Artigo de Xoán Costa en Nós Diario:
“(…) Carvalho Calero escreveu muitas e variadas páginas sobre muitos e variados temas, umas assinadas com o seu próprio nome, ou com as iniciais dele e outras com pseudónimos ou, pelo menos num caso, com um heterónimo que o acompanhou até a década de 1970.
Quando em 1979 Carvalho Calero publica Estudos Rosalianos. Aspectos da vida e da obra de Rosalía de Castro inclui no volume um artigo titulado “O motivo do cravo” e, no final do texto, a referência da primeira publicação: “La Noche, suplemento del sábado, núm. 5, 12 noviembre 1949”.
Se consultamos essa referência no suplemento original, comprovamos que esse artigo, com idêntico contido, aparece assinado por Fernando Cadaval no suplemento do diário compostelano. É esta a primeira duma série de colaborações que com esta assinatura se iriam estender, nesse meio, até 1964 e até bem entrada a década de 1970, noutros.
Em abril do ano seguinte, 1950, o próprio jornal La Noche indica que este Fernando Cadaval é pseudónimo de Ricardo Carvalho Calero. Difunde-o ao dar conta da concessão a Carvalho do prémio de romance instituído pela sociedade Bibliófilos Gallegos e que recai na obra A Gente da Barreira. A este respeito diz o diário vespertino santiaguês: “Ricardo Carballo Calero, el novelista galardonado, es un escritor de merecida fama en los círculos literarios gallegos … Las últimas muestras de su pulcro estilo como prosista aparecieron en La Noche, donde colabora bajo el seudónimo de Fernando Cadaval”.
Anos mais tarde, no libro Conversas en Compostela con Carballo Calero, o próprio Carvalho certifica este facto a M. A. Fernán-Vello e a F. Pillado Mayor: “E publiquei artigos co pseudónimo de Fernando Cadaval. Algúns deles están recollidos en libros posteriores”.
Não foi este o único pseudónimo que utilizou Carvalho. “Eu teño empregado muitos seudónimos” diz em mais de uma ocasião. Sendo ainda rapaz novo publicou textos com o pseudónimo Ilex “Ilex é aciñeiro en latín e, en certo modo, é unha traduzón do meu apelido” e já em períodos posteriores, ademais de Leopoldo Calero, diz ter empregado o pseudónimo de Eduardo Colmeiro, por exemplo.
Na revista Grial há algumas recensões de livros assinadas por M. Dumbria, ou Martiño Dumbría, uma personagem da novela de Otero Pedraio Devalar. Na revista Agália assina como M. Dumbria e publica os “Provérbios otomanos” sob Namiq Ziyá. Ainda na Agália assina algum texto como P. F. (Pauviños Fontenla). Martiño Dumbría e Pauviños Fontenla são duas personagens do romance Devalar, de Otero Pedrayo e nelas, nessas personagens, aparece refletido o espírito “da mocidade que traballava entón no seminário de Estudos Galegos. Esa é a razón de que escollese o nome de Martiño Dumbría, que era un seminarista como fun eu. Seminarista do Seminario de Estudos Galegos, porque eu, a diferenza dunha grande cantidade de escritores galegos, nunca pasei polo seminário conciliar”.
No sítio web da Fundación Luís Seoane podemos ler esta biografia de Fernando Cadaval: “Escritor, poeta e xornalista. Colaborador en La Noche e Galicia Emigrante, con traballos onde reflexiona sobre a poesía. Tamén escribiu poemas en Aturuxo, revista de poesía editada entre 1952 e 1960”.
Em 1954, em carta de Del Riego a Luís Seoane, datada a 3 de novembro, del Riego di ”Te adjunto un artículo de Emilio Alvarez Blázquez y otro de Fernando Cadaval para la Revista”. Tal vez por isso no sitio web citado aparece com a mesma consideração que qualquer outro autor sem indicar que se trata de um autor carente de correspondência humana.
Segundo Carvalho a génese de Fernando Cadaval arrancaria quando começam as colaborações em La Noche e nasceria por sugestão de Xosé Luís Goñi, na altura diretor:
“Somente indicou (Goñi) á persoa con que falou este asunto (…) que cría que eu debía considerar se non sería conveniente que utilizase un seudónimo. Así naceu o meu seudónimo Fernando Cadaval”. “A miña muller nasceu nunha aldeia de Lugo que se chama O Cádavo. Creio que ese feito foi o que me suxeriu o apelido Cadaval. Polo que se refere ao nome de pía, Fernando, a verdade é que non sei a motivazón que pode haver. Talvez polo seu ritmo acentual, pola sua suma de fonemas. Eu teño muitos nomes. Chamo-me Ricardo Leopoldo Anxo Xosé Xerardo, pero non Fernando”.
Álvaro Paradela, en La Noche de 30 de maio de 1963 –já passara a primeira celebração das Letras Galegas– pergunta-se sobre as razões de Carvalho adotar esse nome para as suas colaborações em La Noche e chega ás seguintes conclusões: “Carvalho toma o nome de Fernando Cadaval do Cadaval de Freixeiro, no couto de Narón e Fernando de Fernán d´Esquío, poeta trobador nativo de campos e bosques de Ferrolterra”.”
Arquivos da etiqueta: Ricardo Carvalho Calero
Henrique Monteagudo: “A gran recuperación das Letras sobre Carvalho Calero foi a súa poesía”
Entrevista a Henrique Monteagudo no Zig-zag da Televisión de Galicia:
“Conversamos sobre Ricardo Carvalho Calero con Xosé Henrique Monteagudo, secretario da Real Academia Galega, que celebra tras varios adiamentos o pleno extraordinario do Día das Letras.
Carvalho cultivou todos os xéneros e fixo achegas emblemáticas á gramática e á historia da literatura. O día 22 de decembro decidirase a figura homenaxeada no Día das Letras Galegas 2021. A entrevista pode verse aquí.”
Vídeo da primeira leitura continuada do Scórpio – Carvalho Calero 2020
Vídeo do Pleno do Día das Letras Galegas 2020 – Ricardo Carvalho Calero
Compostela: acto do Día das Letras Galegas 2020
A sesión poderá seguirse en directo a través da web da Real Academia Galega.
Ricardo Carvalho Calero: A ciencia ao servizo da nación, con Pilar García Negro
Ricardo Carvalho Calero. O anxo da terra, de Henrique Rabuñal
Voz e silencio. Entrevista con Ricardo Carvalho Calero, de Francisco Salinas Portugal, con Pilar Pallarés
Presentación dos XL Cadernos Ramón Piñeiro. Estudos arredor de Ricardo Carvalho Calero
Desde a Xunta de Galicia:
“O conselleiro de Cultura, Educación e Universidade, Román Rodríguez, participou o 12 de novembro xunto ao presidente da Real Academia Galega (RAG), Víctor Freixanes, na presentación dos XL Cadernos Ramón Piñeiro. Estudos arredor de Ricardo Carvalho Calero, unha publicación que conta coa colaboración de 19 expertos que, a través dunha vintena de artigos, debullan a vida e obra do autor homenaxeado nas Letras Galegas. (…)
A publicación presentada supón o volume número 40 dos Cadernos Ramón Piñeiro, un facsímile que ano tras ano ofrece documentos espistolares inéditos, semblanzas ou análises da obra dos autores máis relevantes da literatura galega contemporánea. No caso do último exemplar, a publicación pon en valor a traxectoria do autor como poeta, ensaísta, crítico e estudoso a través dunha vintena de artigos que, tal e como afirmou o conselleiro de Cultura e Educación, “deixan patente, unha vez máis, o acerto da Real Academia Galega ao escoller a figura homenaxeada nas Letras”.
“Estas páxinas recollen a traxectoria de Carvalho Calero, un traballador incansable que recolleu da Xeración Nós o imperioso deber de crear para sempre a cultura galega e que o asumiu como propio sendo un adolescente”, subliñou Román Rodríguez. Así, o conselleiro referiuse a Carvalho Calero como “unha das mentes máis brillantes e activas da súa xeración” capaz de destacar tanto no mundo da cultura desde moi novo, como de abrir novos camiños no ámbito educativo onde, entre outras cousas, se converteu no primeiro catedrático de Lingüística e literatura galega da Universidade de Santiago.”
O pleno da Real Academia Galega elixe a María Dolores Sánchez Palomino académica de número
Desde a Real Academia Galega:
“A Real Academia Galega elixiu a María Dolores Sánchez Palomino, no pleno ordinario celebrado o 17 de novembro, académica de número. A catedrática de Filoloxía Románica da Universidade da Coruña, investigadora de prestixio internacional no ámbito da lexicografía e membro correspondente da RAG dende 2004, dirixe na actualidade a revisión e actualización do Dicionario bilingüe castelán-galego, que pasará a ofrecerse proximamente en liña. Ocupará a vacante producida tras o pasamento do arquitecto Andrés Fernández-Albalat o pasado 29 de decembro. Na xuntanza dese martes acordouse tamén que o pleno extraordinario do Día das Letras Galegas dedicado a Ricardo Carvalho Calero, adiado por mor da pandemia, se celebre o próximo mes de decembro se a situación sanitaria o permite.
María Dolores Sánchez Palomino dirixe dende 2012 a Rede de Lexicografía RELEX, na que participan máis dun cento de investigadores de quince grupos de países como España, Francia, Alemaña, Italia ou Sudáfrica; e dende 2011 veu impartindo docencia no European Master of Lexicography, EMLex, organizado por un consorcio internacional de universidades e merecedor dunha mención Erasmus Mundus. É tamén unha das redactoras do Dictionnaire Étymologique Roman e nestes momentos codirixe o proxecto de deseño e posta en marcha do Dicionario histórico e etimolóxico da lingua galega, no que participan investigadores das tres universidades galegas, e das de Zürich (Suíza) e Leipzig (Alemaña).
A académica electa comezou a colaborar co Seminario de Lexicografía da Real Academia Galega en 1990. Dende entón, cooperou na elaboración do Vocabulario ortográfico da lingua galega, e foi redactora do Diccionario da lingua galega da RAG e o ILG (1990) e do Diccionario da Real Academia Galega (1997). É académica correspondente dende 2004 e participa de maneira continuada na revisión e actualización do DRAG, dispoñible en liña dende 2012.
Ao longo da súa carreira, María Dolores Sánchez Palomino dirixiu e participou noutros proxectos lexicográficos de ámbito autonómico, estatal e europeo, e foi autora dun alto número de publicacións e contribucións relevantes non só nesta especialidade, senón tamén no eido da dialectoloxía e da literatura galega e románica en xeral.
A celebración do pleno extraordinario do Día das Letras Galegas dedicado a Ricardo Carvalho Calero foi outro dos asuntos abordados no pleno ordinario deste martes. Se a situación sanitaria o permite, terá lugar na primeira quincena do mes de decembro, segundo o acordado.
A sesión que, segundo é tradición, debía desenvolverse o pasado 17 de maio, tivo que ser adiada por mor das restricións vixentes durante o primeiro estado de alarma. A homenaxe tampouco puido ter lugar na nova data fixada, o 31 de outubro —cadrando co 110 aniversario do nacemento de Ricardo Carvalho Calero—, pola repunta de casos de coronavirus nas sete cidades galegas e as medidas adoptadas polas autoridades sanitarias.”
