Entrevista
de Montse Dopico a Marica Campo en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Concedéronche o premio Facer País polo teu traballo “a prol do ensino contribuíndo á dignificación do galego”, así como pola túa traxectoria como escritora e a “loita e militancia en favor da presenza da muller na vida social, laboral e cultural”. Con cal destas definicións te identificas máis?
– Marica Campo (MC): Non hai por que separalas. Agora xa non dou aulas; mais cando escribo, naturalmente en galego, defendo a lingua. E, na miña escrita hai unha forte presenza das mulleres. Alén da escrita, coido que hai unha militancia activa nestas causas. (…)
– MD: Seguindo coa poesía, en Sextinario (2007), volves experimentar cunha estrutura fixa: a sextina. Neste libro, vas desde o colectivo ao eu que escribe. Falas de formas de violencia, de opresión, de manipulación…. Tamén tes poemas máis intimistas, reflexión metapoética…
– MC: O uso das sextinas partiu dun reto do catedrático da UDC, Carlos Paulo Martínez Pereiro. Malia a dificultade deste tipo de composicións, eu dixen o que quería dicir: ese é o desafío. O curioso é que, se experimentar con este tipo de cousas é innovador para o grupo do OULIPO (Ouvroir de littérature potentielle), aquí se considere arcaico. E si, dalgún xeito nese sextinario aparecen as miñas teimas literarias.
– MD: En canto á túa narrativa, Confusión e morte de María Balteira, Memoria para Xoana e Onde houbo lume teñen en común as historias de mulleres que tentan ser libres, malia os atrancos que atopan por seren mulleres. É iso o que teñen en común os tres libros?
– MC: María Balteira sérvese de mitos, recreados literariamente, para expresar conflitos centrais na vida das mulleres. Memoria para Xoana, realista, simboliza en realidade a Galiza desde finais do XIX até comezos do XXI. Xoana sería o país que soña a voz narradora. Onde houbo lume, realista tamén, é unha noveliña coral na que se denuncia o destino de moitas mulleres nunha época relativamente recente, alleas ás decisións que marcaron as súas vidas. (…)”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Fran P. Lorenzo: “Achegueime á novela rosa pola súa condición popular e para relatar unha historia de amor homosexual””
Entrevista
a Fran P. Lorenzo en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Cabalos e lobos responde á profecía cumprida? É dicir, en certa medida parecía agardarse que nalgún momento vostede se descubrise como escritor…
– Fran P. Lorenzo (FPL): Existía esa percepción porque levo moitos anos dedicándome ao oficio da escrita na prensa e, polo tipo de información que fixen, polas persoas ás que entrevistei e polos temas que tratei podíase intuír unha certa preocupación literaria. Iso mesmo ao que te refires percibiuno xente coa que traballei e tamén que me lía. Por outra parte, cando comecei a escribir o blogue notábase tamén que os temas respondían a unha preocupación literaria, no tratamento que lle daba podíase intuír que tiña a teima de escribir, que me viña xa desde sempre. O xornalismo, en certa maneira, era o oficio que me permitía estar máis apegado a aquela idea, á escrita. Desde neno soñaba con ser escritor e facía poesía. En certo xeito, esta novela cumpre esa dupla expectativa, a que había ao arredor e a miña propia. Desde neno agardaba que isto pasaba mais tamén sabía que hai cousas que non podes escribir ate certo momento. Foi, por así dicilo, un proceso demorado de decantación.
– SG: A súa escrita coñecíase polo seu traballo xornalístico e polo blogue Un país en lata, a novela vai sorprender aos lectores?
– FPL: Agardo que si. Non é a novela que se agarda do autor de Un país en lata. Tiven, desde o inicio, vontade de non duplicar o estilo. Na escrita literaria predominou a preocupación por ser depurado, por ir máis ao gran. Na escrita para o blogue son máis barroco, talvez máis elaborado tamén. Na novela tiven a pretensión dunha escrita que fluíse moito, moi accesíbel, que se lese moi ben. Quería que puidese acceder a ela a maior parte da xente, que fose un estilo diáfano, sen interrupcións. Iso vai sorprender ao lector habitual. As preocupacións, as obsesións mesmo están aí. A memoria, a cidade como espazo, a defensa da liberdade e a denuncia da censura e a represión transitan a novela e tamén presiden as temáticas do blogue mais a escrita é ben distinta. (…)”
Antón Dobao: “O poder, o mando, aliméntase de ocultar as súas múltiples dimensións e as infinitas violencias que nestas operan”
Entrevista
de Montse Dopico a Antón Dobao en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Como en Incertos, os relatos de As ilusións estrañas camiñan cara a finais que non agardamos. Xogas, así, coa incerteza do lector: nada é como se espera. Por que?
– Antón Dobao (AD): Eu entendo a literatura como un xogo de construción colectiva. O autor é un instrumento, pero só un entre moitos. Oxalá que entre multitudes, pero iso non sempre é posible, por diferentes razóns, e non en todos os casos literarias. É ese o xogo que propoño. Eu arrinco e suscito espazos, personaxes, tempos, liñas argumentais, etc., e convido a cada lector a que reconstrúa ese corte do universo que se está propoñendo. Iso implica que, a pesar de que o final de cada relato sempre ten certa intención conclusiva, quede aberta a posibilidade de múltiples interpretacións de todo o que vai ocorrendo polo camiño, dos antecedentes dos personaxes, das intervencións dos azares ou das causas, todas esas cousas que na miña interpretación fan da literatura o que é.
Aí, aos lectores e lectoras propónselles que participen no xogo de construción de todas esas historias. E, se así o desexan, que continúen máis alá das conclusións ou que se perdan por zonas polas que os relatos non transitan, ás que apenas aluden… Creo que se nun texto literario este xogo é posible, o texto está cumprindo as funcións para as que foi concibido. Máis aló destas consideracións, penso que o feito de que procuremos navegar por múltiples dimensións da realidade pide dalgunha maneira finais que en certa medida sexan sorprendentes, que aposten contra o que se agarda. Deixar que o conto estoupe nun final que, sendo inesperado, non sexa caprichoso nin aleatorio nin violente a súa propia lóxica interna. Talvez sexa tamén unha maneira de manter sempre a persoa que le implicada no xogo. Desde logo, é así mesmo unha maneira de incidir na estrañeza do real en relación coa aparencia que estamos obrigados tantas veces a vivir.
– MD: Hai moita violencia nos relatos. Nas relacións personais, nas laborais (personaxes frustrados por ese motivo)… Ademais é unha violencia que tende a agocharse. Por que?
– AD: Non sei se a violencia nos constitúe. Dicía Engels que é a parteira da historia. Está aí. Sempre está. E é multiforme. Amósase con todas as variedades que poidamos imaxinar. Hai unha violencia máis animal, máis ligada ao instinto de supervivencia e ás necesidades da especie. Esa é, normalmente, unha violencia moi visible, moi evidente e, nese sentido, talvez a menos perigosa, aínda que non deixa de causar dor. E existen tamén outros tipos de violencia, dunha violencia moi cruel. Son violencias necesarias para que o poder se perpetúe, violencias que expresan lugar e intereses enfrontados de agresores e agredidos nunha escala de relacións de produción, e por tanto de poder e de sometemento. Violencias de agresión e violencias de resposta. Violencias de ataque e de defensa. E hai violencias que están fóra do explícito, que se agochan nos recantos máis escuros, máis alá das aparencias pacíficas e estables da realidade; violencias que constitúen a estrutura do edificio social, cultural, político en que vivimos.
Creo que As ilusións estrañas é un libro no que se pretende camiñar polo medio das múltiples dimensións da realidade e da humanidade. Nese sentido, é inevitable, penso eu, que a violencia estea presente. Moitas clases de violencia, non sei se todas; tanto as violencias instintivas, as que dalgunha maneira fan que un individuo se sinta vivo e poderoso, coma as estrondosas. Pero, sobre todo, as violencias silenciosas, as doces, as profundas, as constantes, as máis deshumanizadoras e agresivas. É imprescindible coñecelas, sinalalas, describilas. (…)”
Rosa Aneiros: “Non podemos pintarlle á mocidade o futuro en negro”
Entrevista 
de César Lorenzo Gil a Rosa Aneiros en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): A resposta dos lectores da triloxía [Ámote Leo A.] foi excepcional. O personaxe de Leo tamén callou neles. Como viviu esta experiencia paraliteraria? Pode ser que estas sensacións só se vivan no contexto do libro infantil e xuvenil?
– Rosa Aneiros (RA): Coido que cada obra ten a súa propia resposta. Cando publiquei Resistencia (Xerais) sorprendinme da reacción da xente que lía a historia. Coido que no caso de Leo A. esa resposta foi máis entusiasta, máis espontánea. Neste tempo tamén é máis visible porque se sustenta nas redes sociais, especialmente o facebook e o twitter. E desta volta volvinme sorprender ao ver chíos con citas dos libros, fotografías baseadas nos personaxes… Foi moi gratificante recuperar esa sensación que eu tiña con 14 anos de que todo era posible, de que a vida era unha páxina en branco e podiamos aspirar a todo. Eu son xornalista de profesión. Como observadora da realidade, dáme moita mágoa esta especie de determinismo gris que se bota enriba da mocidade: habedes estudar para nada, para emigrar ou para estardes no paro. O mellor que vos pode pasar será terdes un traballo precario. Pois non. Hai que cultivar a esperanza, o espírito crítico. Un dos motivos de escribir esta historia é tamén reaccionar a un tipo de literatura para mozos baseada en experiencias acríticas. Vou dar un nome: Federico Moccia. Ese tipo de libros móstranos unha forma de vivir contraria ao que debe ser a xuventude. Por iso os personaxes da miña triloxía son valentes, son arriscados, son diferentes. Porque esa actitude non a debemos perder nunca, especialmente cando empezamos a vida adulta. (…)
– B: Explíqueme como funciona o proceso de creación no seu caso.
– RA: Onde primeiro escribo é na cabeza. Teño moitas historias circulando pola mente; vounas agrandando na primeira fase sen escribir nin unha liña, nin unha nota. Vou camiñando e vou pensando en tal ou cal momento da acción; quedo no parque coa miña nena de dous anos e perfilo este ou aquel personaxe. Só cando a historia está amadurecida é que me poño a contala. E aí empeza outro proceso porque todo aquilo que pensara moitas veces acaba esborrallado. Gústame escribir porque é escribindo que constrúo o relato. É a medida que vou construíndo a historia que os personaxes, as escenas, os conflitos van collendo corpo, vanse desvelando a medida que os creo. Iso paréceme fascinante. Pero tamén hei recoñecer que me custa pórme a escribir porque preciso que o relato estea pronto e me pida saír. (…)
– B: E paradoxalmente, tal e como explicaba Fran Alonso tamén en Biosbardia, nunca tantos escritores profesionais houbo en Galicia, considerando profesionais persoas sen emprego que ocupan as horas de cada día facendo literatura. Non pode haber overbooking de orixinais dentro dun tempo?
– RA: Non creo. A conxuntura editorial é moi dinámica. Absorbe moitos textos. Mentres uns publican os outros escriben. Uns empezan unha novela, outros toman un descanso logo de varios anos dedicándose á literatura. É bo que haxa relevo, é bo que haxa talento trabalando. E esta situación, teño que dicir, vívoa cunha mestura de sentimentos. É dramático que tantos xornalistas que saben escribir tan ben hoxe non estean redactando reportaxes e entrevistas na prensa, que non teñan onde amosar ese talento. E é dramático porque vivimos un tempo que hai que contar e quizais os que o deberían contar ou ben están no paro ou ben están abafados nas redaccións con ocupacións sen importancia por culpa da precariedade ou das axendas dos medios. Pero ao mesmo tempo coido que vai quedar testemuño literario desta época mediante esas obras que se están a escribir. No futuro seguramente leremos a Diego Ameixeiras para entender que pasou na Galicia deste momento. E coido que ese diálogo dos novos escritores coa realidade vai atraer novos lectores que habitualmente non lían en galego. Así que malia ser unha situación que me pon triste, por outro lado dáme moita alegría. (…)”
Entrevista a Eduard Velasco no Diario Cultural arredor de Ruído de trens
Siro López: “Castelao foi en arte un depredador intelixente con moito talento”
Entrevista
a Siro López en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Valentín Paz Andrade e vostede mantiveron un debate escrito sobre a influencia de Gulbransson en Castelao. ¿Onde radicaban as discrepancias?
– Siro López (SL): As influencias alleas na obra artística de Castelao non foron estudadas ata hoxe, aínda que Seoane en Castelao artista xa dixera que o carácter sintético dos seus deseños ten moito que ver co dos debuxantes da revista alemá Simplicissimus, sobre todo do noruegués Gulbransson. Eu abordei o tema no ano 1978, na revista Grial, cun traballo titulado Simplicissimus, Gulbransson e Castelao; un texto claramente eloxioso para o noso paisano, que, malia vivir lonxe dos grandes centros culturais e artísticos, coñeceu e seguiu o que se estaba a facer en Europa. Valentín Paz Andrade non o entendeu así e púxome a caldo no libro Castelao na luz e na sombra. Respondinlle a través de Grial, demostrando que eu tiña razón, e pediume desculpas, ante Díaz Pardo, en Pontevedra, nunha mesa redonda na que os tres falamos de Bagaría. Sorprendentemente, anos despois, en 1983, no catálogo da exposición feita polo ministerio de Cultura en homenaxe a Castelao, volveu cuestionar esa influencia. (…)
– LVG: Que legado del segue vixente?
– SL: Na miña opinión, Castelao non foi xenial en nada, pero foi un creador de enorme talento, moi ben aproveitado. Non era novelista, pero fixo a mellor novela da súa xeración; non era autor teatral, pero fixo unha obra imperecedoira; non era narrador, pero Cousas e Retrincos son xoias da literatura galega e seríano de calquera literatura do mundo; as viñetas de Cousas da vida chegaron de tal xeito ao pobo, que «sonche cousas da vida por Castelao» se converteu nun dito na fala popular; o Álbum Nós podería figurar na máis selecta antoloxía das grandes obras do humor gráfico europeo; os álbums de guerra, malia estar feitos cando estaba case cego, son o mellor testemuño plástico do horror da Guerra Civil; os debuxos de negros, as cruces de pedra, Sempre en Galiza? Todo canto Castelao fixo ten grande calidade. (…)”
O derradeiro encargo de Aurora Bernárdez
Desde
Sermos Galiza:
“París despedía a pasada sexta feira. 14 de novembro, a galega Aurora Bernárdez, tradutora e albacea de Julio Cortázar, con quen casara. Aurora deixaba, no ano do seu centenario, a edición da obra de Cortázar pronta mais quedáballe aínda un labor importante por facer. Publicar a obra galega do seu irmá Francisco Luís Bernárdez, encargo que lle fixera ao escritor galego Francisco X. Fernández Naval.
O escritor Francisco X. Fernández Naval dubida da posibilidade de levar a fin o último encargo de Aurora Bernárdez. Coñecera a aquela muller que agora lembra como intelixente, literaria e sedutora na busca das conexións galegas de Julio Cortázar, ás que lle dedicou dous libros. Respirar polo idioma e O soño galego de Julio Cortázar. “Resultoume raro que aínda ninguén o fixera”, dixéralle Aurora cando coñeceu as súas pretensións de se adentrar no mundo galego do escritor. Iniciouse entón unha relación que ía durar até a súa morte o pasado sábado en París, aumentando en confianza até ser o propio Fernández Naval o depositario de seu último encargo: compilar e publicar a obra de Francisco Luís Bernárdez, seu irmán escritor e xornalista. (…)”
Xavier Queipo: “A tipoloxía da emigración mudou tanto que o discurso paternalista/maternalista xa non vale”
Entrevista
de Montse Dopico a Xavier Queipo en Praza:
“(…) – Praza (P): Sacas un libro ao cumprir 55 anos e pouco despois chega o premio do Ministerio á mellor tradución polo Ulises. Satisfeito co balance que podes facer ata agora da túa propia traxectoria como autor?
– Xavier Queipo (XQ): Ás veces non resulta doado adxectivar o estado de ánimo. Podo dicir que teño sentimentos encontrados, que como vectores turran en varias direccións a un tempo, con forzas antagónicas. Por unha banda sinto, dalgún xeito, que o premio é individualmente inmerecido e colectivamente xusto, como cómpre a un traballo que xa foi recoñecido a como “ben feito”. Por outra banda, a ledicia vése amolecida pola distancia da terra, polo afastamento dos agarimos, pola frialdade do mundo no que vivo. O balance da carreira é satisfactorio, por descontado, pois sinto que vou gañando de a pouco a pouco o respecto dos colegas e dos medios, do público en xeral e dos académicos. (…)
– P: Nun dos textos de 55 comentas que facerse maior é ser consciente dos propios límites. Fíxoche pensar niso o repaso do arquivo do ordenador para seleccionar os textos para o libro? Por que?
– XQ: Hai tempo escribín un pequeno ensaio sobre “o tamaño da ignorancia”, e como a consciencia da propia ignorancia é o auténtico síntoma que permite medir “o tamaño da sabedoría”. Coñecer os propios límites non é sinxelo, pois adoitamos vivir anestesiados polo propio “ego”, mais para iso están os amigos e os compañeiros de vida, para axudarnos a non gastar enerxías naquilo que non as merece.
A selección de textos para o libro tivo unha motivación múltiple. En primeiro lugar amosar a diversidade das distintas vías de traballo experimentadas, mais tamén rescatar textos agochados en publicacións inencontrábeis e aportar a frescura das últimas producións da factoría. Sinto que aínda me quedan por explorar moitas hipóteses de traballo e nesa confianza vivo. Quixen facer un alto e reflexionar. Só iso. (…)
– P: Tamén falas nese texto da emigración “non como condena histórica”, como unha especie de destino dun pobo. Por que cres que hai que mudar os discursos sobre a emigración galega?
– XQ: Hai xa uns anos escribín na revista Galegos un pequeno ensaio sobre a “(h)emigración”, con “h” para significar “hemi” de metade, para adxectivala como medio-emigración. Hoxe os emigrados/trasterrados podemos ler os xornais do noso país, falar por skype cos quen nos pete a centos de quilómetros de distancia, participar en debates por videoconferencia ou seguir cunha cámara o que está acontecendo nas rúas de Compostela. Nada que ver coa emigración transoceánica da que se regresaba ou non, onde a única comunicación era a chegada demorada de correo, ou coa emigración “europea” do século pasado, onde se había cartos se facía unha visita anual ao país para mostrar o ben que lles ía no estranxeiro.
A tipoloxía da emigración mudou tanto que o discurso paternalista/maternalista xa non vale. Un sae do país, agás contadas excepcións, por necesidade -sexa esta económica ou social-, mais o sufrimento, o afastamento e as condicións de semi-escravitude non son as mesmas. A emigración masiva, que tantas veces sufriu a nosa terra, débese a unha mala xestión dos recursos polas clases dominantes -fame e desemprego como caras da mesma moeda, a da explotación-. Está claro que se Inditex quixera non tiña que emigrar ninguén. (…)”
Verónica Martínez e Alberte Momán: “Falamos do aborto con absoluta liberdade, tratando cuestións que tradicionalmente se silencian por incómodas”
Entrevista
a Verónica Martínez Delgado e Alberte Momán en Compás da Costa da Morte:
“(…) – Compás da Costa (CC): Gañadores do IX Certame de Poesía Erótica Illas Sisargas. Esperabades o galardón?
– Verónica Martínez e Alberte Momán (VMAM): A verdade é que non podiamos intuír a concesión do premio polas propias particularidades do libro co que nos presentamos. Para poder ter algunha opción o xurado debía posuír un concepto do erotismo moi aberto e tamén podía ser que non considerasen os textos dentro da catalogación requirida.
– CC: O xurado sostén que se trata dunha proposta literaria “arriscada”. Canto de atrevemento hai no libro?
– VMAM: Consideramos o libro arriscado porque se aborda o tema do aborto con absoluta liberdade, tratando cuestións que tradicionalmente se silencian por incómodas, así como o propio deterioro intencionado da Sanidade, para facer desta unha simple mercadoría. (…)
– CC: Por outra parte, a poesía erótica segue a ser un xénero minoritario na sociedade. Credes que son necesarias máis iniciativas como a de Malpica?
– VMAM: O erotismo é tan minoritario como o son as coplas de tradición oral. Non podemos esquecer que temos unha historia marcada pola expresión do erotismo en diferentes formas. Para a cultura audiovisual isto é unha ferramenta empregada até a extenuación. Neste último caso, falamos dun erotismo reaccionario utilizado, maioritariamente, para perpetuar estereotipos de xénero. O que fai falta é un erotismo que rache esas dinámicas. Neste sentido, premios como o que convoca a Asociación Caldeirón xunto co concello de Malpica, son un recurso fundamental.”
Armando Requeixo: “É coma a volta do fillo literario á súa casa”
