Lisboa: (Des)encontros galego/portugueses

desencontros_grandeDEF“O Centro de Estudos Galegos da Faculdade de Ciências Sociais e Humanas da Universidade Nova Lisboa (FCSH/NOVA) organiza o ciclo de eventos (Des)Encontros Galego-Portugueses, que terá lugar en Lisboa durante os meses de marzo, abril e maio no local da Xuventude de Galicia – Centro Galego de Lisboa. Estruturado en seis sesións monográficas, abordará temas como a lingua, a historia e a cultura da fronteira, a emigración, as loitas pola democracia ou a relación de Manuel María con Portugal e a súa cultura.
A primeira sesión terá lugar o próximo 4 de marzo, ás 19h, e estará centrada na lingua. Contará coa presenza de Marco Neves, tradutor e profesor da FCSH/NOVA, e de José Ramom Pichel, enxeñeiro informático e investigador na área dos sistemas de tradución. A intervención de Neves leva por título “Galego: a língua invisível”, e nela interrogarase polas razóns que dificultan aos portugueses recoñecer o galego, ademais de avaliar as vantaxes que o reencontro co galego poderían fornecer para Portugal. A intervención de Pichel, titulada “Galiza, essa peça de Tetris linguística a configurar e encaixar entre os relatos de Espanha e Portugal”, abordará a eliminación do galego do relato político e lingüístico portugués, así como as novas perspectivas que a expansión da Web, a flexibilización das fronteiras ou a Lei Valentín Paz Andrade conceden aos falantes de galego no futuro inmediato.
A segunda sesión terá lugar o 18 de marzo. Nela, a antropóloga e profesora da FCSH/NOVA, Paula Godinho afondará na historia do Couto Mixto, especialmente no tratado asinado en 1864 polos estados español e portugués e nos procesos de resistencia desenvolvidos polas poboacións afectadas. O día 8 de abril, Carlos Pazos, profesor da Universidade do Minho, ofrecerá as súas reflexións sobre as imaxes e os estereotipos que sobre a Galiza e as persoas galegas se foron xerando en Portugal ao longo da historia, nunha conferencia titulada “Dos gallegos de exportação à Eurorregião. Visões lusas da Galiza e os galegos”.
A cuarta sesión do ciclo será realizada o 22 de abril e estará centrada nos procesos de resistencia ás ditaduras salazarista e franquista. Con este motivo, será exhibido o filme Santa Liberdade da realizadora galega Margarita Ledo Andión. O día 7 de maio regresa o tema da emigración ao ciclo, a través dunha visita guiada polos espazos máis importantes da historia da comunidade galega en Lisboa, como o barrio da Bica onde durante moitos anos os galegos desenvolveron o oficio de aguadeiros e coñecido naquela época como a “Illa dos galegos”.
Pechará o ciclo, o 20 de maio, unha conferencia de Mercedes Queixas Zas sobre a relación de Manuel María con Portugal e a súa cultura, nunha ponencia que leva por título “Voltar a Portugal, dourada luz que ilumina”.
O Ciclo (Des)Encontros Galego-Portugueses é organizado en parcería co Centro Galego de Lisboa e a Asociación de Escritores/as en Lingua Galega. Fai parte do programa de actividades culturais do Centro de Estudos Galegos da FCSH/NOVA, que integra a rede de Centros de Estudos Galegos no exterior da Secretaría Xeral de Política Lingüística da Xunta de Galicia. Este programa completarase nos próximos meses con outros eventos, como as visitas a Lisboa da escritora Teresa Moure (16 a 18 de marzo) e da antropóloga Luzia Oca González (19 e 20 de abril).”

Manuel María: o dereito á dignidade e á enteireza

ReportaxeManuel María de Montse Dopico en Praza:
“A poesía de Manuel María, -dixo Uxía-, leva música dentro. Como Rosa namorada, poema dedicado a Saleta Goi. “A terra faise en ti,/ Saleta, sutileza,/ chama apaixonada/ e transparente,/ levidade de neve,/ torrente e forza/ de seiva poderosa”. Ou como O Melro, que Xabier Díaz cantou con Uxía, no que foi outro dos momentos máis álxidos do concerto, xunto con Heiche dar un bico e, despois, a moi actual Bando. “Dende agora as pombas teñen/ que pedir licencia para voar”. “Prohíbeselle á lúa/ andar ceiba de noite polo ceo”. Na mesma senda reivindicativa, veu despois a tamén moi coñecida O idioma. “O idioma é a chave/ coa que abrimos o mundo:/ o salouco máis feble,/ o pesar máis profundo”. (…)
A musicalidade dos versos de Manuel María é tamén destacada polo compositor e escritor Paulino Pereiro no libro A propósito de Manuel, editado pola produtora Nós, que acompaña o documental Manuel María: eu son fala e terra desta miña terra, dirixido por Margarita Ledo e tamén publicado por Nós. “Chao xurdiu coa ocasión da lectura do poema de Manuel. As palabras, o contido do poema, o ritmo e as sonoridades vocálicas e consonánticas, todo iso suxería música, sons que houbo que domear organizándoos para a expresión das ideas filosóficas do falante”, explica Pereiro, que traballou con Chao, de Manuel María, na súa colección de pezas pianísticas O tempo nas voces. Op. 82, na que evoca musicalmente as sensacións que suscitan os versos de poetas de distintos lugares e tempos.
“Cando eu xa estexa canso de verdade/ e as cousas e o mundo non alcendan/ en min nengun fervor, quero/ deitarme, Outeiro, no teu chao,/ contemplar o brillo das estrelas,/o paso das nubes tráxicas e grises/ mentras, con todo o meu ser, vou,/ moi de vagar, dun xeito lúcido,/ facéndome, pra sempre, terra túa/e ensumíndome, calado, no teu seo”, di Chao. E con Chao, -explicou Margarita Ledo na presentación en Numax do libro+DVD de Nós-, coa voz de Miguel Anxo Fernán-Vello, empeza Manuel María: eu son fala e terra desta miña terra. Un filme de 2005 agora reeditado co engadido do libro, que presenta as distintas faces da vida de Manuel María a través da súa propia voz. (…)
Neste mesmo libro, Darío Xohán Cabana sinala algo que tamén comentou Ledo en Numax: “Manuel María encabeza historicamente a que nós chamaremos Xeración dos Cincuenta, a Grande Xeración, a gloriosa constelación que puxo o seu xenio e a súa enerxía militante ó servizo da resurrección das letras galegas feridas de morte pola ditadura fascista, e que acabou de conformar a estrutura esencial do edificio da Literatura Galega moderna tal como hoxe a percibimos”. (…)”

Taboleiro do libro galego XLI (febreiro de 2016), por Ramón Nicolás

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica:
“Un mes máis velaquí a nova entrega do Taboleiro do libro galego. Grazas, nesta ocasión, ás trece librarías colaboradoras: Andel, Casa do Libro, Librouro e Cartabón de Vigo; Airas de Allariz; Paz de Pontevedra; Miranda de Bueu; Biblos de Betanzos; Trama de Lugo; Suévia da Coruña; Pedreira de Compostela, Cronopios (Santiago e Pontevedra) e Moito Conto, da cidade da Coruña, que se incorpora desde agora a este proxecto e a quen lle damos a nosa benvida.

NARRATIVA
1º-. Manuel Rivas, O último día de Terranova, Xerais.
2º-. Antón Riveiro Coello, Os elefantes de Sokúrov, Galaxia.
3º-. Francisco Castro, Amor é unha palabra coma outra calquera, Galaxia.
4º-. Marcos Calveiro, Fontán, Galaxia.
5º-. Xosé Neira Vilas, Memorias dun neno labrego, Galaxia.
6º-. Manuel Portas, Lourenço, Xograr, Galaxia.
7º-. Alberto Fortes, O dobrón de a oito, Xerais.
8º-. Fran P. Lorenzo, Cabalos e lobos, Xerais.
9º-. Héctor Cajaraville, De remate, Xerais.
10º-. Pedro Feijoo, Morena, perigosa e románica, Xerais.

POESÍA
1º-. Manuel María, Antoloxía poética, Galaxia.
2º-. María do Cebreiro, O deserto, Apiario.
3º-. VV.AA., 6 poemas 6. Homenaxe a Federico García Lorca, Biblos.
4º-. Manuel María, Terra Chá, Fundación Manuel María.
5º-. VV.AA., Dez anos na Porta, A porta verde do sétimo andar.
6º-. Gonzalo Hermo, Celebración, Apiario.
7º-. Tamara Andrés, Nenaespiraes, Medulio.
8º-. Silvia Penas, Diario de ladras, bailarinas, asasinas e flores, Fervenza.

ENSAIO-TEATRO
1º-. Montse Fajardo, Un cesto de mazás, autoedición.
2º-. J. A. Gurriarán, As mulleres do monte, Galaxia.
3º-. Manuel María, Farsa de Bululú, Xerais.

XUVENIL
1º-. Andrea Maceiras, Europa Express, Xerais.
2º-. Agustín Fernández Paz, A neve interminable, Xerais.
3º-. Ledicia Costas, O corazón de Xúpiter, Xerais.
4º-. Carlos Meixide, Ons, autoedición.
5º-. Pere Tobaruela, Formig4s. Misión Barcelona, Xerais.
6º-. Francisco Castro, Tes ata as 10, Galaxia.
7º-. Antonio Manuel Fraga, Tártarus, Xerais.
8º-. Elena Gallego, Dragal IV, Xerais.

INFANTIL
1º-. Ledicia Costas – Víctor Rivas, Escarlatina, a cociñeira defunta, Xerais.
2º-. Munro Leaf e Robert LawsonA historia do touro Ferdinando (tradución de Xesús Fraga), Kalandraka.
3º-. Érica Esmorís, Nena e o mar, Xerais.
4º-. Manuel María (ilustracións de Xaquín Marín), O bigote de Mimí, Fundación Manuel María.
5º-. Estíbaliz Espinosa, Caer de cu polo universo, Apiario.
6º-. Anna Llenas, O Monstro de Cores, Flamboyant.
7º-. María Canosa (ilustracións de Nuria Díaz), Rubicundo, Xerais.

LIBROS CD-DVD
1º-. Uxía, Uxía canta a Manuel María, Casa-Museo Manuel María.
2º-. Troula Animación, Uxía Lambona e a Banda Molona.
3º-. Manuel María-Suso Vaamonde, Os soños na gaiola, autoedición.
4º-. Uxía e Magín Blanco, Canta o cuco, Galaxia.
5º-. Carmen Gil/Mamá Cabra, A bruxa Discordia, Galaxia.
5º-. Cé Orquestra Pantasma, Fíos do querer, Miudiño.

BANDA DESEÑADA
1º-. Luís Davila, O bichero V, Edición do autor.
2º-. René Goscinny, Albert Uderzo, Jean-Yves Ferri e Didier Conrad, (trad. de Xavier Senín e Isabel Soto), O papiro do César, Xerais.
3º-. Jacobo Fernández Serrano, Marcopola 3, Xerais.
4º-. Francisco José Abelleira (debuxo/cor: Pedro J. Colombo, Víctor Rivas, Beatriz Iglesias e Sagar Fornies), Abastos, Pintamonas.”

Rosalía e Manuel María vense en Outeiro de Rei

Artigo2016022809032193772 de Xoán Costa en Sermos Galiza:
“Outeiro de Rei acolleu a segunda edición do concurso de recitado Rosalia Sempre Viva. Centenares de persoas gozaron e reivindicaron cos versos de Manuel María e Rosalía. (…)
Era o segundo ano que se celebraba o concurso. Dividido en catro categorías, para estudantes de infantil, primaria e secundaria, en sesións de mañá e tarde, un a un ou en grupo, mais de 150 participantes trouxeron até Outeiro poemas de Rosalía porque os de Manuel María xa estaban alí. De Manuel, os mais recitados foron os que reivindican un idioma de noso, seguidos dos dedicados a Saleta; de Rosalía, a emigración, a falta de xustiza social, a reivindicación da muller ocuparon os primeiros postos. (…)
Gañaron, na categoría 1 (Infantil, 1º e 2º de Primaria), o CPI de Xanceda (Mesía) cun recitado colectivo do poema O lobo de Manuel María; na categoría 2 (3º, 4º, 5º e 6º de Primaria) Lucía Ónega Santos, do CEIP Menéndez Pelayo de Lugo, co recitado do poema Galiza de Manuel María; na categoría 3 Irea Ferreiro López, do IES Fermín Bouza Brey de Vilagarcía de Arousa co poema Por que? de Rosalía; e na categoría 4 (Bacharelato) María Camilla Beltrán Guzmán, do IES Leiras Pulpeiro de Lugo, co poema Verbas á miña nai de Manuel María.
Ademais, o xurado outorgou catro mencións honoríficas: ao grupo de alumnas/os do CEIP Menéndez Pelayo de Lugo polo poema O arco da vella de Manuel María, ao CEIP Laverde Ruiz de Outeiro de Rei polo recitado do poema A lúa de Manuel María, a Carmen Peñalver Dequit, alumna do IES Xoán Montes de Lugo, polo poema Fun o domingo de Rosalía e a Teresa Elvira López Martínez, do IES Aquis Querquenis de Bande, co poema Negra sombra de Rosalía. (…)”

“Manuel María. Eu son fala e terra desta miña terra”

DesdeMargarita Ledo o Diario Cultural da Radio Galega:
Margarita Ledo presenta o libro-DVD Manuel María. Eu son fala e terra desta miña terra, unha aproximación íntima á figura do poeta. A entrevista pode escoitarse aquí.”

Darío Xohán Cabana, co-autor da Antoloxía poética de Manuel María

DesdeManuel María Antoloxía poética Darío Xohán Cabana Galaxia o Zig-zag da Televisión de Galicia:
“Escolma de 90 poemas, que publica a editorial Galaxia, Manuel María. Antoloxía poética é un traballo de selección realizado por Amelia Outeiro e o propio Darío Xohán Cabana, que releron os poemas do autor chairego sen perder de vista os destinatarios finais: todo tipo de lectores que se queiran achegar por primeira vez á poesía de Manuel María e tamén aqueles outros que queiran revisar poemarios lidos e poemas lembrados. A entrevista pode verse aquí.”