Desde Radiofusión:
“Falo dos mestres e das mestras da fantasía. Gianni Rodari aportou moito á rebelión contra o establecido a través das letras, da pedagoxía. É un libro para viaxar, para xogar. Fálase de xogos e de posibilidades. Paula Carballeira publica Pan con chocolate. A merenda de Gianni en Edicións Xerais.
Conta anécdotas de Rodari que poden ser extensivas a calquera neno, a calquera nena en calquera parte do mundo. Neste libro hai gatos, piratas, bruxas, cans, trens, corvos, teléfonos, cebolas, tomates, …
Pode escoitarse aquí.”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Héitor Picallo: “As administracións deberían promover a recuperación dos apelidos”
Entrevista de Xoán Costa a Héitor Picallo en Nós Diario:
“Héitor Picallo (Cuntis 1974) é persoa ben coñecida para as leitoras e leitores de Nós Diario, pois elaborou para este medio o coleccionábel Galiza nas páxinas de Europa. Agora, desde a próxima terza feira, estará connosco para nos falar da Onomástica nacida da terra.
– Nós Diario (ND): En que consiste este novo coleccionábel?
– Héitor Picallo (HP): Consiste en 31 fascículos nos que pretendemos abordar, de xeito divulgativo, varias cuestións vinculadas a algo máis de 200 apelidos, todos eles cunha evidente relación toponímica. Por conseguinte, desde a onomástica (persoal ou dos nosos lugares) intentaremos facilitar etimoloxías, baseándonos nas investigacións de persoas doutas na materia: Gonzalo Navaza, Ana I. Boullón Agrelo, Clara Iglesias, Fernando Cabeza Quiles, Edelmiro Bascuas, Eligio Rivas Quintas, entre outras.
– ND: Son máis de dous centos os apelidos tratados. Como foi o proceso de escolla e con que criterios fixo a selección?
– HP: Non resultou moi sinxelo, pois buscabamos apelidos –con relación toponímica– que tivesen no noso país formas deturpadas ou castelanizadas. Ademais, quixemos adobialo con referencias históricas, quer dalgúns lugares citados quer dos antropónimos, na procura de datos curiosos e, ao mesmo tempo, daqueles que dean visibilidade ás mulleres deses tempos, agochadas tantas veces debaixo dun patriarca ou dunha elipse documental. Así as cousas, non pretendemos atopar o documento máis vetusto, senón o máis suxestivo. Noutras ocasións o apelido escollido era aquel que está en vías de desaparición, no que só existen un puñado de individuos –por veces menos de 10– que o usan nese momento, co agravante de que se vai colocado en segundo lugar –habitualmente o apelido materno– ten todas as cartas para esfarelar entre papeis, recordos e manuscritos: a nosa vida, a nosa identidade recollida en arquivos.
– ND: De todos eles, hai algún que lle mereza un comentario especial, pola forma, pola orixe, por algún portador ou portadora?
– HP: En todo apelido hai algo interesante agochado que se pode resaltar: o nome dun lugar, a vinculación cun personaxe histórico, unha evolución ilóxica –e incluso intencionada, como é o caso do apelido Arousa–, relacións etimolóxicas entre algúns deles –por exemplo entre Ameixeiras e Ameixenda– etc. Porén, sempre gustei da flexión de xénero que desde o Medievo até a Idade Moderna existía nalgúns apelidos e que hoxe só quedan, de forma residual, na oralidade. Refírome a casos como o antropónimo galego que de ser empregado por unha muller denominaríase galega. Así, nun mesmo matrimonio, existiría unha Constanza Barreira e un Xoán Barreiro, un Xosé Soliño e unha María Soliña… (…)”
Compostela: SELIC 2021. Festival da Lectura
A Asociación Galega de Editoras mostra o seu rexeitamento ás axudas á tradución
Artigo de Manuel Xestoso en Nós Diario:
“A recente resolución da convocatoria de Axudas á Tradución da Xunta de Galiza espertou o rexeitamento das editoriais que, como publicaba Nós Diario na pasada terza feira, indignábanse ante o feito de que o groso das axudas se dirixan a traducir obras do castelán ao galego, a financiar até tres traducións diferentes da mesma obra ou a primar o volume dos libros sobre a súa calidade literaria.
Tampouco se lles esixía ás empresas postulantes que demostrasen profesionalidade ou, polo menos, unha mínima traxectoria no mundo da edición. E iso pode dar lugar a sorpresas desagradábeis.
Henrique Alvarellos, presidente da Asociación Galega de Editores (AGE), sinala que “en varias ocasións de palabra e desde febreiro por escrito, pedímoslle á Xunta que as empresas que resulten beneficiadas das axudas deben ser profesionais da edición debidamente acreditadas, mais na convocatoria quedou claro que ignoraron as nosas peticións e suxestións”.
Alvarellos cre que “o intrusismo está dándose tamén noutro tipo de axudas á edición nas que tamén aparecen como beneficiarias asociacións que teñen outras canles para recibir financiamento. Esta situación está provocando que entren na repartición de fondos públicos este perfil de empresas que fan edicións de baixa calidade, ou mesmo que lles piden aos autores que paguen a publicación do seu peto e que logo acceden a axudas públicas. Eses mecanismos non son de recibo e isto xa llo advertimos á Xunta en moitas ocasións”.
Algún dos libros publicados por Tegra foi, efectivamente, financiado por campañas de micromecenado, e agora a empresa reclama unha axuda para a tradución dunhas obras cuxa edición non financiou.
“O 24 de febreiro remitímoslle á Xunta unha proposta de mellora para estas axudas con doce puntos”, continúa Alvarellos, “nos que instabamos a vixiar a profesionalidade das empresas que concorren ás axudas públicas, ademais doutras peticións, como que se valore o currículo dos tradutores nas puntuacións, que tamén foron ignorados”.
O traballo das editoras non se limita a edición: é precisa unha distribución por puntos de venda e un plan para que cada libro chegue aos lectores. A convocatoria deste ano tampouco tiña en conta este punto.
“É un dos puntos máis delicados do labor das editoras”, explica Alvarellos. “Se editas un libro e logo non tes como vendelo é como se non fixeses nada, o traballo non ten proxección social. Nós pedímoslle á Xunta que se exixise un plan de comercialización e distribución para conceder as axudas, xa que este é unha garantía de profesionalidade, pero esa petición tampouco foi escoitada”.
A respecto dalgúns puntos, a Xunta si escoitou as suxestións da AGE, mais sen matizar. “É o caso da extensión das obras”, prosegue Alvarellos. “Resulta evidente que precisa de máis axudas unha obra de catrocentas páxinas que unha de cen. Pero hai que facer un balance que teña en conta o valor cultural da obra: non son o mesmo catrocentas páxinas de James Joyce que de Ken Follett. A sutileza no uso do idioma non é a mesma e, daquela, o traballo de tradución tampouco é o mesmo”.
Do mesmo xeito, hai que valorar a lingua da que se parte. “Obviamente, é moito máis sinxelo traducir do castelán ou do portugués que de idiomas máis distantes culturalmente. Por razóns que calquera pode entender, unha editora vai ter máis dificultades para atopar un tradutor profesional que poida verter ao galego un texto orixinal en islándés ou en coreano coreano que un que o faga desde o castelán ou o portugués. E ese esforzo tamén debería valorarseá hora de conceder unha axuda”, razoa Alvarellos.
A aparición espontánea dun actor novo no mundo da edición debería levantar, cando menos, algunha prevención nas institucións das que depende o destino dos cartos públicos.
Mais a falta de filtros que propicia estes episodios de picaresca non son novos nin descoñecidos para os editores, aínda que cren que a solución está nas mans da Xunta. “A Consellaría coñece perfectamente cales son as empresas que traballan con seriedade”, declara Alvarellos. “Na AGE estamos asociadas 42 editoras, algunhas con moitos anos de traballo detrás, todas elas cun perfil ben claro e transparente. Se algunha empresa que non forma parte deste núcleo recibe subvencións é porque a Xunta non quixo ver o que sucedía: xa sexa por desleixo ou por calquera outra razón, deberían detectar que algo estaba pasando. Que sucedan este tipo de cousas é lamentábel”.”
Entrevista a Tamara Andrés no proxecto Rompetiño
“Contemplar a extinción desde o poema”
Artigo de Manuel Xestoso en Nós Diario:
“A poesía nace coa vontade de formar parte da existencia, de fundirse coa realidade e mesmo de contribuír a transformala. Nun tempo en que a principal ameaza sobre o mundo procede da súa sobreexplotación, na idade das extincións masivas, do quecemento global e do empobrecemento sen precedentes da biodiversidade, os poemas de Marta Dacosta apuntan unhas Notas sobre a extinción -o título do seu último libro- que advirten sobre o colapso do planeta, mais tamén invita a deterse e contemplalo para reparar na perda que se anuncia, para tratar de que sexamos conscientes da íntima conexión que o liga todo e que forma parte do noso ser.
A paisaxe érguese como horizonte último destes poemas, mais non a paisaxe épica dun Novoneyra, senón a das cousas humildes, a do morcego que se extravía no solpor, a da avelaíña que pousa nun libro, a da lentitude da herba. “É unha preocupación que teño desde sempre”, afirma Dacosta, “a paisaxe é algo moi importante para min, un tema de preocupación que neste momento de colapso acabou verbalizándose. O devir do mundo no que estamos é, loxicamente, un asunto que debe preocuparnos a todas e a idea de extinción recollía moitas das teimas que me ocupan o pensamento.
A extinción para min, non supón soamente a desaparición física, senón tamén a invisibilización, o esvaecemento que supón o non saber ver as cousas. Cando deixamos de ver algo, deixamos de nomealo, e iso, dalgunha maneira, é unha forma terríbel de extinción”.
Notas sobre a extinción, quizais pola magnitude do tema, semella máis reflexivo que o resto da obra de Dacosta, ou polo menos máis contemplativo. “Eu diría que é un libro de observación, de aprender a mirar as cousas. Mentres o escribía decateime de que deixaba un pouso diferente, talvez como resultado de adoptar esa posición de observadora. Claro, tamén é o resultado do paso do tempo, de como imos cambiando a mirada. Mais, en todo caso, si hai algunhas conexións con outros libros meus, de hai anos, que xa manifestaban ese interese pola paisaxe, como Crear o mar en Compostela. (…)”
Cantiga de Leviatán, David e Estevo Creus visitan a Illa Lobeira
Susana Sanches Arins: “Se desde os anos 80 tivéssemos um padrom reintegrador estou segura que a sorte do galego seria outra”
Entrevista a Susana Sanches Arins no Portal Galego da Língua:
“- Portal Galego da Língua (PGL): Qual foi a melhor iniciativa nestes quarenta anos para melhorar o status do galego?
– Susana Sanches Arins (SA): É difícil ter perspetiva, pois quase som os anos que eu tenho (47) e vêm-me à cabeça medidas tomadas tendo eu consciência delas, nom anteriores.
Suponho que a incorporaçom da língua galega ao ensino é a principal, uma medida falida polo boicote que os últimos governos do PP fizeram sobre ela. Eu sou das primeiras crianças que estudaram galego na escola, mesmo antes que outras da minha idade, acho que porque dei com uma escola sensível ao tema que colocou antes de ser obrigado o estudo da língua. E sou das pessoas, que existimos, galeguizadas na escola. Quer dizer, se falo galego é por essa atuaçom.
Anos depois acho que a do Xabarín Club foi uma medida que chegou de onde tinha que chegar aonde era necessária (da televisom pública para a povoaçom que menos usa a língua). Demostrou a força modelar que têm os meios de comunicaçom e como uma intervençom institucional pode mudar hábitos muito pessoais.
– PGL: Se pudesses recuar no tempo, que mudarias para que a situação na atualidade fosse melhor?
– SA: É claro que a questom do padrom. Acho que perdemos muita força e tempos e vontades ao afastarem (uns) o português das nossas vidas e ao ter (outres) que reivindicá-lo. Se desde os anos 80 tivéssemos um padrom reintegrador estou segura que a sorte do galego seria outra. Mesmo melhor.
– PGL: Que haveria que mudar a partir de agora para tentar minimizar e reverter a perda de falantes?
– SA: 1. Fazer das escolas espaços de imersom linguística na língua galega. Que esta seja a protagonista única da educaçom das futuras cidadãs.
2. Contar com um programa de galeguizaçom (legendagem, interpretaçom, produçom) de produtos culturais/espetáculos. Nom devera repetir-se o facto de a Disney estrear um filme em espanhol, euskera e catalão e que nom esteja em galego. Sei que isto se contradiz, em parte, com a minha ideia do reintegracionismo, pois podemos gozar desses produtos em português, mas nom o vejo incompatível.
– PGL: Que papel achas que pode ter ou tivo a criaçom literária em relaçom à normalizaçom linguística?
– SA: Poder ler na tua língua qualquer produto literário (de alta qualidade, clássicos, mainstream, de bolso) é um direito cultural básico. E para uma língua desprezada, ser protagonista naquilo que consideramos alta cultura é uma das maneiras de fazê-la digna para as suas utentes.
É claro que depois está quem detenta o poder nesses espaços, que modelo de cultura constrói e quais as prioridades editoras. Acontece o mesmo com a televisom. Acho que no seu momento a criaçom da TVG foi um fito normalizador, mas o modelo atual de televisom nom contribui a ela, pois nom está a intervir para desfazer preconceitos (nalguns afonda) nem programas para as faixas etárias que mais precisam o galego.
– PGL: Achas que seria possível que a nossa língua tivesse duas normas oficiais, uma similar à atual e outra ligada com as suas variedades internacionais?
– SA: Acho que neste momento é uma das poucas saídas que nos restam. Em 40 anos nom fizeram a jeito. Há que provar outras estratégias. Achegar-nos ao português devera ser uma delas. Também entendo que mudar o padrom, à brava, nestes momentos, nom seria o mais favorecedor para uma língua depauperada a nível social. Portanto, eliminar os atrancos às utentes dos padrons reintegracionistas e admitir estes como oficiais também seria uma soluçom. “
Pilar García Negro: “O centenario de Pardo Bazán converteuse nunha conmemoración falsa da súa persoa”
Entrevista a Pilar García Negro en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Publica unha visión moi crítica con Emilia Pardo Bazán, precisamente nun ano cheo de novidades editoriais en torno á súa figura.
– Pilar García Negro (PGN): No ano 1989 fixen o primeiro estudo sobre a súa obra, que xa contiña unha análise do que agora recollo no libro, estes dous macrotemas: Galicia e feminismo nesta escritora. No século XXI publiquei algún outro traballo; e un compañeiro de filoloxía animoume a publicar estes estudos en formato libro, que xa ten outra perdurabilidade. Outro estímulo que tiven foi a comprobación de como a lóxica conmemoración de calquera escritor no centenario do seu falecemento estábase convertendo nunha reconversión absurda e falsa da súa personalidade e da súa obra, para convertela no que ela nunca foi, nin pensou nin escribiu. Aí foi cando quixen comezar por establecer verdades obvias.
– LO: Coma cales?
– PGN: A primeira: ela é galega e escritora, pero non é escritora galega, da literatura galega. É galega de nacemento, pero é unha escritora da literatura española, que dedicou todos os seus afáns e enerxías a triunfar na cultura española, e non só isto, senón a defender constantemente unha visión española e política sobre a Galiza. Esta decisión condiciona a visión que ela proxecta do país na súa obra, porque ten unha narrativa de ambientación galega, mais o que se desprende dela é un tratamento onde abunda o atraso, a superstición, a barbarie, e, en definitiva, a falta de futuro.
– LO: Nos últimos meses houbo todo un debate en torno a súa figura. Cales foron os principais argumentos que a vostede non lle cadraron da personalidade e obra da condesa?
– PGN: Por exemplo, facer dela unha transgresora, case unha subversiva, practicante do feminismo sen fenda de ningún tipo. Ela, de si mesma, afirmou que era unha feminista radical. Isto non é o que se pode derivar da súa obra. Todo escritor ou escritora non se proxecta de si mesmo a través do autorretrato, ou do selfie. A súa ideoloxía ou concepción moral tamén se proxecta na propia obra. Tamén se fixo dela unha defensora da causa proletaria, baseado nunha novela como La Tribuna, ou unha defensora do naturalismo como estética ou procedemento literario. Iso non é así. La Tribuna ten, como novela, un fin claramente docente, que trata de demostrar o equivocado que está o pobo cando confía en solucións da República. Isto dio ela mesma no prólogo da novela. O desenlace verdadeiro desta novela prodúcese en Memorias de un solterón, onde o uso sexual e o abuso do que é obxecto a protagonista, Amparo, porque o fillo que ela ten acaba forzando ao pai, que é un impresentable, a que case coa súa nai. Ela está pendente de que os membros da súa clase social acaben ben tratados. Todos estes compoñentes ideolóxico-morais inflúen directamente no seu feminismo, no sentido de que as personaxes populares, a maioría social feminina, e dentro dela, moi en particular, as galegas, están sometidas a un exercicio de deshumanización. (…)”
Cancións para Ana Lúa. Xavier Seoane
Desde Radiofusión:
“A rapazada é coma unha esponxa máxica que non entende as cousas coma nós, dunha maneira tan racional. Xavier Seoane cre que os nenos son moito máis perceptivos para as artes do que cremos os adultos. O verde vizoso da natureza nesta época da primavera é unha marabilla. Estamos en plena explosión primaveral, apunta o escritor. O mundo da natureza está moi presente en toda a obra de Seoane. A vacaloura, o cempés, o grilo que ademais canta. O mundo dos animais é extraordinario. Ao mellor nun verán, só se ve un vagalume. Hai anos que se ven dous. Pero antes víanse moitos. Iso estámolo destruíndo. Para a rapazada, un gato, un can, un cabalo é un compañeiro.
Os nenos van á escola.
Lúa dorme no berce a perna solta.
Os nenos van ao mar.
Lúa pídelles cunchas para xogar.
Os nenos van á hora.
Lúa pídelles grilos, estralotes, amoras.
Lúa ten enfeitizo.
Se a arrolo e agarimo, quedo eu durmido.
Comeza así o primeiro dos poemas incluídos no libro Cancións para Ana Lúa, que vén de publicar Xavier Seoane en Edicións Xerais. Escoitamos a conversa co autor no clube de lectura de Radio Fene Radiofusión.”
A conversa pode escoitarse aquí.
