Entrevista 
a Manuel Bragado en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Comezaría polo principio. Cando coñeciches Agustín Fernández Paz?
– Manuel Bragado (MB): Coñecino en 1981 cando eu era estudante de 5º de Pedagoxía e el membro do Colectivo Avantar. Un grupo de estudantes incorporámonos ao proceso de formación do que sería despois Nova Escola Galega. A partir de aí Agustín xa era un referente, partillamos distintos grupos de traballo desde que aprobei as oposicións en 1983 e mantivemos un lazo permanente. Creouse un vínculo que nunca rachou. (…)
– SG: Foron moitas as mostras de afecto e recoñecemento desde o día de onte mais nas capas da imprensa escrita apenas foi destacado o seu pasamento…
– MB: É entendíbel polo que está a acontecer co papel dos medios de comunicación e cos formatos. No ámbito dixital a acollida foi extraordinaria. Agustín era unha persoa antisectaria, inclusiva para a que o perímetro da aperta tiña que ser o máis amplo posíbel e iso foi recollido na rede. De feito, non puiden ler todo o que se publicou e iso é un éxito colectivo da comunidade leitora que el conformou. Débenos encher de esperanza, algo no que el sempre acreditou e ao que se referiu en Non hai noite tan longa coa cita de Shakespeare na que di que após a longa noite sempre aparece o abrente.
– SG: Sinalabas, como tamén o fixo Eulalia Agrelo, que a súa obra será máis valorada co paso do tempo.
– MB: É un fío dun novelo do que hai que tirar. É un autor profundamente moderno, con obras moi elaboradas e que ten un enorme futuro. A literatura demostrou con el e con outros nomes como o de Manuel Rivas, que é perfectamente posíbel facer unha literatura universal na nosa lingua.
– SG: Foi ademais unha persoa comprometida, coa lingua e co país.
– MB: Agustín é un galeguista que defendeu a construción nacional, ese proceso de construción colectiva, desde o ámbito educativo, da promoción da lingua, da creación literatia, da edición… Nunca desistiu e só podemos abeizoalo por ter feito iso. (…)”
Entrevista a Marilar Aleixandre na Radio Galega
Desde 
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Marilar Aleixandre entra na Academia. A RAG nomea á escritora académica numeraria electa. Pode accederse á entrevista aquí.”
A Coruña: Xosé Duncan presenta Negruña
Palabras do presidente da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias, na homenaxe “O Escritor na súa Terra – Letra E” a Agustín Fernández Paz
Recordamos
aquí o texto lido polo Presidente da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias, no acto de entrega da Letra E a Agustín Fernández Paz, que tivo lugar no Centro Cultural e Recreativo de Vilalba o día 20 de xuño de 2009:
aquí o texto lido polo Presidente da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias, no acto de entrega da Letra E a Agustín Fernández Paz, que tivo lugar no Centro Cultural e Recreativo de Vilalba o día 20 de xuño de 2009:Amigas e amigos.
Querido Agustín.
Vimos dos lugares mais distantes da nosa Terra para oferecer esta homenaxe á túa obra fundadora, á túa biografía de bo e xeneroso. Para che oferecer este «E» de Escritor que as maos do labrego dos metais, Silverio Rivas, creou para ti.
Vimos á vila onde a alba é manancial e foi ourive do tempo para tecer a túa idade.
Vimos para te celebrar e celebrar o sermos dunha terra cunha cultura que vive e dialoga co mundo en galego, que en galego soña o seu futuro.
Acollémonos á sombra protectora de todos os escritores desta terra, de todas as xentes do común de noso que no labor do día a día construíron o noso idioma con palabras de traballo, de ledicia e de dor. Cantas vidas vividas se necesitan para enxendrar o son dunha soia palabra que nomee a luz desta terra, a que na súa profundidade doura as distancias, a que nos olla desde os seus azuis deitados en verde pano.
Esas mesmas palabras dásnos na túa obra e son fervenza doutras palabras que mudan de son e de textura colorida segundo a hora do día na que receban a luz dos nosos ollos. Palabras grávidas do silencio da luz desta terra.
A túa obra foi tecida con fíos de dourada nube outonal nas chairas e a branca luz das sementeiras do froito sachado nos areais das mariñas. Escrebes na túa obra a nosa biografía colectiva que é a de seres humanos a soñar en galego a sermos desta terra e deste tempo.
Dásnos cos teus personaxes, co teu pensamento, co teu compromiso activo, o futuro na man para o poder ler e soñar.
Escrebes desde o humano para que sexamos home ou muller ou rapaza adolescente que habite os seres do real soñado na túa obra. Cando ti escrebes estás a nos dar unha visión do mundo construída desde nós propios, que o quere transformar para que sexa un mundo xusto e solidario. Fas o milagre: ensínasnos a soñar a crear outros mundos outras vidas humanas nas que recoñecérmonos.
Como non ter esperanza no futuro do noso idioma e do noso pobo ao ler a túa obra, se nela habita a raíña da luz de xuño cos seus ollos a arder de tanto espreitar o vento da chaira que habita nos seus eidos de veludo?
Estamos aquí contigo abenzoados polas xentes de ben que foron escribindo no caderno escolar do teu maxín, cores, cancións, números que contan e cantan o paso do tempo.
Daqueles que foron pondo nos teus días un pequeno mundo de sinais ou pedriñas brancas para non te perder, para te guiar no teu viver; unha terra que se nega a non ser, unha terra que é mancada hoxe no centro de gravidade do seu ser: o noso idioma.
Agriden o noso idioma e nós defendémolo coa túa obra.
Celebrar a túa obra é celebrar un canto ao futuro, é dar as grazas ao manancial dos soños que viven nos teus libros e que foron bebidos coma auga fresca amantiña nutricia polos nosos rapaces e rapazas. Hoxe habitan e son cántico no maxín dos nosos adolescentes, e todos eles que son o futuro desta terra.
A túa obra é o froito dunha terra cunha cultura que dialoga e vive mesmo que xa é soñada noutros idiomas do mundo que é tenrura tanta, a tenrura no amor sen soidade nos soños, na vida secreta das imaxes.
Enches de tenrura e dignidade aquilo que toca a túa escrita, aquilo no que pousas os teus pensamentos que baixan a peteirar nas mans da tarde e coma merlo óllannos co seus olliños e o seu peteiro amarelo, e son escrita e son letra a nos conmove,r a nos coñecer a nós propios mesmo en idades que xa partiron e fican en nós a revoar ingraves.
A biografía dos teus personaxes é biografía colectiva: a biografía dun tempo en espiral que nunca acaba. Cos teus textos somos aqueles rapaces e rapazas, como cando nos soñamos e a terra aínda non era redonda. Constrúes a escada que é comunicación entre as idades, e cada tempo do ser humano explica outro tempo que quizais existiu.
Os personaxes da túa obra sosteñen voces que piden a paz, voces que defenden a cerdeira e o paspallás, a biodiversidade cultural, a solidariedade, o amor, o igualitarismo.
A biografía dos personaxes da túa obra: da muller, do home, do adolescente, explícanse, cóntanse desde a biografía do noso pobo, explícannos como pobo que lle está a dar á humanidade unha obra en convivencia con ela, en diálogo.
Na explicación do mundo a ética convive e habita a beleza a descubrir o mundo, para que os ameneiros sintan e veñan á luz, e veña a historia e a memoria sexa a cinza que tingue o corpo do noso presente. Cada rapaz ou rapaza sóñase no seu propio tempo, vive con outros, comparte a complexidade dos seus sentimentos, a súa visión do mundo, aprende a beber os soños como se bebe a auga na clara fonte.
Querido Agustín, a túa obra é unha homenaxe ao noso idioma, o que é fillo de séculos e séculos de acrisolar anacos de palabras incandescentes, ou po de estrelas ou anacos de efémeras verdades cantadas polas tecedeiras do liño, polas sachadoras do millo construídas no día a día, no aprender a ler na liña da vida das maos dos regatos nos eidos cotiáns: quen somos no aprender a interpretar os sons na escuridade da noite nos bosques que douran coma moedas de bronce nos outonos.
Neste día feliz, ancorado nestes días de serena e firme alerta activa ante a hostilidade ao noso idioma que é mancado para que só voe coma ave tolleita, a túa obra é un canto ao seu futuro e ao futuro do noso pobo, o que construíu o idioma, o que deu forma a este anaco da humanidade que somos os galegos.
Todo o que queda é o amor, por Mercedes Queixas
Artigo
de Mercedes Queixas en Sermos Galiza:
“Escribo hoxe cunha estraña e tensa friaxe nos dedos sabendo, benquerido Agustín, que será este o primeiro monólogo co que debo aprender a medir un novo tempo gobernado pola túa ausencia física en calquera encontro agardado, polo non recepción dun novo correo en negriña na caixa de entrada ou dun novo bocado na conversa de whatsapp detida xa para sempre e que remata cun teu “Apertas para os catro”. Tampouco o 986 … … me volverá a túa voz afábel, a túa conversa amena, locuaz, serena, cómplice, animosa, alentadora, observadora e criticamente analítica ante tantas preocupacións e ansias compartidas.
Deberemos aprender a administrar o silencio, sempre xa a estrañar a resposta aos nosos interrogantes. Que pensaría Agustín? Como respondería Agustín?
Mais a palabra de Agustín Fernández Paz ficou sementada en máis de 60 obras literarias, nomeadamente de narrativa infantil e xuvenil, mais tamén como pioneiro pensador e analista ao redor da imprescindíbel dinamización e animación á lectura ou como vertebrador de referenciais propostas e proxectos de normalización e planificación lingüística no ensino, que tanta luz deitaron nas nosas aprendizaxes até o 2010, en que as sombras oficiais pairaron arteiramente para involucionaren o necesario proceso de normalización do galego.
A túa voz afouta e insubornábel, inquebrantábel militante na ética, galego comprometido cos valores humanos universais, escritor consciente da súa centralidade no mundo desde Vilalba, Vigo e a Galiza toda, mestre das novas xeracións de escritoras e escritores, defensor da práctica real do consenso, amigo sempre xeneroso, fica en nós a través da túa práctica exemplar recollida nunha entrega á escrita que rachou os marcos invisibilizadores da literatura infantoxuvenil galega, como un xénero literario maior, vestido de gala.
Velaquí o reto persoal alcanzado: converter, a contrafío, en realidade visíbel, tanxíbel e veraz unha literatura infantoxuvenil propia, contada para o mundo en galego, contada desde nós, mais con vocación de universalidade.
Porque ti, amigo benquerido e admirado mestre, arrombaches a diglosia errática e paralizante e aceptaches, sen prexuízos, a lingua propia, o galego, para nos guiares por multitude de viaxes reais e imaxinarias, itinerarios trazados en presente, pasado e futuro, da man de personaxes novos e adultos, mesmo daquelas que semellan non existiren.
Na obra narrativa de Agustín, unha sensibilidade exquisita provocou que as mulleres, as mozas e as nenas tamén se convertesen en personaxes activas e heroínas desenmascadoras merecentes do primeiro plano do relato, nunha evidente aposta metonímica pola agardada igualdade tamén de xénero na que acreditabas.
O escritor máis lido, recoñecido e querido polo lectorado, traducido a linguas próximas e afastadas de nós, gráfica, cultural e xeograficamente, que moi pronto chegará aos 100.000 exemplares vendidos da súa obra Cartas de inverno e será celebrado cunha edición especial pola Editorial Xerais, tense convertido para as profesionais da docencia nun referente do proceso de formación lectora das novas xeracións.
O escritor máis premiado, dentro e fóra do país, actual candidato ao Premio Nobel, a instancias da AELG, nunca cedeu ao seu natural centro de gravidade espazotemporal e o humanismo, a dignidade e certa modesta humildade, que apenas acae naturalmente ás máis grandes persoas, sempre bailada nos acordes dun sorriso sincero e de expresións retranqueiras, presidiron as formas e os xestos dunha personalidade coherente e de convicción asentada nuns sólidos principios morais que nos contaxiaba.
Por tanto e por todo te queriamos e admirabamos. Cada unha de nós estrañarate desde unha ou varias facetas do teu universo persoal e creativo, cada unha de nós medirá a quilométrica ausencia debullando os fíos da memoria aprendida canda ti e ao teu paso.
Ficamos tocas sen esa man amiga que nos axudaba a mediar na descuberta da lectura á infancia e á mocidade. Ficamos orfas sen as túas palabras de ánimo resistente e sempre construtivo ante o declive da nosa lingua amparado con rango de legalidade oficial.
O loito pola perda dun grande escritor de noso ha procurar o alivio na lectura das túas páxinas, ao tomaren as nosas mans as palabras de Sara, Branca, Beatriz, Marta, Daniela, Alba, Zeralda, Brenda, Diana, Clara, Khoedi, Raquel e de tantos outros ecos nados de ti para nós.
Visitaremos o noso álbum de lembranzas persoais, esa necesaria aperta das palabras que agroman para trascender e confirmar a honra da túa compaña amiga.
Deica a próxima parada de reencontro, meu admirado amigo e profesor!
Grazas por estares sempre tan perto para nos aprenderes que todo o que queda é o amor!”
Eulalia Agrelo: “Agustín Fernández Paz foi unha persoa nobre, clara e de conviccións transparentes”
Entrevista
a Eulalia Agrelo en Sermos Galiza:
“Emocionada. Así colle o teléfono Eulalia Agrelo, autora da tese doutoral Da institución escolar ao centro do canon: Agustín Fernández Paz. “Foron moitas horas de traballo, de convivencia persoal”, lembra. Durante a conversa véñenlle á cabeza “imaxes, recordos” do partillado co escritor mais tamén coa persoa. “É un día ben triste para todos, para quen o coñecía persoalmente como para quen o coñecía polas súas obras”. O seu alumnado, pois Eulalia Agrelo é ensinante, “chamoume” para lembrar Agustín no día do seu pasamento.
Tras do nome, da sinatura e da escrita había unha persoa “moi humana” e inmensamente comprometida coa lingua e co país. Un “mestre” como lembraron centos, milleiros de persoas no día de hoxe através das redes sociais. Mais por riba de todo, un autor que deixa un ronsel de obras para ler e reler. “Agustín facía lectores”, asegura Eulalia Agrelo. Unha “meta”, subliña, para calquera persoa que traballe a escrita.
– Sermos Galiza (SG): Como era o Agustín Fernández Paz escritor?
– Eulalia Agrelo (EA): Para comprendelo temos que facer referencia a moitos elementos. Foi renovador en dous sentidos. Dunha banda, recuperou matices da literatura infantil e xuvenil e soubo darlles unha volta. Ao mesmo tempo, incorporou outros novos como o tratamento da marxinalidade ou a memoria histórica. Salientábel é o tratamento que facía das personaxes, sobre todo femininas, pondo as mulleres como protagonistas activas, que se rebelan e descobren como loitadoras defendendo o seu xeito de ser. Mulleres silenciadas no eido escolar mais tamén no conxunto da sociedade. Agustín soubo traballar coas distintas fariñas literarias, facer collages con distintos tipos de texto incorporando cartas, novas dos xornais ou mesmo anuncios por palabras. Un dos aspectos máis fascinantes da súa obra é que cando a les abre camiño a outras moitas obras e a coñecer o contexto sociocultural galego que está sempre no fondo dela. É un espello no que deberían verse moitos escritores.
– SG: Ti pasaches moitas horas con el para faceres a tese, como era o Agustín no plano humano?
– EA: É unha persoa fascinante como o é a súa literatura. Unha persoa moi próxima que sabía escoitar e aconsellar sempre con espírito crítico e construtivo. Nos últimos anos mantivo unha crítica moi aceda cara á política lingüística do goberno galego. Era unha persoa moi humana que realmente cría e estivo comprometido con Galiza até o último momento. (…)
– SG: Era un escritor incansábel?
– EA: Nunca atopaba a perfección na súa obra. Estaba sempre a reconstruíla a re-escribila. Sempre que re-editou aproveitou para mellorala e lograr unha mellor escrita, unha prosa máis lixeira, máis melódica coa que acadar a vontade do leitor. Cando un le a Agustín desenvolve a capacidade de ulir, de ouvir e de tocar o que está a narrar. É unha prosa sedutora. De aí que teña unha lexión de leitores e acadase o recoñecemento através dos premios e as traducións. Mais para el os premios, dicía, eran bons por suporen un impulso para a nosa literatura e dar visibilidade e valorización á nosa cultura. Agustín foi, sen dúbida, un motor cultural por facer leitores e por facer país.
– SG: E fíxoo nun xénero como o infantil e xuvenil, moitas veces minusvalorado.
– EA: Sempre estivo comprometido coa visibilización da literatura infantil e xuvenil cando este xénero estivo moi desprestixiado. Ora ben, sempre dicía que as súas obras poden ser lidas por calquera lector porque tiñan distintas lecturas.”
Lugo: Reaccións ao redor de A paisaxe contra a parede, de Christian Villamide
O tributo a Fernández Paz é TT
Desde Sermos Galiza:
“A unanimidade no pesar polo falecemento do escritor vilalbés deixa pegada nas redes sociais, onde até o presidente español escribiu un chío de condolencia. Porén, foi o ronsel de lectores e admiradores do autor os que expresaron, de xeitos diferentes e diversos, a admiración pola obra e a persoa.
“Non, non e non” escribía na súa conta @Sandra_MaCor ao se enterar do falecemento de Agustín Fernández Paz. “Non o podo crer”, poñía @berflowersta. Son algúns exemplos da primeira vaga de chíos nas redes sociais nada máis se coñecer a nova da morte do escritor. Lectores e admiradores expresaban nas redes sociais o seu pesar polo pasamento e a súa admiración pola obra e a persoa. A Agustín Fernández acáelle aquilo de un bo home no bo sentido da palabra, que dicía Machado. Pequenos chíos e posts de internautas nos que se falaba de como lles impactou este ou aquel libro, ou como lles gustaban as súas reflexións, ou… Unha verdadeira maré de testemuños e tributos a un escritor que reunía calidade e bonhomía e cuxa marcha deixa orfo o mundo cultural galego.
A xente da cultura da Galiza amosou desde un primeiro momento a súa dor. Editoriais, asociacións de escritores, bibliotecas, institucións públicas, escritores, tradutores, o mundo universitario… todos quixeron dar o seu adeus e render homenaxe ao de Vilalba a través das redes sociais. (…)”
Artigos sobre Agustín de Ramón Nicolás, Manuel Rivas e María Solar
Estes 
son os artigos publicados en La Voz de Galicia sobre Agustín Fernández Paz, por:
– Ramón Nicolás: Non cabe na morte.
“Un poeta venezolano con raíces portuguesas, Joaquín Marta Sosa, escribiu, cando soubo da morte doutro poeta chamado Manuel de Cabral, que este «non cabía na morte». Non se me ocorre outra afirmación que cadre, neste momento triste, para falar de Agustín Fernández Paz: non cabe na morte porque desde onte foi quen de facerlle un caneo colosal e, malia ser tanxible e dolorosa a orfandade na que nos deixa, reaparece poderosamente diante de nós para perdurar nunha nova dimensión. Todo cobra un sentido diferente que, talvez pola familiaridade que nos inspiraba, non eramos quen de ver con claridade e, ás veces, só sospeitabamos. (…)”
– Manuel Rivas: O fío do leite.
“(…) Este é un país envellecido demograficamente, máis cheo de crianzas da imaxinación. Semella que os eidos están abandonados de cultivos, que as vacas de hogano son as últimas, que hai seca nos depósitos da esperanza. Mais todo iso é un pesadelo pasaxeiro. O fío de leite escintilante co que escribía Agustín, ese activismo do soñar, enxerta presente e futuro, é unha transfusión liberadora. Grazas a Agustín este nunca será un país estéril. (…)”
– María Solar: O amor que nos deixa.
“(…) Agustín escribía para cambiar o mundo, para afianzar a fala, para facer pensar e sentir. Elixiu escribir principalmente para os máis novos e levou a literatura infantil e xuvenil en galego a metas que, ata el, parecían inalcanzables. Foi un daqueles mestres dos anos oitenta que decidiron actuar para renovar a escola e iso tamén implicaba darlles aos máis novos alimento escrito na nosa lingua. Desde aqueles colectivos comezou a publicar os primeiros textos narrativos pensados como parte das necesidades educativas, ata que o medio se converteu nun fin, e Agustín nun narrador de seu. «Eu empecei nisto de escribir ben serodio, xa tiña os corenta», contaba sorrindo (porque el sorría a miúdo). (…)”
Pontevedra: presentación de O encargo do señor Castelao, de Luís Rei Núñez
O 
xoves 14 de xullo, ás 20:00 horas, no Sexto Edificio do Museo de Pontevedra, Luís Rei Núñez presenta O encargo do señor Castelao, de Luís Rei Núñez, publicado por Xerais. No acto, coorganizado pola editorial, o Museo e o Ateneo de Pontevedra, participan, xunto ao autor, Xosé Enrique Acuña, Ana Acuña, Xaime Toxo e Manuel Bragado. Durante o mesmo, lerán textos da obra Fina Casalderrey como Virxinia e Xosé Álvarez Castro como Castelao, con acompañamento musical de Óscar Ibáñez.
