Artigo
de Carme Vidal en Sermos Galiza:
“Como escritoras que son, Dores Tembrás e Antía Otero botaron man da metáfora á hora de definir o seu novo proxecto. Trátase de Apiario, unha iniciativa na que as abellas-promotoras constrúen a súa factoría, desta volta, arredor da palabra. (…)
“As nosas traxectorias converxen e hai un entendemento e sensibilidade compartidas. Decidimos por iso unir forzas e levar adiante un proxecto conxunto, temos ganas de construír nun tempo tan ermo”, adianta Antía Otero en palabras ás que asente Dores Tembrás a seguir. “Coincidimos na xeración, na sensibilidade e na maneira de traballar, na case obsesión por controlar o acabado. Procuramos o mesmo”, engade.
Con este punto de partida, Apiario busca a esencia da palabra, a creatividade da arte e a autenticidade do artesanal. O perfil do seu novo selo está definido pola súa propia condición de artistas-activistas. Será autoxestionada, traballarán sen distribuidora, repartindo en man os exemplares e dando pulo á tenda online e reivindicando ao tempo o papel, artesanal, con formatos distintos segundo a natureza do libro. “Queremos recuperar o libro-obxecto no que en cada novo título se escolle o papel, a tipografía, o deseño ou o cosido… co concepto da confección, cun traballo artesanal”, explica Antía Otero. Desta maneira, as distintas coleccións renóvanse en cada un dos títulos. (…)
Prefiren non se asustar ao comprobar o cincento estado do mundo cultural e o desgaste que están a producir os recortes e a crise económica. Botar a andar o proxecto supuxo xa un “baño de realidade” do que, malia os números, saíron coa mesma ilusión. “Somos conscientes do momento no que nace Apiario mais cremos moito no proxecto e na súa viabilidade. Queremos traballar no que nos gusta e confiamos na existencia dun público ao que nos dirixir, sabemos que está aí. Non é maioritario mais nós tamén traballamos doutra maneira, a nosa marca ten que ser outra”, apunta Dores Tembrás mentres confía, con Antía Otero, en que, unha rede comunitaria se teza arredor de Apiario.”
Arquivos da etiqueta: Carme Vidal
Xan Carballa: “Francisco Carballo é unha das figuras máis relevantes do nacionalismo”
Entrevista
de Carme Vidal a Xan Carballa en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Participa na homenaxe do sábado en Maceda. Convoca a figura ampla e xenerosa que era Carballo?
– Xan Carballa (XC):
Ten esa vontade. En vida fixéronselle varias homenaxes e esta quere ser un acto de recoñecemento a todo o que el foi. As intervencións buscarán tocar todos os perfís. Xavier Vence falará do seu compromiso político, a familia estará representada pola sobriña, Cesáreo Sánchez visitará a súa faceta como escritor e home de letras e eu recollerei o seu papel no asociacionismo cultural, no xornalismo e de nucleación do grupo de historiadores que el promoveu. O concello de Maceda é quen organiza e, ademais do actual alcalde, Bieito Seara afondará na relación do concello con Carballo, de cando se lle fixeron distintos recoñecementos como veciño que era, entre eles, darlle nome á biblioteca. Santiago Prol, que se encargou da organización, conducirá o acto e lerá as distintas adhesións que se están a recibir.
– SG: Como valoraría a dimensión da figura de Francisco Carballo?
– XC: Sen dúbida é unha das figuras máis relevantes do nacionalismo e do cristianismo progresista. Ten tamén un valor fundamental como investigador da historia da Igrexa e a Idade Moderna ao igual que como promotor do intento de aglutinar a vontade de difusión da historia de Galiza. Nunha entrevista de 2007 falábame de destecer relato falso do poder e ese era o obxectivo das súas investigacións. Era un historiador contracorrente, autor dunha investigación rigorosa mais tamén ben contada. Humanamente, era un home dunha sociabilidade enorme, un dos modelos que se podía utilizar porque era quen de poñerse en todos os rexistros. Sendo un intelectual mostrábase como un cidadán comprometido.
– SG: Nos obituarios escritos arredor del, a palabra “xeneroso” foi a máis repetida.
– FC: Nas moitas horas de entrevistas que lle gravamos, estes días topei ao azar cun texto no que dicía que lle emocionaba o recoñecemento que atopaba nos que con el compartira a vida mais que non lle importaba a proxección pública. Non busca cartos nin fama mais si ese recoñecemento dos seus. Dicía que non botara a semente nas pedras senón no rego e que, felizmente, medrara. (…)”
Alberto Ramos: “A materia prima da literatura e o xornalismo é a mesma, unha real e outra deformada”
Entrevista
de Carme Vidal a Alberto Ramos en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): O protagonista [de Máscaras rotas para Sebastian Nell] é un actor secundario do grande teatro inglés atormentado no seu último tempo de vida. Como chega ao perfil deste personaxe arredor do que xira a novela?
– Alberto Ramos (AR): Antes que o personaxe estaba a estrutura. Tiña claro que quería que fose orixinal. Non coñezo ningunha novela na que o noventa por cento sexa diálogo como acontece nesta ocasión que a grande parte do texto é unha entrevista. O formato estaba pensado antes e, deste feito, nun primeiro momento optara por un fotógrafo dos anos setenta que estivese no Madrid da Transición mais logo, pola miña querenza polos actores secundarios, dos que pintan canas, optei polo perfil de Sebastian Nell. En definitiva, todos somos actores secundarios doutras vidas que, dalgunha maneira, fan a nosa propia. Interesábame o papel de actor secundario e un día deume por pensar en Derek Jacobi e decidín centralo no teatro, outro ámbito que para min é moi próximo. Conxúganse, polo tanto, tres elementos, por un lado o interese no secundario, a necesidade de optar por un novo formato e tamén o desexo de facer protagonista a un perdedor, un antiheroe, repugnante, mesquiño, misóxino e homófobo polo que, malia iso, podemos chegar a ter certa admiración e mesmo compaixón. Un miserábel da factoría de Cambridge. (…)
– SG: Esta é a cuarta novela súa, todas premiadas. O premio é unha necesidade para entrar no mundo editorial?
– AR: Non creo que sexa a única maneira mais é unha máis e a que eu prefiro. Prefiro someterme ao anonimato que achegarme a un editor cun libro. Nestes tempos tampouco hai que obviar as motivacións económicas e a min os premios sérvenme para sobrevivir.
– SG: Que supón esta nova novela máis complexa con respecto ás anteriores?
– AR: Neste libro forcei un grande cambio, non ten nada a ver cos anteriores. Gocei como non o fixera nunca escribindo. Esquecía todo, converteuse nunha vía de escape inmensa. Considero que alcancei un nivel creativo co que non contaba. Cando comecei non primeiro parágrafo non contaba co que o resultado fose tan satisfactorio. (…)”
Manuel Ferreiro: “A autoestima é fundamental para unha nación e as cantigas medievais poden contribuír a elevala”
Entrevista
de Carme Vidal a Manuel Ferreiro en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Cando se abre o Glosario da poesía medieval profana galego-portuguesa a sensación é a de estar diante dun traballo de moito tempo.
– Manuel Ferreiro (MF): Desde hai anos estou centrado no estudo lingüístico-filolóxico das cantigas medievais, un monumento literario da nosa historia e do occidente europeo. Trátase da nosa carta de presentación inicial do século XIII e XIV. As cantigas foron sempre estudadas desde Portugal e Italia mentres a dimensión de investigacións desde Galiza eran reducidas. Algúns eruditos como Xosé Luís Méndez Ferrín, Cotarelo Valledor ou Filgueira Valverde achegáronse a súa edición ou investigación con mellor ou peor sorte mais a erudición portuguesa e a escola italiana impuxéronse no seu estudo.
– SG: Que relevancia ten entón achegarse ás cantigas medievais desde unha visión galega?
– MF: Estou convencido de que cando os galegos nos achegamos ao noso patrimonio medieval lemos os textos doutra maneira porque forman parte de nós, non é pasto filolóxico, é o noso pasado, o que falaban os nosos devanceiros. Nesa liña de dedicación é na que compre situar este proxecto. Desde a Galiza non nos achegamos a estes textos como arqueoloxía. Son os nosos clásicos e temos que reivindicalos, actualizalos e interpretalos desde nós mesmos.
– SG: Que supón a publicación deste dicionario do léxico das cantigas?
– MF: Detrás hai toda unha prehistoria importante. O texto das nosas cantigas foi transmitido por manuscritos e a lectura é diferente segundo quen a faga. De aí tamén a importancia deste traballo. Onde un filólogo le unha palabra outro le outra. Non é como coa imprenta, que non hai dúbida da interpretación. Para este traballo collemos todos os textos, revisáronse todos os manuscritos e todas as lecturas que fixeron os diversos editores desde 1900 até hoxe, confrontáronse as máis importantes edicións de texto. Revisei e corrixín millares de lecturas que considero que estaban erradas e a partir de aí organizouse un glosario convencional mais que é exhaustivo, non deixa fóra ningún contexto. Non fai só relación de palabras e aparicións senón que en cada unha distínguense acepcións e usos, locucións, construcións, rexencias… un traballo complexo. Calquera persoa que investigue ou calquera persoa con interese pode consultar calquera palabra dado que é accesíbel na páxina web.
– SG: Polo que di, será unha ferramenta útil para futuras edicións?
– MF: Considero que pode ser un material de consulta para unha futura edición, alén de poñelo a disposición dos galegos e galegas ademais de contribuír a traballar con máis seguranza na fixación dos textos dos nosos devanceiros. Ao noso ver era tamén a única maneira de publicar o traballo. Se fose en papel andaría arredor das cinco mil páxinas co que a súa difusión noutro soporte sería moi difícil. (…)”
Carlos Callón: “A poesía tenta expresar o que a linguaxe non pode”
Entrevista
de Carme Vidal a Carlos Callón en Sermos Galiza:
“- Sermos Galiza (SG): Despois de varios libros de ensaio e investigación sorprende cun título de poesía [Atravesar o fantasma], xénero maiormente iniciático. A que se debe darse agora a coñecer como poeta?
– Carlos Callón (CC): Estas semanas deume por pensar as razóns de que ensaio e poesía sexa o que máis escribo. A resposta que me din a min mesmo é que a través dos dous xéneros busco un saber novo e en parte unha verdade. No ensaio esa verdade preséntase como obxectiva, co semblante do investigador ou do ensaísta combatente na defensa da lingua. Mais hai outro novo saber, unha nova verdade no caso da poesía que descubro ao facer este libro, máis subxectiva, no que está o poeta e as súas cousas. Por que agora? Nas cinco partes que ten o libro hai poemarios embrionarios e que foron no seu momento proxectos de libro no meu computador mais nunca dei o paso de publicalos. Agora estou satisfeito de ter tardado. O resultado global é o que quería transmitir. Recoñézome neste libro e síntome afortunado porque desde que existe o proxecto de libro até que se publica demorou só un ano cando agora é moi difícil que iso aconteza. Non me forzo a publicar e só o fago cando estou convencido. Que ninguén se sorprenda se é o único poemario que publico na miña vida aínda que, claro está, poden vir máis. (…)
– SG: Do que se trata entón é de literaturizar “o medo para afrontalo e vencelo” como di nun dos seus versos?
– CC: A poesía pode servir para afrontar o medo que todos temos. É certo. Pode ser que esta sexa a explicación de por que escribo poesía. Medo en todos os sentidos da palabra. Medo primario, ao abandono, á perda daquilo que nos sostén na vida, mais tamén a como afrontar a sexualidade, que non é fácil para ninguén.
– SG: Ademais dese trasfondo tan presente da psicanálise, anímase a descubrir os seus referentes na poesía?
– CC: Na sexualidade bebo claramente das mulleres dos noventa que conseguiron romper cunha tradición literaria, o que case nunca se fai. Como nomes citaría a Yolanda Castaño, Lupe Gómez ou Antón Lopo que me fascinan e aos que lle debo moito. Os tres abriron vías novas e foron criticados con certo moralismo aínda que cada día son máis valorados. As súas figuras gañan peso e eu estou certo de que continuarán gañando. Son atrevidos e tamén auténticos. (…)”
Lois Diéguez: “Coñecer o noso patrimonio fai que sexamos máis libres e felices”
Entrevista
de Carme Vidal a Lois Diéguez en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): A personalización, a evocación ou o coidado da escrita levan a situar Lugo. A cidade dos tesouros encantados no andel das súas obras narrativas?
– Lois Diéguez (LD): Explicar unha cidade e verlle os seus segredos é moi mecánico. Eu non quería que isto fose unha relación de enderezos, restaurantes, descricións de monumentos e personaxes históricas. Buscaba manter o atractivo literario dunha historia, dun conto, e ao mesmo tempo introducir non só os monumentos e personaxes importantes, senón aqueles outros humildes que lle dan personalidade. Un obreiro da construción, unha mestra, o toliño da cidade, ese obxecto artístico que está nun lugar agochado, a alfaia do século III agochada entre pedras… Mesturar todo este tipo de elementos levados por guías que non foran propiamente humanos, senón elementos humanizados foi o punto de partida da obra. Tentei buscar o corazón de Lugo de forma fermosa, en diálogo co lector ou a lectora. (…)
– SG: En especial desde a súa intensa actividade no asociacionismo cultural, vostede sempre defendeu a necesidade de conservar e valorar o patrimonio. Esa vontade toma parte tamén da elaboración do libro?
– LD: Non aprezar as xoias e os tesouros que temos non deixa de ser unha tacha da nosa formación, non aprezalos ou non sabelos aprezar, mover os ollos para valorar tanta riqueza. O libro quere mostrar eses tesouros e chegar ao corazón das cousas. Algunha xente que o leu e que ten relación coa cidade di unha frase que xa escoitei moitas veces neste tempo de presentación do libro: “Eu que pensaba que coñecía a cidade e levei unha sorpresa!”. Persoas que coñecen Lugo como a súa casa quedaron cos ollos abertos e iso precisamente é o que quería, darlle ese sentido de amor, de orgullo, que se ten que vivir coa lectura do libro. Unha vez se é consciente disto temos gañado moitas batallas no sentido do patrimonio material ou inmaterial. Coñecer o noso patrimonio fai que sexamos máis libres e felices. Tamén é preciso coñecer o que se destruíu, ser conscientes do que se desfixo porque así nos decataremos de que podería ser doutro xeito.
– SG: Que lugar merecen os libros de viaxes na súa obra?
– LD: En todo o traballo que levo feito, a viaxe e o encanto son elementos moi importantes. A viaxe sempre axuda a coñecer cousas, se se fai con humildade e ánimo de coñecemento sempre se van atopar novidades de grande interese. Esa experiencia dáche un punto para coñecerte a ti mesmo e a túa colectividade. Neste caso, na viaxe a Lugo a cidade pasa a ser personaxe, humanizada. Agora quero comezar a traballar cos dezasete lugares encantados do mundo e xa os teño seleccionados. Espazos con moita humildade, que non son grandes monumentos, mais que transmiten unha sensación especial ao viaxeiro que os vive. Contaxiar esa emoción diferente que se pode gozar diante das cousas é o que intento. (…)”
Xurxo Souto: “Que o mundo do mar sexa invisíbel é unha gran estafa”
Entrevista
de Carme Vidal a Xurxo Souto en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Libro de narrativa máis vendido do verán e máis de trescentas persoas nalgunha das presentacións. Que ten Contos do mar de Irlanda para chamar así á xente?
– Xurxo Souto (XS): Na presentación, os verdadeiros protagonistas son os mariñeiros, os patróns. Vívese unha emoción compartida. En Corrubedo, poño por caso, o protagonista do acto foi o patrón José Graña, a quen lle cantamos un corrido colectivo. Nese acto unha muller levantouse e dixo que aquilo non era unha homenaxe a Graña senón a todas as mulleres e homes do mar de Corrubedo. Encantoume.
Parece que todo está inventado mais todo está por facer, tamén na difusión do libro. Cando me dixeron que ía saír no mes de xullo pensei que o lóxico era agardar a setembro para presentalo mais o que aconteceu é que a xente de mar volve ás ribeiras no verán. Son lugares aos que normalmente non se levan actos literarios e teñen unha vida emocional e cultural extraordinaria. A todas esas vilas fun reclamado polas historias que conto, Corrubedo, Corme, Bueu… porque alí estaban eles, os protagonistas do libro. Presentar un libro en Compostela ou A Coruña é magnífico mais nestas vilas do mar convértese nun gran evento se o protagonista é do lugar. A emoción compartida dos veciños é única. (…)
– SG: Como el, os percebeiros Paco Souto ou Suso Lista, do mar á escrita…
– XS: A potencialidade estética do mar é absoluta. O realismo máxico de Álvaro Cunqueiro non se trata de contar trucos senón de ser consciente de que vivimos en magnitudes que nos superan. Paco Souto, grande poeta, acabou sendo percebeiro e convive en plenitude coa natureza. Suso Lista con Salseiros transmite a emoción da persoa co seu labor.
– SG: Tamén á contra, escritores que foron ao mar como Valentín Carrera, Xavier Queipo, Jacobo Barros ou Xabier Paz e escribiron as súas experiencias.
– XS: Os ausentes de Castelton de Jacobo Barros foi reveladora. Todo está nesa novela, a dimensión astral do ser humano. A violencia, a tensión, a condición humana. As novelas de Xabier Paz teñen alento e fondura, como as de Queipo ou Carrera. Eu optei por escribir do mar desde a miña condición terrícola. Defendo que non é impescindíbel subir a unha marea do Gran Sol para contar historias do mar. (…)”
XI Simposio O libro e a lectura nos medios, o xoves 20 de novembro
A edición número once do Simposio anual O libro e a lectura, unha iniciativa da Asociación Galega de Editores organizada por vez primeira no 2003, terá lugar o 20 de novembro no auditorio do Consello da Cultura Galega. O prazo de inscrición estará aberto até o 17 de novembro. O libro e a lectura nos medios será o tema baixo o cal 14 relatores expoñerán as súas propostas e experiencias relacionadas coa realidade actual dos medios e a súa aportación e atención á lectura e o libro, cernes do coñecemento e a cultura. A entidade organizadora conta coa colaboración de CEDRO, a Xunta de Galicia e o Consello da Cultura Galega.
Este é o programa:
Vigo: presentación de Dende o conflito, de María Reimóndez
O
venres 31 de outubro, ás 20:00 horas, na Libraría Andel (Avenida das Camelias, 102) de Vigo, preséntase Dende o conflito, de María Reimóndez, Premio Xerais de Novela 2014. No acto participan, xunto á autora, Carme Vidal e Fran Alonso.
Xavier Queipo: “As novelas pídenchas desde as editoriais mais ninguén che vai preguntar por un libro de contos”
Entrevista
de Carme Vidal a Xavier Queipo en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Cando o escritor, como explica no prólogo [de 55], fai o exercicio de recuperar obra dispersa de dúas décadas, con que se atopa?
– Xavier Queipo (XQ): En primeiro lugar, atópaste con que fuches depositando parte do teu traballo en lugares case invisíbeis. Hai relatos, poño por caso, incluídos en xornais ou mesmo nunha revista dun pub, en páxinas cunha compoñente efémera nalgúns casos ou de distribución limitada noutros. Acontece tamén coas antoloxías. Sempre enviei textos inéditos e os que se recollen no libro, ademais de textos de nova creación, quedaron aparcados e de difícil acceso para os lectores durante todo este tempo.
– SG: Trátase tamén dun agasallo ao público lector fiel que vostede ten?
– XQ: Algúns deles son completistas, como o biólogo e escritor Agustín Agra, que presentou o libro en Santiago. Ao xuntar e ordenar axuda tamén a identificar as características máis sobranceiras da traxectoria literaria. O libro está estruturado en varias seccións, e recolle desde unha visión do mundo e da diversidade cultural, até outra que se refire á “terra coñecida” que para min é Galiza e Bruxelas,ou a dos manuais de instrución, material novo que se pode incorporar a unha futura reedición do Manual de Instrucións que se publicou na colección “Ferros” no seu momento e está esgotado ademais doutras dúas seccións que completan o libro, unha con textos que apareceron en catálogos e traballos sobre personaxes que farán parte doutras obras. Dalgúns tiña só o título e algunhas liñas e agora decidín que ou se remataban ou se desbotaban. Por iso falo de “limpeza de verán”, porque é ese momento no que hai máis tempo e entras a ordenar, como facían as mulleres da casa da miña infancia. (…)
– SG: Malia iso, contra a idea que pode dar esa explicación de recuperación de escritos dispersos, semella que para vostede estes textos narrativos non son obra menor. De feito, nos seus inicios literarios a presenza do relato e do texto breve é moi relevante, máis intensa que na súa traxectoria posterior.
– XQ: As novelas pídenchas. Os propios editores interésanse por se tes algunha sen publicar. Ninguén che vai preguntar por un libro de contos. Por cuestións que non se entenden teñen menos saída. Esta situación non ten que ver coa nosa tradición, con exemplos como Fole, Dieste ou Cunqueiro, nin co modelo de vida actual para o que se adaptan máis os contos ou os textos narrativos breves. Semella que teñen menos prestixio no noso sistema literario. Contra o que aconteceu en Arxentina ou Francia, a tendencia aquí foi escribir bloques de formigón coa idea de ter un sistema literario normalizado. Deses tixolos hai algúns bos mais outros ben poderían ser utilizados como barricadas.
– SG: Defende as capacidades literarias do xénero?
– XQ: A poesía e o texto curto son exercicios de síntese que se conseguen cando tes dominio da linguaxe e do equilibrio, onde podes eliminar o superfluo e traballar con economía de medios. Non é unha literatura de segunda. O exorcicio de síntese é de madurez. (…)”
