Entrevista 
de Montse Dopico a Xerardo Quintiá en Praza:
“(…) – Praza (P): Por que decidiches escribir unha novela sobre Man de Camelle [O viaxeiro radical]? Foi despois da súa morte, polo do Prestige?
– Xerardo Quintiá (XQ): Porque me parecía unha historia moi atractiva, a partir da cal se pode falar de moitas cousas. Ademais, despois da súa morte, Man podía quedar ademais un pouco no esquecemento. Sempre quixen coñecelo, ir visitalo, pero non o fixen. Cando foi o Prestige mesmo estiven traballando como voluntario naquela zona, pero non cheguei a coñecelo. Foi despois do seu pasamento cando decidín escribir esta historia. Nun principio foi bastante difícil porque non sabía desde que perspectiva tratalo. Escribín uns poucos folios e despois tardei anos en retomala. Quixen achegar o que puidera. A historia de Man dá para moito. Fixéronse máis cousas: unha web, unha casa-museo, hai un documental.. É un tema que pode tratarse desde moitas perspectivas. (…)
– P: (…) Ao perigo de que non resulte verosímil. De que o personaxe non resulte real.
– XQ: O máis difícil, en realidade, non foi iso. Foi afastarse dos clixés que había sobre el: o tolo de Camelle que se bañaba espido e ía con taparrabos… Claro que tamén quixen darlle profundidade, emotividade, para que resulte veraz, verosímil. (…)
– P: Gañaches o Premio Eusebio Lorenzo Baleirón por Fornelos&Fornelos, segunda fundación. Un libro no que está moi presente a procura do lugar, como en O viaxeiro radical.
– XQ: Fornelos & Fornelos ía ser, en principio, unha triloxía. Pero vai ser máis. Un corpo poético co que vou seguir mentres poida. Fornelos&Fornelos, primeira fundación e Fornelos&Fornelos, segunda fundación, son parte dun mesmo proxecto, nese sentido. É a constatación do lugar, a evocación do lugar, un intento de salvar o lugar a través da palabra. (…)
– P: Fala tamén da poesía como un xeito de salvarse da indixencia. Ten algo metaliterario.
– XQ: Si, a poesía pode ser un xeito de salvarte, de todas esas indixencias que cito, a través da palabra, do idioma. Mais tamén é un intento de salvar un mundo que se extingue a través da palabra.
– P: Iso estaba se cadra máis presente na primeira parte. O rural que esmorece. Tamén porque estaba máis a infancia.
– XQ: Este libro evoca, non é que fale da desaparición do rural. É un canto a algo que xa non existe, cunha vertente aquí si existencialista, non existencial. Si que é verdade que na primeira parte estaba máis a infancia. Este segundo é máis reflexivo, como dicía.”
Arquivos da etiqueta: Praza Pública
Aurora Marco: “As mulleres actuais non partimos de cero. As que nos precederon deixaron a leira decruada”
Entrevista
de Montse Dopico a Aurora Marco en Praza:
“(…) – Praza (P): A lectura de Elas lembra algo que xa explicaron historiadoras como Carmen Pallares: as mulleres desempeñaron moi diversas profesións e oficios. Desde sempre. Non é só de agora. Non eran só nais e labregas.
– Aurora Marco (AM): Eu son debedora, para a etapa antiga, medieval e moderna, do traballo de Carmen Pallares, Ofelia Rey, Serrana Rial… e en cada biografía que escribo cito a procedencia da información. A min cabréame que me copien descaradamente sen citarme. Así, Elas comeza na antigüidade, e desde aí ata a idade moderna baséome moito no traballo de historiadoras. Xa a información sobre o XIX e XX é máis froito da miña perseverancia de anos, desde os 80. Mais é verdade o que dis: sempre houbo mulleres en todos os ámbitos. O que ocorre é que moitas veces só se presta atención ás aristócratas, nobres e fidalgas, porque están citadas nos testamentos, doazóns…
– P: Como di María Reimóndez moitas veces, se ademais non coñecemos ás que viñeron antes, é como se sempre tiveramos que estar xustificándonos. Como se fósemos as primeiras.
– AM: Así é. As mulleres actuais no partimos de cero, pois as que nos precederon deixaron a leira decruada e a semente botada para que poidamos recoller os froitos vizosos. Moitas desas mulleres non puideron recoller os seus froitos en vida. Foron discriminadas, sobre todo as que se dedicaron a actividades de tipo intelectual. Na prensa do XIX chamábanlles ratos de biblioteca, pedagogos con saias, bachilleras, necias e insufribles. A finais do século houbo debate sobre a educación das mulleres e algúns defendíana, pero a maioría criticábanas. (…)
– P: Subliñas moito o dato de que non só atendiches a mulleres das clases acomodadas.
– AM: É que non me interesaban só os perfís de “prestixio”, as biografías máis “espectaculares”. Tiña claro que ía pousar a ollada en mulleres de distinta extracción social que realizaran importantes achegas á sociedade. Son, normalmente, mulleres que deixaron un ronsel no seu radio de acción, entón aparecen na historia local, en monografías… Ou sei delas polas fontes orais.
– P: O libro vai acompañado de serigrafías. E as autoras que as fixeron non tiñan fotos das mulleres das que se falaba nel. Nin as biografías.
– AM: Só lles pasamos unha pequena listaxe. Captaron moi ben o espírito que lle quería dar á publicación: coñecer, recoñecer, facer xustiza a homenaxear as mulleres. A todas as mulleres que me foi posible, e son máis de 400. (…)”
Raida Rodríguez Mosquera: “A voz poética é poderosa porque pode facer cortes no discurso, na linguaxe do poder establecido”
Entrevista
de Montse Dopico a Raida Rodríguez en Praza:
“(…) Praza (P): O peso do idioma. A linguaxe que nos atravesa. O idioma que nos constrúe. É unha idea moi presente no libro. Que é o idioma en Estirpe de sombras e por que?
– Raida Rodríguez Mosquera (RRM): Poderiamos dicir que idioma para min é sinónimo de patria; o mesmo poema, como din uns versos do libro “devén patria”. No pasado non ten sido así porque a patria me viña dada, a miña infancia e adolescencia foron en Galiza e foron monolingües en galego, pero desde que vivo fóra, co paso dos anos, fíxose moi importante para min a escrita como patria porque nela habita o idioma e é o unico, case único, espazo onde habita o idioma. Estou vivindo constantemente en catalán e menos en castelán pero case nada en galego, daquela si que é certo que cando escribo, para min o poema devén patria. E no meu presento caótico, entre o estrés do día a dia, traballar para sobrevivir e coidar as miñas fillas, teño o reto de recuperar aínda ese espazo.
– P: E a voz, que é sombra, vontade de emancipación, desexo…, erosión do Eu? Que é a voz neste libro? Por que “recuperar a dimensión política da voz”?
– RRM: Para min a voz poética sempre ten sido unha multiplicidade, un artefacto; volvendo unha vez a Chus Pato, unha horda. Detrás dos textos que escribo non hai un eu, senón unha pluralidade de voces e planos de referencia. Por outro lado, se a mesma vida é profundamente política, a voz, o que dicimos, o que escribimos e como o escribimos, todo iso é facer política. Por iso falo de recuperar a dimensión política da voz. Creo que a voz poética é poderosa porque pode facer cortes no discurso, na linguaxe, nas palabras e nos significados do poder establecido, e eses cortes son á vez unha liberación e unha vontade de transformación. Gústame pensar na posibilidade de transformar o mundo desde a propia voz, desde a forma de sentir e entender a realidade que nos ata e buscar espazos de liberdade, e tamén, como non, construír afinidades. Que o poema traspase o libro e entre na vida, esa sería unha boa consigna. (…)”
Santiago Cortegoso: “Raclette é un mosaico humano no que os universos dos personaxes forman unha panorámica da sociedade actual”
Entrevista 
de Alberto Ramos a Santiago Cortegoso en Praza (a foto do autor é de Ibuprofeno Teatro):
“Ibuprofeno Teatro vén de estrear Raclette, obra de Santiago Cortegoso galardoada no 2014 co Premio Álvaro Cunqueiro. Nesta montaxe -na que participan os intérpretes Marián Bañobre, Iria Sobrado, Salvador del Río, Deborah Vukusic e Toni Salgado-, Cortegoso ofrécenos dúas tramas paralelas ao redor dunha única mesa. Dúas historias que aparentemente non teñen relación, pero que se entrecruzan para rematar contando unha historia tráxica que trata temas universais como a morte, a parella, a maternidade, a cobiza ou a violencia. (…)
– Praza (P): Malia o dramático da ausencia dun fillo, a obra mantén -sobre todo nos primeiros compases- un equilibrio entre a comedia e o drama.
– Santiago Cortegoso (SC): Hai dúas tramas ben diferentes e quería que fosen dous tons en contrapunto, que se notase que dalgún xeito na montaxe hai dúas obras distintas. No caso dos pais, vívese un proceso de dó. É un drama absoluto e trátanse temas moi duros: a morte, a ausencia, a dor e o trauma. Na outra trama, temos un humor moi claro con situacións cómicas e un humor irónico que presenta, polo baixo, unha serie de críticas sociais. Sobre que temas? Pois sobre o vexetarianismo, o conflito entre a tele e o teatro, a alimentación, o capitalismo… Non obstante, co desenvolvemento da obra, prodúcese unha viraxe paulatina cara ao drama, até que se chega a escurecer todo. É que, realmente, o gran tema é a morte. O dramatismo vai gañándolle terreo á comedia e os conflitos vanse sucedendo até que estoupa a traxedia. (…)
– P: Na actualidade, que un texto resulte gañador do Álvaro Cunqueiro non garante a súa posta en escena. A non ser, como é o caso, que un teña unha compañía propia.
– SC: Non só ter unha compañía propia, senón que sexa posible apostar polo texto e polo formato que implique. Podes ter unha compañía, pero se cadra non tes as posibilidades de montala. Hai autores que gañaron premios importantes e que non asumiron a montaxe coas súas propias compañías. No caso de Ibuprofeno? Pois coincidiu todo de cara. Quero dicir, este texto gañou o Cunqueiro e quixemos asumir o reto de facer unha montaxe con cinco actores, un formato máis grande do habitual para nós. A verdade, eu coido que falta un sistema, unha entidade ou unha vía clara para que os textos dramáticos se monten. Non existe ningún rexistro de textos onde visibilizar o noso traballo. Non hai vías. Que pasa cos textos? Ou gañan un premio ou tes unha compañía propia para montalos. Se non é así, quedan perdidos… (…)”
Carlos Seijo: “Neira Vilas era amigo de todo o mundo por enriba dos seus dogmas”
Entrevista 
de Montse Dopico a Carlos Seijo en Praza:
“Xosé Neira Vilas foi entrevistado moitas veces na súa casa de Gres. E non era difícil xa non empatizar con el, senón ficar prendado da súa xenerosidade. Mais o equipo do documental O espantallo amigo, dirixido por Carlos Seijo, quixo ir máis alá. Captar, nunha metáfora, a “esencia” do personaxe ou, máis ben, do creador e da persoa. E atopárona nun espantallo que quere ser amigo de todo o mundo. Tamén dos animais que van comer as froitas das árbores. E que quere, sempre, ser útil aos demais.
– Praza (P): Foi iniciativa de Neira Vilas ou vosa?
– Carlos Seijo (CS): O proxecto xurdiu un pouco da convivencia con el, do encontro con el, que partira da iniciativa de xente da súa contorna. Nun principio a idea era gravalo e entrevistalo. Pero xa estando con el o que tentamos foi buscar a súa esencia. Xa tiña moitas entrevistas feitas na súa casa, polo que o que nós queriamos era iso: buscar a esencia de Neira Vilas. Que non é fácil, porque é unha persoa cun gran percorrido vital e creativo. Así que, como capturar a esencia de alguén tan inmenso? Pensamos que coa metáfora. E repasando a súa bibliografía reparamos en Espantallo amigo, porque detrás dese personaxe está Neira Vilas. É un personaxe que está por enriba do seu dogma, que é escorrentar os animais. É un espantallo conciliador, amigo de todos os animais. Pois así era Neira Vilas. Unha persoa amiga de todo o mundo, por enriba dos seus dogmas. (…)
– P: Iso pode ter máis lecturas. Coma moitos outros emigrantes que fixeran moito pola cultura galega, volveu a Galicia sen nada. Outros tiveron menos sorte e pasárono realmente mal, porque este país é así e ninguén lles botou unha man.
– CS: Penso que niso foi elemental o seu don de xentes. El tiña esa capacidade de ser amigo de todo o mundo. O que teño claro é que tivo o control da súa vida en cada momento. El chamábame para dicirme que podía facer tal cousa ou tal outra no documental… Os artistas moitas veces teñen a tendencia a recollerse na súa esfera de creatividade e esquecer o demais, pero el non. E claro que existe esa historia negra do artista que quedou sen nada. Pero non era o seu caso por esa capacidade que tiña. El estivera en Cuba e participara da revolución, pero aquí tiña moi bos amigos que eran alcaldes do PP… Neira Vilas era amigo de todo o mundo por enriba dos seus dogmas. (…)
– P: “En galego síntome libre”, di.
– CS: Gústame esa parte. Di iso e abre as mans. E nós poñemos despois o espantallo cos brazos abertos. Quedou moi coreográfico… O galego é a súa lingua nai, algo nuclear para el. Emigrou pero mantivo un vínculo fortísimo coa lingua. Nunca deixou de lado o galego, pois seguiu sendo o centro da súa creación. (…)”
Premios Fervenzas Literarias para Os mellores libros do 2015
Desde
Fervenzas Literarias:
“Tras pechar o día 14 de xaneiro o prazo de votacións temos, un ano máis, os resultados onde as lectoras e os lectores de Fervenzas Literarias decidiron o que ao seu xuízo foi o mellor do 2015.
Con esta edición, son xa nove as convocatorias onde os lectores amosan a súa voz para reflectir os seus gustos e as súas preferencias literarias. En total, este ano recibimos 439 enquisas.
Desde Fervenzas Literarias queremos agradecer unha vez máis a vosa participación e o voso interese en colaborar para formar estes listados de libros.
E agora os resultados… Os nosos parabéns aos premiados e premiadas…
– Mellor libro de narrativa para Os elefantes de Sokúrov, de Antón Riveiro Coello.
– Mellor libro de poesía para A boca da terra, de Manuel Rivas.
– Mellor libro de ensaio/investigación para Historia da Literatura Infantil e Xuvenil Galega, coordinado por Blanca-Ana Roig Rechou.
– Mellor libro de teatro para Raclette, de Santiago Cortegoso.
– Mellor álbum de banda deseñada para O bichero V, de Luís Davila.
– Mellor libro traducido para público adulto para Morte en Venecia, de Thomas Mann, por Laureano Xoaquín Araújo Cardalda.
– Mellor libro de literatura xuvenil para Europa Express, de Andrea Maceiras.
– Mellor libro de literatura infantil para O meu pesadelo favorito, de María Solar.
– Mellor libro traducido de literatura infantil e xuvenil para O papiro do César, por Xavier Senín e Isabel Soto.
– Autora do ano para Ledicia Costas.
– Ilustrador do ano para Xosé Cobas.
– Mellor capa de libro para adultos para O último día de Terranova.
– Mellor capa de libro de literatura infantil e xuvenil para Lendo lendas, digo versos, feita por Xosé Cobas.
– Mellor editorial do ano para Xerais.
– Mellor crítico/a literario/a para Armando Requeixo.
– O mellor acontecido para o Culturgal.
– O peor acontecido para o pasamento de varios escritores.
– Mellor Libraría para Libraría Couceiro.
– Mellor medio de comunicación para Praza.
– Mellor blog/web literaria para Criticalia, de Armando Requeixo.”
A dramaturxia contra a invisibilidade
Artigo
de Alberto Ramos en Praza:
“(…) Algo esta a moverse: a elaboración dunha proposta da lei de artes escénicas, o fornecemento de Escena Galega ao dobrar o pasado verán o número de compañías que aglutina ou o estoupido de novas formacións como son A Panadaría ou ilMaquinario.
A todas estas circunstancias hai que unirlles a creación dunha asociación profesional de dramaturgos e dramaturgas que en próximas semanas se dará a coñecer. Este colectivo únese así ao asociacionismo profesional no sector, do mesmo xeito que con anterioridade xa o fixeron os actores e as actrices na AAAG -que vén de cumprir trinta anos- ou as compañías, reunidas na asociación Escena Galega. Agora, os autores e autoras dramáticas buscan a unidade para facer fronte ás dificultades que atopan no seu desenvolvemento profesional.
Os atrancos son xa coñecidos e, probablemente, comúns para o resto de profesións dentro das artes escénicas. “Hai unha falta absoluta de promoción, non hai encontro entre os profesionais e, dentro do sistema editorial, resulta case imposible que se publique un texto dramático. Tampouco se atopan espazos de formación, agás en contadas ocasións, e institucións como o Centro Dramático Galego, fóra dos tempos de Cristina Domínguez, non se preocuparon por traballar a formación dos dramaturgos”, explica Santiago Cortegoso unha situación que ben se podería resumir nunha palabra rotunda e clara: invisibilidade.
Deste xeito, o traballo dos autores teatrais enfróntase a unha sorte, por dicilo dalgún xeito, de frustración á hora de emprender o seu traballo. “Tes a sensación de que escribir é un traballo en balde. Pensemos unha cousa: a concepción de toda peza de arte é unha mensaxe de emisores e receptores múltiples. Aquí falta a recepción porque a edición de textos é mínima e a dificultade para levala a escena, grande”, apunta pola súa banda Fran Godón. Nesta análise coincide tamén autores con gran saída, como é o caso de Cándido Pazó. “No meu caso, se eu non escribise cunha idea clara de montaxe, sexa cunha compañía propia ou cunha que me fai encarga, se non teño a data de estrea de antemán, resúltame complicado. Porque neses casos non tería vontade, sería complicado. Entendo esa frustración”, sinala Pazó. (…)”
O galego, protagonista no congreso da Modern Language Association
Desde
Praza:
“A Modern Language Association (MLA) celebrou do 7 ao 10 de xaneiro en Austin (Texas, EUA) o seu congreso anual. Trátase do evento máis importantes de linguas e culturas do mundo e o galego e a literatura galega tiveron unha presenza protagonista, con catro paneis específicos, que acolleron a presentación de numerosos relatorios. O pasado ano a entidade creou unha sección permanente dedicada especificamente ás nosas letras. O congreso celebrado en Austin foi a primeira cita na que este protagonismo do galego se fixo oficial.
Os catro paneis dedicados aos estudos galegos foron Dialogues across the Miño: Galician-Portuguese Linguistic, Literary, and Cultural Relations (Diálogos a través do Miño: Relacións Lingüísticas, Literarias e Culturais galego-portuguesas); Translation, Bilingualism, Glocalization: New Linguistic Approaches in Galician Studies (Tradución, Bilingüísmo, Glocalización: Novas achegas lingüísticas nos estudos galegos); Rethinking the Rexurdimento: Nineteenth-Century Galician Literary Production in Castilian (Repensando o Rexurdimento; A produción literaria galega en castelán no século XIX); e Weaving, Burning, Growing: Material Readings in Galician Literature (Tecendo, queimando, crecendo: Lecturas de materiais na literatura galega).
Cómpre salientar, para valorar a importancia outorgada ao galego no congreso que, fronte aos catro paneis cos que contou a nosa literatura, outras linguas coma o catalán, o grego, o holandés, o turco ou o húngaro dispuxeron dun só panel, o hebreo de dous e as linguas escandinavas de tres.”
Pedro Feijoo: “Neste país parece que ten que ser toda a literatura ultrasesuda, transcendental e superseria”
Entrevista
de Montse Dopico a Pedro Feijoo en Praza:
““Eu non pretendía facer unha grandísima novela, senón unha novela de risa”. Así explica Pedro Feijoo o que é Morena, perigosa e románica (Xerais), o seu último libro, unha comedia de enredo sen máis pretensión que a de entreter. Non é, precisamente, a súa mellor obra, e el sábeo. Mais tamén reivindica que non toda a literatura ten que ser superseria.
– Praza (P): A idea non partiría do roubo do Códice…?
– Pedro Feijoo (PF): Non. A idea primaria veu nunha época na que eu estaba lendo moitos libros e vendo moito cine de roubos, de plans maxistrais para roubar. A miña primeira idea era que os protagonistas pegasen o pao en Caixanova, pero alguén lembroume que, claro, alí xa non había nada que roubar porque xa o levaran todo. Esa novela xa a escribira moi ben xente coma Rodrigo Rato. Seguín, así, dándolle voltas ao que poderían roubar unha panda de desgraciados co plan máis absurdo posible…
– P: Unha das posibilidades que estudan é roubar o Botafumeiro da catedral de Santiago. Por que a desbotaches?
– PF: A todas as posibilidades das que falan nesa parte deilles voltas, si. Dante dilles cousas absurdas como que poden roubar o Cristo da Vitoria, secuestrar a Messi… O do Botafumeiro gustábame pero, claro, despois do Códice xa me estragaron a historia. Por iso foi de delirio en delirio ata a Moreneta. Como a miña compañeira, Marta, é de Cataluña… acabei dando nela. (…)”
Antón Riveiro Coello: “A literatura non trata de pechar os feitos, senón de poñer en cuestión o establecido”
Entrevista
de Montse Dopico a Antón Riveiro Coello en Praza:
“(…) – Praza (P): A cultura serve de nexo entre Janis e Constantino, entre Janis e o pai, entre Janis e a moza do pai… E o libro [Os elefantes de Sokurov] está cheo de homenaxes: cinema, literatura, música…
– Antón Riveiro Coello (ARC): A cultura é fundamental no libro, si, é o punto de conexión entre os personaxes principais. Son todos, dalgunha maneira, creadores, artistas. Hai tamén unha conexión entre a cultura de masas e a alta cultura. Dunha banda, a cultura como lugar de trascendencia, como algo que axuda a comprender a complexidade da vida. Doutra banda, a cultura de masas, máis pasiva e submisa, fronte á cultura máis crítica e activa. O mestre de Sokúrov, Tarkovski, dicía que a arte incide sobre todo na alma da persoa e conforma a súa estrutura espiritual. Os personaxes afrontan a arte coa ollada da vida e a vida coa ollada da arte. Tamén coa estética das sombras, a néboa, a dúbida e a indefinición sobre a existencia que se ve en Sokúrov.(…)
– P: Ademais de con Constantino, o seu compañeiro, maior ca ela, Janis ten unha relación especial coas señoras ás que coida por unha banda, e con Nela, amiga da infancia que perdera, pola outra. No medio destas relacións atopa como o seu equilibrio, que é un equilibrio de afectos.
– ARC: Janis sente, por un lado, certa frustración, porque non pode traballar no que quere. Prepara oposicións e escribe crítica de cine, pero non vive diso, senón de coidar as vellas. Pero tamén ten un carácter práctico e interésase de verdade pola vida das señoras e polos seus conflitos, que derivan da vulnerabilidade e dos problemas que temos na vellez: a dependencia, a perda de seres queridos… A amizade de Nela é unha desas cousas da infancia que sempre quedan. E Janis ten tamén unha parte de solidariedade con ela. Interesábame salientar iso porque o tópico sobre a xente nova é que son hedonistas, que teñen complexo de Peter Pan…. e eu creo que non, que é unha xeración máis solidaria do que puido ser a miña. (…)
– P: Volves, tamén, a través da historia do pai de Constantino, a un tema que xa trataches varias veces: a guerra civil e as feridas que deixou, herdadas polas xeracións seguintes.
– ARC: Esta é unha novela ambientada no 2012, pero é inevitable falar da guerra civil se falas de xente da miña idade e dos seus pais. A literatura non trata, ademais, de pechar os feitos, senón de poñer en cuestión o establecido. Constantino busca redimir a seu pai, e con el a si mesmo. E iso que co pai, que os maltratara a el e á súa nai, case non ten ningún vínculo emocional. Non hai perdón se non hai arrepentimento. E Constantino séntese responsable de transmitir o arrepentimento do pai, que este expresara coa infelicidade e a violencia. O pai fixera algo terrible que o perseguiu toda a vida. E, como lle pasou a moita xente da banda dos vencedores, non foi quen de pedir perdón e pagou as consecuencias. A novela reflicte tamén a realidade dos silencios: as cousas da guerra que as familias ocultaron, que non lles contaron aos fillos. Mais saber a verdade axuda a medrar.”
