaxe que levaba traballando moitos anos dende que escoitara unha nova sobre a detención dun proxeneta que tiña un prostíbulo en Pontevedra onde unha muller que estaba alí retida desaparecera sen deixar rastro. Sempre fun moi consciente deste tipo de lugares onde as mulleres son obrigadas, na maior parte dos casos, a manter relacións sexuais con homes. Ao lado da miña casa en Matamá estaba o Mamba Negra e de camiño a un dos meus traballos en Coruxo estaba o Barbarella. Na maior parte dos casos, estas mulleres usan alcumes ou mesmo son simplemente anacos de carne sen nome. Con Lolita Dinamita quería traballar o empoderamento, sen caer na idealización, das mulleres que se rebelan contra un destino inxusto. Posiblemente isto foi o que aconteceu con aquela muller que desapareceu do prostíbulo pontevedrés e da que nunca máis se soubo.
– P: Lola habita un mundo fóra da lei, dominado pola violencia. O feito de centrar a historia nela muda totalmente o que podería ter sido o típico thriller contado desde o punto de vista masculino. Querías falar dese mundo desde a perspectiva das mulleres?
– MA: Por cuestións académicas levo algúns anos traballando con novela negra e non hai cousa que máis me cabree que decatarme de que o patrón do hardboiled norteamericano dos anos sesenta segue a reproducirse na novela negra actual. Ese patrón é, como ti dis, moi masculino: unha femme fatale sofre algún tipo de infortunio e un home atormentado acode na súa salvación para que todo volva ao seu lugar. Na novela negra latinoamericana dos últimos quince anos parece que houbo un intento de refundar o xénero pero caendo nos mesmos tópicos de muller-vítima e home ou ben vitimario ou ben salvador.
En Red Lion, Lolita Dinamita é vítima, sen dúbida, pero tamén é vitimaria e esa é unha idea moi atractiva coa que traballar. Certo é que hai moitos exemplos de novela negra onde a muller ten un papel diferente como pode ser o da detective, pero mesmo nestes casos parece que hai unha imposibilidade manifesta de cambiar os roles de xénero dentro dun xénero literario que parece que se está esgotando. Na miña novela quería que todas as personaxes fosen vítimas e vitimarias ao mesmo tempo para cuestionar o mesmo xénero da novela negra e ofrecer, á vez, unha especie de redención final. (…)”
Lorena López: “Não ajuda pressupor a marginalização das autoras nem dizer que as mulheres agora dominam a literatura”
Entrevista a Lorena López en Praza:
“(…) – Praza (P): O livro começa falando do “boom das narradoras”, que em realidade é uma correção incompleta de uma situação inicial de grande desequilíbrio. Por que não podemos falar sobre paridade ou igualdade em geral?
– Lorena López (L): Embora a situação tenha melhorado muito, os dados não mostram que haja paridade no número de publicações. A visibilidade e a forma como é gerida são mais difíceis de medir, mas ainda existem miragens na questão da visibilidade das autoras. Em todo o caso, a presunção de que ser escritora implica automaticamente entrar na margem literária não ajuda o debate atual também. Felizmente, existem exemplos que provam o contrário.
– P: A abordagem que escolhes é a da invisibilidade, apesar de tudo, de certas narradoras. Partes do conceito de margem. Como se relaciona esse conceito de margem com a oposição centro/periferia ou hegemonia/subalternidade?
– L: Que não seja possível fazer essa equivalência imediata entre as escritoras e a margem, não significa que não existam dinâmicas sócio-literárias que as afetem em particular. No entanto, o conceito de margem, tal como o desenvolvo no livro, não se refere a um espaço único ou homogêneo. Uma das chaves da minha leitura, seguindo Helena González, é que essa visão já é insuficiente quando se fala da situação das narradoras no campo literário galego atual.
Acredito que é preciso entender as margens mais como um conceito dinâmico, constantemente em tensão, que não se dá apenas na dicotomia centro/periferia ou hegemonia/subalternidade. Com essa ideia, entendo essas invisibilidades como pontos cegos que também podem existir naqueles discursos e repertórios que ocupam posições centrais. Por exemplo, a questão nacional ocupa uma posição central, mas há abordagens literárias que permanecem fora dessa área visível. A questão nacional foi canonizada no campo literário galego de forma que esquiva conflitos e problemas que questionam o quadro político autonómico.
– P: A ideia de partida é que existem pontos cegos no processo de canonização da narrativa de autoria feminina, basicamente por quatro motivos: a escolha de uma normativa reintegracionista, a escolha de um género minorizado –a ficção científica–; uma literatura feminista e experimental que questiona certos aspetos do discurso nacional ou uma literatura que trata de questões polêmicas do mesmo, como a luta armada. Por que esses quatro casos?
– L: A escolha de casos e pontos cegos é significativa, mas não exaustiva. Deve ainda ter-se em conta que esta análise se aplica a umas coordenadas temporais e isto implica que devemos fazer um seguimento da evolução de todas estas questões. Não têm por que ser as mesmas no futuro. (…)”
Antía Yáñez: “A ficción non é a realidade, pero si confire realidade”
Entrevista a Antía Yáñez en Praza:
“(…) – Praza (P): [Non penses nun elefante rosa] É unha historia de amizade entre unha muller, Aurora, na trintena, e un neno, Brais, de 10 anos. Como xorden estes dous personaxes?
– Antía Yáñez (AY): O que quería era falar dunha muller que tiña un Transtorno Obsesivo Compulsivo (TOC). Ademais, a min gústame que haxa personaxes infantís nos libros para adultos e personaxes adultas nos libros infantís e xuvenís. Porque os adultos esquecémonos de como eramos de de pequenos e pensamos que non podemos aprender nada dos nenos, o cal non é verdade. Quería, neste caso, que houbese un neno que tivese un papel protagonista, que non adoita pasar na literatura para adultos. Este personaxe sérveme de catalizador para a figura de Aurora. Porque ela non está tan ben como pensa e porque el, o neno, é o único que lle di as cousas como son, axudándolle a facerse preguntas que non se atrevía a facerse a si mesma.
– P: Como te documentaches sobre o TOC? No libro está moi reflectido como funciona, a partir do pensamento intrusivo que asalta a Aurora constantemente.
– AY: Eu teño TOC e, como lle pasa a Aurora, a min tamén me custou moito contar o que era, porque é un gran descoñecido. Agora si que se está falando bastante de ansiedade, pero custa explicalo. Si que tiña claro que o pensamento intrusivo, que aparece en calquera momento, ía aparecer no texto, e por iso as cursivas. É algo que non é fácil de explicar. Pensamentos que sempre están aí, que ás veces falan máis alto e outras máis baixo, pero que nunca se van. Pero é que ademais eu nunca o vira explicado na ficción. E por iso quixen que estivese.
– P: Na literatura galega o tema da saúde mental está a tratarse bastante ultimamente.
– AY: Eu empecei con este libro antes da pandemia, antes de que un deputado falase no Congreso de saúde mental, por exemplo. Eu procuro escribir do que me interesa a min. Así foi en Senlleiras: eu tiña preguntas sobre a violencia machista e decidín escribir este libro. Desta vez quería tratar o tema do TOC desde a ficción, que me permite achegarme dunha forma máis amable e amena. O que acontece co tema da saúde mental tamén é que, se antes se falaba cero, agora igual se fala un 20%, entón parece que é moito. Pero penso que era inevitable que acabase aparecendo, porque a sociedade ten cada vez máis problemas de saúde mental. Eu collín e deixei este libro moitas veces, pois a pandemia non me fixo moi ben. E ao final coincidiu que o acabei cando se empezou a falar máis na literatura sobre saúde mental. (…)”
