Artigo de Marga do Val en Nós Diario:
“O monte arde e nós con el. Hai fogo no monte! Era un berro de arrebato case sempre en agosto coa obriga de lle acudir. Toda a veciñanza armada con caldeiros, coas mangueiras das casas achegábase o máis posíbel ao lume, que en todos os sentidos era inalcanzábel pola auga, que só se podía facer chegar cos baldes. O monte dos Toubales, da Devesa Vella, máis alá dos espalleres do fondo do lugar do avó Feliciano, ficaba aínda lonxe, foi pai quen pensou nas máquinas de sulfatar e funcionaron… Cando ocorreu a catástrofe do Prestige sentín que a soidade fronte ao barco, contra o seu vómito pegañento e o medo a que arrasase con todo, era o mesmo que eu sentira de pequena, vendo como non había mans, nin mangueiras longas, o temor na casa cos irmáns na noite alumeada mentres non chegaban pai e nai. As imaxes destes días de homes e mulleres que ven como o tesouro da auga se vai baleirando polo camiño, a impotencia e saberse no máis absoluto abandono é a mesma imaxe de hai corenta e nove anos, cando aínda non se votaba por ninguén.
Os lumes apáganse no inverno, mantense o monte limpo, faise próximo e aténdese todo o ano, non só se lle acode co lume. A terra necesaria compañeira de vida aproveitase, ponse en mans de quen a cultive, non se vive de costas a ela, non se ignora. Cando eu era pequena deixar os campos de vello, a monte, era como unha traición. O monte non pode ser un lugar onde crecen rapidiño os eucaliptos, un negocio descerebrado sen futuro, os campos enterrados chaman por mans para ver a luz. Admiro as comunidades de montes en man común que traen o valor do territorio aos días de hoxe, que o actualizan, que saben que é un ben necesario, riqueza comunal, futuro. De todas estas cousas debemos acordarnos cando votamos, de quen sabe estar co monte e coa terra para traballala, de quen lle dá valor á agricultura, ao gando, ás carballeiras, aos soutos, as fragas.
O monte é unha continuidade da casa, que ás veces só comtemplamos desde a fiestra, sen nos atrever; outras atravesámolo en paseos por camiños asfaltados para non nos perder, como fai a parella protagonista do libro, Eu son o monte (Euseino? Editores), da escritora, nacida en 1994 en Cidade de México, Sara Guerrero, homenaxeada como A Nosa Señora das Letras 2025 polo colectivo A Sega, este 15 de agosto en Mondariz. Antes de ler este libro, que me prendeu desde a primeira páxina, nada sabía da súa autora, despois lin na súa bitácora, Rehabitar o rural, no diario O Salto; procurei entrevistas, souben do seu teatro. A narración breve e contundente, atravesoume desde o título; comprendín e identifiqueime coa transformación da voz narradora, de fóra, que desexa entrar na comunidade, contra a adversidade, coa lingua nova que fai propia e coa terra en que tamén bota patacas; ela limpa a casa e iso é traela de volta á vida, como aprender a tocar a terra, fronte ao que lle impide ser e estar, é unha intrusa. Atende o relato de Carme que lle desenterra o monte onde a avoa do seu compañeiro botaba millo, aprende que os ocos das árbores son cartos nos petos, que hai unha temporada para que a lapa lamba a serra no horizonte e que non lle dan lexitimidade ás súas palabras. Lean este libro en que a casa desaparece entre os eucaliptos, coma quen di desaparecemos Nós, entre o dereito á terra, o dereito da terra e a casa do corpo diferente.”
Arquivos da etiqueta: Euseino? Edicións
Mondariz-Balneario: XII Día das Galegas nas Letras, con Sara Guerrero
Compostela: encontro arredor de Eu son o monte, de Sara Guerrero
Antón Riveiro Coello faise co Premio San Clemente con Hotel Carioca
Desde Nós Diario:
“A novela Hotel Carioca, de Antón Riveiro Coello (Galaxia), vén de facerse co XXVIII Premio Literario Arcebispo Juan de San Clemente, organizado polo IES Plurilingüe Rosalía de Castro de Santiago de Compostela.
O relato de Riveiro Coello conta a historia de Helena que en 1982 ten 13 anos e os domingos lelle á avoa as cartas que envía o seu tío favorito, Leandro, que marchou ao Brasil para non volver. Un día chega a noticia de que Leandro morreu. A familia sospeita que foi asasinado e encárgalle unha complexa misión a Helena: manter a ficción de que Leandro segue con vida para que a avoa non saiba a verdade.
O xurado destacou no seu ditame “a maxistral construción” de Hotel Carioca para ensamblar “distintas tramas en distintas épocas” e a súa “variedade temática”, na que se abranguen asuntos universais como “a emigración, a familia, a homosexualidade”. As dúas obras que ficaron como finalistas Diario de dúas casas, título de María Villamarín (Euseino? Editores), e O ano das mazás, de Montse Ferreira Fervenza (Xerais).
Pola súa parte, Literatura infantil, de Alejandro Zambra (Anagrama), gañou na categoría en lingua castelá. O xurado salientou a “universalidade temática”, a “sinxeleza da narración e o seu dinamismo”, así como tamén “a reflexión que achega sobre a educación e o sentimento de ser pai”.
O retrato de casada, de Maggie O’Farrell (Libros del Asteroide) foi distinguida no apartado de novela internacional. Sobre esta obra, o xurado salientou a conxugación de “dúas liñas emerxentes”, a “linguaxe poética empregada”, a “ambientación histórica” e o fincapé feito sobre un asunto esencial na vida: “a procura da liberdade”.”
Compostela: presentación de Verdade e acción. A certeza pragmática, de Fernando González Gándara
Rosende, Aldaba, Sober: encontro ao redor do libro Diario de dúas casas, de María Villamarín
A Coruña: actividades do 3 de agosto na Feira do Libro 2023
Compostela: Encontro con Yolanda Castaño e Brais Lamela
Yolanda Castaño e Brais Lamela fanse cos Premios Nacionais da Crítica
Desde Nós Diario:
“Esta sexta feira falláronse en Málaga os Premios Nacionais da Crítica 2022, que cada ano destacan as mellores obras literarias publicadas no Estado nas categorías de narrativa e poesía. A concelleira de Cultura da cidade, Noelia Losada, acompañada polo presidente da Asociación Española de Críticos Literarios, Fernando Valls, deu a coñecer os gañadores en rolda de prensa.
Estes galardóns son concedidos por un xurado composto por máis de vinte membros da Asociación Española de Críticos Literarios que realizan críticas literarias nos medios de comunicación. Os premios non teñen dotación económica pero si teñen un prestixio único entre escritores, editores e lectores.
O premio da crítica en lingua galega foi para Brais Lamela por Ninguén queda, publicado pola editorial Euseino. Nado en Vilalba en 1994, esta é a súa primeira obra publicada.
O xurado destacou a frescura da proposta, derivada dunha certa hibridez discursiva e dunha aparencia de provisionalidade e falta de pretensións que esperta de inmediato a empatía do público lector.
En poesía en galego, Yolanda Castaño gañou o premio por Materia (Edicións Xerais). Castaño tamén ten unha intensa actividade como xestora cultural. O xurado destacou o poder material do léxico, a súa forza evocadora e sensorial así como a eficacia coa que se explotan as súas posibilidades lúdicas e irónicas.
En catalán os premios foron para El dit de Déu, de Raquel Ricart (narrativa) e El rastre nival, de Ángels Marzo. En euskera, os premios foron para Lagun Miñak, de Jon Benito (narrativa) e Uda vetea, de Aritz Gorrotxategi. En castelán, gañaron o premio De bestias y aves, de Pilar Ardón (narrativa) e Clamor en la memoria, de Dionisia García (poesía).”
“Decálogo da novela”, por Xurxo Borrazás
Desde Euseino? (Foto: “A tenda de a peso e a patacón”, cartel da Works Progress Administration (EUA), ca. 1941.):
“Dos novelistas que comezaron a publicar na década de 1990, Xurxo Borrazás é un dos que máis leva escrito e reflexionado sobre o oficio de escribir e, en concreto, de escribir novelas. Non só nos seus libros de ensaio senón tamén na súa obra novelística, o autor de Brevedume non deixa de debullar o xénero literario da novela, arrincando camada tras camada ata que o miolo queda ao aire e os sucesivos estratos expostos ante a ollada de quen le. Neste decálogo, Borrazás consegue sintetizar todo o seu aparente escepticismo non para entregar unha síntese, máis ben para ditar unha sentencia: a da morte da novela como afirmación de que a ficción soamente como cadáver pode existir. Ao contrario da maioría das narradoras e narradores actuais, desta segunda década do século no que vivimos, a persoa que escribiu Eu é consegue extraer vida dun obxecto morto, é quen de representar o que para el —e para uns cantos máis, non para a maioría— é un ente inerte. A novela. Decididamente, o que interesa de Borrazás non é que sexa un bo rapaz senón que é un bo escritor.
Sección coordinada e editada por Iván García Campos.
♦
Cigarros de chocolate
1) Chegamos tarde. A novela morreu efectivamente hai tempo, non de maneira traumática senón coma eses anciáns que un día aparecen momificados na butaca fronte ao televisor e levan alí tres meses. Chegamos tarde e os escritores de novelas que se cren vivos están un pouco mortos. A xente respéctaos igual que se persigna ao cruzarse cun enterro, por superstición.
Un cadáver tende a cheirar e o da novela fíxoo no primeiro terzo do século XX. Os que a partir de entón a cultivamos somos Norman Bates a custodiar a momia da nai recluída no soto, falándolle e falando por ela, penteándoa, vestíndoa e recibindo as súas instrucións de eliminar todo atranco á nosa relación edípica. Hai, con todo, quen prefire pensar que a novela non morreu, só cheira raro.
2) Hipóteses. O asunto de que a un lle deixen de gustar as novelas tense debatido arreo sen chegar a conclusións, só a hipóteses. Non vos riades pero isto ocórrelle a moitas persoas pola volta dos cincuenta, unha especie de menopausia ou andropausia literaria, cando a mente comeza a tirar do corpo como dunha carga e non ao revés, como acontece na xuventude.
É unha hipótese. Pouco convincente porque leva a pensar que quen continúa a ler e escribir novelas está en mellor forma que quen se inclina por outros xéneros, e non é necesariamente así. (…)”
