Entrevista
a Mercedes Queixas en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Como avalías o estado actual do ensino galego?
– Mercedes Queixas (MQ): É complexo facer unha breve e, ao tempo, axustada descrición dunha realidade global tan diversa como é a que representa o ensino galego. A escola é una microsociedade e nos seus espazos internos espéllase todo o que acontece fóra dela a nivel familiar, colectivo, socioeconómico.
Neste momento, despois da fortísima regresión vivida desde hai cerca dunha década, percibo unha Administración educativa galega con competencias nesta área que non é quen de contrarrestar nin cuestionar as actuacións negativas e anuladoras do Estado canto aos principios pedagóxicos e os valores da identidade galega.
Percibo unha escola propositadamente cada vez menos pública, menos laica, menos democrática, menos galega, menos comprometida coa diversidade e con menos oportunidade para competir desde a calidade. Constato unha escola galega que, contra todo criterio didáctico, deixa de asegurar a adquisición da lingua propia cumprindo un papel desgaleguizador máis propio doutro tempo.
Asemade, comprobo con decepción como unha parte do colectivo de profesionais do ensino e da sociedade actúa desde a resignación e o conformismo, procurando sobrevivir de xeito illado a tanta involución e precariedade.
Con todo, a imaxe que permanece para min deste tempo tan duro desde a perspectiva socioeducativa é a intensa capacidade de unión resistente ao longo de moitos anos nunha parte moi importante da comunidade, que foi capaz de facer fronte e mesmo parar actitudes e resolucións moito máis lesivas e agresivas para o ensino público galego. (…)”
Arquivos da etiqueta: Sermos Galiza
A casa-museo de Dieste abrirá ao público en 2018
Desde
Sermos Galiza:
“A Deputación da Coruña vén de asinar un convenio de colaboración co Concello de Rianxo que suporá o comezo das obras de reconstrución do inmóbel do escritor nesta vila. Prevese que estará lista en 10 meses.
En 10 meses xa poderemos entrar na futura casa-museo de Rafael Dieste, a vivenda que o autor recreou na súa obra A fiestra valdeira e que se encontra na Rúa de Abaixo de Rianxo, seguramente a rúa máis literaria do país, que tamén acolle as casas de Castelao e Manuel Antonio, esta última xa habilitada como museo.
Todo isto será posible grazas a unha achega da Deputación da Coruña de 189.456,66 euros, o 80% do orzamento total de 236.820,82 euros. “Con este proxecto, queremos impulsar a condición de Rianxo como vila literaria, en que a cultura é tamén motor de dinamización turística e económica, á maneira doutras casas de referencia no país como a de Rosalía de Castro en Padrón que son espazos moi visitados, non só pola propia veciñanza que lle dará uso, senón tamén por estudantado e persoas que queren renderlle homenaxe aos tres autores que viviron nesta rúa”, sinalou Goretti Sanmartín Rei no acto de sinatura de convenio que se desenvolveu na propia casa de Rafael Dieste.
“Para nós é unha obriga contribuír a difundir o seu legado nun concello que aposta pola cultura que forma parte da súa identidade cun tesouro para a veciñanza mais tamén que se proxecta para o mundo, á maneira da propia figura de Rafael Dieste”, engadiu Goretti Sanmartín que destacou a potencialidade das casas literarias como atractivo turístico, cultural e económico. “Coa apertura da casa de Rafael Dieste, a poucos metros do museo de Manuel Antonio e tamén da casa de Castelao, Rianxo consolídase como un lugar emblemático do noso país e a súa cultura”, concluíu na súa intervención a vicepresidenta e responsábel da área de Cultura da Deputación da Coruña.
Pola súa parte, o alcalde de Rianxo, Adolfo Muíños, agradeceu que desde a Deputación da Coruña, co voto favorábel de toda a corporación, se considerase a iniciativa como un “proxecto singular, de país, en clave galega”. Anunciou que, de inmediato, desde o Concello comezarán as xestións para a contratación da obra coa idea de que nun prazo de dez meses se poda xa abrir a casa ao público. “Coa apertura da casa de Rafael Dieste, a poucos metros da de Manuel Antonio e a de Castelao, a Rúa de Abaixo é un referente para a visita turística e cultural non só para Rianxo senón para todo o país e para o mundo, en especial nos países e nas amplas relacións en que a familia Dieste deixou pegada”, explicou Adolfo Muíños que se congratulou por un novo “espazo gañado para a cidadanía e a cultura galega, ademais de facer xustiza coa memoria do escritor”.”
Compostela: presentación de O monte galego. Caos ou aproveitamento multifuncional
Isidro Novo: “Sobre o futuro do galego, ao mellor peco de cándido, pero son optimista”
Entrevista
a Isidro Novo en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Como avalías o estado actual da lingua galega?
– Isidro Novo (IN): Eu considero que as constantes vitais do galego aínda son o bastante vigorosas para dicir que resistimos, malia que ese estado de resistencia se deba totalmente á iniciativa de sectores cidadáns e non á promoción e protección do idioma por parte dos organismos políticos, aínda que teoricamente sexa unha das catro linguas do Estado.
– SG: Que evolución agardas na situación do galego a a cinco anos vista?
– IN: Ao mellor peco de cándido, pero son optimista. Eu son dos que considero que a reivindicación do galego en Galiza como lingua de primeiro nivel vai vir a través d@s nos@s net@s por unha razón tan sinxela como é a desaparición dos prexuízos verbo dela. O galego pasou cinco séculos longos subsistindo grazas á clase baixa do rural e por iso a clase media, nada nas vilas e cidades coa industria e co comercio, para que non a “confundisen” con aquela, pobre en xeral economicamente, fixo todo o posíbel por distanciarse renunciando ao idioma propio e mesmo aos seus costumes. Ata as clases altas do país non foron nin son tan belixerantes co galego como esa clase intermedia acomplexada, e por outra banda tan maioritaria. Agora as novas xeracións, desa clase incluso, lidas e instruídas, empezan a vela como unha lingua de prestixio. Hai un ano, nun xornal deste país, un estudo feito entre galeg@s de 15 a 25 anos xa facía notar unha “deshostilización” con desexos de aproximación e quero pensar que iremos progresando. (…)”
Hélia Correia: “Os galegos ollan para Portugal e os portugueses están a ollar para Europa”
Entrevista
de R. Castro a Hélia Correia en Sermos Galiza (foto de C. Sánchez):
“(…) – Sermos Galiza (SG): E que lle pareceu que os escritores e escritoras galegas a recoñezan como Escritora Galega Universal?
– Hélia Correia (HC): Eu acepto premios de amigos e de pares, non acepto premios de empresas e así. Pero este da Galiza é diferente. Os outros son dados por amigos e este é dado por irmaos. Porque cos meus amigos galegos e coa cultura galega eu sinto unha afinidade moi moi especial, e hai realmente unha relación de irmandade. Somos fillos dos mesmos pais, da mesma lingua, da mesma cultura… Polo tanto é unha prenda moito máis íntima. Non podo ser moito máis afectuosa porque as outras persoas que me queren ofrecer eses outros premios son persoas ás que me liga moito afecto. Pero isto é case biolóxico, porque estamos na mesma familia. Para min é iso, meus irmaos que me chamaron aquí e me puxeron dentro desta festa.
– SG: Falabamos antes das dificultades de comunicación e de circulación de produtos culturais entre Galiza e Portugal. Que cre que se pode facer no ámbito das relacións entre as dúas culturas?
– HC: Non sei, eu sei que os meus amigos galegos, escritores e cantores, ollan moito para Portugal e fan o que poden para que haxa intercambio e proxectos comúns. Os portugueses non tanto, eu creo que neste momento da historia están a ollar en direccións diferentes. Os galegos ollan para Portugal e os portugueses están a ollar para Europa, para os países que lles dan subsidios, para os modelos culturais de Europa, queren imitar os países ricos, queren mostrar que están adaptados ás outras culturas e linguas europeas, sobre todo ao inglés.
– SG: Vostede ten escrito novelas, contos, poemas, traducións… pero a poesía invade todos os seus textos.
– HC: Si, eu escribo metricamente. A miña prosa é métrica, feita por unha colaxe de versos, porque é ditada por un verso, por un ritmo, por un número de sílabas de cada frase, por centros tónicos. Todo o que eu escribo ten forma poética, e tamén en certo modo, a inspiración -entre aspas- é poética, porque non escribo sobre o real con instrumentos fotográficos, eu escribo sobre o que está para alá do real. O poema informa a prosa.
– SG: Escribe as novelas frase a frase, sen estrutura, nin planea previamente a evolución dos personaxes.
– HC: Si, mais non é un don. Iso é unha característica dun temperamento moi preguizoso, que non foi habituado a traballar nin foi educado para o esforzo. Eu non fago planos con nada na vida, e acho que vai todo correr ben. O de deixarse ir é moito a miña actitude perante as cousas da miña vida. É moi pasiva, o deixar ir, o confiar nos bos ventos. E na escrita fago a mesma cousa. Déixome ir, e por iso me leva tanto tempo escribir unha novela, ás veces boto meses sen escribir unha frase, porque ela non aparece. E se non aparece, non a escribo, non podo ir buscala alá onde estea. E, por tanto, estou á espera da frase. Mentres, vou vivindo os meus imaxinarios. Tamén porque nunca aceptei unha limitación editorial, por exemplo, que me obrigase a escribir. E polo tanto era incapaz de ter unha precisión profesional, iso de ter que escribir e entregar o libro naquel prazo… no meu caso é o oposto a iso. (…)”
Marta Dacosta: “Estamos en pé de igualdade a nivel creativo con calquera lugar do mundo”
Entrevista
de M. Obelleiro a Marta Dacosta en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Defendes que a nosa literatura ten un elemento imprescindíbel: as creadoras e creadores, mais dis que falla no final do proceso, na parte lectura. E vinculas isto coa lingua. Por que?
– Marta Dacosta (MD): A nosa ferramenta de traballo non é o barro, a fariña, a rede ou a madeira; é a lingua. Entón, se un carpinteiro non ten futuro cando deixamos de utilizarse mobles de madeira e pasamos a utilizar mobles de plástico, pois evidentemente a obra creativa dunha escritora ou dun escritor non terá futuro se a lingua coa que traballa non ten lectores nin falantes. O futuro da cultura galega e da literatura galega está indisolubelmente ligada ao futuro da lingua, porque nós traballamos coa lingua. Se cadra, se vivise noutro lugar do mundo e se falase outra lingua, non dicía isto que digo. Creo que non é cuestionábel que teremos máis lectores en galego se temos máis falantes en galego. A máis falantes, máis lectoras e lectores. O noso país pode presumir de potencia creativa. Temos escritoras e escritores, debuxantes, artistas plásticos en xeral, actrices e actores… temos todos os elementos mais falla a posprodución, a difusión, o apoio de alguén que debería estar fachendeando, dicindo, que unha das mellores poesías europeas se escribe en galego.
– SG: Unha das mellores poesías a nivel europeo…
– MD: Iso é así. Hai escritores non galegos que din que temos unha das mellores poesías europeas. Non me atrevo a dicir mundiais, pero quizais debera dicilo. Nós estamos en pé de igualdade a nivel creativo con calquera lugar do mundo, fállanos un apoio institucional decidido para que a nosa lingua e a nosa cultura se promovan e teñan receptores. E aquí un dos problemas é un goberno que non asume que é un goberno galego. Ademais iso súmase a un desprezo pola cultura xeneralizado que nos sucede con este goberno e o transcende. Podemos mirar para o prezo do libro en Francia e vemos que falamos dunha realidade diametralmente oposta. Chámanos a atención, cando imos a Francia, que nos custan moi caros os cafés, pero os libros son moi baratos. Aquí estamos no extremo oposto. A industria cultural necesita ser apoiada. Vemos todos os días nos medios de comunicación que o goberno, polo menos aparentemente, preocúpase pola industria naval, a automoción… para que sexan punteiras e estean producindo constantemente, para que haxa carga de negocio, pero a cultura é Produto Interior Bruto, e as industrias editoriais crean PIB, ao igual que a xestión de concertos, iso tamén é riqueza nun país. Con todo, non aprecio no goberno da Xunta esa preocupación polo PIB que pode producir a cultura do mesmo xeito que lle preocupa o PIB que poden producir os drons en Rozas. Se se lle puxese a mesma vontade a todas as industrias que crean riqueza, estariamos falando doutro momento cultural. Afortunadamente, hai institucións que empezan a actuar a prol da cultura, que saben que a cultura é unha riqueza do país, e está todo o tecido asociativo que foi, é e seguirá a ser fundamental, e grazas a iso podemos asistir á presentación dun libro ou a un recital, ver unha obra de teatro… Falta dinamismo en quen ten a máxima responsabilidade. (…)”
Patricia Janeiro, protagonista do IV Día das Galegas nas Letras
Desde
Sermos Galiza:
“A autora reaccionaba así a este recoñecemento no seu perfil persoal en Facebook: “Pois aquí estou, moi contenta e algo flipada agora que sei que vou ser unha señora galega nas letras, que carallo, nas Letras, e cos nervios no canto de estudar púxenme a reler A Perspectiva porque Caixa de mistos non o teño, non sexa que me fagan preguntas para nota e non me lembre”.
Patricia Janeiro (Compostela, 1978) confesoulle a Sermos a súa sorpresa: “Como estaba afeita ao Día das Letras oficial, pois contaba con que había que agardar a morrer para estas cousas”, di con sorna. E alégrase deste tipo de iniciativas dado que “é un pouco raro que desde o ano 63 a RAG só homenaxeara a tres mulleres, igual é que é unha institución algo anquilosada”.
Janeiro ten dúas novelas publicadas: Caixa de mistos (Sotelo Blanco, 2005) e A perspectiva desde a porta (Positivas, 2009), que foi finalista do premio Xerais e trata sobre presos independentistas. A pesar da súa seca literaria dos últimos anos, a autora afirma que segue a escribir moito e está a rematar “unha novela coa que levo a voltas bastantes anos, pero como estou con traballos precarios non teño moito tempo”, explica. Promete, iso si, rematala en breve.
A Sega e os puntos suspensivos
O Día das Galegas nas Letras, que ten lugar o 15 de agosto, é unha celebración instaurada pola Sega, a plataforma feminista de crítica literaria. Nas edicións anteriores as homenaxeadas foron María Xosé Queizán, María Victoria Moreno e Dorothé Schubart.
Nesta ocasión o manifesto que publican para anunciar a autor homenaxeada está dedicado “a todas aquelas cuxos textos foron omitidos, cuxas transcricións literais non chegaron ao final da cita. A todas aquelas que tiveron que padecer que mentres uns atopan os recoñecementos, o lugar nos libros de texto ou os máis altos honores cunha ou dúas obras publicadas, outras escapen polos mesmos motivos ata dos andeis das librarías, xa non digamos a atención da crítica, o canon e a fama literaria”.”
Henrique Monteagudo: “Casares foi guevarista e defensor de posicións moi próximas á teoloxía da liberación”
Entrevista
de R. Castro a Henrique Monteagudo en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Como biógrafo de Casares, como cres que pasará á historia a súa figura?
– Henrique Monteagudo (HM): Creo que basicamente como escritor. Ten facetas moi importantes como editor, de Galaxia e de Grial, e logo a contribución que fixo en canto a un aspecto máis institucional e público, no Consello da Cultura. Pero eu creo que o seu legado máis recordado vai ser a súa obra literaria. Para min non ten dúbida.
– SG: Como chegou o rapaz Casares a unha conciencia galeguista naquel contexto de ditadura?
– HM: El tiña unha relación cos círculos máis literarios e intelectuais de Ourense, aínda que aquilo non era exactamente un contacto co galeguismo. Foi realmente en Santiago, cando veu a estudar na Universidade, con aquela xente que acababa de fundar O Galo, como Arcadio López Casanova, como Salvador García Bodaño, e logo moi rapidamente a través destes dous chega ao contacto con Piñeiro. Realmente foi a través de Piñeiro, aínda que antes toma contacto co estudantado e coa xente nova máis mobilizada no ámbito cultural.
– SG: Que supuxo Piñeiro na súa vida?
– HM: Piñeiro foi fundamental, dío el mesmo, non só polo que supuxo de transmisión dunha memoria e dun coñecemento da historia cultural e política de Galiza que daquela era imposible obter se non era pola vía de coñecemento directo dalgunha persoa coma el que transmitía o legado do galeguismo republicano e do contacto co exilio. Logo nos primeiros anos de contacto con el, nos 60, Piñeiro axudoulle moito. Hai que recordar que tiña problemas serios de saúde, recaía en depresións constantemente, e iso mesmo lle chegou a impedir seguir os estudos. Houbo tres cursos nos que practicamente non fixo nada. Estivo en Xinzo apartado de todo e sen poder estudar. Aí Piñeiro axudoulle moito a saír desta situación, e orientouno na súa vocación literaria. El tiña unha vocación dirixida á poesía, e Piñeiro fíxolle ver que tiña máis dotes para a narrativa. E logo Piñeiro transmítelle o legado galeguista político e cultural. É como unha especie de ‘brúxula’ para el no ámbito político. El mesmo di que Piñeiro lle transmitiu unha visión do mundo e unha actitude fronte á vida. (…)”
Un monólito para Manuel María nun dos corazóns de Euskal Herria
Desde
Sermos Galiza:
“O vindeiro 20 de maio inaugúrase en Laudio (Araba), no parque de Lamuza, o monumento adicado ao escritor de Outeiro de Rei “polo seu labor a prol das culturas galega e vasca”. Máis un paso para lembrar a pegada de Manuel María no país Vasco.
Deabruak Teilatuetan é un grupo euskaldún da época dos 90, daquela escudería inesquecíbel que se formou en torno á disqueira ‘Esan Ozenki. Un conxunto que combinaba rock, punk e power pop para dar varios himnos xeracionais (‘Noiz edo noiz’, ‘Zuentzat’,… ). Poida que moita xente non o saiba mais este grupo de Tolosa ten nun seu disco unha canción con letra de Manuel María (Amari hitzak). Un exemplo de que o de Outeiro de Rei non é un descoñecido en Euskal Herria.
O vindeiro 20 de maio procederase a inaugurura no parque Lamuza de Laudio un monólito en honra e lembranza a Manuel María. Un acto impulsado pola Peña deportivista Anduriña e o Centro Galego desta localidade alavesa, e que conta co apoio do concello. “Ao insigne poeta Manuel María polo seu labor a prol das culturas éuscara e galega”, rezará o monumento, complementado cun retrato do autor e os primeiros versos de ‘Galiza’, tanto en galego como en euskera.
Como lembran os promotores da iniciativa, Manuel María tivo unha intensa relación con Euskadi, un país que visitou en numerosas ocasións para participar en recitais, conferencias, coloquios, homenaxes… ao longo e ancho: de Barakaldo a Biarritz, de Iruñea a Laudio, Donostia, Gasteiz, pasaia ou Sestao. (…)”
Xosé Ballesteros: “A edición en galego descende porque cada vez hai menos falantes”
Entrevista
a Xosé Ballesteros en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Houbo un novo retroceso do número de títulos en galego publicados en 2016. Que análise facedes desde o sector? Cales son as razóns, tendo en conta que tanto o euskara como o catalán medraron?
– Xosé Ballesteros (XB): É un tema complexo de abordar, porque a diminución era algo anunciado, sabiamos que ía suceder. É a fotografía dunha situación que non é nada nova. A precariedade do tecido industrial que existe ao redor do libro galego é evidente. Eu, se tivera que facer un diagnóstico, creo que por un lado o número de títulos é menor porque o mercado está a minguar e, pese a que cada vez é máis doado publicar libros, porque a tecnoloxía permite tiraxes máis pequenas que as que se facían hai anos, o número de lectores descende. Por que descende? Porque cada vez hai menos falantes, eu creo que esa é a primeira razón que habería que destacar. Calquera lingua que teña menos falantes que hai anos, directamente terá menos lectores nesa lingua, é facilmente deducible. Esa sería a raíz do problema. Logo hai outras: os recortes, que teñen que ver tamén coa posibilidade de adquisición de novidades polas bibliotecas, o cambio de paradigma no ensino, que segue a ser unha parte do negocio do libro en galego. Non podemos esquecer que practicamente a metade do libro que se vende en galego é libro de texto. E tamén hai unha crise substancial nese subsector. Eu creo que son unha batería de razóns, que todas xuntas lévannos a unha situación de alarma porque o tecido empresarial é moi feble. Mesmo as grandes editoras teñen que forzosamente reducir os títulos que publican. (…)
– SG: E como pensa afrontar esta situación o sector?
– XB: O sector son a Asociación de Editoras, a Asociación de Escritoras/es, as librarías… E as librarías no fondo xa bastante problemática teñen, elas intentan vender, sexa en galego ou en castelán. Chámame a atención, por exemplo, que practicamente a publicación en Galiza doutros libros, nomeadamente en castelán, sexa practicamente igual a en lingua galega. Cada parte do sector ten a súa problemática. Nós, desde a Asociación Galega de Editoras, seguimos reclamando cada vez que temos ocasión, que se desenvolva a Lei do Libro, que foi aprobada por unanimidade no Parlamento Galego no ano 2007, que está practicamente sen desenvolver. Non se pode falar de cambios e de resolver este problema sen desenvolver esta Lei, sen crear o Consello do Libro Galego, que é a que ten dar respostas e facer diagnoses, está contemplada na lei, ao igual que a Cámara do Libro, que permitiría novas estratexias para impulsar a internacionalización do libro galego. Cando antes comentabas que o libro infantil aguanta, pois pode aguantar porque hai editoras que están exportando, o que lles permite manter un grao de publicación en galego, que se non fose polo apoio da publicación noutras linguas non sería posible. Hai que entender tamén que hai imprentas, hai gráficas, que deberían estar preocupadas porque cada vez se publique menos libro galego. Pero no fondo, a min o que máis me preocupa non é tanto o número de títulos que se publican ou non, senón o número de libros vendidos ou libros lidos. Ese é o problema, porque se poderían publicar menos libros con tiraxes maiores. Pero o problema de fondo é que se editan menos títulos e as vendas tampouco aumentan. Máis ben están a diminuír. (…)”
