“Comedia macabra para os máis pequenos”

Entrevista a Antonio Manuel Fraga en La Opinión:
“Sempre defendín que calquera tema se pode tratar sempre na literatura, se se mira coa óptica adecuada”. O escritor Antonio Manuel Fraga, nado en Pontedeume pero nacionalizado en Monte Alto, opta por non subestimar as entendedeiras das crianzas ás que vai dirixida Papá caníbal, unha historia de comedia macabra na que fai dupla co ilustrador Santy Gutiérrez, que conta en imaxes a historia de Fedora, unha rapaza que, farta de que o abusón da escola se meta con ela, decide asustalo contándolle que o seu pai é un caníbal.
O Efebeí, un policía fóra de servizo, inicia unha investigación pola súa conta sobre o suposto caníbal para tentar recuperar o prestixio perdido e poder reincorporarse ao traballo. O final do conto está á carta do lector. O humor e a intriga están aseguradas.
Chegou o momento de falar de canibalismo coa cativada? “É unha comedia con humor macabro, aí está o canibalismo bailando, non sabes se é un recurso ao que ela recorre para que o abusón do cole deixe de molestala, ou foi unha ocorrencia que se fai bola de neve e que vai medrando”, explica Fraga.
O autor, premio Xerais pola súa obra de narrativa xuvenil Santoamaro, trae a historia perfecta para un Halloween (ou Samaín, que hai opcións para todos os gustos) caracterizado polos temas vetados e os disfraces prohibidos. “Son temas que lles apaixona e que lles dan morbo, e que non foron tocados polo tabú arredor da morte. É un xeito de ampliar as fronteiras das ficcións infantís, e de introducir novas narrativas”, conta o autor. A literatura dirixida ao público infantil debe, por enriba de todo, entrar polos ollos dos avezados e incipientes lectores, para os que non sirve calquera cousa. En Papá caníbal, a historia do interior suxire grazas ao lapis do ilustrador Santy Gutiérrez, que dá forma con acerto ás personaxes e as situacións que se contan. “Nunca traballara con Santy, e fíxeno a proposta de Xerais. A experiencia foi unha pasada”, relata.
Ambos autores compleméntase sen necesidade de máis comunicación que a confianza de deixar a túa historia en mans dunha segunda ollada, coa certeza de que o resultado pagará a pena. “Non tiven que dicirlle fai isto así e isto outro deste xeito. A interpretación que fixo das personaxes foi, en moitos casos, semellante á que tiña eu; e noutros, fixo algo completamente diferente ao que eu pensara, e iso foi marabilloso. Penso que gañou enteiros e fixo que a historia se revalorizase”, asegura Fraga.
O elemento escollido para a portada, un pé seccionado á altura do nocello (debuxado con elegancia, iso si) serve a ese propósito de entrar polos ollos dos cativos. “Fixo una entrada super potente, cun pé en primeiro plano. Xa vai chamar a atención entre outros libros por ser “o libro do pé”, aventura Fraga.”

Ana Cabaleiro: “Na literatura é mais difícil contar a vida diaria que as historias épicas”

Desde o Zig-zag da Televisión de Galicia:
Deixádenos remar é a nova novela de Ana Cabaleiro editada por Xerais. Parte do conflito veciñal dun arrabalde onde constrúen unha urbanización. As relacións de clase ou as maneiras de vivir subxacen na trama do texto. A entrevista pode verse aquí.”

Ledicia Costas, escritora: “A morte galega gaña terreo polo mundo!”

Entrevista de Belén Bouzas a Ledicia Costas en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Lectoras e lectores infantís que agora tamén poderán gozar dos minimortos en México, coa edición que acaba de tirar do prelo alí.
– Ledicia Costas (LC): Iso foi moi forte, a verdade. Cando me anunciaron desde Penguin Random House México que arrancaban xusto nos días previos á conmemoración desta data foi emocionante. Toda esta semana estiven en contacto coa prensa mexicana e foi moi estimulante porque, claro, alí celebran o Día dos Mortos dunha maneira moi especial… Non puideron escoller mellores datas.
Esta saída coincidiu ademais coa tradución de Kalandraka ao portugués de Escarlatina e Esmeraldina, que tamén saíu nestes días. Así que nada, aí estamos, a morte galega gañando terreo polo mundo! [risos].
– ND: O seu é fascinación polo alén.
– LC: Sempre me gustou o gótico, a literatura de pantasmas, de ultratumba, de vampiros… desde pequena. Bebín dese tipo de literatura. Os libros que me gustaban de adolescente eran dese pau, desde Un ollo de vidro
Cada 31 de outubro miña irmá mais eu realizamos unha sesión de gastronomía e literatura. Facemos fotos macabras, tortas con temática destas datas… E onte [domingo] quixemos pór todos os libros que teño arredor da morte e non entraban na foto! É algo que me fixo moita graza, tomar conciencia de todos os libros que escribín arredor de ultratumba. É moi nutritivo ese mundo e, sobre todo, engancha o público infantil e xuvenil. Algo moi reconfortante. Creo que é porque se trata de escribir sobre o que está prohibido, sobre o tabú. Por iso pode resultar tan atraente, tan fascinante. Parece unha ironía pero a morte é unha parte moi importante da vida e se ninguén nos prepara para iso, cando sucede é absolutamente traumático. Xa o é, de natural… imaxina se non sabemos en que consiste.
– ND: E que nos pode adiantar sobre Golpes de luz (Xerais, 2021)?
– LC: Está a piques de saír, faltan 15 días e estou desexando que chegue ese momento. É outra novela para persoas adultas, logo da publicación de Infamia (Xerais, 2019).
É unha obra escrita a tres voces. Unha é a de Luz, que é unha muller de 80 anos; outra é a voz de Xulia, unha muller de 40; e a terceira é a de Sebas, que é un neno de 10 anos. Son tres xeracións. Avoa, nai e neto narran os mesmos feitos pero desde o seu particular punto de vista.
Crieime na zona de Lavadores (Vigo) xusto cando naceu o movemento veciñal “Madres contra la droga”, arredor de todo o tráfico de heroína nos anos 90. Vivía precisamente no barrio onde residiu moitos anos Carmen Avendaño. Nesa zona pasaron cousas bastante intensas arredor do tráfico de heroína e algunhas delas están neste libro. Iso marcou a miña infancia e creo que por iso escribín esta obra.
É unha novela que tamén aborda a temática dos coidados, a perda da memoria… Mais, e aínda que pareza mentira por todo o que acabo de comentar, é unha novela onde hai moitísimo humor. O humor ten unha presenza moi importante e os personaxes son moi esaxerados, rozan case o melodrama.”

Francisco Castro: “O importante é que a mocidade lea, tanto me ten que sexa en papel ou en libro”

Entrevista de Ana Baena a Francisco Castro en Atlántico Diario:
“(…) – Atlántico Diario (AD): Este libro [O cemiterio de barcos] destila moita añoranza.
– Francisco Castro (FC): Si, no comezo tenta ser un recordo de aqueles veráns intensos que duraban meses. Para escribir tiven que recordar moitos os veráns da mocidade.
– AD: Mais tamén reflicte como cambia a percepción das cousas dunha xeración a outra, o que supón voltar á vila segundo a idade que se teña.
– FC: Todos os que temos fillos adolescentes sabemos o que é que se nos cuestione sempre. O protagonista, David, entende que o seu pai sexa feliz na vila, pero non o comparte. Non conta que vai descubrir o amor e tamén que vai aparecer unha persoa do pasado que o vai embarullar todo.
– AD: Como xa fixo na súa novela Iridium, aquí volve a tratar temas que afectan a mocidade como machismo, a sexualidade. É importante que os rapaces reflexionen sobre estos temas?
– FC: É importante que reflexionen os rapaces e o público adulto. Lucía gravita entre o seu mozo de sempre, un maltratador de manual, e David, que representa a nova masculidade, a que eu reivindico, a do home feminista, sensible, capaz de apuntarse o bo trato. Para min, a imaxe más masculina, de maior virilidade dos últimos días foi a de Pau Gasol chorando coa filla no colo; hai que ser moi home para iso. Lito, o mozo de Lucía, representa o orgullo testicular. Eu quero ser como David e todos deberían querer esa masculinidade que debería ser a do século XXI. As relacións non teñen que ser de dominio. Nótase na política, mentres os homes queren gañar, as mulleres queren conseguir acordos.
– AD: A recuperación da memoria histórica é o segundo aspecto que aborda, xa tratado na súa anterior novela Tantos anos de silencio. Que coñecemento teñen os menores do tema?
– FC: É terrible que moitos acaben o ensino obrigatorio descoñecendo o que aconteceu na guerra civil e todo o que pasou despois, algo que non aparece nos libros. A diferencia con democracias como a chilena ou a arxentina que asumiron a súa memoria e redimiron ás vítimas, en España non se fixo. O franquismo segue aí e no ensino non se fala. Din que houbo dous bandos que pelexaron, unha trola. Se contra Pedro Sánchez se levanta unha rebelión militar non se contaría así. A II República foi un réxime que se instalou sen violencia, mentres o franquismo logrou impoñer pola forza 40 anos de catecismo e abusos. Algúns políticos da dereita din que non hai que reabrir feridas, pero como vai ser iso entregar a unha señora de 90 anos os restos do seu pai fusilado para que lle dea sepultura? Iso é facer xustiza. (…)”

“Os libros e as viaxes que hai en Emma Pedreira”

Desde Onda Cero:
“Hoxe viaxamos coas maletas cheas de roupa vella da que nos desfaremos cando cheguemos ao noso destino, así gañaremos espazo para traer de volta novos libros. É un dos hábitos viaxeiros da nosa convidada, a escritora Emma Pedreira. Conversamos con ela e usamos o seu último libro como guía de viaxe.
Neste enlace podes volver escoitar a entrevista con Susana Pedreira.”

Entrevista con Antón Riveiro Coello

Entrevista a Antón Riveiro Coello desde De Vella a Bella, por Charo Valcárcel:
“(…) – De Vella a Bella (DVB): Antón, a primeira pregunta supoño que cha terán feito moitas veces, pero non por iso me parece menos interesante coñecer a resposta: Por que escribes? Cando te decataches de que querías dedicarte a isto? Eras xa un neno de dez en redacción no cole?
– Antón Riveiro Coello (ARC): Escribo coma un acto de proclamación da miña existencia ou talvez, na miña condición de limiao, porque gusto do disfrace e de me travestir para ser o que non son, para residir temporalmente no outro, no estraño, en alguén que intento coñecer coas palabras.
En canto ao momento en que me decatei de que me quería dedicar a isto, foi de xeito serodio, cando tiña uns vinte e catro anos. E, como moitas veces acontece na vida, non fun eu quen descubriu o talento senón unha moza á que quixen seducir con poesías e que, por sorte, aínda segue ao meu carón, igual que a literatura.
E si, a redacción sempre foi o que mellor se me deu. Aprobei moitos exames, mesmo na universidade, non polo contido senón pola forma en que estaban escritos. Iso, dalgún xeito, compensaba a miña vagancia.
– DVB: Es un escritor moi premiado, con premios moi importantes, entre eles o Premio da Crítica española por Laura no deserto, ademais do Torrente Ballester, García Barros, Álvaro Cunqueiro, Manuel Murguía, Frei Martín Sarmiento, etc.) Ata que punto son importantes os premios na carreira dun escritor? Algunha vez escribes pensando nun en concreto?
– ARC: Non. Nunca penso nun premio cando escribo. De feito, este ano pasado presenteime a un premio despois de vinte anos sen facelo. Nestes últimos anos importoume moito máis o traballo de edición e non tiña esa necesidade que si tiven cando comecei porque quería confirmar a miña vontade de escritor e tamén atopar unha editora como Galaxia que confiase nos meus textos. Esa é a función principal dos premios, abrir camiños, ademais de lles dar un pouco máis de publicidade, espazo e recoñecemento ás túas novelas.
– DVB: A túa obra ten unha temática moi variada desde historias conmovedoras a outras mesmo inquietantes, novela histórica, novelas que reflicten un compromiso social, relatos fantásticos… e así mesmo escribes tanto relato curto coma novela e hai pouco publicaches un libro de microrrelatos En cal dos subxéneros narrativos te sentes máis a gusto?
– ARC: Son narrador e, dependendo da historia que queira contar, adopto unha forma ou outra. Aínda que recoñezo a miña querenza pola novela, que me ofrece outras posibilidades máis acordes co meu estilo e a estrutura coa que gusto de artellar as historias.
– DVB: Supoño que ao longo dos máis de vinte anos que levas escribindo e publicando aprendiches moitas cousas sobre ti como escritor. Cres que es moi diferente ao escritor que eras cando comezaches?
– ARC: Supoño que o estilo se foi depurando moito máis e deixei atrás a impaciencia que tiña por rematar as novelas. Agora son moito máis reflexivo e procuro traballar os textos até a extenuación. Intento entregar o mellor de min en cada libro por respecto a quen me le e, sobre todo, porque aínda confío no poder da literatura.
– DVB: Nalgúns dos teus textos, nomeadamente nos últimos, sitúas boa parte da acción fóra de Galicia e poboas as túas historias de personaxes non galegos que protagonizan tramas que pouco ou nada teñen que ver con Galicia… É unha casualidade ou unha elección intencionada? Cres, que é necesario deslocalizar a literatura galega, mirar máis cara fóra (sen abandonar totalmente o referente galego, como fas en ambas novelas)?
– ARC: Vivimos nun mundo global e tanto me ten que as historias acontezan en Siria, Nova York ou Xinzo de Limia. Iso si, case sempre hai puntos de conexión co meu país a través dalgún personaxe. É un fío co que quero conectar Galiza co resto do mundo. Non creo que hoxe haxa ningún creador que queira circunscribir sempre o ámbito de actuación das súas novelas ao mesmo espazo. (…)”

Lois Pérez: “É un libro que escribín para o meu fillo, movido polo amor e o medo a perder seres queridos”

Entrevista a Lois Pérez en El Progreso:
“(…) – El Progreso (EP): Que supón para vostede gañar este certame?
– Lois Pérez (LP): Faime moitísima ilusión levar un premio co nome de Agustín, non só pola súa obra, senón pola súa persoa, de paz e harmonía. Todo un referente para moitos. Tamén me fai moita ilusión que fose en Vilalba, polos compañeiros do Iescha e polo xurado, porque son persoas ás que lles teño unha altísima estima, e por todos os que forman parte do IES Basanta Silva, mestres e alumnos. Estou realmente emocionado.
– EP: Como recibiu a noticia?
– LP: Con estupefacción. O sábado tiña unha actuación na casa de Manuel María en Outeiro de Rei ás nove da noite e ás oito chamoume Manuel Bragado para darme a nova. Sentín unha tremenda felicidade. Tanto foi así que daquela estaba en pixama e non era quen de vestirme (ri). Despois fun actuar, visitamos a casa do Manuel, estiven acompañado pola miña muller, familiares e amigos. Sentinme unha persoa plena e feliz, foi un día espléndido.
– EP: Que pode contar de A gruta da torre?
– LP: É un libro que escribín para o meu fillo Lois entre abril e xuño do ano pasado, no confinamento, movido polo amor e polo medo a perder os seres queridos. Pero tamén para o neno que fun, porque o seu centro é a miña infancia, no campo aberto do verán de 1990 en Ribadeo. Que meu fillo, de nove anos, soubese da miña infancia, do mundo visto cos meus ollos de entón, que tiña once. De feito, non cambiei nin o meu nome nin o dos amigos da miña cuadrilla.
– EP: Que se pode atopar nel?
– LP: Fálase da amizade, do paso do tempo, da beleza do mundo ou da inocencia. Tamén ten que ver co descubrimento do pensamento abstracto nesa etapa na que os nenos abandonan o concreto e comezan a ver o abstracto do mundo. Tiña un grande interese en falarlle de certas cousas a meu fillo a través deste libro, así que tamén se recolle memoria histórica, ecoloxía, o valor da amizade, a discriminación e non discriminación das persoas. Incluso fago un traslado a un libro adulto, Viaxe a Samoa, de Marcel Schwob, que me encanta.
Tiña especial interese en falarlle de certas cousas a través del, como o valor da amizade, o paso do tempo ou a discriminación
– EP: Foi a primeira vez que escribiu unha novela infantil?
– LP: Si. Escribín outras cousas como mestre, máis curtas e para outros fins. Pero este foi un proxecto ambicioso, complexo na súa execución. Levoume moito tempo e traballo, pero o resultado penso que valeu a pena. Liamos o libro polas noites co meu fillo, e el ía opinando e dicindo o que non entendía e corrixía en base a iso coa axuda da miña compañeira Alba.
– EP: Creouna coa mente posta neste certame?
– LP: Inicialmente foi sen pensar neste premio. Escribina para vencer a frustración e a enorme preocupación que tiñamos entón todos, para darlle sentido á vida e eu ese sentido atópoo nas palabras, nunha situación como a que había, na que tamén sentía que tiña que protexer ao noso neno coa imaxinación, ante un tempo escuro que nos tocou vivir.”

Ana Cabaleiro vén follear connosco Deixádenos remar

Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“Finalista do Premio Xerais de Novela 2020, a novela de Ana Cabaleiro, Deixádenos remar, editada por Xerais, presenta un humilde barrio periférico alterado e turbado pola incursión dunha nova aparición de chalés de luxo e a chegada dos novos veciños dese microcosmos. A escritora e xornalista visita o Diario cultural para debullar as realidades que se derivan deste fío argumental e de todo o que rodea a novela. A entrevista pode escoitarse aquí.”

Manuel Gago: “Falando coa xente decateime da gran pegada da guerrilla en Galicia”

Entrevista de Sara Vila a Manuel Gago no Diario de Pontevedra:
“(…) – Diario de Pontevedra (DP): A resistencia ao nazismo e ao franquismo son dous fenómenos que se poderían considerar un.
– Manuel Gago (MG): Si. Eu parto da teoría de que o primeiro capítulo da II Guerra Mundial foi a Guerra Civil española, por iso non tendo a velos como fenómenos illados. Nun primeiro momento a guerrilla antifranquista en Galicia foi apoiada polos británicos, que dalgunha forma participaron na súa formación. A guerrilla non naceu inmediatamente despois da vitoria de Franco. Logo, nos anos 40 a súa presenza é moi intensa en moitas partes do territorio, iso é algo que se nos esqueceu hoxe en día, sobre todo a importancia das súas redes de apoio fóra do monte. Están documentadas xudicialmente 5.000 persoas implicadas no apoio á guerrilla en Galicia, e son só as que constan a nivel xudicial, polo que habería moitas máis.
– DP: Había mulleres nestas redes?
– MG: O papel das mulleres é absolutamente fundamental. Ata hai relativamente poucos anos non sabiamos nada desta rede. Agora, grazas ao traballo de historiadoras como Aurora Marco, púidose recuperar o papel das redes de enlace, onde as mulleres xogan un papel fundamental. Neste vínculo ás veces hai unha relación familiar, sentimental, ideolóxica ou as tres cousas xuntas. Elas podían desprazarse con máis facilidades, sen sospeitas, aproveitando o estatus subordinado que tiña a muller, para conseguir apoios. Temos historias incribles e hai casos de mulleres que deron o paso de ser parte activa na guerrilla, participando nas accións directamente. Outra forma de resistencia era enfrontarse aos nazis na guerra. Había moitos galegos loitando? Houbo galegos na Nove, a brigada que entrou en París en primeiro lugar. Os galegos que participaron directamente nos combates de II Guerra Mundial son antigos republicanos que acaban en Francia e alí enrólanse nos exércitos coa esperanza de que a vitoria dos aliados sería tamén a fin de Franco, algo que non foi así. Tamén hai que dicir que, mentres estes galegos estaban loitando na guerra, o seu contacto coas redes galegas non existía, produciuse despois da II Guerra Mundial a través do Partido Comunista, con directrices. Pero durante a guerra poderíase dicir que os galegos antifascistas quedaron sós no monte, con apoios puntuais dos aliados e do Servizo de Operacións Especiais do Exército Británico.
– DP: É fácil acceder aos documentos e fontes sobre a participación de Galicia na II Guerra Mundial?
– MG: A miña aproximación non era tanto dende un punto de vista histórico, senón dende a memoria da xente, para escribir a novela O exército de fume. Lin moitos libros ao respecto e había un baleiro importante sobre o seu día a día, como traballaban… Nas causas xudiciais hai moita información, sobre todo en Ferrol. Pero fixen tamén moito traballo de campo, falando coa xente, e quedei sorprendido da cantidade de información e memoria que hai deles. A cultura contemporánea non lles prestou demasiada importancia, quizais porque a súa presenza é conflitiva, porque un guerrilleiro non é só alguén que sufre, senón alguén que tamén reacciona con violencia. Son historias incómodas. Pero falando coa xente decateime da gran pegada que tivo a guerrilla en Galicia e a súa aceptación popular. Foron esas conversas as que me deron unha idea tremendamente humana desas persoas.”