Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“9 de abril de 1916. Velaí a data precisa na que, hai case cen anos, viña ao mundo Manuel Lueiro Rey en Fornelos de Montes. Fillo do mestre Albino Lueiro Soto e mais de Adelaida Rey Couto, foi un neno feliz nas terras das abas do Suído a canda os dez irmáns. A casa, a súa casa de Fornelos, era casa grande e abastada, sita no centro mesmo da vila, ben preto do Concello e da Igrexa de San Lourenzo.
En Fornelos transcorreu a infancia de Lueiro Rey ata que tivo sete anos. A partir dese momento pasou a residir no Grove, a súa outra matria terrea, a onde marchou por mor dun novo destino docente de seu pai.
Secasí, Fornelos seguiu sendo o epicentro da ledicia, a badía acolledora na que recalar nos días gaios do San Lourenzo, festa maior que chega ao Oitavén. Foi tamén o espazo no que soerguer a bandeira da revolución progresista para cambiar o mundo da man das Xuventudes Comunistas Unificadas e con mitins por toda parte nas últimas eleccións republicanas.
E cando viñeron mal dadas, Fornelos foi o acubillo a onde fuxir, pois alí se agochou no lar dunhas tías carnais entre setembro do 36 e maio de 1937. E, des que acabou o conflito, foron aqueles eidos os que o abeiraron entre 1939 e 1941. A partir dese intre, Fornelos converteuse no lugar para as visitas familiares, as celebracións, os reencontros e, sobre todo, para a memoria da raíz das cousas, para a lembranza escrita, para os soños do poeta.
A casa dos Lueiro en Fornelos resiste, lánguida, o pasar implacable do tempo. Seica un conflito de herdades a mantén intocable, pois cónstame que as autoridades municipais e parte da descendencia do autor farían por ela de boa gana. Non son xurista, así que non sei dicir se, para estes casos, existe un modo de proceder e lograr que un ben cultural de valor simbólico non acabe por esmorecer definitivamente. Fago votos para que exista unha solución, para que os responsables públicos se acollan a ela e que os familiares que honran a memoria de Lueiro Rey nos dean a todos a alegría de que un día, non afastado, poida constituírse na sede dunha fundación que leve o seu nome.”
Arquivo da categoría: Aniversarios e efemérides
Luís Seoane: unha carta no seu trixésimo sexto cabodano
Desde Caderno da crítica, de Ramón Nicolás:
“Hai trinta e seis anos falecía na Coruña Luís Seoane. Particularmente, sen chegar a coñecelo nunca, aínda que si tratei brevemente no Grove á súa compañeira, Maruxa Seoane, entendino sempre como unha figura clave na historia máis recente de Galicia. Ao mesmo tempo aumentou o meu interese na súa obra, entre outras razóns, pola vinculación admirativa que o uniu a Manuel Lueiro Rey, quen foi o responsable de organizar -no cine “O Marino” do Grove- a primeira e grande homenaxe aos poucos días do seu falecemento e á que acudiron, como se pode advertir no cartel da dereita, unha numerosa representación da intelectualidade galega do momento a carón da presenza destacable de Rafael Alberti. Anos despois recolleríanse nun volume editado nas Ediciós do Castro algunhas desas intervencións.
Para evocar a súa figura reproduzo aquí una carta -foime imposible dar cun manuscrito autógrafo de Seoane pois adoitaba escribir case sempre a máquina e penso que foi das persoas que abrazou o xénero epistolar con máis intensidade, sobre todo por mor do seu exilio- dirixida a Ramón Piñeiro o 11 de febreiro de 1958. O seu contido, ao meu xuízo, resulta ben significativo pois transparenta tanto o seu pensamento como a perenne fidelización aos seus principios. A carta, que reproduzo abaixo, extráioa do interesante epistolario que publicou o Consello da Cultura Galega e pode consultarse no seu orixinal premendo aquí.
“Sr. D.
Ramón Piñeiro
Santiago de Compostela
Meu querido amigo:
Agradézoche moito as frases garimosas inxustificadas polas que siguen, que me adicas na primeira parte da tua carta que acabo de recibir, pois estiven fora dista cidade unhas semáns. Mais non podo ademitir en silenzo as da derradeira parte, eistranamente inxénua, de dita carta, na que te refires ao editorialista de G. E., e nas que usas, ademáis dun lenguaxe que non corresponde, uns conceptos trabucados e alonxados no meu caso da realidade.
1) O que chamas tí a confusión “arte-literatura-loita de clases-revolución”, no ten ren que ver coa posición estética nin política do “pueril” editorialista de G. E., é decir miña, a que te refires. Si algunha vez tiveses perdido tempo ollando o que fixen no terreo da pintura ou escribindo, tes que ter ollado que non é fácil clasificarme, nin desexo que me clasifiquen ledamente no meu traballo, e pódese notar que non descoñezo as tentativas estéticas que poidan ser unha novedade nos días que vivo, eisperimentando nalgunhas delas cando me pareceron serias. Falarme a mín desa confusión de fai vinte ou trinta anos e simplemente por non ter dialogado nin por carta endexamáis conmigo, nin térese tomado a molestia de ollar o que fago. Esa posición que tí tes por confusa e rematada descoñecendo a sua vitalidade aitual, gústenos ou non, sigue levantando polémicas, continúa sendo respetábel e non “puro anacronismo” como tí dís. Supoño que non terás por rematado xa a Sartre e aos seus meditando –e facéndoa– nunha literatura, (nin aos realistas norteamericáns, nin aos neorrealistas italiás), sumerxida en aición.
2) A xusticia social como tema ten de encher aínda moitas páxinas, unhas boas, e outras coma tí dís “propaganda”, sin que perdan novedade. A sua novedade ten polo menos os séculos do Novo Testamento e namentras eisista dalgún xeito a inxusticia non ten de transformarse en tema de cabaleiría. Algunhas das mellores páxinas da nosa literatura do xix nasceron con ese tema. En canto ós fins a que te refires, “o servicio de fins distintos”, no meu caso o servicio ten un nome, Galicia, e os fins un programa, o que nos fixo irmáns que tí deberas non esquencer, e que pola tua carta pensaría que estás esquecendo. Calquer outro nome que lle poñas ó meu servicio e aos meus fins sería coincidente co que lle poder pór a policía, por exemplo; e tí, estou seguro, non eres capaz deso. (…)”
Ars dedicandi: Fermín Bouza-Brey
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Fermín Bouza-Brey naceu o 31 de marzo de 1901 en Ponteareas. Alí residía a familia de súa nai e alí pasou curto tempo ata que, sendo aínda neniño, marchou a Vilagarcía de Arousa, de onde era a familia paterna e onde pasou o resto da infancia e primeira mocidade.
Logo de cursar o bacharelato en Pontevedra e Ourense, chegou a Compostela, onde estudou Filosofía e Letras (sección Historia) e logo Dereito. Foi nese tempo cando comezou a actividade literaria e galeguista pública, que non abandonou nunca.
E tamén foi nesa época cando, xunto a outros amigos, asistiu aos faladoiros do Derby e o Español e coñeceu, entre outros, un mozo delgado e de longo nariz que viña dende Mondoñedo e facía versos: Álvaro Cunqueiro. Naceu alí unha amizade que continuou sempre e que aínda os houbo xunguir en común andaina nas xornadas da Real Academia Galega, á que ambos pertenceron.
Bouza-Brey tivo unha evidente querenza pola Galicia do Sur. Aos nosos irmáns lusos foinos coñecer con intensidade e cordialidade xa en 1931, ano no que recibiu unha bolsa do Centro de Estudios Históricos de Madrid para viaxar ata Portugal e ampliar coñecementos nos eidos da Prehistoria e a Arqueoloxía. A partir dese momento, estableceu con aquela terra unha fraterna admiración que o levou, en 1955, a publicar, en ortografía portuguesa, Seitura, poemario que apareceu na Coleccão 4 Ventos da Livraria Cruz de Braga cunha cuberta de Roby Amorim.
Fica aquí testemuña dun grande do neotrobadorismo a outro señor da nova poesía cancioneiril nesta dedicatoria estampada no que foi o volume testamentario do poeta e etnógrafo.”
25 anos do falecemento de Ricardo Carvalho Calero
Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“Nos 25 anos do falecemento de Ricardo Carvalho Calero. A entrevista completa pode escoitarse aquí.”
Ars dedicandi: Ricardo Carvalho Calero
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Hai exactamente un cuarto de século que nos deixou don Ricardo. Así, dicindo tan só o nome co tratamento de cortesía, sabemos todos a quen nos referimos.
Porque a don Ricardo é moito o que se lle debe. E aproveito hoxe para volver dicir, con todas as letras, algo que teño comentado mil e unha veces: só polo seu labor como estudoso e historiador da nosa literatura merecería unha grande homenaxe nacional. (…)
A dedicatoria que reproduzo evidencia a súa capacidade para a detección dos novos talentos literarios ata o último alento. Tamén a amizade que o uniu a Claudio Rodríguez Fer, quen tanto se ten ocupado da súa obra, que chegou a editar.
Neste día no que o recordamos, sexa este pequeno lembradoiro unha homenaxe máis no mar delas que todos debemos promover.”
Manuscritos: Ricardo Carvalho Calero
Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica:
“Hai datas que, sen saber na realidade a razón, quedan gravadas na mente. Este foi o meu caso co pasamento de Carvalho Calero acontecido un día coma hoxe hai vinte e cinco anos e a quen lembraba como unha figura familiar na antiga Facultade de Filoloxía da Praza de Mazarelos a finais dos anos oitenta.
Para lembrar este cabodano, e por cortesía da Fundación Penzol, tiradas concretamente dun dossier existente nos fondos da Biblioteca-Museo Francisco Fernández del Riego, exhúmanse catro páxinas dunha recensión centrada conxuntamente na tradución dos Carmina (1950) de Horacio, a cargo de Aquilino Iglesia Alvariño, e a tradución do Cancioeiro da poesía céltiga (1951), de Julius Pokorny, que realizaron Ramón Piñeiro e Celestino Fernández de la Vega. O texto de Carvalho levaba por título “Celtas e románs cantan en galego” e viu a luz, cando menos, no número 466 (ano 1952) das páxinas de Galicia. Revista del Centro Gallego de Buenos Aires. Velaquí o modesto recoñecemento do Caderno da crítica ao polígrafo ferrolán.”
“As cousas mudam, as palavras ficam. Carvalho Calero”
Artigo de Xoán Costa en Sermos Galiza:
“Carvalho Calero morreu o domingo 25 de marzo de 1990, mais na imprensa escrita a nova e as necrolóxicas correspondentes non apareceron até a terza feira día 27.
As necrolóxicas, xunto cos textos de lembranza, non aparecerían até a terza feira, posibelmente debido á hora de se producir o óbito, por volta das 11 da noite. Carvalho estaba hospitalizado desde o día 2 de marzo.
Pasaron vinte e cinco anos. A súa casa natal en Ferrol derrúbase; sobre a súa obra e o seu pensamento, especialmente o lingüístico mais non só, paira o silencio, cando non o desprezo e o sempre reclamado “Día das Letras” non chega.
A figura de Carvalho segue a ser deostada polo mesmo oficialismo que o obsequiou con sentidas “laudatio funebris” nos periódicos desa semana. Mesmo hai quen considera que nada hai que lle recoñecer e que coa estatua erixida en Compostela xa sobexa.
E cal é a razón de tanta aversión, que mesmo se contradi co escrito hai 25 anos na imprensa por quen na altura, se erixían como representantes do galeguismo académico e que conclúen, en xeral, considerando Carvalho como un intelectual honesto, un investigador serio e unha persoa comprometida co seu país. Ou é que só se trataba das elexías póstumas interpretadas por carpideiras de pago? (…)”
Casas literarias: Gonzalo López Abente
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Un día coma hoxe 24 de marzal do ano 1878 ás catro da serán, que cadrou en domingo, con feira en San Isidro, abrín os ollos á vida e pola fiestra da casa do Cabo da Grixa en que moraban meus pais, ollei craramente un outo cruceiro e que no seu cume agonaiba un mártir cos brazos en crús. Aquel día escoitei a rapsodia máis subrime e fíxenme segrel. Pillei un laúde e con ele ao lombo boteime a cantare polo mundo adiante…
Quen así escribiu foi o poeta Gonzalo López Abente nunha carta que enviou ao seu curmán Horacio Bermúdez Abente. Porén, malia nacer naquela antiga casa do Cabo da Grixa, o que foi o seu lar vivencial de sempre está radicado na rúa Virxe da Barca, que é o lugar onde escribiu boa parte da obra poética e onde nos deixou.
A vivenda, hoxe reformada, en tempos tivo unha única altura. No andar de baixo estaba o despacho no que escribía o poeta. Na parte de riba, unha pequena bufarda que daba remate ao inmoble, hoxe desaparecida, pois eliminouse para construír unha segunda altura, o que lle fixo perder parte do antigo encanto.
Na beirarrúa, xunto á porta da casa, a Fundación López Abente colocou unha placa que a distingue como o lugar no que o poeta residiu decote. Alí viviu practicamente toda a vida, quitado o tempo no que estudou o bacharelato e a carreira en Compostela e algunha viaxe de mocidade a Francia, Bélxica e Holanda, pois, tras delas, regresou a Muxía, onde traballou como funcionario de banca.
A casa da rúa Virxe da Barca veu xurdir grande parte dos versos de D’outono (1924), Nemancos (1929), Centileos nas ondas (1958) ou Decrúa (1966) e relatos como O novo xuez (1922), Buserana (1925), Fuxidos (1926) e Vaosilveiro (1929).
Na súa Muxía natal —na propia rúa Virxe da Barca, ben preto desta casa onde viviu—, ten a sede a fundación do escritor, constituída no 2010. Sita na Casa das Beiras, dende ela promóvese e difúndese a súa figura, amais de convocar un certame literario que leva o seu nome. (…)”
Compostela: palestra “Carvalho Calero: Alicerce de uma Galiza lusófona”
A cuarta feira 25 de marzo, ás 18:30 horas, na sala de actos da Biblioteca Pública de Santiago Ánxel Casal (Avenida Xoán XXIII s/n), en colaboración coa AGAL, terá lugar unha palestra sobre a vida e a obra do profesor Ricardo Carvalho Calero coincidindo com o 25º aniversario da súa morte: “Carvalho Calero: Alicerce de uma Galiza lusófona”. Participan José Luís Rodrigues, Elvira Souto e Eduardo Sanches Maragoto.