Arquivo da categoría: Entrevistas

Xesús Constela: “Para min os heroes son esas persoas que xogan a vida no caiuco ou na valla por perseguir un soño que quizais non existe”

Publicado o por

Entrevista Xesús Constelade Montse Dopico a Xesús Constela en Magazine Cultural Galego:
“Hai moitos Tommasos Bonanno polo mundo adiante, como o seu personaxe, explica Xesús Constela sobre Apoteose das perchas, a súa nova novela. Xente que imita as clases poderosas, que renega do seu pasado humilde coma aqueles que Celso Emilio denominaba “pequenos mequetrefes sen raíces”. O planeta está tamén cheo “de heroes artificiais, de salvadores de vidas e de salvadores de patrias que á mínima que os abaneas un pouco caen polo seu propio peso porque realmente carecen de entidade. Para min os heroes son esas persoas que xogan a vida no caiuco ou na valla por perseguir un soño que quizais non existe, esas mulleres que por fin deciden dicir acabouse e se afastan do home que as maltrata e as despreza, os raparigos que teñen que traballar á mesma idade en que todos nós xogabamos”. Diso, e doutras cuestións arredor dos seus libros, falamos nesta entrevista.
– Montse Dopico (MD): Tommaso Bonanno é un mendigo que odia os novos ricos. Que non vén precisamente da clase alta. Como xorde este personaxe, coas súas contradicións?
– Xesús Constela (XC): Tommaso naceu moito despois de que naceran as perchas e é froito da cidade de Nápoles, dun paseo por Via dei Tribunalli, sempre tan ateigada de vida. Foi coma unha iluminación: descubrín un soportal no que había unha pequena froitería e alí imaxinei un personaxe que trouxo todo o resto da historia consigo. É curioso, pero mentres escribía sentín a estraña sensación de que Tommaso estaba a me coñecer a min e non ao revés, coma se quixese encher de contido todas as súas contradicións. Se botamos unha ollada detida en torno a nós poderemos observar que hai moitos Tommasos polo mundo adiante, personaxes (e persoeiros) que non veñen das clases altas e poderosas pero fan crer que si, que renegan do seu pasado humilde coma aqueles que Celso Emilio denominaba “pequenos mequetrefes sen raíces”. Se nos convertemos niso estamos perdidos! (…)
– MD: As “perchas” son personaxes “que sosteñen roupas, que debaixo dos traxes e os vestidos non hai nada máis”. Son moi caricaturescos. Como xorden?
– XC: Apoteose das perchas naceu a partir deses cinco personaxes, desas cinco perchas, Emperatriz, Monarca, Folerpa, Tartaruga e Onofrio. Todo o demais veu detrás e foi o propio Tommaso quen se encargou de construírlles un escenario no Spirit of the Seas. Eu teño un blog, o ‘Tiñádelo que ver’, que antes actualizaba a diario (agora o Facebook acabou con el) e tiven unha categoría que se titulaba “relato en directo” no que pouquiño a pouco fun construíndo e deseñando as cinco perchas para facelas interactuar e que os visitantes opinasen. Moito tempo despois apareceu Tommaso e trouxo consigo todo o demais. (…)”

María Xesús Nogueira: “O ensino favorece o compromiso dos lectores co libro en galego”

Publicado o por

EntrevistaChus Nogueira de César Lorenzo Gil a María Xesús Nogueira en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): Por que crear esta asociación [Galega da Crítica]? Por que se disolve a sección de Crítica da AELG?
– María Xesús Nogueira (MXN): A razón principal foi a de crear unha asociación independente e non restrinxida unicamente á crítica literaria. Consideramos que a Sección de Crítica da AELG cumprira unha boa parte dos obxectivos cos que fora concibida. Un dos problemas que había era que escritores e críticos compartían espazo. Era preciso iniciar un novo camiño.
– B: Debullemos os obxectivos: Entre eles está o de analizar a produción artística. Que eivas considera que existen agora mesmo neste aspecto que faga necesaria unha reflexión por parte da asociación?
– MXN: Máis que eivas, a análise crítica da produción artística adoece na actualidade, en xeral, de falta de visibilidade e de recoñecemento. A crítica aparece moitas veces absorbida por outros discursos, diluída neles. Existe ás veces unha certa confusión a respecto da actividade da crítica, coma se se reducise só á emisión de xuízos de valor antes que á argumentación e á análise. Se nos cinguimos ao ámbito específico da cultura galega, a invisibilidade é moito maior debido á presenza cada vez menor nos medios. A progresiva redución de espazos (pensemos, por exemplo na desaparición de publicacións periódicas nos últimos anos) constitúe un problema engadido ao desenvolvemento da crítica. (…)
– B: Outra meta é contribuír á promoción do libro galego no exterior. Que ferramentas considera que son as máis acaídas? Hai voces que defenden chegar a fóra con subvencións públicas á exportación (tradución) e outras que consideran que a crítica si ten un papel: o de escolmar, o de transmitir fóra das nosas fronteiras qué ten calidade e qué non. Déame a súa opinión.
– MXN: Non creo que as dúas vías sexan en absoluto incompatibles. O apoio á tradución é unha das vías fundamentais para a difusión da literatura galega. A crítica, coa súa función mediadora, ten tamén un papel importante que non consiste, ao meu entender, en ditaminar o que ten calidade senón en orientar, proporcionar pautas e construír pontes. Se insisto nesta función non (unicamente) prescritiva da crítica é porque creo que está a circular unha visión bastante reducionista dela. (…)
– B: Especificamente, a asociación ábrese á crítica nos medios dixitais. Valóreme este fenómeno relativamente novo. Pensa que é útil a proliferación de webs sobre letras galegas?
– MXN: Non podería ser doutra maneira. A contribución destes medios paréceme fundamental, non só pola súa presenza, senón tamén polo papel que están a desempeñar nun contexto marcado pola desaparición nos últimos anos de espazos para a difusión da cultura galega e da crítica en particular. A migración dunha parte importante do xornalismo cultural e da crítica a estes soportes resulta significativa. Se a esta razón engadimos as posibilidades que as novas canles ofrecen (non sempre explotadas), a valoración é positiva. (…)
– B: Hai escritores que se queixan de que a crítica en galego é moi “filolóxica”, demasiado académica nos seus conceptos e nas análises. Como ve este tema?
– MXN: Hai tempo que Antón Figueroa explicou a “filoloxización da lectura” como consecuencia dunha situación diglósica. Esta filoloxización talvez se vise reforzada, no que á crítica se refire, pola incorporación nas últimas décadas de promocións procedentes da Filoloxía Galega e tamén da Teoría da Literatura. Con todo, neste momento,o carácter filolóxico –no sentido de académico– da crítica creo que ten que ver máis co seu destinatario, o que debe entenderse como un signo de normalidade. (…)”

Úrsula Heinze: “A escritura sempre foi a miña salvación”

Publicado o por

EntrevistaUrsula Heinze de Carme Vidal a Úrsula Heinze en Sermos Galiza:
“Cando a escritora ingresa no sanatorio psiquiátrico a causa dunha depresión, o caderno e o bolígrafo son os seus compañeiros. Úrsula Heinze presenta … e os domingos, un croissant (Alvarellos) o día 23, Día do Libro, ás 19:30 no Sanatorio “La Robleda”.
A literatura é, para Úrsula Heinze, a terapia coa que se sandar e mostrar a través da súa escrita ese mundo descoñecido. En …e os domingos, un croissant (Alvarellos) ofrece a crónica diaria da súa estadía no centro. Para a autora, este é o “seu libro”, así, con carácter singular e único na súa ampla bibliografía.
– Sermos Galiza: Por que decide escribir o diario dos dous meses que pasou no sanatorio psiquiátrico?
– Úrsula Heinze: A escritura sempre foi a miña salvación. Botei man dela en épocas de ruptura, e esta foi unha delas. Podo vivir coa depresión, mais o ano pasado a lumbalxia agravou o panorama. Cada vez ía a peor; levantábame mareada, necesitaba axuda médica que non me podían dar no hospital. Cheguei ao sanatorio psiquiátrico e dei co doutor Ramos, un médico novo con grande humanidade e entrega aos pacientes. Con el podía falar horas e recomendoume facer algo, centrarme nunha actividade. Preguntoume que me gustaría facer e non dubidei na resposta. Tiña claro que necesitaba escribir e para min foi como unha terapia. Tiña un caderno e andaba todos os días con el polo centro. Cando oía algo que me interesaba, apuntaba. Para min ese exercicio foi sandador, mais tamén me interesaba para cambiar a idea do público, que non sabe o que é un sanatorio psiquiátrico. A xente pensa que os que están alí son tolos de remate, unha idea alimentada polas películas. (…)”

Francisco X. Fernández Naval: “A liberdade é o concepto común dos escritores galegos que dialogan con Cortázar”

Publicado o por

EntrevistaFrancisco X. Fernández Naval de Montse Dopico a Francisco X. Fernández Naval en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Publicaras anteriormente o libro sobre Julio Cortázar e Galicia Respirar polo idioma. Que novas achegas documentais te animaron a escribir outro libro [O soño galego de Julio Cortázar]?
– Francisco X. Fernández Naval (FFN): A chegada do legado Cortázar-Aurora Bernárdez supuxo a descuberta de imaxes e, sobre todo, de comentarios de Julio Cortázar sobre a segunda viaxe a Galicia, anotados por detrás. Publícase, tamén, a correspondencia co pintor e escritor Eduardo Jonquières, que recollía a carta na que Julio conta a súa impresión de Galicia e, tamén, unha revisión de toda a correspondencia escrita por el, pasando dos tres tomos dos anos noventa a cinco, con moita máis información e referencias. Tamén se publica a correspondencia de Luis Seoane. Seguen faltando as cartas de Cortázar e el e Maruxa, pero hai moitas referencias a el e Aurora no cruce de cartas con amigos comúns.
Tamén Neira Vilas me conta cousas da súa experiencia con el en Bos Aires e A Habana. Podemos engadir, aínda, que Ramón Chao me autoriza a publicar a entrevista completa que lle fixo en Radio Francia Internacional e da que en Respirar polo idioma só figuraba unha parte, máis ou menos a metade. Todo isto animoume a aceptar a petición de abordar unha segunda edición aumentada. (…)
– MD: Non falas de influencia, senón de presenza de Cortázar na literatura galega contemporánea. Por que é superior á de calquera outro escritor latinoamericano?
– FXN: Eu penso que é polo xeito de ser e de escribir. Para un lector medio Cortázar supón unha lectura cómplice e feliz. Iso salientan todos os autores que manteñen vivo o vínculo con el. A min chámame a atención que dende Ferrín a Berta Dávila ou Dores Tembrás, sexan tantos os que recoñecen que dialogan con el. E si, insisto en que non se trata tanto de influenza como de diálogo, de presenza. (…)
– MD: Que coñecemento podía ter da obra de Castelao, Pimentel, Blanco Amor… polo que puideches averiguar?
– FXN: De Castelao e de Pimentel non sei. Si sabía de Blanco Amor. Cítao en Imagen de John Keats. En 1940 lía Rojo farol amante, de Rafael Dieste. Era bo coñecedor da obra da Pardo Bazán, que cita en Rayuela. Sabemos que leu a Rosalía a e poesía medieval galego portuguesa… E a antoloxía de poesía galega de Álvaro de las Casas, toda ela en galego, e aí, claro, si lería a Pimentel, pero non sabemos que lle pareceu. Tamén leu ao seu cuñado e medio irmán de Aurora, Francisco Luis Bernárdez, tanto obra en castelán, como en galego. (…)
– MD: Que relación tivo con Lorenzo Varela, Luís Seoane, Rafael Dieste, Neira Vilas e Francisco Porrúa? E con Leopoldo Nóvoa?
– FXN: Con Seoane, Porrúa e Leopoldo, de amizade fonda, recoñecida polas dúas partes e sostida no tempo. Con Neira Vilas atopouse na Habana e falaron, en particular de Rafael Dieste. Con Dieste o encontro sería máis distante. Sabían si, pero non consta relación estreita. Dela sabemos pola memoria de Carmen Muñoz. (…)”

Cuestionario Proust: María Xosé Lamas

Publicado o por

DesdeMaría Xosé Lamas o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a María Xosé Lamas:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– Decidida.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A sinceridade e a tolerancia.
3.– Que agarda das súas amizades?
– A correspondencia no afecto.
4.– A súa principal eiva?
– A saúde, que me impide facer moitas actividades que desexo.
5.– A súa ocupación favorita?
– Escribir, facer teatro (en todos os seus aspectos), cociñar…
6.– O seu ideal de felicidade?
– Sentir que a miña xente (fillos, compañeiro, país…) é feliz na vida.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A perda dos meus fillos.
8.– Que lle gustaría ser?
– O que son…
9.– En que país desexaría vivir?
– Realistamente, en Galiza; fantasticamente –e por veces- nunha illa do Índico, por exemplo.
10.– A súa cor favorita?
– O vermello.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Esa rosa vermella coa que me agasalla cada 23 o meu amor.
12.– O paxaro que prefire?
– O paporroibo.
13.– A súa devoción na prosa?
– José Saramago
14.– E na poesía?
– Sophia de Mello Breyner Andersen, Rosalía, Martiño Maseda, Miguel Hernández, Miguel Torga….
15.– Un libro?
– A Caverna, de Saramago.
16.– Un heroe de ficción?
– Ningún.
17.– Unha heroína?
– Todas.
18.– A súa música favorita?
– A ópera e a música culta de todas as épocas, o rock e todas as súas derivas.
19.– Na pintura?
– Giuseppe Arcimboldo, Goya, Barceló, Antonio López….
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Gandhi, Luther King. Todas as mulleres do mundo.
21.– O seu nome favorito?
– Sophia.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A excesiva vehemencia.
23.– O que máis odia?
– A mentira e a hipocrisía.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Calquera ditador que houbera ao longo da historia da humanidade.
25.– Un feito militar que admire?
– Ningún.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Un timbre de voz fermoso.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Só desexaría morrer de repente, sen causar peso a ninguén.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Loitadora, mais condescendente, tolerante… Iso din!
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A rebeldía con causa.
30.– Un lema na súa vida?
– Vivir en presente.”

Isidro Novo: “Moitas palabras en uso non están recollidas en ningún dicionario”

Publicado o por

EntrevistaIsidro Novo de Carme Vidal a Isidro Novo en Sermos Galiza:
“O escritor Isidro Novo é o autor de Palabras con memoria, a nova sección da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) que Sermos Galiza comeza a publicar no seu número 140.
– Sermos Galiza (SG): Cando comezou a súa procura de palabras sen catalogar?
– Isidro Novo (IN): Foi no 2007 cando llo comentei a Cesáreo Sánchez Iglesias e botamos a andar o proxecto. Parecíame que había palabras que eu escoitaba a cotío e non estaban ningún dicionario dos que manexaba. Da inmensa maioría das 1260 entradas recollidas -palabras e tamén algunha expresión- podemos dicir que só unhas 40 parecen a tal altura en algún dicionario. Buscaba precisamente iso, rexistrar palabras que non estiveran reflectidas en ningún dicionario.
– SG: Como explica que sexan tantas as palabras que quedan fóra dos dicionarios?
– IN: As persoas que fan os dicionarios elixen entre as propostas dialectais aquelas que consideran máis determinantes e obvian as demais, creo que iso inflúe, mais non o teño moi claro. Sorpréndeme que hai palabras nas rúas de xente que fala galego e non están rexistradas.
– SG: Entre as palabras que non se recollen, detectou algún grupo en especial? algún campo semántico singular?
– IN: Moitas palabras relacionadas cos froitos ou con elementos relacionados coas colleitas e o agro non están recollidos. Mesmo na Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (AELG) abrimos unha sección que se chama “A verde”, relacionada coa nosa labranza. Aparecen, poño por caso, castes de mazás ou peras que non están no dicionario.
– SG: Como chegan a vostede esas palabras? Cal é o proceso de recollida?
– IN: Abrimos o correo palabra.con.memoria@aelg.org para recibir aportacións da xente mais a maior parte proveñen do trato persoal. Mesmo hai xente que se achega pola rúa e me ofrece novas palabras. Eu responsabilizo a persoa que a manda cando se publican, é dicir, aparece o seu nome alí e tamén a zona onde se escoitou. Á xente gústalle que se lle recoñeza o ter recollido a palabra.
– SG: Como vai ser a sección que publicará a partir de agora no semanario Sermos Galiza?
– IN: Ao decidir publicar a sección no semanario estiven fozando coas palabras e pensei que por campos semánticos podería ser moi formal. Optei por escoller unha palabra vínculo e publicar canda outras relacionadas con ela. Unha entrega da vaca, o pan, o viño… ese vínculo relaciona con cinco ou seis palabras que son as publicadas.
– SG: Coida que o seu traballo pode conducir a que, no futuro, esas palabras sexan recollidas nalgún dos dicionarios?
– IN: Quen se dedica a recoller palabras ten como fin rescatalas e que se volvan usar. Gustaríame que foran recollidas mais a min éncheme de satisfacción poñelas de novo en circulación e que non se esquezan. Este traballo pode contribuír a que os dicionarios glosen palabras que non empregaban. Ogallá que a xente que fai os dicionarios se convenza e as inclúa. A riqueza do noso vocabulario é inmensa.
– SG: Algunha palabra que lle chamase poderosamente a atención?
– IN: Pois, poño por caso, xa varias da primeira entrega como por exemplo aguch! Que é o termo que se empregaba para animar as vacas a beber.
– SG: Cómpre lembrar a súa condición de escritor que procura palabras. A riqueza léxica reflíctese na literatura ou tamén neste ámbito se está a recortar o número en uso?
– IN: Eu procuro coidar o léxico, encántanme as palabras e a toponimia e á hora de escribir tamén emprego algunha palabra que non está nos dicionarios convencionais, mais que os lectores sexan quen de interpretar porque, ao meu ver, é unha maneira de enriquecemento. Certamente, na literatura empréganse poucas palabras e iso é unha pena. Vai moito por modas tanto nas palabras como nos propios xéneros literarios. O sistema móvese así mais eu considero que as palabras están aí para se usar e non debemos deixalas enferruxar.”