Héctor Cajaraville: “De remate é unha novela pouco convencional, anárquica, na que o lector vai construíndo a historia”

EntrevistaHéctor Cajaraville de Alberto Ramos a Héctor Cajaraville en Praza:
“Héctor Cajaraville (Santiago, 1975) vén de gañar o XXXII Premio Xerais coa novela De remate. Trátase dun libro pouco convencional, no que se recompilan os artigos de Bieito Sanmarful, xornalista ficticio que durante anos publicou unha columna de opinión no tamén ficticio xornal Loaira. O director desa cabeceira encárgase de escolmar os artigos nun libro no que tamén se recollen fragmentos dun diario persoal, así como outros tipos de textos. O conxunto das pezas conforman un collage a través do cal o lector traza a historia vital e profesional de Bieito Sanmarful. Segundo o xurado, os textos asinados polo xornalista inventado “retratan con humor e moita chispa a Galicia actual, afondando nela con ironía e orixinais xogos de palabras”. Co Premio Xerais, Cajaraville estréase na literatura. Ademais, quedou de finalista do Premio Merlín desta mesma edición co título Quen dá a quenda?
– Praza (P): Primeira novela e leva o Xerais. Foi chegar e encher?
– Héctor Cajaraville (HC): Esa probablemente é a frase que máis escoitei durante o sábado pasado, na propia Illa de San Simón cando se declarou o veredicto do xurado. Saíu alguén coma min, unha persoa totalmente descoñecida para case todos os que estaban alí. Esa era a frase, porque é así. Eu fixen unha novela, que ademais é moi recente, eu escribina de finais do ano pasado a comezos deste ano. E abriu o prazo do Xerais, enviei a novela e case que apurando para presentala ao primeiro certame no que participaba. Fai un par de semanas saíron os finalistas e vexo que estaba entre eles.
– P: E chega a semana horrible da esperar o resultado final…
– HC: Si, foi unha longa semana. Porque eu ademais, nese tempo tamén escribira unha novela máis, que foi tamén de finalista no Premio Merlín. Así que vivín bastante inquietude e, a verdade, tiña bastantes esperanzas, xa que ao chegar a estar entre os finalistas destes premios, pois creas unhas expectativas. E a verdade, é que non podo pedir máis. Dous libros que mando a dous premios e nun gaño e noutro quedo de finalista. (…)”

Antonio Piñeiro: “A Compostela universitaria dos oitenta é un tema ensaístico e narrativo por explorar”

EntrevistaAntonio Piñeiro de Carme Vidal a Antonio Piñeiro en Sermos Galiza:
“Con A identidade fascinada (Galaxia) o escritor Antonio Piñeiro leva á literatura a Compostela universitaria dos anos oitenta e a fin dun tempo que sitúa na noite na que a explosión na discoteca Clangor puxo fin a unha etapa de entusiasmo. Como unha “novela híbrida” define esta nova obra, que ten elementos da novela, da autobiografía, do ensaio ou da crónica.
– Sermos Galiza (SG): A identidade fascinada responde a un momento biográfico e histórico concreto. O tempo universitario na Compostela dos anos oitenta.
– Antonio Piñeiro (AP): Foi un tempo no que se deu unha renovación da identidade, un sentir novo que resultou por fascinación por un cambio tan repentino. Nunca á cidade e á súa Universidade chegara tanta xente, todos nacidos do boom dos anos cincuenta e da década dos sesenta. Foi unha explosión inmensa na cidade. (…)
– SG: Vostede presentouse e gañou numerosos premios e iniciou a súa carreira na poesía. Que supón este novo libro, que nace sen premio e en narrativa?
– AP: A clave coa que traballo é sempre a exploración, o ensaio continuo. Non teño présa nin degoiro, nin centro o meu esforzo na publicación. No que me sinto cómodo é no traballo diario, na descuberta da frase, na beleza da literatura. Esta obra é parte desa exploración, un ensaio narrativo distinto, onde se entrecruzan ensaio, novela e mesmo lirismo, porque na miña obra o poético está detrás de todo. (…)”

Antón Cortizas: “Quen che me dera ter un lapis que escribise comigo historias rebentadas de beleza e mestría!”

EntrevistaAntón Cortizas de Carlos Loureiro a Antón Cortizas en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Son moitas as historias que deixaches no faiado da memoria, pero cantas quedaron nos baúis reais de Antón Cortizas que aínda non cobraron vida?
– Antón Cortizas (AC): Son varios os traballos que dormen nas gabetas do meu gabinete. Até hoxe, sete poemarios (digamos que de adultos), algún texto dramático, dúas obras de narrativa infantil, outros dous textos pensados como álbum infantil ilustrado para os máis cativos, e outras cousas breves e soltas por aí. Proxectos inacabados tamén hai varios, durmindo en amor e compañía cos anteriores. Supoño que a maioría nunca chegarán a nacer de todo. Intento ás veces recuperar proxectos encetados hai anos, mais novas argalladas se meten polo camiño e nacen antes de quen primeiro foi concibido. Encol dos que están, ao meu ver, feitos de todo, que sei eu o que será deles… Hai froita madura que cae da árbore sen que ninguén chegue nunca a saboreala, nin para ben nin para mal. (…)
– NG: Supoñemos que escribir para cativos ou escribir para adultos non terá que ser tan diferente pero non impón un maior medo, respecto… o de facelo para a idades máis temperás?
– AC: Coido que é a mesma cousa escribir para uns que para outros. A diferenza está quizabes en que certos temas non son axeitados para a infancia, por non pertenceren ao seu mundo, e debemos respectar o proceso madurativo das persoas. Pero isto non quere dicir que a literatura infantil sexa literatura de linguaxe escasa, doada ou melindreira. A infancia merece que lle escribamos coa máxima riqueza e beleza.
Nunha ocasión unha media ducia de persoas de diferentes lugares, que escribiamos literatura infantil e xuvenil, tivemos un encontro con Saramago, en Lanzarote. Falamos de canto quixemos, e nun momento o Nobel, que aínda non o era, dixo que admiraba o noso labor por escribirmos un tipo de literatura que el non era quen de facer. Evidentemente, sorrimos todos.
Bon, con esta anécdota apenas quero indicar que a literatura é literatura, boa, regular ou mala, independentemente que se trate de textos para adultos ou de textos que tamén pode ler a xente nova. Os adultos podemos gustar ou non da literatura infanto-xuvenil, como podemos ou non gustar da literatura fantástica, da novela policial ou dos best sellers, por exemplo. (…)
– NG: Varias obras túas foron traducidas. Non se bota de menos a tradución da nosa literatura infantil como forma de normalizala cara fóra? Non deberían os poderes públicos potenciar esta tradución para espallar a literatura de noso?
– AC: A tradución e edición dunha obra en galego noutras linguas é froito de diversas circunstancias e casualidades, e non só da calidade que poida ter ou non a obra traducida. Teño para min que depende de circunstancias case sempre alleas a un mesmo, e conta máis o feito de estar no sitio axeitado e no momento oportuno, ou de cadrar a túa obra nun lote de intercambio entre editoras, e tamén pódese aplicar o dito de que máis vale caer en graza ca ser gracioso. Ou que eu teño un amigo que coñece a un editor que se cadra ten a ben editar, e digamos etcétera.
Ora ben, é evidente que a promoción das obras na nosa lingua propoñendo a súa tradución a outras linguas é bon, non só para a obra e para a súa autoría, senón tamén e quizabes máis, para a nosa lingua e a nosa cultura.”

Cuestionario Proust: Xabier Paz

DesdeXabier Paz o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Xabier Paz:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– Non sei.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A honestidade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– O perdón.
4.– A súa principal eiva?
– A impaciencia.
5.– A súa ocupación favorita?
– Pasmar e ler.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Ver rir a xente que quero.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A morte dos seres queridos.
8.– Que lle gustaría ser?
– Amante.
9.– En que país desexaría vivir?
– No que vivo.
10.– A súa cor favorita?
– Amarelo xesta.
11.– A flor que máis lle gusta?
– A xesta.
12.– O paxaro que prefire?
– A lavandeira.
13.– A súa devoción na prosa?
Ánxel Fole; Valle Inclán; Rafael Chirbes; Lezama Lima…
14.– E na poesía?
Mendez Ferrín, Vítor Vaqueiro; Francisco Quevedo, César Vallejo…
15.– Un libro?
– Tantos: Con pólvora e magnolias; A morte de Virxilio; Poemas humanos
16.– Un heroe de ficción?
– O indio Zacarías, de Tirano Banderas.
17.– Unha heroína?
– A nai de Gorki.
18.– A súa música favorita?
– Tantas como estados de ánimo: Led Zeppelin, Bach; Zeca Afonso…
19.– Na pintura?
– Por escoller: Tiziano, Goya, Miquel Barceló, Menchu Lamas.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Un pai sen estudos con familia numerosa.
21.– O seu nome favorito?
– Carme.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A ruindade.
23.– O que máis odia?
– A violencia, o abuso do poderoso.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Tantas, por próxima Francisco Franco.
25.– Un feito militar que admire?
– Non sei admiro pero digo a batalla de Dien Bien Phu.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– O da música.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Durmindo.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Farto.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Os excesos relativos ao corpo.
30.– Un lema na súa vida?
– Non fales mal de ninguén, amece.”

Mia Couto: “Posso ser um pequeno instrumento para que Moçambique tenha nome e rosto”

EntrevistaMia Couto de Elias Torres a Mia Couto en Sermos Galiza:
“Mia Couto é moçambicano (Beira, 1955), filho de emigrantes portugueses lá emigrados pouco antes.
– Sermos Galiza (SG): Em situações como a de Moçambique (e da Galiza e outras), a questão da língua é uma questão sempre mui importante. A língua tem um caráter identitário e de coesão comunitária e, por outro lado, tem também um caráter de progressão de qualidade de vida, de aumentar a qualidade de vida às pessoas. Pode haver um drama na eleição do português para Moçambique por parte d@s escritor@s? Houve algum tipo de hesitação, de drama? Há algum tipo de má consciência?
– Mia Couto (MC): Não é uma cousa que esteja completamente resolvida, mas também não assume aquele foro de drama lingüístico que é um dos assuntos mais discutidos nos congressos de escritor@s african@s. Qualquer congresso de escritor@s african@s passam um tempo enorme a discutir esta cousa que me parece que a vida toda não dá para resolver. A maior parte d@s escritor@s de Moçambique têm o português como língua materna (são escritor@s negr@s mas são filh@s de estratos sociais que fôrom sendo assimilados pola cultura portuguesa, ou de língua portuguesa polo menos) e não vejo que em Moçambique isto seja um grande problema, até porque em Moçambique se estabelece uma relação com a língua mais solta; a língua portuguesa era uma língua com que se podia namorar, com que se podia ter uma relaçom mais livre, e não era aquela grande dama que, nas colónias inglesas e francesas, tinha que ser respeitada. (…)
– SG: Mas orientaste a tua vida fundamentalmente para a prosa…
– MC: Acho que isto é poesia. Para mim esta fronteira entre o que é poesia e a prosa é mui evanescente. Nesta poesia em prosa man tenho uma liberdade de ligação com o mundo, com os temas, com a própria escrita que me parece que se localiza ainda no mundo da poesia. Portanto, eu uso a poesia contra parte da poesia… (…)”

Uxío-Breogán Diéguez: “A historia di que o nacionalismo consegue ser hexemónico cando está unido”

EntrevistaUxío-Breogán Diéguez de Carme Vidal a Uxío-Breogán Diéguez en Sermos Galiza (a foto do autor é de Xan Muras):
“En Nacionalismo galego aquén e alén mar. Desarticulación, resistencia e rearticulación (1936-1975), Uxío-Breogán Diéguez elabora unha completa historia de case corenta anos do movemento nacionalista en case cincocentas páxinas, resultado de moitos anos de investigación. Entre as teses que defende destaca a continuidade do nacionalismo organizado na Terra a partir dos anos cincuenta co do exilio.
– Sermos Galiza (SG): Estuda o período de 1936 a 1975. Por que parte do ano do golpe militar?
– Uxío-Breogán Diéguez (UBD): A cronoloxía non é casual. Relacionamos o 36 co golpe militar, mais quixen que simbolizara outra realidade, en clave patriótica, que semella eclipsada: a conclusión exitosa dunha intensa campaña en favor das liberdades galegas. No plebiscito do Estatuto do 28 de xuño o pobo galego decidiu, por máis do 90% dos votos emitidos, que Galiza contara cunha carta que pautara a relación do país, recoñecido como tal, con España. (…)
– SG: Na súa investigación defende que o nacionalismo que se artella no país a partir dos anos cincuenta toma o relevo do exilio?
– UBD: Ao meu ver, a continuidade é clara. Lexitimado polo plebiscito estatutario, no 44 creárase o Consello de Galiza, sorte de ‘goberno galego’ no exilio -un goberno galego tería que se ter creado na Terra, a partir dunha aprobación do Estatuto que non se deu-. Os fundadores foron aqueles deputados nacionalistas eleitos. É contemporánea a reorganización na Terra do PG, con Piñeiro, Del Riego e Illa Couto, entre outros; quen actuarán centralmente en clave antifranquista. O PG acabaría diluíndose no final dos 40 no selo editorial “Galaxia”, creado no 1950, apostando aqueles por un decidido resistencialismo cultural. É tempo no que unha e outra póla procuran un relevo.
Entre tanto, mocidade galega con consciencia nacional creara Brais Pinto en Madrid, tendo antecedentes como Xente Nova (Ourense). A táctica do exilio pasaría por crear na Terra, logo de desaparecer o PG, un organismo xuvenil explicitamente nacionalista, naturalmente clandestino. Será o “Consello da Mocidade”, no que participarán mozos de ambas realidades. A tal efecto desde o exilio sería enviado Antón Moreda, que recreara con outros mozos e mozas as Mocedades Galeguistas (1954). Tan só tería unha duración de tres meses, mais contribuiría a evidenciar contradicións diversas e madurar aquel nacionalismo que aniñaba. A Unión do Pobo Galego sería produto do desenlace do Consello, tendo como antesala o manifesto homónimo do 63. Como organización nace no 1964, ensaiando unha ‘fronte patriótica’; primeira organización explicitamente nacionalista galega após o 36. Tamén viña de se crear no verán do 63 o Partido Socialista Galego, formación que aínda naquela altura non se declararía nacionalista (declarábase ‘socialista galega e europeísta’), malia que no seu seo o nacionalismo estaba presente en non poucos militantes. Ambas organizacións han ter militancia aquén e alén mar, editando os voceiros Terra e Tempo e Adiante, respectivamente. (…)”