Artigo
de María Reimóndez na Sega:
“Para as persoas ás que nos gusta ler filosofía e pensamento, en particular feminista, non deixa de ser unha boa nova que Axóuxere ofreza un ensaio escrito por unha autora e ademais centrado no tema do xénero como categoría [Oiko-nomía do xénero. Relato das clausuras]. Para quen coñeza de entrega previas a escrita de Rebeca Baceiredo saberá de antemán que en ningún caso imos atopar un enfoque lixeiro ou superficial.
O obxectivo deste volume, como o describe a autora, é “xustificar a relación entre a disposición de xénero e os réximes de propiedade” e para iso anuncia na introdución que utilizará tanto a revisión histórica, non só occidental, coma o enfoque metafísico. Resulta este, ao meu ver, un obxectivo ben ambicioso e que presenta para min como lectora e teórica certas dificultades que tentarei debullar a seguir.
Seguramente o atranco máis importante á hora de conseguir o obxectivo proposto, en particular para persoas que, coma min, partimos dunha visión feminista decolonial da teoría e a práctica, reside na dificultade que o libro de Baceiredo amosa á hora de superar unha visión eurocéntrica que vai máis alá de botar unha ollada de esguello cara a certos lugares. O eurocentrismo da escrita filosófica occidental, en absoluto exclusivo deste texto, ponse de manifesto primeiramente nunha cuestión básica de fondo: no suxeito que pretende narrar e historizar dando explicacións “totais”. O problema non reside tanto na complexidade de tentar coñecer a experiencia humana na súa totalidade, senón na clausura, para utilizar a terminoloxía da autora, que estes propios intentos marcan. Son as clausuras das que fala Gayatri C. Spivak en “Pode falar a subalterna?”, o disfraz invisible dun suxeito pensante que só dende o eurocentrismo pode nin sequera formular tal tarefa.
No texto de Baceiredo, este suxeito eurocéntrico de afán omnisciente materialízase no contraste constante que se dá entre a localización exacta das situacións das mulleres occidentais no tempo e no espazo e a abstracta e anecdótica das súas outras. Así, mentres que as mulleres occidentais están situadas dende a Grecia e Roma clásicas en diferentes períodos e se narran a si mesmas ata certo punto, as súas outras aparecen como inmutables e as referencias a tribos e pobos de diferentes continentes faise sen atender a ningún criterio temporal e moito menos de autorrepresentación. Elas son narradas como exemplos para os diferentes réximes económicos e de xénero que dende occidente interesa recapitular, como puntos de contraposición e vistos polos ollos de antropólogos (masculino non accidental) en calquera época histórica. (…)”
Arquivo da categoría: Crítica literaria
Corpos exorbitantes, por Eli Ríos
Artigo de Eli Ríos
desde A Sega:
“Corpos exorbitantes. Rosalía de Castro, tradutora feminista, en diálogo con Erín Moure, de María Reimóndez foi o texto gañador do I Premio Xohana Torres de ensaio e creación audiovisual. Na lapela deste volume ofrécese un pequeno percurso pola historia deste premio. É moi de agradecer esta recolla dos esforzos colectivos para recoller os traballos de quen contribuíu ao coñecemento sobre as mulleres que destacaron, desde diversas disciplinas, na vida da nosa comunidade e na recuperación da historia social e política das mulleres. E nesa mesma liña de continuum é por onde transita este ensaio de M. Reimóndez.
Recoñezo que Corpos exorbitantes foi unha descuberta sorprendente. Para unha persoa, coma min, con coñecementos limitados da tradución, achegarse a un ensaio sobre esta temática resulta complexo, pero, a autora, consciente do aspecto divulgativo comeza cunha introdución e unha parte teórica nas que ofrece as ferramentas necesarias para comprender a parte central do estudo. Desta forma, coa análise das prácticas tradutoras de Rosalía de Castro e Erín Moure, resulta moi fácil chegar a “intentar entrever unha análise política e ideolóxica máis global e comprendelas como voces relevantes nos debates sobre tradución feminista actuais” (p. 15). (…)”
Montse Pena Presas: Premios Xerais 2017
“Escuras andoriñas”, por Arancha Rodríguez Fernández
Artigo 
de Arancha Rodríguez na Sega:
““Eu quería entender que estaba a acontecer. En que momento me equivoquei.” Así definía María Alonso, a autora, o propósito de Transmigrantes nunha entrevista no Diario Cultural.
E é ese “equivoquei” o que marca un peso invisíbel pero omnipresente que acompaña á lectora ao longo de todo ese traxecto, de ida (e de volta?).
Transmigrantes, publicado por Axóuxere Editora, preséntanos unha realidade tan palpábel como escondida: a dunha mocidade emigrada para “medrar profesionalmente” que remata servindo copas ou limpando váteres en (inserte grande metrópole do imaxinario occidental); poñamos, Londres. O mérito deste libro reside precisamente nesa ansia de dinamitar o mito da emigración actual como unha panacea chea de oportunidades, unha mentira construída á medida do aparello do poder e a ideoloxía neoliberal. E iso consegue facer desde a primeira páxina.
Se ben a análise compartida –e por suposto, aparente– da falla de políticas públicas que incentiven o emprego no noso país (e raianos), así como a falla de oportunidades e precarización das máis mozas que dá lugar a situacións insostíbeis, Transmigrantes pon en dúbida que a solución a esa situación sexa unha fuxida. E non fala Alonso de fuxida no senso pexorativo (alomenos, non para quen foxe), senón da idea da procura desesperada dun futuro nun lugar que é vox populi que é “máis avanzado”, que ten “máis oportunidades”, que é “máis cosmopolita”. Así, miles de mozas e mozos, título en man ou en pendrive, rematan sen saber moi ben como en Inglaterra, en Alemaña, en Canadá ou en Australia. Alentadas pola idea consabida de que alí atoparán algo “do seu”, así como por unha frustración inherente aos anos de paro e precariedade posteriores aos estudos. Atopando, no mellor dos casos, traballiños na hostelería, en hoteis ou en academias, se teñen moita sorte, estas comunidades transmigrantes (trans, porque migran sen saber ben onde, con que obxectivo, ou cando voltarán; considéranse en transición) van palpando pouco a pouco unha nova decepción: a de sentírense estafadas por esa idea competitiva e neoliberal do “home feito a si mesmo”. E sen teren conseguido o que ían buscando. (…)”
“Da materia branca: o punto extenso das posibilidades”, por Rosa Enríquez
Artigo
de Rosa Enríquez na Sega:
“De todo o que a poeta Eli Ríos escribiu en Anamnese hai algo que me conmoveu especialmente. Resultoume inquietante e revelador. Iso de que “O tempo é unha fantasía que reservas no bolso” leva no centro do propio verso un fondo profundo que consegue devorarnos. Porque que significa isto, que cousa estraña intenta expresar Ríos con esas palabras, estratexicamente dispostas para o noso cerebro adormecido nese acontecer cotián polo que trazamos a vida sen trazala? Hai na afirmación da poeta unha vontade evidente de nos situar nun lugar distinto, e, xa que logo, noutro tempo diferente. Porque do carácter demoledor de seu, dese discorrer lineal xa temos plena consciencia. Daquela, o que interesa, o que lle interesa a Eli Ríos neste libro, é pensar a experiencia da duración ao xeito unha fantasía que perfectamente podemos levar metida, como ela mesma indica, en bolsos, carpetas, carteiras, ou, moito máis probabelmente, no centro da conciencia, esa máquina íntima que non sempre estamos dispostas a activar, porque de premermos no botón que a pon en marcha, veriamonos diante do florecer da angustia. Quen pode pretender a materialización de tal flor? Eli Ríos, por exemplo? Segundo eu entendo, si. A autora de Anamnese lévanos da man por unha ben estimulante viaxe introspectiva que desarticula toda autoficción posíbel, na medida en que se abre para nós, para que vexamos o que ela ve e sintamos o que ela sente. (…)”
22 segundos, de Eva Mejuto, por Eli Ríos
Desde A Sega:
“”O que non se di é coma se non existise, dixéralle o avó un día, e xa ían sendo horas de existir. Álex, ata o de agora, só vivira de portas para dentro” (p. 9). Estas primeiras liñas coas que comeza a novela de Eva Mejuto xa nos sitúan nunha temática de “portas para dentro”. Esa que non só resultaba invisible para as personaxes do relato senón tamén para a sociedade.
“22 segundos relata, en primeira persoa, anacos da infancia e adolescencia dun mozo transexual que, desde os primeiros anos sabe_sen poñerlle etiquetas- que a súa identidade de xénero non coincide co sexo que lle asignaron ao nacer.” (contraportada). A escolla desa primeira persoa é un acerto por parte da autora porque nos aproxima a unha realidade continuamente ignorada. Si, é certo, que todas as persoas escoitamos falar de homes e mulleres trans, pero comprendemos o que significa? comprendemos os atrancos que as leis supoñen nun país no que nos manifestamos pola liberdade sexual de cada quen? comprendemos, e pregunto con sinceridade, o que supón o día a día nun mundo completamente inzado de prexuízos? Pois esa primeira persoa, Alex, cóntanos o cotiá, os problemas no diario, pero non só. Eva Mejuto opta por facer unha narración positiva, desde o respecto e cun amor infindo. Un amor infindo na familia ( nesa figura do avó que nos emociona páxina tras páxina), na parella ou no mesmo Alex no seu proceso de autocoñecemento e transición. Esta elección non é secundaria. Todo o contrario. Dignificar o contexto ou os procesos crea unha serie de referentes no que as persoas adolescentes que lean esta obra poden encontrar un espello no que mirarse. E son referentes positivos porque, para poder cambiar as cousas, é necesario construír. Pouco a pouco, pero construír. (…)”
Tabela dos libros de xuño de 2017, por Armando Requeixo
Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Velaquí a derradeira Tabela dos Libros deste curso, que ofrece a lista de títulos que Francisco Martínez Bouzas, Inma Otero Varela, Mario Regueira, Montse Pena Presas e eu estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.Vaia para eles catro o meu máis fondo agradecemento por, un ano máis, ter prestado a súa axuda xenerosamente e facer posible esta sección.
¡Volvemos en setembro! Ata daquela, boas vacacións e felices lecturas.”
“O interior das casas”, por María Reimóndez
Artigo de María Reimóndez na Sega:
“Nas habituais disquisicións sobre a literatura galega que adoito presenciamos, unha das ladaíñas recorrentes é a de que este é “un país moi pequeno”, onde todo o mundo se coñece, onde non é posible facer un traballo crítico “rigoroso” precisamente por exceso de proximidade. Sen entrar agora a debater o errado que me semella, dende a epistemoloxía feminista, entender o “rigor” como distancia, nin as raíces e consecuencias que este tipo de pensamento trae para as autoras e críticas, querería utilizar o tropo do “país pequeno” para falar en positivo. Os países pequenos (os literarios, cómpre non enganarse, todos o son) acaban sendo coma as casas, lugares que teñen o potencial de nos encerrar ou de nos axudar a coñecer e a coñecernos, a crecer no literario e no humano grazas á presenza tanxible doutras escritoras nas nosas vidas. A proximidade aumenta tamén, é obvio, o noso potencial para crear comunidade.
Entendo, pois, como unha vantaxe da proximidade, do país pequeno, da casa, ter tido ao longo de toda a miña vida como escritora a posibilidade de compartir espazos con Marta Dacosta, espazos que transcenden as páxinas dos libros, mais que fican prendidos a eles indefectiblemente. Ás veces os contactos son meros comentarios ao aire que sen saber alguén recolle. Hoxe, para falar de Na casa da avoa, debo por forza volver a un deles, aquel no que Dacosta comentaba con ironía que a súa escrita quedara atrapada no caixón desleixado da “escrita de/por/para mulleres”. Para aquelas que canonizaron as poetas dos oitenta e noventa, a súa voz semellaba non encaixar no agardado, non seguir os patróns predeterminados. Quedou relegada a ese espazo que pecha as portas a un achegamento crítico (agora si) rigoroso, é dicir, complexo, intelectualmente competente e respectuoso, da súa obra. É hora de sacar a escrita de Dacosta do –con perdón- rocho onde foi confinada. E para iso vou comezar virando a chave polo final, por esta a súa última obra. (…)”
Compostela: encontro da crítica galega con Eva Veiga e Isaac Xubín
Tabela dos Libros de maio de 2017, por Armando Requeixo
Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Como cada mes, chega a nova Tabela dos Libros que ofrece a lista de títulos que Francisco Martínez Bouzas, Inma Otero Varela, Mario Regueira, Montse Pena Presas e eu estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.”
