Artigo 
de Armando Requeixo en Criticalia:
“O costume de adornar as tumbas e os monumentos fúnebres ten a súa orixe no Antigo Exipto. De aí pasou a Grecia e Roma, onde as inscricións que se facían nas lápidas mortuorias cobraron relevo como un subtipo especial de elexía ou poema de lamento ao que se chamou epitafio.
Como non podía ser doutra maneira, moitos dos grandes escritores da Historia quixeron ser creativos ata no último alento, polo que deixaron ideados enxeñosos ou sentidos epitafios que hoxe adornan os seus sepulcros. (…)
Consecuentemente, entre os escritores desta terra non faltan tampouco exemplos de epitafios de interese. Son abondo coñecidos os de dous autores mindonienses: Manuel Leiras Pulpeiro e Álvaro Cunqueiro. Na campa do primeiro insculpiuse: “Amou a Verdade e practicou o Ben”. Non podía acaerlle mellor ningunha outra sentenza a quen foi en vida masón, republicano, anticlerical e esperantista. Da súa parte, na tumba do autor do Merlín e familia ―quen o próximo 28 de febreiro estará de cabodano― figuran estas palabras: “Eiquí xaz alguén que coa súa obra fixo que Galicia durase mil primaveras máis”. Abofé que o seu legado ha perdurar ese tempo e outro tanto.
Non quero rematar sen amentar outros tres exemplos ben notorios. O primeiro deles é o de Celso Emilio Ferreiro, que repousa no camposanto de Celanova con estes versos seus derriba do lastra: “Mais o lume que alampea/ xamais o veredes morto”. Toda unha declaración de esperanza. Unha enerxía que virou furia de vida no poema que Lois Pereiro titulou, precisamente, “Poderíano escoller como epitafio” e que di: “Cuspídeme enriba cando pasedes/ por diante do lugar no que eu repouse/ enviándome unha húmida mensaxe/ de vida e de furia necesaria”. Os dous últimos versos son os que hoxe acompañan a súa pedra en Santa Cristina do Viso (O Incio). Finalmente, se houber que coroar un escritor galego como o príncipe do epitafio satírico para si, penso que se tería en Xosé Ramón Fernández Oxea ‘Ben-Cho-Shey’ un candidato forte. O texto que figura na súa tumba no camposanto de San Francisco dío todo: “Gran Cruz de Montealegre, colector de Barallete, Preboste do Tangaraño. Ten o gusto de lles ofrecer aos seus amigos o seu novo domicilio no cumio do cimiterio de Ourense, onde os agardará ata que o boten de alí os ediles de turno. A súa dona e a súa filla préganlle encomenden a Deus a súa ánima. Nota: Quedan suprimidas tódalas homenaxes postmortem porque as cousas ou se fan ao seu tempo ou non se fan”.
Arquivos da etiqueta: Celso Emilio Ferreiro
Licalaterna, gañador do 1º Premio Celso Emilio Ferreiro de Poemas Musicados
Desde
a web da Fundación Celso Emilio Ferreiro:
“O Grupo Licalaterna (Andrea Souto e Óscar Iglesias) vén de ser escollido polo Xurado do 1º Premio Celso Emilio Ferreiro de Poemas Musicados como gañador do mesmo.
O tema premiado é o poema Mensaxe dende o silenzo, poema do libro O soño sulagado. O premio será entregado o sábado 3 de decembro as 11:30 horas no Espacio Foro do Culturgal en Pontevedra.”
Isaac Xubín e Ruper Ordorika: “Ser dunha lingua minorizada implica que sempre tes que dar unha explicación”
Entrevista
a Isaac Xubín e Ruper Ordorika en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Como naceu este proxecto? De onde partiu a idea que deu lugar a esta mini-xira tans ingular por Galiza?
– Isaac Xubín (IX): Tempo de Exilio, a tradución ao galego de poemas de Joseba Sarrionaindia, recibiu o premio Etxepare, que na súa dotación económica destina unha parte a promocionar e axudar a difundir a obra premiada. É de aí de onde saen estes recitais con Ruper por Galiza.
– SG: Mais xa tiñades colaborado…
– IX: Isaac: A única experiencia que tiñamos antes foi no festival Literaturia, en Zarautz, onde coincidimos os dous, e como xa sabiamos que habería algo disto partillamos escenario nunha canción de Ruper con letra de Sasrrionaindia, ‘Martin Larralde’, que eu receitei en galego. Saiu ben e xa se activou isto. (…)
– SG: Como vedes a relación entre dúas culturas como a galega e vasca? De habela, claro. Haina? Considerades que houbo un achegamento? Viven de costas unha a outra?
– IX: Eu, persoalmente, creo que hai moito coñecemento superficial mais pouco coñecemento profundo. A proba é que eu non tería que ter sido, por idade, o tradutor de Joseba Sarrionaindia, tería que ser alguén da súa xeración. Que tardase tanto en se traducir ao galego a obra dun gran escritor tan próximo xeograficamente é proba non necesariamente de desinterese mais si de descoñecemento.
– Ruper Ordorika (RO): Eu teño unha visión un pouco diferente. De rapaces, no grupo Pott [del facían parte Bernardo Atxaga, Joxe Mari Iturralde, Sarrionaindia e Ruper Ordorika, entre outros] seguiamos bastante de cerca o que se facía en Galiza. Eu coñezo máis daquela época que do que se fai agora: Celso Emilio Ferreiro, Méndez Ferrín, Uxío Novoneyra… Mais tamén entramos nun tunel de afastamento, desde a miña experiencia, repito. Hai que ter conta que Gabriel Aresti xa traduciu hai décadas cousas do galego. Temos traducido a Castelao ao euskera hai moitos anos, o que era importante para nós. Curiosamente agora, que hai moita máis información a man parece que está todo como máis lonxe. Pero, insisto, é na miña opinión. E isto que digo para a literatura tamén o podo dicir para a música. Eu coñecía naquela época aos cantantes galegos e agora coñezo moito menos.
– IX: Ligando co que falabamos do pouco coñecemento profundo, todo o mundo coñece ‘Sarri, Sarri‘ mais moi poucos saben de que vai (rí). É como unha metáfora: coñecemos a canción, si, vale, chegounos aquí, mais non temos nin idea de que vai. Mais si, si que é certo que culturalmente houbo ese diálogo ao que se refería Ruper. (…)”
Actividades destacadas na Feira do Libro de Bos Aires para o luns 2
Do
19 de abril ao 9 de maio desenvólvese en Bos Aires a Feira do Libro, onde Santiago de Compostela é a cidade convidada neste 2016. A AELG está representada por Cesáreo Sánchez Iglesias e Ledicia Costas, como presidente e vogal da AELG respectivamente.
Dentro do programa completo da delegación galega, destacamos as seguintes actividades para o luns 2 de maio:
– 10:00 h. Diálogos con estudantes: Xesús Alonso Montero. Instituto Argentino Gallego Santiago Apóstol.
– 11:00 h. Proxección de 100% Celso Emilio Ferreiro, dirixido por Aser Álvarez. Sala Gaumont.
– 18:30 h. Homenaxe ao escritor Lorenzo Varela no seu centenario. Con Xesús Alonso Montero. Presenta Francisco Lores. Proxección de Exilios, de Xan Leira. Federación de Asociaciones Gallegas de Argentina (Sala Arturo Cuadrado).
– 19:00 h. Son un libro galego. Poemario oral a cargo de Antón Lopo.
– 20:30 h. A novela negra en Galicia. Coloquio con Elena Gallego, Pedro Feijoo e Diego Ameixeiras. Sala Haroldo Conti (Pavillón amarelo).
Cuestionario Proust: Rochi Nóvoa
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Rochi Nóvoa:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
– Perseverante.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A honestidade e o respecto.
3.– Que agarda das súas amizades?
– As amizades sorprenden, dan e están, que máis se pode agardar?
4.– A súa principal eiva?
– A paciencia dependendo en qué, ha ha ha ha ha.
5.– A súa ocupación favorita?
– Só unha? Pintar reláxame moito, ler motívame, xogar fascíname e a música namórame.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Entendo que a felicidade absoluta non existe, pero é ideal o día vivido intensamente, os proxectos realizados e o saber que aínda quedan días para os soños e a superación.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Obvia é a perda dun ser querido, persoalmente non quixera verme impedida. Pero non ter soños e ilusión, sería o marcador de que aquí xa non fago nada.
8.– Que lle gustaría ser?
– Estou a gusto sendo muller, gustaríame ser mellor mestra e dominar a escrita poética. Tamén me gusta fantasear, así que unha empuxa.
9.– En que país desexaría vivir?
– Xa vivo no país dos meus soños.
10.– A súa cor favorita?
– A negra, sen dúbida.
11.– A flor que máis lle gusta?
– O estraloque.
12.– O paxaro que prefire?
– O moucho.
13.– A súa devoción na prosa?
– Stephen King, Dickens, José Saramago, Manuel Rivas…
14.– E na poesía?
– Lord Byron, Lois Pereiro, Celso Emilio…
15.– Un libro?
– Escoller un libro resulta difícil, xa que como a música, cada un ten un momento especial e decidirse é complicado. Isto é case como dicir, a quen queres máis?
16.– Un heroe de ficción?
– Non son de heroes de ficción, os heroes son os médicos/as, enfermeiros/as, que cada día salvan vidas. Superman supoño, non coñezo moitos.
17.– Unha heroína?
– Kara Thrace ou Mafalda.
18.– A súa música favorita?
– A heavy.
19.– Na pintura?
– Como me custa responder estas preguntas, citar a alguén cando temos un abano tan amplo. Van Gogh.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– A persoa que se ergue cun sorriso, disposta a quererlle á vida fronte ás adversidades.
21.– O seu nome favorito?
– Roi.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– Comer coa boca aberta.
23.– O que máis odia?
– Non sinto odio, só hai cousas que non me gustan e xente que non me agrada.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Varias, as que teñen que ver co sufrimento humano.
25.– Un feito militar que admire?
– Ningún feito militar é digno de admiración.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– A invisibilidade e as artes.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Rindo.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Impredicible.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Non hai defecto co que non poida ser indulxente.
30.– Un lema na súa vida?
– Nove de cada dez persoas melloran co trato, xa que só teñen que seguir alomenos dúas destas catro premisas para estar no círculo: peace, love, respecto e “buen rollito”.”
“Esperanza”, de Celso Emilio Ferreiro, no 104 aniversario do seu nacemento
Desde Caderno da crítica, de Ramón Nicolás:
“O 4 de xaneiro do ano 1912, ás catro da tarde, viña ao mundo Celso Emilio Ferreiro en Celanova. Traio aquí, para celebrar esta data, o seu poema “Esperanza”, impreso no envés da publicación-convite que un grupo de amigos artellaron para despedilo, no Hotel Roma de Ourense, o 15 de maio de 1966 antes de que collese o barco en Vigo para Venezuela. Van cincuenta anos xa desta última homenaxe, que gozou de inescusables dimensións socio-políticas e que cumprirá lembrar ao longo deste ano.”
O que vén no 2016 (algunhas efemérides literarias e socio-culturais), por Ramón Nicolás
Desde
Caderno da crítica, de Ramón Nicolás:
“Quedan aínda algúns días para concluír o ano pero, nesta ocasión, adianto un chisco este apuntamento que, sen afán de exhaustividade, pretende achegarse ás liñas esenciais do que, se cadra, ha ocupar unha parte substancial da atención literaria ou socio-cultural ao longo do ano 2016. É evidente que salientará, en primeiro lugar, a figura de Manuel María, a quen se lle renderá homenaxe este vindeiro ano por mor da súa designación para o Día das Letras, converténdose por dereito propio nunha referencia ineludible, como tamén cumpriría que o fose a celebración tanto do centenario da creación das Irmandades da Fala na cidade da Coruña, sen esquecer a fundación do seu voceiro A Nosa Terra, como o asasinato de catro labregas e un labrego no lugar de Cans (Nebra, Porto do Son), que se negaron a pagar un imposto especial. Agardemos, pois, pasos adiante en todas estas conmemoracións.
Non debería ser menos, a meu entender, a atención que se lle debería prestar a un conxunto de voces do ámbito literario unidas por se celebrar o centenario do seu nacemento. Penso en Manuel Lueiro Rey, Miguel González Garcés, Xosé Velo, Raimundo García González “Borobó“, Lorenzo Varela e a xornalista e tradutora Amparo Alvajar; grupo ao que me permito unir o de Roald Dahl, moi presente no catálogo de diversas editoriais galegas.
No que se refire ao cincuenta aniversario hai un acontecemento sobre o que xa se traballa e que se cinguirá á relevancia do chamado “banquete de despedida” de Celso Emilio Ferreiro, celebrado no Hotel Roma de Ourense en maio de 1966, antes de que o celanovés collese camiño cara a Caracas: o acto, que foi unha das primeiras manifestacións públicas críticas co réxime franquista, ben merece ser lembrado. Por outro lado, tamén neste 2016 van cumprirse os cincuenta anos do falecemento do poeta Victoriano Taibo, do astrónomo Ramón María Aller, do sociólogo Victoriano G. Martí, do dramaturgo Xesús San Luís Romero e da escritora Herminia Fariña Cobián.
Por último, no que atinxe aos sesquicentenarios cómpre lembrar o que se corresponde ao nacemento do narrador ourensán Heraclio Pérez Placer e o do falecemento de Fontán, personaxe que recupera Marcos Calveiro para a súa recente novela homónima. No que di respecto de libros relevantes que se publicaron no 1966 é imprescindible citar O espello no serán, de Otero Pedrayo; o histórico Galicia hoy, de Ruedo Ibérico; o Elexías do Courel e outros poemas, logo reeditado baixo o título de Tempo de elexía (1991), de Uxío Novoneyra e, en América, os aínda hoxe imprescindibles volumes de Alberto Vilanova sobre os galegos na Arxentina e mais Decrúa, poemas de Gonzalo López Abente.
De certo que haberá máis conmemoracións e efemérides pero suxerir a celebración dalgunhas destas paréceme de xustiza.”
Manuel María presenta a Celso Emilio Ferreiro (1963)
Desde o Caderno da crítica, de Ramón Nicolás:
“Nos fondos da Fundación Celso Emilio Ferreiro consérvase unha apreciable documentación que explicita a relación fraternal que uniu o poeta de Celanova con Manuel María. Alén da relación epistolar cruzada entre eles ao longo de moitos anos atópanse outro tipo de textos como os que, por cortesía da Fundación CEF, se ofrecen hoxe aquí: tres folios que conteñen as palabras, en clave admirativa e emocionada, que Manuel María leu o 20 de decembro de 1963 no Casino-Ateneo de Monforte de Lemos e que prologaron a lectura que fixo Celso Emilio Ferreiro dun feixe de composicións propias. (…)”
Un pensamento de Celso Emilio Ferreiro, no seu XXXVI cabodano, por Ramón Nicolás
Desde o Caderno da crítica, de Ramón Nicolás:
“Hai trinta e seis anos falecía, na súa casa da Avenida de Castrelos en Vigo, Celso Emilio Ferreiro. Cada día que pasa convénzome do feito de que aínda hai moitas facetas súas ás que cómpre achegarse, moito que pescudar, exhumar e sistematizar e que a relevancia do seu herdo é unha envexable bóla de neve que non cesa de medrar. (…)
Para rememorar a data permítome traer hoxe un apuntamento, inédito, de Celso Emilio Ferreiro tirado dun caderno seu de apuntamentos persoais e que reproduzo aquí por cortesía da Fundación Celso Emilio Ferreiro. Seguimos.”
María Lado e Lucía Aldao: “A algho cheghamos porque estamos no Luar”
Desde
Sermos Galiza:
““A algho cheghamos porque xa estamos no Luar”, dixo a poeta María Lado no inicio dos oito minutos de parodia televisiva na que o dúo Aldaolado congregou máis público que en ningún dos múltiples espectáculos que consolidou a súa traxectoria coa poesía e humor como protagonistas.
Para a singular ocasión, María Lado e Lucía Aldao escolleron un dos seus números máis aplaudidos, a tradución simultánea galego-español do poema “Lingua proletaria do meu pobo”, de Celso Emilio Ferreiro, en honor de todas aquelas persoas “que o entenden e non o falan” e, moi especialmente, para brincadeira dos argumentos empregados por Galicia Bilingüe sobre a imposición do idioma. Aldao e Lado lembraron os tempos do bipartito nos que, facendo brincadeira do que dicía a asociación contra a normalización do galego, a presión era tal que “ás catro da mañá chamaban os funcionarios para ver se falabas galego”,
A intervención de Lado e Aldao foi seguida pola rede con sorpresa, pola singularidade que supón que un espectáculo como o seu entre no programa presentado por Gayoso.”
