Entrevista
de Montse Dopico a Antonio Manuel Fraga en Praza:
“(…) – Praza (P): O libro está dedicado á mestra represaliada Elvira Bao e á tamén profesora e oceanógrafa Ángeles Alvariño. As dúas galegas e pioneiras. A personaxe de Anxos Nogueirosa naceu, dalgunha maneira, a partir de biografías coma as destas dúas mulleres? En que sentido?
– Antonio Manuel Fraga (AMF): Batín con estas dúas mulleres no proceso de documentación. Gústame dicir que eu non as procurei, senón que elas apareceron para completar a miña historia, para facer que todas as pezas cadrasen. Así que as disfracei como personaxes para incorporalas á ficción. Elvira Bao transfigurouse en dona Elvira, a mestra que Suso e Tila teñen nas colonias escolares de Oza, onde pasan o verán de 1933.
Elvira Bao Maceiras traballou no Sanatorio Marítimo de Oza desde 1920 até o comezo da Guerra Civil, en 1936. Foi presidenta da Agrupación Republicana Feminina, e foron precisamente as súas conviccións como republicana e galeguista as que motivaron que fose destituída e represaliada. Aproveitei da súa biografía os enfrontamentos que mantiña coa dirección do sanatorio para mellorar as condicións da rapazada das colonias, o que me suxeriu un carácter rexo, decidido.
Con todo, nesta homenaxe a Elvira Bao subxace tamén a lembranza dalgunhas mestras da miña vida que me influíron de tal xeito que, en parte, son o que son grazas a elas. A Ángeles Alvariño, pola súa banda, vestina de Anxos Nogueirosa para recrear o período de tempo no que estudou bacharelato en Compostela, antes de se mudar a Madrid para estudar a carreira de Bioloxía. Como pioneira e científica facilitoume a construción dun personaxe caracterizado pola teimosía, polo devezo de superar cada un dos obstáculos que a vida lle vai poñendo diante por ser nova e muller.
– P: Canto ás criaturas do “bestiario científico”, a idea parece recuperar o “bestiario” medieval, no que os monxes pintaban monstros, e mesturalo con algunha influencia da mitoloxía galega. Aínda que penso que as criaturas son inventadas por vós. A creación deses seres, foi un traballo compartido por ti e Víctor Rivas?
– AMF: A palabra “bestiario” xorde ao final, por suxestión dunha amiga, cando pelexaba por lle atopar un título que estivese á altura da historia. Gustábame a idea de vernizar con ciencia aqueles bestiarios medievais, que eran compilacións de criaturas estrañas e marabillosas. O bestiario de Anxos Nogueirosa elabórao unha rapaza cunha clara vocación científica, polo que está afastado do escurantismo e do misterio que, tradicionalmente, caracterizaban eses traballos.
Agás unha das criaturas que aparecen na historia, o resto foron imaxinadas por min e colocadas no hábitat galego que eu consideraba máis adecuado para as albergar. Posteriormente, Víctor Rivas debuxou brillantemente estes seres. Para iso achegouse ao estilo dos cadernos de campo. Nalgúns casos as súas ilustracións concordaban coa miña imaxe mental previa, mais noutras difería por completo. O traballo de Víctor elevou esta historia a un estadio superior. Foi unha inmensa sorte poder contar co seu talento. (…)”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Eduardo Estévez: “Poemas como filmes”
Entrevista
de Daniel Salgado a Eduardo Estévez en Sermos Galiza:
“Unha persoa sentada na cociña. Penumbra. Despois, a mesma persoa nun deserto. Está calmada, pero o seu rostro axítase lenemente. A imaxe regresa á cociña. Parece unha secuencia dun filme pero é o núcleo argumental dun poema. En concreto, dun poema do último libro de Eduardo Estévez, [sen-fin] (Positivas, 2019).
“a escena comeza / cun cadáver / boca abaixo no centro da rúa”, principia a obra, “non pasan coches / nin xente / a esta hora da mañá / os domingos”. Sen maiúsculas, sen voz alta, como un cinematógrafo que enmarca a realidade, atento aos detalles, con significadísimos fóra de campo e sobriedade metafórica, a orixe de [sen-fin] confirma a súa aparencia fílmica.
“O libro escribino antes dos dous últimos que publiquei, de baleas (2017) e nós-dentro (2018). Acabara o proceso de Entrar na casa [en colaboración co fotógrafo Nachok], que fora moi negociado, e apetecíame escribir ao meu aire”, conta Estévez (Bos Aires, 1969) a Sermos Galiza. Era 2013. Decidiu daquela recuperar bosquexos dun caderno de notas en que, tempo atrás, recollera ideas para videopoemas.
A situación resultáballe rara. El sempre preferiu escribir no computador ou no móbil. E aqueles prototipos de guión que quedaran en nada convertíanse agora en poemas, inzados de cortes, secuencias e fundidos. “o movemento das pólas / detrás das cortinas / translúcidas / fai xogos de luz / no papel da parede”, di cuarto de hotel, “comezan a oírse voces / nun cuarto contiguo // discuten // a cámara permanece fixa”.
A soidade da vida moderna e o absurdo apenas entornado do cotián. A poética dos obxectos e as trampas da memoria. A ollada espida sobre a cidade e personaxes como de cadro de Hopper. Esa luz que redefine as cousas a cada paso. [sen-fin] é ademais un álbum de fotos, postais lacónicas pero narrativas, a non tanta distancia doutros traballos de Estévez. (…)”
Entrevista a Miguel Anxo Seixas Seoane sobre Castelao. Construtor da nación. Tomo I. 1886-1930
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Miguel Anxo Seixas Seoane publica a primeira biografía de Castelao, na Editorial Galaxia. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Xavier Alcalá presenta Cartas ao Cholo
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Xavier Alcalá recolle neste libro as cartas que se enviaba con Antonio Rei Flórez, máis coñecido como Cholo, durante os anos 1994 e 2001 nos que o Cholo viviu na Arxentina. Cartas ao Cholo é a homenaxe de Alcalá ao seu amigo, finado en 2018. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Ledicia Costas: “Obsesioneime, deixei a pel na escrita”
Entrevista con Daniel Asorey sobre Transmatria
Desde
o Zig-zag da Televisión de Galicia:
“Transmatria, poesía reivindicativa de Daniel Asorey. A entrevista pode verse aquí.”
Entrevista a Carlos Callón sobre Inscricións
Tito Pérez: “Monte Alto mudou moito. Agora o barrio é moito máis moderno e cosmopolita”
Entrevista
a Tito Pérez en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Moitas veces os autores rexeitan o próximo, pero vostede sempre escolle A Coruña.
– Tito Pérez (TP): Cando un escritor escribe ten que buscar unha motivación, e precisamente a miña é describir o próximo e os conflitos que pode ter a sociedade que me rodea. Hai moitos libros sobre Nova Iorque, París, etc. Pero eu creo que, desde o local, transcéndese ao universal.
– LO: Cal diría que é o peso desa identidade nos autores de aquí?
– TP: Dicía un crítico que Galicia ten moitísimos problemas estruturais. Por exemplo, o envellecemento da poboación, ou o cambio brutal do campo ao cidade. Contaba que eses problemas semellan que existen en todos os sitios menos na literatura galega. Eu creo que pode ser verdade, e a miña intención é tratar de encher ese oco. (…)
– LO: No relato que titula o libro, os seus habitantes semellan incapaces de ser inconformistas.
– TP: Eu creo que no fondo iso segue a ser igual. Agora o que cambiou é o exterior, pero o interior segue a ser parecido. Os hipsters dos que falabamos ao final teñen que emigrar para saír adiante. Os que quedan aquí poucas saídas teñen, e non loitan polo seu.
– LO: Segue o golpe da crise?
– TP: Si, porque somos a xeración da crise. Eu son enxeñeiro industrial, e cando comezou a crise non había traballo. É cando empecei a escribir. Non tiña nada fixo, e gustábame moito a literatura. (…)
– LO: Fala de ter tempo. As súas personaxes pérdeno en entretementos e ignoran as cuestións de peso social.
– TP: Claro. E na mocidade iso tamén está moi presente. Por exemplo, cando veñen as eleccións, a súa abstención é moi elevada. Moitas veces pensas antes en emigrar que en loitar polo noso e sacar adiante a situación. Pero así non conseguiremos o desenvolvemento pleno da sociedade que podemos ter. Iso é o que demanda o libro. (…)”
Cesáreo Sánchez: “Un pobo que non fala a súa lingua é un pobo sen patria”
Entrevista
a Cesáreo Sánchez Iglesias en Nós Televisión:
“- Nós Televisión (NT): Estamos no mes das letras que no noso país centraliza boa parte das novas sobre literatura, libros mais tamén sobre escritoras e escritores. Falta visibilizar máis a escritoras e escritores na Galiza?
– Cesáreo Sánchez (CS): Ata que iso aconteza queda moto camiño por andar. A visibilidade do escritor e escritora é pouca, non toda a que debera. Sobre todo no ensino, no día a día e tamén nos mass media. Non é que queiramos ser iconas sociais como noutros campos como o da música, o do deporte ou o do audiovisual. Mais coido que é importante para a saúde dunha sociedade que teña entre os seus referentes sociais escritores e escritoras. É moito o camiño aínda por andar.
– NT: A AELG organizou hai dous meses un Parlamento de escritoras en Pontevedra no que participaron tamén representantes de Catalunya, Euskadi e Portugal. O resultado foi unha crítica ao neoliberalismo, a violencia, as migracións e a situación do galego. Os escritores e escritoras deben implicarse nos problemas da sociedade?
– CS: Creo que a presenza do escritor e escritora na sociedade é necesaria e importante. Implica que un escritor non o é só cando escribe os seus libros. É unha persoa culta, formada, que ten pensamento político, cultural, social…. e que é importante que se pronuncie. Que a sociedade tome conta do que di. Non é que queira que a súa palabra teña máis peso ca outras palabras, mais si é importante que o que é creador de territorios de liberdade para un pobo.
Como dicía Curros, poñer unha estrela na frente do futuro. É importante que os que soñamos o presente e o futuro tamén saibamos comunicar o noso pensamento social, o noso pensamento cultural e tamén o noso pensamento político. A palabra política está moi desprestixiada mais é imprescindíbel. Eu non creo que as cousas teñan que resolverse só desde a técnica ou a administración, senón tamén desde a política como expresión dun ideario e duns determinados valores.
– NT: Este ano a AELG acolleu a organización da Gala do Libro, un exemplo de colaboración entre escritoras, editoras e libreiras.
– CS: É un exemplo a seguir no momento actual. É importante que en todo o sector haxa uns puntos en común para conseguir determinados obxectivos como é o apoio ao libro, o apoio para que haxa un Plan de Lectura, a que se cumpla a Lei do Libro como algo estratéxico dentro dun país… mesmo economicamente, non só culturalmente como depositario da alma e a identidade dun país.
Creo que é importante facer espazos comúns, sumar esforzos. O resultado de sumar esforzos non é unha suma, é unha multiplicación. É o momento de xuntar as mans para turrar na mesma dirección de defensa do país e da súa cultura, do seu idioma.
– NT: Nestes días recollerá a Medalla Alberto Nepomuceno, na modalidade de Mérito artístico pola actividade a prol da cultura, letras e Artes Galegas. Que lle representa recibir este galardón?
– CS: Estou conmovido, emocionado e moi agradecido. Hai dúas cousas que me son especialmente gratas. O nome de Alberto Nepomuceno, un home que achegou a visión do nacionalismo musical dicindo que debía cantarse no propio idioma. Ten unha frase que eu asumo totalmente: “Un pobo que non canta no seu idioma é un pobo sen patria”. Pode trasladarse a nosa lingua, un pobo que non fala a súa lingua é un pobo sen patria.
Logo tamén que a Universidade da man da súa reitoría tivese en conta dalgunha maneira a miña xeración que hai corenta e cinco anos, os que eu levo nestes traballos, puxera como obxectivo de futuro da súa vida crear espazos de cultura como as agrupacións culturais, crear espazos sindicais en defensa dos intereses da clase traballadora. Chégame cando cumpro corenta anos de ter publicado o primeiro libro e corenta e cinco de terme organizado con outras compañeiras e compañeiros para dotar ao país de instrumentos que axudasen a crear a nación.”
María Peinado: “Non ten sentido unha axuda á produción se despois a compañía non ten funcións”
Entrevista
de Ernesto Is a María Peinado en Erregueté:
“Teatro da Ramboia vén de acadar o I Certame Manuel María de Proxectos Teatrais con O meu Mundo non é deste Reino, “unha proposta de gran coherencia co universo dramático do poeta lugués”, segundo a resolución do xurado. A compañía, formada por María Peinado, Fran Lareu e Anxo García, estreará a obra no próximo mes de novembro con deseño de iluminación de Germán Gundín e técnica de Roi López. A propia María Peinado, directora da montaxe, explícanos en detalle como vai esta nova posta en escena dunha das pezas fundamentais da literatura dramática en lingua galega.
– Erregueté (E): Cal foi o punto de partida do proxecto?
– María Peinado (MP): O proxecto xorde coa vontade de continuar coa experiencia iniciada por Anxo García con Teatro da Ramboia, aló polo 2012. Persegue o obxectivo de xerar un espectáculo multidisciplinar, contrabandeando ideas e imaxes a través das fronteiras existentes entre o teatro de marionetas e outras expresións artísticas. Fran Lareu e eu mesma sumámonos ao equipo coa idea de xerar unha liña de creación que mesture a tradición e a contemporaneidade. Xa traballaramos xuntos os tres noutras ocasións e apetecíanos moito poñer en pé un novo proxecto. Queriamos partir dun autor galego e mentres buscabamos un texto dramático, anunciouse o I Certame Manuel María de Proxectos Teatrais. Anxo xa coñecía a Farsa de Bululú. Encantounos e pareceunos a oportunidade e o contexto perfecto para afondar en todo o anterior.
– E: O meu Mundo non é deste Reino vai mesturar teatro actoral con monicreques. De que xeito convivirán estas dúas linguaxes na escenificación?
– MP: En realidade, a convivencia destas dúas linguaxes en escena non é algo novidoso. Son moitas as compañías de dentro e fóra do país vinculadas ao teatro de obxectos que teñen traballado isto mesmo ao longo da súa traxectoria. O meu Mundo non é deste Reino explorará os límites entre unha linguaxe e outra, tanto a nivel espacial coma interpretativo. O teatriño expándese e os manipuladores asumen distintos roles dentro da propia dramaturxia. Penso que o propio conflito actor-manipulador, lonxe de ser conflitivo, é algo que de feito ofrece moitísimos xogos escénicos. A importancia non reside tanto no como, senón en seguir a incidir no feito de que o teatro de marionetas admite perfectamente esta vertente. (…)”
